دانشگاه مجازی

نكاتي دربارة دانشگاه مجازي

در فرآيند گذار به جامعة اطلاعاتي، بسياري از پديده‌ها و مفاهيم شكل تازه‌اي به خود مي‌گيرند و با تغيير چارچوب، خود را با تحولات ايجادشده سازگار مي‌سازند. مسأله آموزش و دانشگاه كه سابقه‌اي طولاني در تاريخ بشر دارد، همزمان با ورود جهان به عصر اطلاعات به صورت آموزش الكترونيكي و دانشگاه مجازي نمود پيدا كرده است. اگرچه از مطرح شدن اين مفاهيم در سطح جهان مدت زيادي نمي‌گذرد، فعاليت‌هاي زيادي در اين زمينه صورت گرفته است. در كشور ما نيز چند سالي است كه حداقل به صورت تئوري و در حرف به اين مبحث پرداخته مي‌شود. در اين مقاله، به مرور چند نكته كاربردي براي توسعة هوشمندانه دانشگاه‌هاي مجازي در كشور پرداخته‌ايم.

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

زير‌ساخت‌هاي دانشگاه مجازي

تحقق دانشگاه مجازي در كشور نيازمند ايجاد زيرساخت‌هايي است؛ از جمله:

• زيرساخت‌هاي مخابراتي: از آنجا كه فرايند انتقال اطلاعات و انجام عمليات لازم در سيستم فراگيري الكترونيكي از طريق بستر مخابراتي صورت مي گيرد، وجود زير ساخت مخابراتي مناسب از جمله الزامات تحقق دانشگاه مجازي است.

• زيرساخت‌هاي قانوني: مي‌توان گفت مهمترين سرماية دانشگاه مجازي، محتواي آموزشي آن است. بنابراين، تصويب قوانيني براي حمايت از حقوق پديدآورندگان و صاحبان محتواي آموزشي و نظارت بر اجراي صحيح اين قوانين شرط لازم براي گسترش اين قبيل فعاليت‌ها است.

• زيرساخت‌هاي فرهنگي: از جمله الزامات توسعة فناوري اطلاعات در يك جامعه، فرهنگ‌سازي صحيح و مناسب است. در امر ايجاد و توسعة دانشگاه مجازي، اين واقعيت هميت بيشتري پيدا مي‌كند. فرهنگ‌سازي صحيح و اراية تصوير مناسبي از اين نوع دانشگاه مي‌تواند زمينة پذيرش عمومي و استقبال از آن را فراهم سازد.

مخاطبان دانشگاه مجازي

در سال‌هاي اخير، در كشور ما مسألة دانشگاه به نوعي با بحث داوطلبان كنكور گره خورده است. اين امر در مورد دانشگاه مجازي، شكل ديگري به خود مي‌گيرد؛ در اين زمينه اين نكات قابل توجه است:

• باتوجه به برطرف شدن محدوديت‌هاي زماني و مكاني از طريق آموزش الكترونيكي، نيروهاي شاغل و مديران نيز فرصت مناسبي جهت به‌روز كردن اطلاعات و آموزش ضمن خدمت پيدا مي‌كنند.

• در بسياري از مناطق كشور به علت برخي باورهاي حاكم بر خانواده‌ها، دانش‌آموزان دختر از ادامة تحصيل در مقاطع دانشگاهي باز مي‌مانند. در چنين مواردي، دانشگاه مجازي مي‌تواند فرصتي براي آموزش اين افراد ايجاد كند.

• در سال‌هاي اخير، تعداد دانشجويان مقطع كارشناسي در كشور افزايش يافته است. افزايش ظرفيت دانشگاه‌هاي دولتي و توسعة دانشگاه آزاد، پيام نور و مؤسسات غيرانتفاعي، به نوعي در اين زمينه نقش داشته است. بنابراين در حال حاضر بايد به مقاطع كارشناسي ارشد و كارداني در دانشگاه مجازي اولويت بيشتري داده شود. در واقع با تأكيد بر اصل هدفمند بودن آموزش در دانشگاه مجازي و انطباق آن با نياز‌هاي كشور، دانشجويان دوره‌‌هاي كارشناسي ارشد و كارداني مي‌توانند از مخاطبان اصلي اين قبيل دانشگاه‌ها در كشور باشند.

