بازار کالاهای مرزی، توریسم و صنعت سه رکن توسعه اقتصادی شهر ربط

دلشاد صالحزاده :

مقدمه:

نوشتار پیش روی بخش اول سلسله مقالاتی در زمینه توسعه اقتصادی سردشت و حومه است، بخش دوم تحت عنوان؛ بيوران، اقتصاد نهفته در دل طبيعت، بخش سوم؛ ميرآباد، بهشت گمشده و بخش چهارم تحت عنوان؛ محوریت اقتصادی سردشت،‌صنعت توريسم و تجارت مرزی می باشد، كه به مرور انتشار مي يابند، نگارش اين سلسله نوشتارهاي پيوسته، به چند دليل صورت گرفته است 1- رشد روز افزون و بی سابقه مواد مخدر، مخصوصاً تجارت و مصرف مخدرهاي صنعتي، كه به مرور مي رود پايه هاي خانواده و شرافت جامعه ما را تضعيف نمايد 2- امار بالاي بيكاري و مهاجرتهاي فصلي خانوادگي به كلان شهرها جهت امرار معاش و همچنين امار بالاي فارغ التحصيلان بيكار 3- عدم استفاده از پتانسيلهاي مرز و گردشگري بعنوان دو بازوي قوي توسعه اقتصادی سردشت و حومه كه متاسفانه استفاده از پتانسیلهای مرز در سطح حداقلي و انحصاري از سوي تعدادي محدود تجار کنترل مي شود و ماحصل آن رونق بازارهاي شهرهاي مجاور بوده است و نتوانسته است محرکی برای رونق و پويايي بازار سردشت به مانند بازار تجاري بانه گردد، امید است این سلسله مقالات، گامی هر چند کوچک اما راهبردی در راستای شفاف نمودن راهکارهای توسعه اقتصادی صنعت توریسم و همچنین اکتیو نمودن تجارت مرزی سردشت و حومه بصورت مدیریت شده باشد 4- نگرش بنده به موضوع، نگرشي پراگماتيستي است، بنده معتقدم رشد روز افزون فقر و اعتياد به مواد مخدر و بي كاري و بالطبع آن گسترش معضلات و آسيب هاي جبران ناپذير اجتماعي و فرهنگي در تزلزل و اضمحلال پايه هاي انساني جامعه ما تاثير ويران كننده اي دارند، در همين راستا معتقدم تنها رويكرد توسعه اقتصادي تواناي دارد در كم نمودن آشفتگي جامعه ما تاثير ريشه اي بر جاي بگذارد .

پیش از آغاز اصل نوشتار، مواردی را لازم به اشاره می دانم، 1- شاید دوستانی با مطالعه این نوشتار گمان کنند که با ایجاد تحول و رشد اقتصادی شهر ربط بعنوان شهر تابعه، موقعیت و جایگاه مرکز شهرستان یعنی شهر سردشت تضعیف می گردد و عملاً شگل گیری این دگرگونی صدمات جبران ناپذیری بر توسعه سردشت خواهد گذاشت، از نگاه بنده این نگرانی محلی از اعراب ندارد و آنهم به این دلیل ساده که رونق شهر ربط با پتانسیل و ویژگیهای بالقوه اش، روند توسعه شهر سردشت را مخصوصاً از لحاظ گردشگری تسریع مي بخشد و عملاً کارکرد تقویت کننده و محرک اقتصادي سردشت را خواهد داشت  2- یکی از عوامل طبیعی موثر و غیر قابل انکار در عدم پیشرفت فیزیکی شهر سردشت، وجود ارتفاعات و پستی و بلندیهای شهر می باشد، که متاسفانه ساخت و سازهای بی تناسب در شیب های تند، سردشت را در تنگنا قرار داده است، رشد فیزیکی شهر علارغم اظهار نظر بعضی از افراد، نشانه پویای شهر می باشد، حتی اگر همراه با خدمات و زیرساخت های لازم نباشد، شهر ربط پتانسیل مناسبی در جهت گسترش فیزیکی البته همراه با برنامه ریزی اصولی و مدیریت شده دارد، شهر ربط مستعد است در آینده نچندان دور از لحاظ سیمای شهری، چهره مهندسی و زیبای به خود بگیرد و به موازات گسترش فیزیکی آن، خدمات و امکانات رفاهی ایجاد گردد، این ویژگی طبیعی شهر ربط متاسفانه در مورد سردشت صادق نیست و عملاً این شهر از لحاظ توپوگرافی و توسعه شهري در بن بست می باشد، شهری که با کوه های سر به فلک کشیده احاطه گردیده و در داخل بخش گرانبهای زمینهای مفید آن کاربری نظامی دارد، خوشبختانه شهر ربط فاقد این موانع است و از هر چهار طرف امکان توسعه در آن وجود دارد 3-  سه ویژگی ربط یعنی آمار موفقیت در کنکور، نظم شهری و پویایی بازار، تا حدودی امکان مقایسه و تشابه سازی آن با شهر بوکان از لحاظ آمار بالای کنکور، مهاباد از لحاظ نظم و مدیریت شهری و بانه از لحاظ رونق بازار و تجارت وجود دارد 4- دیگر ویژگی خاص ربط، نزدیکی به راههای ارتباطی، مخصوصاً راه ارتباطی بوکان – سردشت است 5- توانایهای طبیعی و بالقوه توریستی شهر ربط 6- شهرک صنعتی ربط ، در هر صورت امیدوارم دوستان گرامی با مطالعه این نوشتار برداشتی فارغ از سایه سنگین منطقه گرایی و صرفاً برداشتی علمی و واقع بینانه داشته باشند .

