شناخت و کشف استعداد نوآموزان

شناخت و کشف استعداد نوآموزان

امروزه در همه جا، شناختن کامل افراد و پی بردن به تفاوت های فردی و اندازه گیری صفات روانی آن ها، یکی از مؤثرترین راه ها در پیشبرد برنامه های آموزشی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شناخته شده است و بدین منظور از تست های روانی خاص برای اندازه گیری هوش، شخصیت، قدرت، خلاقیت، تمایلات، معلومات و استعداد های گوناگون استفاده می شود.

تست یا آزمون روانی چیست؟

تست یا آزمون روانی مجموعه پرسش هایی است که برای سنجیدن صفات روانی به کار می رود و درست مانند عمل آزمایش در علوم دیگر است.

همان طور که شیمی دان خون مریض یا آب محلی را آزمایش می کند و آن از یک یا چند جهت مورد نظر قرار می دهد، آزمون های روانی نیز می توانند یک یا چند حنبة صفات روانی را اندازه گیری کنند. برای اینکه ببینیم چرا این فکر در اذهان رسوخ یافت که به اندازه گیری صفات روانی توجه شود و چگونه می توان این سیر تحولی را به کمال رساند، به ذکر تاریخچة مختصری در این زمینه می پردازیم.

تاریخچة آزمون های روانی

پدر آزمون های روانی در دنیا فرانسیس گالتون زیست شناس انگلیسی است، زیرا وی اولین گام را در این راه برداشته است. دلیل آن هم علاقة شدید او به تحقیق در زمینة ژن های موروثی در انسان ها بود. بدین ترتیب، برای اولین بار موضوع احتیاج به تشخیص سنجش صفات خاصی که بین افراد یک خانواده وجود دارد مطرح شد. گالتون برای اولین بار چند مدرسه را مجبور کرد که برای دانش آموزان خود پروندة تحصیلی ترتیب دهند و روی فرد فرد دانش آموزان مطالعه و تحقیق کنند. او در نمایشگاه بین المللی سال 1884 آزمایشگاهی ترتیب دادکه تمام بازدید کنندگان می توانستند با پرداخت فقط سه پنی صفات روانی، نیروی بینایی و شنوایی و عضلانی و عکس العمل های عصبی خود را اندازه گیری کنند.

جیمز کاتل روان شناس معروف آمریکایی،تحت تأثیر فوق العادة گالتون قرار گرفت. او در صفر خود به اروپا و سخنرانی در دانشگاه کمبریج، دلایل موثقی در لزوم اندازه گیری اختلافات فردی و استعداد های گوناگون و تأثیر آن ها در پیشبرد برنامه های آموزش و اجتماعی ابراز داشت و در بازگشت به آمریکا، در مقاله ای که به سال 1890 منتشر کرد، برای اولین باردر روان شناسی، عنوان « آزمون روانی» را به کار برد.

مقارن همین احوال در فرانسه این فکر توسط آلفرد بینه مورد مطالعة عمیق و دقیق قرار گرفت و روش های اندازه گیری هوش و استعداد های گوناگون به وسیلة او تدوین یافت. دلیل آن هم این بود که وزیر آموزش و پرورش فرانسه به سال 1904 عده ای از صاحب نظران را مأمور مطالعه در بارة کودکان استثنایی (= سن عقلی کمتر از طبیعی) کرد. در نتیجه، بینه به کمک همکار خود سیمون، اولین آزمون مخصوص خود را که به نام «بینه-سیمون» مشهور شده است، در سال 1905 انتشار داد. این آزمون مخصوص کودکان سه تا یازده ساله بود، می خواست تنوعات و اختلافات گوناگون و وسیع رفتاری افراد را با تکیه بر قضاوت، ادراک، تعقل و استدلال بچه ها –که بینه آن ها را اصول اساسی هوش تلقی می کرد- بسنجد و کشف کند.

در سال 1908 بینه و سیمون آزمون دیگری برگزار کردند که در آن شمارة سؤال ها بالا گرفته بود ولی برخی از سؤال های بدون نتیجه یا کم نتیجه حذف شده بود. در همین سالآلفرد بینه اثر معروف خود را تحت عنوان « رشد و نمو هوش در کودکان» انتشار داد که هنوز هم از بهترین کتاب ها در زمینة هوش و اندازه گیری آن محسوب می شود. بالاخره صورت کامل «آزمون بینه-سیمون»به سال 1911 منتشر شدو شاید اگر در این سال نمی مردباز هم در این آزمون ها تجدید نظر می کرد. به هر حال آزمون «آزمون بینه-سیمون» توجه کلیة روان شناسان دنیا را به خود جلب کرد و به خصوص روان شناسان آمریکایی دنبالة کار را به دست گرفتند و آزمون های جالب توجهی به صورت ها و منظور های متفاوت به وجود آوردند. از جمله تحت سر پرستی ترمن، روان شناس معروف دانشگاه استنفورد آمریکا،در سال 1916 آزمون معروف « استنفورد-بینه» انتشار یافت.