ايجاد نگرش صحيح نسبت به دانشگاه مجازي

استفاده از فناوري‌هاي جديد، مستلزم تغيير نگرش‌ها و رويكردهاي اجرايي امور است. غفلت از اين موضوع سبب بروز مشكلاتي در استفاده از يك فناوري مي‌شود. در زمينة دانشگاه مجازي نيز دركشور ما نگرش‌ها‌ي مختلفي وجود دارد كه اغلب بر مبناي تفكرات سنتي استوار است. بر اساس اين نگاه، دانشگاه مجازي ظاهر جديدي براي سيستم‌ دانشگاه سنتي است و هستة اصلي و اجرايي امور همچنان بر پايه قوانين نوشته و نانوشته اين قبيل دانشگاه‌ها استوار است. ايجاد نگرش صحيح نسبت به فراگيري الكترونيكي مي‌تواند زمينه‌ساز رفع بسياري از مشكلات و ابهامات باشد.

اصلاح سيستم آموزش تركيبي

در دانشگاه مجازي علاوه بر فراهم كردن محتواي آموزشي مناسب بايد راهكار‌هايي جهت ارزيابي و نظارت بر كار دانشجويان و نيز رفع اشكال آنها درنظر گرفته شود. درحال حاضر در كشور چندين دانشگاه مجازي مشغول به فعاليت هستند و از جمله معضلات گريبانگير اين دانشگاه‌ها، مسألة برگزاري آزمون، رفع اشكال و نيز اراية واحد‌هاي عملي و آزمايشگاهي است. براي رفع اين مشكل، راهكار آموزش تركيبي پيشنهاد شده است؛ بدين معنا كه اراية مطالب و آموزش از طريق اينترنت صورت مي‌گيرد و امور مربوط به رفع اشكال، برگزاري آزمون و دوره‌هاي آزمايشگاهي و عملي به صورت حضوري انجام مي‌گيرد. اما بايد توجه كرد كه يكي از اساسي‌ترين اهداف و مزاياي توسعة دانشگاه‌هاي مجازي، گسترش عدالت اجتماعي با فراهم شدن امكان بهره‌مندي همه افراد در سراسر كشور از بهترين امكانات و محتواي آموزشي است.

طرح آموزش تلفيقي مي‌تواند دستيابي به اين هدف را با مشكلات متعددي روبه‌رو سازد؛ زيرا برگزاري دوره‌ها و آزمون‌هاي حضوري، مسائلي از قبيل رفت‌ و آمد دانشجويان غيربومي، فراهم كردن امكانات خوابگاه و نظاير آن، به همراه خواهد داشت.

براي حل اين مشكلات، مي‌توان به اين راهكار‌ها اشاره كرد:

• نياز‌هاي آموزشي در دانشگاه‌هاي مجازي مي‌تواند متناسب با مخاطبان آن تغيير كند. بنابر‌اين، در صورت در نظر گرفتن نيرو‌هاي شاغل و دانشجويان كارشناسي ارشد به عنوان مخاطبان اصلي، دغدغه اراية دروس عملي و آزمايشگاهي برطرف مي‌شود.

• در حال حاضر، بسياري از دروس آزمايشگاهي با رايانه قابل شبيه‌سازي هستند كه امكان انجام آزمايش‌ها در شرايط مناسب‌تر را فراهم مي‌آورد. بنابراين، اصولاً نيازي به برگزاري دوره حضوري براي اين قبيل درس‌ها وجود ندارد.

