بازار شناسی کره شمالی

ویژگی های جغرافیائی و اقلیمی

سرزمین کره شمالی با 120 هزارو540 کیلومتر مربع مساحت (نودوسومین کشورجهان به لحاظ وسعت) در قسمت شرقی قاره آسیا و در مجاورت دریای ژاپن و خلیج کره و همچنین در همسایگی روسیه، چین و کره جنوبی قرار گرفته است.

این کشور کوچک که پهنه آن تقریباً یک هشتم پهنه کشور ماست اقلیمی کوهستانی دارد و پراکندگی نقاط مرتفع و ناهموار در همه بخشهای آن به چشم می خورد. آب و هوای کره شمالی در اغلب نواحی گرم و مرطوب و در نواحی شمالی معتدل است. جلگههای نسبتاً پهناوری در سواحل غربی و شرقی کره شمالی وجود دارد که کانون تمرکز جمعیت این کشور و فعالیت های کشاورزی در آن به شمار می رود.

از جمله رودهای مهم این سرزمین می توان یالو (yallo)، تومن (tumen)، توئه دونگ (touedong)، چونگ چون (chongchone) و یسونگ (yesong) اشاره کرد.

در بین رودهای فوق، رود یالو با بیش از 800 کیلومتر طویلترین رود کره شمالی محسوب می شود. قله پائکتوسان (paeku-san) با 2 هزار و 744 متر ارتفاع بلندترین نقطه و ساحل دریای ژاپن پست ترین نقطه کره شمالی است.

اراضی کشاورزی و مراتع سرسبز حدود 25 درصد از خاک کره شمالی را شامل می شود و مابقی سطح این کشور مملو از نقاط ناهموار کوهستانی است. در سالهای اخیر آلودگی آب های سطحی و کاهش منابع آب آشامیدنی، قطع درختان جنگلی، فرسایش و نشست خاک به بزرگترین مشکلات زیست محیطی کره شمالی مبدل شدهاند.

این کشور در پیمان قطب جنوب، تغییرات آب و هوا، پروتکل کیوتر، معاهده بیابان زدایی، حراست از لایه اوزون و قانون آلودگی های کشتی عضویت دارد.

ویژگی های جمعیتی، فرهنگی و بهداشتی

برآوردهای بین المللی نشان می دهد که جمعیت کره شمالی در تابستان سال 2009 به حدود 22 میلیون و 665 هزار نفر می رسد.

هم اکنون 3/21 درصد از جمعیت این کشور را افراد زیر 14 سال، 4/69 درصد افراد 15 تا 64 سال و 49 درصد افراد بالاتر از 65 سال شامل می شوند. نرخ زاد و ولد در این سرزمین 61/14 در هزار، نرخ مرگ و میر 29/7 در هزار و نرخ مهاجرت 09/0- در هزار است، به همین سبب متوسط نرخ رشد جمعیت کره شمالی 42/0 درصد است.

بررسی های اخیر نشان می دهد که بالغ بر 63 درصد از جمعیت این کشور در نقاط شهری زندگی می کنند.

گفتنی است امید به زندگی در میان مردان کره شمالی 23/61 و در بین زنان 53/66 سال است. نرخ باروری زنان این کشور نیز 96/1 می باشد.

مردم این سرزمین از نژاد کرهای هستند ولی اقلیتی از چینی ها نیز در این کشور زندگی می کنند. از سوی دیگر اغلب جمعیت این کشور پیرو دین بودایی و کنفسیوس هستند، تعداد کمی از مردم هم به دین مسیح و چوندوکیو اعتقاد دارند. حداقل 99 درصد از مردان و زنان کره شمالی توان خواندن و نوشتن دارند.

در سالهای اخیر به لحاظ توسعه امکانات درمانی و بهداشتی وضعیت بهداشت مردم کره شمالی در حد قابل قبولی ارتقاء یافته و بسیاری از بیماری های واگیر در این کشور تحت کنترل درآمده است. شیوع آنفولانزای مرغی در این کشور طی سالهای 2007 و 2008 به عنوان مهمترین چالش بهداشتی، مشکلات زیادی را برای دولت و ملت کره شمالی در پی داشت.