تحلیل و اظهار نظر در هر زمینه ای باید از جانب متخصیصن امر صورت گیرد، بخصوص در حوزه اقتصادی که لازمه آن مطالعات گسترده بر اساس شناخت علمی و متاثر از آمار دقیق است، سختی و مشقت این اقدام علمی در جغرافیایی دو چندان خواهد گشت که هیچ گونه تحقیق میدانی صورت نگرفته باشد، شهر ربط یکی از این نمونه های سخت می باشد و آنهم از این جهت که متاسفانه تا اکنون نه از جانب نهادهای علمی دولتی و نه از سوی مراکز مرتبط و اشخاص صاحب نظر، در هیچ سطحی مطالعه و تحقیقات میدانی و راهبردی صورت نگرفته است، عدم انجام چنین امری دلایل گوناگونی دارد از جمله قرار نگرفتن این موضوع در دستور کار مراکز علمی دولتی و بالطبع عدم حمایت مالی این مراکز از پروژه های صورت گرفته در این زمینه و همچنین از سوی، عدم رغبت دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته های مرتبط که یکی از دلایل آن عدم حمایت و پشتیبانی نهادهای دولتی و غیر دولتی و همچنین محتمل بودن تاثیر نتایج تحقیقات و پروژه ها در برنامه ها و مطالعات راهبردی مراکز تاثیر گذار، به هر صورت متاسفانه تا اکنون در این زمینه اقدامات علمی و عملی در خور توجه اي صورت نگرفته است، بنده هم نه به عنوان یک کارشناس در زمینه اقتصادی و یا مطالعات شهری و توسعه، بلکه بعنوان یک شهروند علاقمند، پیشنهادات خود را بر اساس مشاهدات شخصی و متاثر از انباشته ذهنی غیر اماری و صرفاً تحلیلی ارائه می دهم .

توسعه اقتصادی بعنوان زیربنایی تمام شاخه های توسعه منجمله توسعه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، تاثیر صددرصدی بر معیشت و توان مالی اقشار مختلف جامعه و از سوی دیگر رابط تنگاتنگی با معضلات اجتماعی و فرهنگی دارد، این رابطه در حصار تنگ بافتارهای سنتی و توسعه نیافته، بیشتر نمود پیدا می کند، شهر ربط بعنوان مجموعه ای توسعه نیافته با بافتارهای سنتی دارای شرایطی خاص می باشد، که مطالعه آن باید همراه با لحاظ کردن تمام پارامترهای دخیل معیشتی، فرهنگی و سیاسی باشد، در غیر اینصورت هر گونه اقدام علمی و عملی بی نتیجه خواهد ماند، ربط به مانند دیگر شهرهای کوردنشین با معضلات عدیده ای گریبانگیر است، مانند مهاجرت فصلی خانوادگی به کلانشهرها جهت امرار معاش در کوره های آجر پزی، امار بالای بیکاری، عدم سرمایه گذاری در خور و قابل توجه در بخش آموزشی، پزشکی، ورزشی و رفاهی، گسترش روز افزونه مواد مخدر، فقر ، خودکشی و ... که ریشه یابی تمام این مشکلات، مطالعات دقیق و گسترده ی طلب می کند که نه در توان علمی بنده می باشد و نه رسالت این نوشتار، در هر صورت از نگاه بنده ریشه تمام این مشکلات و معضلات به نوعی از عدم توسعه یافتگی اقتصادی نشات گرفته می شود و همین امر رابطه تنگاتنگی و تعیین کننده ی با معضلات و آسیب های اجتماعی دارد .