• همانگونه كه در ابتداي اين بحث ذكر شد، در بسياري از موارد، استفادة صحيح از يك فناوري نيازمند اصلاح روال‌هاي انجام امور است. آموزش مجازي به اصطلاح "دانشجو-‌محور" است؛ به اين معنا كه نحوة آموزش و مديريت سيستم به گونه‌اي است كه گويي تمام سيستم درخدمت يك دانشجو است و فعاليت‌ها و پيشرفت او را تحت نظر دارد. در يك سيستم آموزش مجازي ايده‌آل، ارزيابي فعاليت‌ها و پيشرفت دانشجو و نيز تعيين علاقه‌مندي‌هاي او تحت نظارت يك سيستم نرم‌افزاري قرار دارد و دانشجو مراحل ياد‌گيري و رشد را مرحله به مرحله پشت سر مي‌گذارد؛ در واقع رسيدن به يك مرحله تأييدي است بر ياد‌گيري مفاهيم مطرح در مراحل قبل. به اين ترتيب، ارزيابي دانشجو در تمام مدت آموزش صورت مي‌گيرد و در اين صورت، ديگر نيازي به برگزاري آزمون حضوري نيست. موارد مربوط به رفع اشكال نيز با استفاده از امكاناتي نظير پست الكترونيكي قابل انجام است.

• درنهايت، درصورت نياز به برگزاري آزمون يا دوره‌هاي حضوري، مي‌توان از همكاري بين دانشگاه‌هاي كشور بهره جست. يعني هر دانشجو براي گذراندن واحدهاي عملي و شركت در امتحانات بتواند به نزديكترين دانشگاه محل سكونت خود مراجعه كند.

اجراي طرح آزمايشي دانشگاه‌هاي مجازي

با توجه به جديد بودن مبحث دانشگاه مجازي و بالا بودن ريسك سرمايه‌گذاري در اين حوزه، اجراي يك طرح آزمايشي با همكاري چند دانشگاه و بهره‌گيري از اين تجربه در برنامه‌ريزي‌هاي بعدي، مي‌تواند گامي مؤثر و كارساز باشد؛ در واقع بهتر است به جاي ايجاد چند دانشگاه با نواقص و مشكلات متعدد و اغلب مشابه، در مرحلة اول، ايجاد يك دانشگاه مجازي به صورت اصولي مورد توجه قرار گيرد.

ايجاد پرتال دانشگاه‌هاي مجازي در كشور

پرتال ابزاري مناسب جهت دسترسي به اطلاعات به صورت طبقه‌بندي شده است. ايجاد پرتال دانشگاه‌هاي مجازي كشور مي‌تواند يكي از اولويت‌هاي برنامه‌هاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري باشد.

تدوين استاندارد‌هاي لازم

تدوين و گردآوري استانداردهاي لازم در زمينة ايجاد و توسعة دانشگاه مجازي، يكي از مهمترين لوازم اين امر است. اين استانداردها مباحثي نظير مسائل فني، محتوا، امنيت، كيفيت اراية خدمات و غيره را شامل مي‌شود و مي‌‌تواند چارچوبي مناسب براي تصميم‌گيري در اين حوزه فراهم آورد.

تعيين معيارهاي دقيق براي شهريه

اراية يك تحليل دقيق اقتصادي در مورد دانشگاه مجازي و بررسي عواملي چون دورة بازگشت سرمايه در فعاليت آنها، مي‌تواند معيارهاي مناسب و دقيقي براي تعيين شهريه اين دانشگاه‌ها فراهم سازد؛ اين موضوع با در نظر گرفتن مزيت‌هاي دانشگاه مجازي نظير عدم نياز دائمي به ساختمان و مكان فيزيكي جهت تشكيل كلاس، امكان استفاده تعداد زيادي دانشجو از مطالب يك دوره در مقايسه با دوره‌هاي حضوري و نيز قابليت استفاده مجدد از محتوا، اهميت بيشتري مي‌يابد. البته بايد توجه كرد كه مسألة خودكفايي مالي دانشگاه‌ها مي‌تواند زمينة افزايش بي‌قاعدة شهرية دانشگاه‌هاي مجازي وابسته به آنها را فراهم سازد.