تقسیمات کشوری و ویژگی های سیاسی

نوع حکومت این کشور جمهوری دمکراتیک خلق و پایتخت آن شهر پیونگ یانگ (pyong yang) است. کره شمالی دارای 9 استان به اسامی چاکانک (chakang)، کانگوون (kangovon) پیونگان شمالی (pyongan- North)، پیونگان جنوبی (pyongan – sonth)، هامگیونگ شمالی (Hamg – north)، هامگیونگ جنوبی (Hamgyong- sonth)، رایانگانگ (Ryangang) هوانگهای شمالی (Howanghag-North) و هوانگهای جنوبی Howang-south) ( می باشد.

از مهمترین شهرهای کره شمالی می توان به هام هونگ (Hamhung)، سینوئیجو (sinuiju)، چونگجین (chongjin)، وونسان (wonsan)، ساری وون (sariwon) اشاره کرد. هر کدام از این شهرها زیر نظر شورایی منتخب مردم اداره می شوند.

کره شمالی پس از جنگ جهانی دوم در پانزدهم آگوست 1945 از ژاپن مستقل شد.

آقای «کیم جونگ ایل» KIM JONG IL از سال 1994 تاکنون ریاست جمهوری کره شمالی را در اختیار دارد ولی مسئولیت کابینه هیأت دولت با نخست وزیر «کیم یونگ ایل» KIM YONG IL می باشد.

قوه مقننه در کره شمالی از یک مجلس قانون گذاری به نام مجلس عالی خلق با 687 نماینده تشکیل شده که اعضای آن برای دورههای پنج ساله توسط مردم انتخاب می شوند.

مهمترین احزاب سیاسی در کره شمالی حزب کارگران کره، حزب چونگو و حزب سوسیالت دمکرات هستند.

کره شمالی علاوه بر سازمان ملل متحد در گروه 77، سازمان بین المللی هوانوردی، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، سازمان بین المللی دریانوردی، کمیته بین المللی المپیک، اتحادیه جهانی ارتباطات، سازمان بین المللی استاندارد، جنبش عدم تعهد، اتحادیه بین المللی ارتباطات ماهوارهای، صندوق بین المللی توسعه کشاورزی، سازمان بهداشت جهانی، اتحادیه بین المللی پست، سازمان جهانی مالکیت معنوی، سازمان بین المللی صلیب سرخ، کمیسیون توسعه و تجارت ملل متحد، سازمان توسعه فرهنگی ملل متحد، سازمان توسعه صنعتی ملل متحد، کنفدراسیون جهانی اتحادیههای کارگری و سازمان جهانی تدوین استانداردها و مقیاس شناسی عضویت دارد.

ویژگی های اقتصادی

اقتصاد کره شمالی نمود کامل یک اقتصاد کمونیستی است. در بین کشورهای آسیائی کمترین شاخص آزادی اقتصادی به کره شمالی اختصاص دارد بطوری که بالغ بر 97 درصد از اقتصاد این کشور در اختیار دولت است. حضور گسترده دولت در تمام بخش ها و کنترل شدید روی امور مختلف از اصلیترین دلایل ضعف اقتصاد کره شمالی محسوب
می شود.

در این کشور هیچگونه آزادی شغلی وجود ندارد زیرا کنترل شدید دولت روی تک تک بخش های اقتصادی سبب شده تا هیچ کار تازهای و ایدۀ اقتصادی نوینی در این کشور پا نگیرد.

قوانین دولتی در این کشور به حدی فراگیر است که هر نوع فعالیت اقتصادی را شامل می شود. از طرف دیگر روی ورود و خروج کالا به این کشور کنترل کامل دارد و هیچ ارگان غیردولتی نمی تواند آزادانه در کره شمالی تجارت کند. تورم بالا و نظام پولی نابسامان در این کشور از دیگر مصادیق کمبود فضای آزاد اقتصادی است و این مساله باعث شده تا نه تنها سرمایهگذاران خارجی در این بستر حضور پیدا نکنند بلکه سرمایههای داخلی نیز از این کشور خارج شود.

البته ذکر این نکته ضروری است که به دلیل کمبود اطلاعات و آمار از اقتصاد کره شمالی، اغلب آمارهای موجود در حد تقریب و پیش بینی از سوی بنگاههای غربی است که با توجه به خصومت های سیاسی میان کره شمالی و جهان غرب، بعید نیست بسیاری از آمارها و سیاهنماییها از اقتصاد کره شمالی یک اغراق و غرض ورزی سیاسی باشد.

نرخ تولید ناخالص داخلی کره شمالی در انتهای سال 2008 میلادی با 3/2 درصد کاهش نسبت به سال پیش از آن به حدود 40 میلیارد دلار رسید و درآمد سرانه ملی این کشور حداکثر 1700 دلار آمریکا است.