شهر ربط از توابع شهرستان سردشت، دارای جمعیت تقریبی 12300 نفر ( بر اساس آمار گیری سال 1385 ) می باشد، این شهر از سردشت  15 کیلومتر فاصله دارد و فاصله آن تا مهاباد 105، بوکان 85، ارومیه 210، پیرانشهر 95 و بانه 62 کیلومتر است، ربط در مقایسه با شهر سردشت از نظر توپوگرافی ( پستی و بلندی ) دارای شیب کمتری است و ایده ال برای ساخت و ساز شهری و به همین دلیل موانع و مشکلات توسعه شهری سردشت را ندارد، ارتفاع ربط از سطح دریا کمتر از ارتفاع سردشت می باشد و به همین دلیل آب و هوای معتدل تری دارد، ربط در سالیان گذشته بعنوان محل تلاقی تجار سردشت و شهرهای مجاور جهت مبادله کالاهای وارداتی مرزی بود، آن سالها را کسی از یاد نمی برد که شهر ربط به مانند کلان شهرها جمعیتی متغییر در شب و روز داشت، در روزها به دلیل مسافرت تجار و بازرگانان شهرهای مجاور، جمعیت این شهر دو برابر می گشت، اما اکنون رونق و پویایی اقتصادی گذشته را ندارد، دیگر از آن بازار شلوغ خبری نیست، اکنون ربط را صرفاً با تپه تاریخی، چشمه آب معدنی گراوان، شهرک صنعتی و دوشنبه بازار مشهور آن می شناسیم، ربط در اواخر دهه 70 بدلیل وجود بازار مبادله ی تجار سردشت و شهرهای مجاور، از لحاظ جمعیت رشد سریعی داشت و به همین دلیل در نیمه دوم سال 1382 به شهر تبدیل شد و در عرض کمتر از چند سال از لحاظ ساخت وساز و رشد جمیعت رشد چشمگیری به خود گرفت .

با در نظر گرفتن موقعیت ویژه جغرافیایی و همچنین پتانسیلهای بالقوه نهفته در این شهر می توان ایده تجدید حیات و احیا و توسعه بازار پر رونق گذشته در قالب بازارچه فروش کالاهای مرزی، بعنوان رکن اول و همچنین سه جاذبه منحصر بفرد ربط یعنی تپه تاریخی ربط و آب معدنی و طبی گراوان و همچنین طبیعت بکر دشت ها و جنگلهای آن را بعنوان رکن دوم و گسترش شهرک صنعتی ربط بعنوان رکن سوم توسعه اقتصادی شهر ربط را در این نوشتار قابل بررسی دانست .

رکن اول، بازار مرزی

نقش بازار بر توسعه اقتصادی شهر ربط

بازار بعنوان بخشی از اقتصاد غیر پایه و اصلی ترین محرک اقتصادی خانوار و همچنین انواع واحدهای اقتصادی غیر دولتی، نقش تعیین کننده ای در رشد اقتصاد شهری دارد، در صورتی که بازار رونق داشته باشد، بالطبع توان خرید و سرمایه گذاری مردم بالا خواهد رفت و مردم در شرایط رونق، سرمایه خواهند داشت و متاثر از نظم و ثبات بازار، دلهره سرمایه گذاری به حداقل خود می رسد و از همه مهمتر با وجود دو پارامتر مهم یعنی سرمایه و ثبات، آرامش لازم برای ایده پردازی به وجود خواهد آمد، یکی مجتمع تجاری و پاساژ می سازد و دیگری واحد تولیدی و کارخانه راه اندازی می کند و از سوی دیگر در زمینه مراکز تفریحی و اقامتی و خدماتی سرمایه گذاری می شود و کشاورزی و دامپروری هم رونق پیدا خواهد کرد .

شروع این تحول عظیم از جاده بوکان – ربط – سردشت آغاز می گردد، در جلسه هیئت وزیران در مورخ 01/06/89 وزارت راه موظف شده است که نسبت به تسریع در تکمیل و آسفالت جاده بوکان – سردشت اقدام کند و همچنین در این جلسه اعتبارات مورد نیاز طرح اتصال انتنی خط راه آهن سراسری مراغه – ارومیه – پیرانشهر ، پیش بینی شده است و همچنین تسریع تکمیل بزرگراه کرمانشاه – میاندوآب و راه آهن بوكان – مياندوآب، مورد بحث قرار گرفت.