فراهم كردن زمينة رقابت بين دانشگاه‌هاي مجازي

شكي نيست كه بهبود كيفيت محتوا و اراية خدمات در گرو حاكم بودن جو رقابتي بين دانشگاه‌هاي مجازي و از بين بردن انحصار در اين زمينه است. لذا ايجاد زمينة رقابت سالم و حمايت صحيح دولت از اين قبيل فعاليت‌ها مي‌تواند موجبات رشد و توسعة دانشگاه‌هاي مجازي را در كشور فراهم سازد؛ در اين صورت، هزينه و كيفيت خدمات مي‌‌تواند به عامل رقابت بين دانشگاه‌هاي مجازي تبديل شود.

آينده‌پژوهي، مفاهيم و مباني-1

آنچه در ادامه مي‌ايد، اولين بخش از مطالبي است كه به موضوع "آينده‌پژوهي" و مباني و مفاهيم آن مي‌پردازد. موضوعي كه عليرغم ارزش و نقش فراوان و تعيين‌كننده‌اي كه در جهان امروز يافته است، در فضاي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي كشور ما (به ويژه در حوزة مهمي چون مخابرات و ارتباطات) چندان شناخته‌شده و مورد توجه نيست.

مقدمه:

مردم به طور آگاهانه يا ناآگاهانه آموخته‌اند كه هر كس بتواند رازهاي پنهان آينده را كشف كند، مي‌تواند فرداي بهتري براي خود بسازد. از اين‌رو شايد بتوان فال قهوه، كارت‌هاي تاروت، طالع‌بيني از روي تاريخ تولد، خطوط چهره، خطوط كف دست و فال حافظ را از جمله نشانه‌هاي اشتياق افراد براي شناخت آينده و آينده‌پژوهي دانست. نكتة جالب توجه اين است كه عموم مردم بدون آنكه از علم آينده‌پژوهي مطلع باشند يا در اين رشته تحصيل كرده باشند، به طور شهودي يا تجربي، آينده‌پژوهي و آينده‌نگري مي‌كنند.

بر اين اساس، شايد اولين تصوري كه در ذهن ما از عباراتي نظير "پيش‌بيني آينده"، "آينده‌شناسي" و "آينده‌پژوهي" خطور مي‌كند، مفاهيمي نظير پيش‌گويي و غيب‌گويي است?؛ در حالي كه عبارات مذكور به دانشي اشاره مي‌كنند كه از حدود چهل سال پيش، توجه تعداد زيادي از دانشمندان، محققان و نوآوران جهان را در علوم مختلف از جمله؛ علوم نظامي و دفاعي، اجتماعي، فرهنگي و غيره، به خود معطوف كرده است. هدف اين دانشمندان اين است كه با استفاده از شيوه‌هاي نظام‌مند و اصولي بتوانند به اين دو سؤال اساسي پاسخ دهند:

• ادامة وضعيت جاري و تداوم سازوكارهاي كنوني، چه تبعات و عواقبي را به همراه خواهد داشت؟

• آيندة مطلوب چيست و چگونه مي‌توان به آن دست يافت؟ چه راه‌هايي براي شناخت آينده‌هاي نامطلوب وجود دارد؟ چگونه مي‌توان فرصت‌هاي پيش رو را شناخت و از آنها استفاده كرد؟

آنچه ايجاد و توسعة تفكر آينده‌نگرانه در سطوح مختلف ملي را به امري مهم تبديل مي‌كند، استفادة كشورهاي ديگر از دانش آينده‌پ‍ژوهي، با هدف شكل‌دهي به جهان آينده مطابق با آمال و اهداف خودشان است؛ جهاني كه آيندة ما را هم در بر مي‌گيرد. در حاليكه الزاماً نفع آنها با نفع ساير كشورها يكي نيست، بلكه گاهي در تضادي آشكار نيز قرار دارد. بنابراين آگاهي و بيداري جامعه، قبل از آنكه ضربة شديدي بر پيكر آن فرود آيد، موجب آسيب‌هاي كمتري خواهد شد.

در ادامه، ابتدا مفاهيم كلي و اوليه درباره آينده‌پژوهي مطرح مي‌شود و سپس تعدادي ازسر‌فصل‌هاي مهم مطرح در حوزة آينده‌پژوهي توضيح داده خواهد شد.