در این آزمون ها برای اولین بار اصطلاح هوشبهر یا بهرة هوشی عنوان شد و نسبت بین سن عقلی و سن تقویمی مورد توجه قرار گرفت. یکی دیگر از معروف ترین آزمون ها که همان سال ها در همین زمینه تهیه شد، آزمون « کولمن- بینه» بود که در سال 1912 انتشار یافت. این آزمون یکی ازمهم ترین آزمون های خاص کودکان قبل از مدرسه است و با کمک آن می توان از کودک سه ماهه نیز آزمایش های هوشی به عمل آورد.

آزمون های بینه با تمام محاسنی که داشت، چون انفرادی بود، بیشتر برای کارهای انفرادی و استثنایی و بیمارستانی قابل استفاده بودو نمی توانست جوابگوی احتیاجات عمومی در سطوح متفاوت باشد. بنابراین، روان شناسان در اندیشة آزمون های گروهی بر آمدند و آن را به سر انجام رساندند.

آزمون های گروهی

پیدایش آزمون های گروهی با ورود آمریکا به جنگ جهانی اول، یعنی به سال 1917 میلادی، همراه است. در این سال، گروهی از محققان آمریکایی مأموریت یافتند که تحت نظر جمعیت روان شناسان آمریکایی،مطالعة بی سابقه ای را آغاز کنند و معلوم دارند که چگونه روان شناسی می تواند در رهبری جنگ مؤثر افتد. بدین ترتیب، احتیاج به آزمون های گروهی، طوری که بتواند یک میلیون و نیم سرباز و کارمند تازه استخدام آماده به خدمت در جنگ را آزمایش روانی کند، مطرح شد.

در واقع، اندازه گیری تمایلات، ذوق، استعدادها و توانایی ها ی این عده می توانست بهترین وسیله برای طبقه بندی و واگذاری مسئولیت ها و ادارة واحد های گوناگون به ایشان باشد و در نتیجه، حداکثر قابلیت و توانایی ایشان به سود وظیفه ای که به عهده داشتندجذب می شد.بدین ترتیب، کار آزمون های گروهی بالا گرفت و آزمون های متفاوت به وجود آمد. بعد از جنگ، دنبالة این کا به مدارس، دانشگاه ها، مؤسسات کاریابی و مؤسساتی که به استخدام کارمند احتیاج داشتندنیز کشیده شد.یکی از معروف ترین آزمون های گروهی، آزمون های وکسلر برای کودکان سنین قبل از مدرسه و نوجوانان و بزرگسالان است که در سال 1939منتشر شد و در اندک مدتی در سراسر دنیا شهرت یافت.

از آن جا که آزمون های هوشی فقط بعضی از ظواهر و نشانه های هوشی را اندازه می گرفت، آزمون های دیگری هم در زمینة شناخت شخصیت، قدرت خلاقه، توانایی دروس نظری، معلومات عمومی، استعداد ریاضی، استعداد نویسندگی، استعداد موسیقی، استعداد هنرو آزمون های راهنمایی و حرفه ای و غیره به وجود آمدکه هنوز هم بر تکمیل و توسعة آن ها افزوده می شود.

نکته:این توضیحات در بارة پیدایش و تغییر و تحول آزمون های روانی گذشته، از آشنایی مختصربا چگونگی به وجود آمدن این آزمون ها، این مسئله را نیز روشن می کند که به هیچ وجه محصول این آزمون ها صد در صد یقینی ودقیق نیست و نباید حتمی، دائمی و وحی منزل تلقی شود. بلکه کار آزمون گر همواره باید توسط خود او و دیگران تحت نظارت قرار گیرد. باید در تکمیل آزمون ها با پیشرفت زمان و هم چنین انطباق آن با اوضاع خاص کشور های دیگر کوشش شود.زیرا همان طور که شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور ها یکسان نیست، صفات روانی و اختلافات فردی نیز متفاوت است.لذا آزمون های تهیه شده در یک کشورنمی تواند ملاک عمل در کشوردیگر قرار گیرد.

هما آهی

رشد معلم/شماره 1/ مهر 91 / ویژه نامه ضمن خدمت فرهنگیان

شناخت و کشف استعداد نوآموزان

مطالب مشابه :

کشف استعداد/چگونه استعداد خودرا کشف کنیم/انتخاب رشته و شغل/55 راه برای کشف استعدادهای پنهان

262 - در چه چیزی استعداد دارید؟ 55 روش برای کشف استعداد (کلیک کنید)

شناخت و کشف استعداد نوآموزان

تست استعداد یابی مدرسه فوتبال انجام شد

فاکتورهای اثرگذار بر موفقیت برنامه‌های استعدادیابی

چگونه استعدادهای پنهان کودک را کشف کنید؟

استعدادمان را چگونه کشف کنیم؟

استعداد یابی در ورزش

آشنایی با هوش های ۸ گانه انسان