جاده تاثیر بسزای در صنعت توریسم مناطق دارد، هر چه مناطق دارای پتانسیل توریستی، راههای ارتباطی نزدیکتر و راحتری داشته باشند، عملاً بر امار جذب توریست خود افزوده اند، در این بخش جهت هر چه شفافتر نمودن این امر، یعنی تاثیر راههای ارتباطی منتهی به شهر ربط و همچنین تحلیل بازار مرزی قابل شکل گیری ربط، نمونه بانه را مثال می اورم .

شهر بانه در یک دهه گذشته تنها یک خیابان اصلی داشته و به مانند یک روستای بزرگ جلوه گر می نمود، اما اکنون بر اساس امار دولتی یکی از گردشگرپذیرترین مناطق شهری به حساب می آید، شهری با بیش از 5000 مغاره در قالب 64 مجتمع تجاری کوچک و بزرگ، که به گفته " علی فعله گری " رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کردستان، فقط در تابستان 88 3 میلیون 800 هزار نفر از بانه دیدن کردن و همچنین در نوروز 89 تقریبا 2 میلیون نفر به این شهر سفر کرده اند و به گفته زارعی رئیس شورای شهر بانه، در روزهای تعطیل جمعیت بانه دو برابر می شود، شهری که بر خلاف نقاط توریستی دیگر حتی سرمای شدید زمستان هم تاثیری بر امار گردشگر آن ندارد، بانه در یک دهه گذشته بازار فروش کاملاً سنتی داشت ولی اکنون به بافتار بازار مدرن جهش پیدا کرده است، هم از لحاظ ساخت و ساز اماکن تجاری و هم از لحاظ مکانیزمهای فروش مدرن همچون اینترنت و ابزارهای مدرن تبلیغاتی، کالاهای عرضه شده در بازار بانه دو دسته هستند، دسته اول کالاهای که از سوی تجار و پیله وران و شرکت و تعاونیهای مرزنشین از طریق مرزرسمی وارد می شوند و دیگری کالاهای که از طریق مرز غیر رسمی قاچاق می شوند، بر اساس اظهار نظر فعالیت حوزه تجارت مرزی سردشت و بانه، قسمت اعظم کالاهای عرضه شده در بازار بانه، هم کالاهای رسمی و هم قاچاق از مرز سردشت وارد می شوند، مثلاً لوازم خانگی مانند LCD ( سینمای خانگی )، کولر گازی و ... که بیشترین خریداران را به خود اختصاص داده اند، از کشورهای اروپایی، ترکیه، دبی، مالزی و چین وارد بندر ام القصر عراق ( تنها بندر فعال عراق و دروازه این کشور) انتقال داده می شوند و سپس از طریق کانتینر وارد شهر سلیمانیه می گردد و در آخر از طریق نزدیک ترین مرز وارد شهرهای مرزی می شوند، با در نظر گرفتن مسافت سلیمانیه با سردشت و مخصوصاً احداث تونل مهم " ازمر" این فاصه با مرز سردشت به نسبت دیگر مرزها شهرهای همجوار همچون بانه و مریوان کمترین مسافت را دارد و از لحاظ افتصادی به صرفتر می باشد ( لازم به اشاره است تمام این سیکل یعنی انتقال کالا از دبی تا سلیمانیه از طریق شرکتهای ترانزیت کالا انجام می گیرد )

بر اساس مشاهدات و آمار 80 درصد مسافرین شهر بانه، از جاده های منتهی به تبریز سرازیر می شوند، شهری که اخیراً از آزاد راه تهران – تبریز بهره مند شده است، آمار نشان می دهد بخش عظیمی از مسافرین شهرهای شمالی و شرقی ایران، که گردشگرپذیرترین مناطق ایران هستند، از مسیر تهران به تبریز، به مناطق غربی مسافرت می کنند، در نقشه زیر راه ارتباطی تبریز به بوکان و تبریز به ارومیه و سپس به بانه و ربط مشخص شده است و از لحاظ مسافت و امنیت و رفاه جاده ای مورد مقایسه قرار گرفته اند، نتایج بدست آمده نشانگر امتیاز بالای ربط هم از لحاظ مسافت و رفاه راه هاي ارتباطي منتهي به ربط و سرسبزی و طبیعت جاده ای، نسبت به شهر بانه می باشد .