تعريف آينده‌پژوهي

آينده‌پژوهي دانش و معرفتي است كه چشم انسان‌ها را نسبت به رويدادها، فرصت‌ها و مخاطرات احتمالي آينده بازمي‌كند و ابهام‌ها و ترديدهاي فرساينده را مي‌كاهد. اين دانش توانايي انتخاب هوشمندانه را افزايش مي‌دهد و به همگان اجازه مي‌دهد تا بدانند كه به كجاها مي‌توانند بروند (آينده‌هاي اكتشافي) و به كجاها بايد بروند (آينده‌هاي هنجاري) و از چه مسيرهايي مي‌توانند با سهولت بيشتري به آينده‌هاي مطلوب خود برسند (راهبردهاي معطوف به خلق آينده).

پيش‌گويي و آينده‌پژوهي

يكي از مهم‌ترين تفاوت‌هاي پيش‌گويي و آينده‌پژوهي اين است كه پيش‌گويي به معناي خبر دادن از رويدادها و تغييرات آينده است كه مي‌تواند از مجراي وحي و گاهي نيز مبتني بر شهود (حس ششم) و يا رؤيا باشد؛ در حاليكه آينده‌پژوهي به معناي مطالعة نظام‌يافتة آينده است كه بر پاية اصول، روش‌ها و تكنيك‌هاي مدوني است كه به ‌وسيلة آينده‌پژوهان توسعه يافته است. به ‌عبارت بهتر، آينده‌پژوهي دانش و معرفت شكل بخشيدن به آينده به ‌صورت آگاهانه، فعالانه و پيش‌دستانه است؛ اين دانش، جهان را متشكل از اجزاي به‌هم‌پيوسته و درحال‌تغيير مي‌داند و مي‌تواند بذر روياها، آرزوها و آرمان‌هاي اصيل يك كشور را در آينده بارور كند.

انواع آينده

در مباحث آينده‌پژوهي از آينده‌هاي مختلفي نام برده مي‌شود و آيند‌پژوهان آينده را به شكل‌هاي مختلفي تقسيم‌بندي مي‌كنند كه متداول‌ترين آنها چنين است:

• آيندة ممكن: هر چيزي اعم از خوب يا بد، محتمل يا بعيد كه مي‌تواند در آينده روي دهد.

• آيندة محتمل: آيندة ممكني كه به احتمال زياد در آينده به وقوع خواهد پيوست.

• آيندة مطلوب: آيندة محتملي كه مطلوب و مرجح است.

آينده از حيث زمان نيز به چند قسم تقسيم مي‌شود:

• آيندة نزديك: حداكثر تا يك‌سال

• آيندة كوتاه‌مدت: بين يك تا پنج سال

• آيندة ميان‌مدت: بين پنج تا بيست سال

• آيندة درازمدت: بين بيست تا پنجاه سال

عناصر تشكيل‌دهندة آينده

آينده از چهار عنصر "رويدادها، روندها، تصويرها و اقدام‌ها" تشكيل مي‌شود و اين عناصر مي‌توانند باعث پيدايش آينده‌هاي مختلف شوند:

• رويدادها: تمام وقايعي كه امكان وقوع دارند (آينده‌هاي ممكن).

• روندها: يعني

1) وقايعي كه در گذشته و حال اتفاق افتاده است و در آينده نيز به احتمال زياد اتفاق خواهد افتاد (مانند آلودگي محيط زيست).

2) وقايعي كه تحت شرايط خاص احتمال وقوع پيدا مي‌كنند (مانند تغيير حكومت در اثر فشارهاي سياسي و اقتصادي).

3) وقايع نوظهور كه به اعتقاد آينده‌پژوهان، مهمترين روندهاي آينده، همين مسائل نوظهور هستند كه عمدتاً پيامد مستقيم يا غيرمستقيم فناوري‌هاي جديد هستند (مانند انقلاب نيمه‌هادي‌ها).