مسیر تبریز به ربط: تبریز – عجب شیر – بناب – ملکان – میاندوآب – بوکان – ربط ( مسافت 317 کیلومتر )

مسیر ارومیه به ربط : اورمیه – مهاباد – ربط ( مسافت 220 کیلومتر )

مسیر تبریز به بانه :تبریز – عجب شیر – بناب – ملکان – میاندآوب – بوکان – سقز – بانه ( مسافت 332 کیلومتر )

حال این سوال به وجود می آید که چرا تبریز ملاک گردشگران انتخاب شده است، تبریز بر اساس امار دولتی بعد از مشهد دومین شهر گردشگرپذیر ایران در سال 88-89 است و به گفته و اذعان مسولین یکی از دلایل امار بالای سالهای گذشته گردشگران به تبریز، بازار شهر بانه بوده است، مسافرین که از شهرهای بزرگ ایران براي خريد كالاهاي ارزان قيمت خارجي عازم بانه شده اند، یک شب را در تبریز سپری می کنند ، یعنی عملاً تاثیر بانه بر تبریز و بلعکس، صد در صدی می باشد، شاید یکی از دلایل انتخاب شهر تبریز از سوي گردشگران، جذابيتهاي گردشگري وسيع و افتتاح آزاد راه تهران – تبریز در چند سال اخیر باشد، که متاسفانه این امکان از تهران به بانه وجود ندارد و همچنین جالب توجه است، شهر همسایه ربط یعنی بوکان دومین شهر مهاجر پذیر بوده است، شهری ترانزیتی و حیاتی که ربط از توانایهای این شهر می تواند با افتتاح جاده بوکان – سردشت، نهایت منفعت را داشته باشد . (  بوکان به دلیل موقعیت ویژه ارتباطی رشد سریع جمعیتی به خود داشته است، بطوریکه جمعیت این شهر از 20576 در سال 55 به جمعیت 120020 در سال 75 رسیده است و هم اکنون يكي از بزرگترين شهرهاي كردنشين و سومین شهر پر جمیعت استان می باشد، ربط می تواند به این نمونه توجه کند ) .

گردش پول در اقتصاد بانه بصورت مبادله ای است، که علارغم وجود مستقیم پول در دست مردم تا اکنون در مقایسه با حجم مبادلات و در آمدهای حاصله از آن، امکانات رفاهی، پزشکی، آموزشی و... بانه تغییراتی نداشته است، این شهر در چند سال اخیر با رونق گرفتن بازار تجاری، مهاجرت بیش از حدی داشته است، که این به مانند شُکی، ابتدا باعث رشد جمعيت و مسافرين و سپس گسترش افقي شهر بانه گشته است، كه محدودیتهای در زمینه ساخت و ساز ایجاد کرده است، پیش بینی این مشکل متاثر از تجربه بانه می تواند از اکنون وضیعت شهر ربط را در شرایط مطلوبی قرار دهد و با مدیریت قوی مخصوصاً در زمینه ساخت و ساز اماکن مسکونی و تجاری، سیمای مدرن و مهندسی از شهر ربط در آینده به وجود آورد .

البته رونق و جهش اقتصادی بازار ربط آسیب های جدی هم به همراه دارد، که یکی از آنها، دوری گزیدن قشر نوجوان و جوان از تحصیل می باشد، که می تواند معضلات وسیع فرهنگی و علمی در آینده بهمراه داشته باشد، یعنی به موازات رشد و گسترش شهر، نیروی انساني متخصص مورد نیاز رشد پیدا نكند و از سوی ارتقاء سطح آگاهی و علمی جامعه به موازات رشد سطح رفاه اقتصادي صورت نمی گیرد، يعني عدم توازن در بهبود فقر اقتصادي و فقر فرهنگي و علمي، خوشبختانه اکنون ربط بر اساس امار و ارقام، یکی از شهر های موفق در زمینه کنکور و تحصیلات عالی می باشد .

تجار و واردکنندگان سردشت سالهاست بازارهای بزرگ بانه، بوکان و مهاباد را تعذیه می کنند و متاسفانه نخواسته اند و یا نتواسته اند، بخشی از کالاهای وارداتی خود را به بازار سردشت تزریق کنند، حتی مشاهده می گردد، اجناسی که از طریق مرز سردشت وارد می شود در شهرهای مجاور قیمتی چند برابر پایین تر دارد .