• تصويرها: كه منظور از آن، ساختن تصوير از آينده‌هاي مطلوب براي مردم است.

• اقدام‌ها: كه به معني طرح‌ريزي و اراية راهكار براي رسيدن به آيندة مطلوب است.

تاريخچة آينده‌پژوهي

دانش آينده‌پژوهي ماهيتي بين‌رشته‌اي دارد و در خلال جنگ جهاني دوم و دوران پس از آن شكل گرفته است. با وجود اينكه بيش از نيم‌قرن از پيدايش و تكوين اين رشته مي‌گذرد، اكثر مردم و حتي پاره‌اي از مديران نيز از وجود چنين علم و رشته‌اي بي‌اطلاع هستند.

قابل توجه آنكه تفكر دربارة آينده و توجه به آن، در ايران ريشه‌اي سنتي و قديمي دارد و با فرهنگ و رسوم ايرانيان نيز سازگار است؛ به ‌طوري‌ كه ضرب‌المثل‌هاي مختلفي در فرهنگ ايراني در اين ‌باره وجود دارد؛ مانند؛ "سالي كه نكوست از بهارش پيداست"، "ديروزت را ديديم، فردايت را هم خواهيم ديد" و "اين ره كه تو مي‌روي به تركستان است"؛ كه جملگي حكايت از تأكيد نياكان ما به احساس مسؤوليت در قبال تصميم‌هاي گرفته‌شده و نتايج و پيامدهاي بعدي آنها دارد. در فرهنگ اسلام نيز احاديث فراواني وجود دارد كه بر اهميت نگرش به آينده تأكيد مي‌كند؛ به‌ عنوان مثال، حضرت علي(ع) طبق حديثي كه در غررالحكم آمده است، همه آينده‌ها را نزديك مي‌دانند و با اين جمله بر ضرورت شناخت آينده تأكيد مي‌كنند.

اهميت آينده‌پژوهي و ضرورت توجه به آن در متون علمي و مهم جهان نيز مشاهده مي‌شود؛ به ‌عنوان نمونه، مايكل فارني در كتاب "آنچه آموختم" چنين مي‌گويد:"انديشيدن به آينده نه فقط در پيش‌بيني پيشرفت‌هاي خاص مفيد است،‌ بلكه به طرح پرسش‌هاي بهتر و آموختن هرچه بيشتر درباره خود فرد نيز كمك خواهد كرد".

آينده‌پژوهي معاصر

پس از كشف آمريكا (دنياي نو) و انحطاط امپراتوري روم، موج جديدي در ارتباط با آينده‌پژوهي ايجاد شد. تامس مور در كتاب اتوپياي خود آينده را ترسيم كرد. يك قرن بعد نيز فرانسيس بيكن با تكيه بر علوم جديد، آرمانشهري را به نام "آتلانتيس نو" آفريد.

آمريكايي‌ها بعد از پايان جنگ سرد، با انگيزة تقويت قدرت نظامي و حفظ امنيت ملي، به شكل جدي به مطالعة آينده پرداختند. آرنولد، رييس وقت نيروي هوايي آمريكا دو خدمت بزرگ به جنبش آينده‌پژوهي كرد.

يكي اينكه در سال 1944 دستور داد نخستين پيش‌بيني در ارتباط با فناوري‌هاي آينده انجام شود كه اين‌كار سنت پيش‌بيني فناوري را بنيان نهاد. خدمت دوم، نهادينه‌سازي فرآيند تحليل گزينه‌هاي سياستي بود.

آرنولد در سال 1946 شركت هوايي داگلاس را مأمور اجراي پروژه‌اي به نام ر?ند كرد تا در ارتباط با موضوع جنگ‌هاي بين‌قاره‌اي ‌هوايي مطالعه كند. در سال 1948 واحد پروژه رند از شركت داگلاس جدا شد و شركت رند با حمايت مالي بنياد فورد به شكل مستقل تأسيس شد. اين شركت مطالعة خود را از فناوري‌هاي نظامي به كشف سياست‌ها و راهبردهاي ملي معطوف كرد. بعد از آن، اولاف هلمر به همراه عد‌ه‌اي ديگر، انديشگاه آينده‌پژوهي را تأسيس كرد. چندي بعد، انديشكده‌ها و مراكز تحقيقاتي مختلفي براي مطالعة آينده تأسيس شدند.