بر اساس قوانین آئین نامه اجرائی مقررات صادرات و واردات و همچنین قانون ساماندهی مبادلات مرزی ( قوانینی که بانه با استفاده از آن و تاسیس بازارچه مرزی سیرباند در سال 83 خود را بالا كشيد ) ساکنین نقاط مرزی محروم، مجاز خواهند بود تا بخشی از مایحتاج خود را از کشور همجوار استان خود تامین نمایند، ورود و صدور کالاهاي بر اساس فهرستی که توسط وزارت بازرگانی اعلام شده است صورت می گیرد، طبق ماده 9 قانون ساماندهی مبادلات مرزی، خرید و فروش کالاهای وارداتی در استان های مرزی به صورت خرده فروشی مجاز است، مرزنشینان می توانند کالاهای خود را در چارچوب فهرست کالاهای مندرج در ماده 17 آئین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات وارد نمایند، برای مناطق غیر توسعه یافته و محروم مرزی دو برابر سهمیه نسبت به سایر مناطق در نظر گرفته شده است ( شهر سردشت و ربط در فهرست مناطق محروم سازمان مدیریت و برنامه ریزی قرار دارند ) .

پیله وران و مرزشنیان بانه با استفاده از قانون " واردات قطعی کالاها " بازار شهر خود را پر از اجناس خارجی ارزان قیمت برای مصرف و فروش کرده اند، که متاسفانه مرزنشینان و تجار و پیله وران سردشت نتوانسته اند به نحوه مطلوب از این قانون به نفع خود و در راستای ایجاد بازاری شاداب و پر رونق همچون بانه استفاده نمايند، یکی از دلایل شادابی بازار بانه ارزان بودن قیمت اجناس د در شهر بانه می باشد و آنهم به این دو دلیل است، یکی اینکه در عرضه کالاها واسطه ها حضور ندارند ( در ادبیات تجار به واسطه های دست گفته می شود ) و دیگری اینکه اجناس بدون گارانتی عرضه می شوند که این خود تاثیر بسزای بر قیمت تمام شده کالاها می گذارد .

عوامل گوناگونی در جهش اقتصادی بازار شهر ربط دخیلند از آن جمله می توان به عومل زیر اشاره نمود:

1- ساخت بازارچه فروش کلاهای مرزی در مساحتی چند هزار متری با اعطای اعتبارات دولتی و همچنین زمین با قیمت دولتی در شهر ربط ، این مورد را افرادی کارآفرین می توانند مانند نمونه بازارچه سردشت پی گیری کنند و سود زیادی را عاید خود کنند و منشا تحول گردند و یا از جانب شهرداری صورت گیرد، مانند نمونه مشابه بانه، که سرمایه گذاری در این زمینه منبع مالی ثابتی را برای شهرداری ایجاد می نماید .

2- ساخت پاساژ ها و مجتمع های تجاری از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی ( مانند مجتمع تجاری بايزيدي، برياجي و مجتمع تازه تاسیس مروارید در ربط )

3- تسهیل قوانین و سخت گیریهای بی مورد از جانب مسئولین و همچین صدور کارت های بازرگانی و ترددی مورد نیاز پیله وران، تجار و مرزنشینان .

4- عرضه صد در صدی کالاهای وارداتی در بازار ربط و صادر نکردن آنها  به بازار شهرهای مجاور از سوی واردکنندگان ( بدون عرضه مستقیم در بازار ربط )، که لازمه این مورد تعهد و دلسوزی شهروندان ربطی و سردشتی می باشد .

5- وارد کردن تخصصی كالاها از جانب اصناف دارای پروانه کسب با تمهیدات دولتی .

6- راه اندازی مراکز اقامتی برای مسافران ( این مورد در آینده می تواند با ساخت هتل و مراکز اقامتی مدرن صورت گیرد، ولی فعلاً در آغاز می توان اماکن مسکونی اجاره ای از سوی شهروندان به مسافرین در نظر گرفته شود، متاسفانه سردشت با مشکل کمبود اماکن مسکونی و تجاری مواجه است که این محدودیت در ربط به موازات توسعه آن منتفی است ) .

7- رسمی شدن مرز سردشت ( البته ابتدا بدون آن هم امكان پذير است و در آينده با افتتاح آن، روند توسعه بازار تسريع می گردد )

مواردی در زمینه ساخت و ساز

1- تسهیل در امر صدور پروانه ساختمانی، مخصوصاً در کاربریهای تجاری از سوی نمایندگی نظام مهندسی ربط و شهرداری .

2- تشویق و حمایت از سرمایه گذاران ساخت وساز تجاری، با معافیت های مالیاتی، تخفیف در عوارض و ...

3- نظارت شدید بر ساخت و ساز و مدیریت توسعه فیزیکی شهر و در نظر گرفتن مشوق های جهت سرمایه گذاران که در پروژه های ساختمانی خود مخصوصاً تجاري، نمای زیبا و مدرنی لحاظ می کنند .

4- انتقال مشاغل شلوغ مانند میدان تره بار، صنعت کاران ( مخصوصاً در ورودي و خروجي شهر) و همچنین مراکز نظامی به خارج از شهر .

5- مدیریت منظم و قوی زمین های شهری و اختصاص آنها به کاربری های دارای اولویت در جهت هدر رفتن فضای مفید شهری .

و موارد عمومي جهت شهروندان عزيز ربط

1- وظيفه سنگين فرهنگ سازي و اگاهي بخشي از جانب ماموستا هاي آئيني و پيش نماز مساجد در راستای ترغيب مردم به فعاليتهای اقتصادي متعارف در اين زمينه .

2- فعاليت انجمن ها و فعالين فرهنگي، در راستاي فرهنگ سازي و اگاهي بخشي سودمند .

متاثر از موارد اشاره شده، جهش اقتصادی مورد نظر حداقل از زمان آغاز تا رونق پنج سال می باشد، پیش بینی می شود تنها با ساخت بازارچه فروش کلاهای مرزی در یک موقعیت مناسب شهر ربط و ساخت چند پاساژ و مجتمع تجاری از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی که در پی موفقیت این جریان، بصورت قارچ گونه واحدهای تجاری متعدد دیگری راه اندازی می شوند، و سرمایه گذاران مشتاق سردشت و دیگر شهرها در این عرصه سود آور به شهر ربط سرازیر می گردند، مدت زمان این جهش ( مشابه نمونه بانه ) بطور تقریبی 5 سال می باشد، این روند با افتتاح جاده ارتباطی بوکان – ربط دو چندان تسریع می یابد .

رکن دوم، گردشگری

توریسم و گردشگری یکی از پایدارترین منابع مالی در هر نقطه از جهان می باشد، سرمایه گذاری و گسترش این صعنت، اقتصاد هر شهر و منطقه اي را بیمه و گارانتی می کند، در حال حاضر گردشگری یکی از پردرآمد ترین صنایع دنیا است و رشد آن تغییرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی مثبتی به وجود خواهد آورد، ربط هم به دلیل وجود هوای مطبوع و طبیعت منحصر بفردش با آب معدنی و طبی " کانی گراوان " و جنگلهای بکر و رودخانه زیبای " کلوی " و از همه مهمتر دریاچه رویایی به وجود آمده از سد کولسه (به گفته کاظمی فرماندار شهرستان سردشت، سد " کولسه " در سال 1392 به بهره برداری خواهد رسید، در صورت بهره برداری از این پروژه عظیم، شهر ربط چشم اندازی رویايي به خود خواهد گرفت و همچنین تحولی عظیم در زمینه گردشگری و کشاورزی خواهد داشت ) ، همه و همه گوشه از توانایهای بالقوه شهر ربط می باشند، و از طرفی وجود تپه تاریخی ربط که شامل معبد گم شده موصاصیر با 30 محوطه تاریخی در مکانی به وسعت تقریبی 25 هکتار، یکی از بهشت های گمشده علاقمندان به علم تاریخ و باستان شناسی می باشد، سرمایه گذاری بر این توانایهای نهفته شهر زیبای ربط، از این شهر مکانی استثنایی و قدرتمند جهت پذیرای از گردشگران اقصا نقاط ایران و همچنین انبوه مهمانان کردستان عراق ایجاد می کند، به بالفعل رساندن این پتانسیلها، موجب عدم وابستگی شهر ربط به شرایط لرزان و سست و محتمل بازار مرزی خواهد شد، مشکلی که هم اکنون شهر بانه از آن رنج می برد، شهری که در زمینه گردشگری و صنعت و حتی کشاورزی هیچ گونه سرمایه گذاری قابل توجه ای در آن صورت نگرفته است، و این مهم باعث گشته است، مردم شهر بانه آینده مبهم را در پیش رو ببینند، اما با مدیریت قوی و سرمایه گذاری بر توانایهای منحصر بفرد ربط، آینده مبهم و تاریک و آشفتگی اقتصادی وابسته به مرز به وجود نخواهد آمد، شروع این پروسه بلند مدت و مهم باید همراه با سرمایه گذاری بر واحد های تجاری و تدوین مکانیزمهای اقتصادی در زمینه توریسم باشد، مانند تاسیس امکان اقامتی و تفریحی، ترمیم راههای ارتباطی، ایجاد زیر ساختهای فرهنگی، رفاهی، بهداشتی و ترافیکی و پیش بینی مطالبات خیل عظیم مسافران بر اساس اصول علمی گردشگری، تبلیغات و اطلاع رسانی مناسب و علمی، برگزاری جشنواره های تابستانه و فرهنگی و هنری سالیانه در ربط، هر كدام از شهرها جشنوارهاي بزرگي به نام خود ثبت كرده اند، مريوان جشنواره بزرگ تاتر خياباني، بانه جشنواره بزرگ داستان نويسان غرب كشور و... كه در روزهاي برگزاري اين جشنواره ها، تعداد زيادي از اصحاب فرهنگ و رسانه، از اين شهرها ديدن مي نمايند، كه اين خود ابزار قدرتمندي جهت انعكاس توانمنديهاي اين شهرها مي باشد، ربط هم پتانسيلهاي بالقوه ي در اين زمنيه دارد، مثلا برگزاري جشنواره تابستانه برداشت انگور سياه يا جشنواره هاي هنري و فرهنگي مانند عكس، تاتر، موسيقي و ...