در پايان دهة 1960 و با توسعه فناوري، دو تغيير مهم در ديدگاه مردم نسبت به آينده ايجاد شد. يكي اين كه مردم متقاعد شدند كه مطالعه و بررسي آينده امكان‌پذير است؛ ايجاد شيوه‌هايي چون تكنيك دلفي به اين بحث كمك بزرگي كردند. تغيير مهم ديگر اين بودكه جهان آينده، يك آيندة مقدر و ازپيش‌تعيين‌شده نيست، بلكه انعطاف‌پذير است. بدين معني كه انسان مي‌تواند با ساخت آينده به زندگي خود جهت دهد. بر اين اساس مي‌توان گفت كه رشتة آينده‌پژوهي در دهة 1960 به شكل كامل شناخته شده بود.

مسيرهاي تكاملي رشتة آينده‌پژوهي

رشتة آينده‌پژوهي از مسيرهاي تكاملي مختلفي گذشته است؛ در طول زمان، عوامل و شرايط خاصي باعث توجه بيشتر به آينده و شناخت آن شده است كه در بستر اين فعاليت‌ها، آينده‌پژوهي به تكامل رسيده و در نهايت به يك رشتة دانشگاهي تبديل شده است.

يكي از اين مسيرها بر اساس تجزيه و تحليل روندهاي اجتماعي و نقش فناوري در دگرگوني‌هاي اجتماعي پايه‌ريزي شد.

مسير ديگر از طريق برنامه‌ريزي (استراتژيك) ملي و مستمر بود كه جايگزين برنامه‌ريزي موقتي و موردي شد. هدف اين برنامه، تفكر دربارة آينده بود.

مسير تكاملي ديگر در كشورهايي طي شد كه در سال 1940 از شر كشورهاي استعمارگر خلاص شده و حكومت، هويت، تاريخ، رهبران و شهروندان جديدي ايجا كرده بودند و با مسائلي مانند تعيين ماهيت ملت در آينده مواجه بودند.

مسير ديگر در تكامل مطالعات آينده‌پژوهي، فعاليت كانون‌هاي تفكر بود كه مواردي را مانند انتخاب سياست‌ها، استراتژي‌ها، توصيه‌ها و هشدارها در بر مي‌گرفت كه هر يك متضمن تفكر آينده‌نگرانه بود.

همچنين، كميسيوني كه فرهنگستان ادبيات و علوم آمريكا براي پي بردن به وضعيت جهان در سال 2000 تشكيل داد، با انتشار مجله و انجام مطالعات و تخصيص اعتبار، به پيشرفت مطالعات آينده‌پژوهي كمك خوبي كرد. پيشرفت‌هاي مشابه در علوم سياست‌گذاري و ارزيابي تحقيقات نيز كمك شاياني به توسعة بحث‌هاي آينده‌پژوهي كردند، به دليل اينكه اين دو امر، لزوماً بر پيش‌بيني آينده متكي هستند. چاپ و نشر كتاب نيز كمك بزرگي به تبيين مفهوم آينده‌پژوهي و بحث‌هاي پيرامون آن كرد.

مأخذ:

عطاا... عباسي، مهدي محمودي، با راهنمايي و نظارت مصطفي تقوي؛ "آينده‌پژوهي و نقش آن در سياستگذاري علم

دانشگاه مجازی

مطالب مشابه :

نگاهی به ویژگی های چند دانشگاه مجازی موفق

هویت رشته برنامه ریزی درسی یا برنامه درسی

برای کسانی که تازه میخواهند وارد فاران شوند

فرهنگ یادگیری

دانشگاه مجازی

انتخاب رشته های مجازی

نگارش علمی

مزایای دانشگاه مجازی

دانشگاه مجازی

تربیت هنری در عصر مجازی