 آخرين مورد قابل طرح در زمینه بازار ربط، بازار بزرگ دام آن است ( هر چند این مورد خود نوشتاری جداگانه در زمینه دامپروری و بازار دام طلب می کند )، ربط بدلیل همجواری با یکی از بزرگترین بازارهای دام منطقه، یعنی بازار بوکان، می تواند از این ویژگی به خوبی در آینده به نفع خود بهره ببرد .

رکن سوم، صنعت

همانطور که اشاره شد، یکی از آسیب های بازار وابسته به مبادلات مرزی، شکنندگی آن در مقاطع زمانی مختلف بر اساس شرایط محتمل است، مشکلی که به احتمال زیاد در آینده گریبانگیر بازار بانه گردد، حال در راستای شادابی و پایداری بیشتر عرصه اقتصادی ربط باید اقتصاد این شهر را از تک محوری بودن و وابستگی شدید به مرز دور نگه داشت و مکانیزمهای در جهت به حداقل رساندن این ریسک اتخاذ کرد، یکی از این مکانیزمها گردشگری می باشد و دیگر مکانیزم می تواند شهرک صنعتی ربط باشد، ربط بدلیل نزدیکی به بازار وسیع کردستان عراق و همچنین نبود واحدهای صنعتی در منطقه، می تواند به یکی از مراکز صنعتی موفق منطقه تبدیل شود و این مهم جزء با همت سرمایه گذاران بومی میسر نخواهد گشت، سرمایه گذاری در این زمینه نیروی متخصص تجربی و دانشگاهی را جذب خود می نماید و همچنین امار بی کاری را به حداقل می رساند و جلوی مهاجرت تاسف بار فصلی خانواده های شریف سردشت و حومه را به کلان شهرها می گیرد، با یک بررسی و سرچ سطحی متوجه می شویم که متاسفانه در هیچ زمینه صنعتی کار نشده است و با بهره از این شرایط ،  18واحد فعال صنعتی راه اندازي شده توسط بخش خصوصي در شهرک صنعتی ربط در سالهای اولیه به سقف تولید خود و سود دهی پیش بینی شده رسیده اند .

طرحهاي خلاقانه ای در ربط قابل اجرا هستند، مانند؛ پرورش شتر مرغ، پرورش بلدرچین، توليدات گلخانه اي، توليد اكسيژن جهت مصارف پزشكي و صنعتي از رودخانه " كلوي " و دهها طرح و پروژه بديع و نوآوارنه دیگر .

رونق اقتصادي در اين سه زمينه باعث تحول عظيم اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي خواهد شد، كه اين يعني مهاجرت كمتر به كلان شهرها، يعني معتادين كمتر، يعني فقر و فلاكت كمتر، يعني معضلات اجتماعي كمتر، يعني خودكشي كمتر و از همه مهمتر يعني بلوغ فكري جامعه .