کشاورزی حدود 25 درصد، صنعت 40 درصد و خدمات 35 درصد از تولید ناخالص داخلی کره شمالی را شامل می شود. کره شمالی حدود 21 میلیون نفر نیروی کار دارد که حداقل 40 درصد از آنها در بخش کشاورزی شاغلند (سن اشتغال در کره شمالی بسیار پائین و دوره آن بسیار طولانی است، یعنی عمده مردم از کودکی تا پیری ناچارند برای اقتصاد دولتی کار کنند).

کره شمالی وابستگی شدیدی به کمک های مالی بین المللی به خصوص از چین، ژاپن و کره جنوبی دارد. کمبود مواد غذایی و قحطی سالهای دهه 90 میلادی بالغ بر 2 میلیون نفر از مردم این کشور را به کام مرگ فرستاد.

کره شمالی دارای ذخایرغنی از زغال سنگ ، مس ، قلع ، تنگستن ، سرب ، روی ، مگنزیت ، سنگ آهن ، پیریت ، فلورسپار و نمک است . همچنین این کشور در رده برترین تولیدکنندگان طلای سفیدجهان قراردارد.

تولیدات بخش کشاورزی کره شمالی عمدتاً شامل برنج ، ذرت ، ارزن ، نخود و لوبیا می شود واین کشوردربخش دامپروری وشیلات نیزفعالیت های گسترده ای دارد.

درحوزه صنعت نیز ساخت تسلیحات نظامی ، ماشین آلات ساختمانی موادشیمیایی ، محصولات معدنی ، ریخته گری ، نساجی و تولید فرآوردههای غذایی درکره شمالی رواج دارد.

کره شمالی توان تولید 7/21 میلیارد کیلووات ساعت انرژی الکتریکی دارد و به شدت وابسته به واردات موادنفتی و سوخت است .

مهمترین بنادرکره شمالی که اکثرفعالیت های تجاری وصنعتی این کشور دراطراف آنها رونق دارد عبارتند از: چونگجین ، هام هونگ ، وونسان ، نامپو.

ارزش صادرات کره شمالی درسال 2007 به یک میلیارد و 684 میلیون دلار رسید که عموماً شامل کانی های معدنی ، محصولات ریخته گری ، منسوجات ، فرآورده های کشاورزی و کالاهای فلزی بود. کره جنوبی ، چین و تایلند در ردیف برترین شرکای صادراتی کره شمالی قراردارند.

همچنین کره شمالی درسال 2007 میلادی حدود 3 میلیارد دلار کالا وارد کر که اغلب شامل نفت خام ، کک وزغال سنگ ، ماشین آلات وتجهیزات صنعتی ، منسوجات وغلات بود. چین ، کره جنوبی ، تایلند و روسیه مهمترین فروشندگان کالا به کره شمالی هستند.

این کشور بدهی های خارجی فراوانی دارد که پیش بینی می شود رقم آنها بالغ بر 15 میلیارد دلار باشد. جالب آنکه بخش نه چندان کم این بدهی ها به کشورماست و تأخیر در پرداخت بدهی های معوق از سوی کره شمالی به ایران ، مجلس شورای اسلامی را برآن داشت تا سال گذشته درقالب یک مصوبه دولت را مجاب به وصول بدهی های ایران از کره شمالی کند.

واحدپول کره شمالی « وون Won » نام دارد و هردلار آمریکا تقریباً با 1270 وون برابر می کند. ( نرخ برابری اول می 2009 )

بررسی مناسبات اقتصادی ایران وکره شمالی

روابط اقتصادی ایران وکره شمالی پس ازپیروزی انقلاب اسلامی و به ویژه در دوران هشت ساله دفاع مقدس سیرصعودی خود را آغاز کرد، اما هیچ وقت در مسیر واقعی خود یعنی فعالیت بخش خصوصی دوکشورحرکت نکرد. عمده فعالیت اقتصادی ایران وکـــره شمالی معطوف به صدور نفت خام ازایران وخرید کانی های فلزی و ماشیــن آلات صنعتی از کـــره شمـالی توســط شرکت های دولتی دوطرف صورت می گیرد.

بررسی های آمارنشان می دهد که بخش خصوصی ایران رغبت چندانی به معامله با کره شمالی ندارد و از این رو صادرات کالاهای ایرانی به این کشور چندان رونق نداشته است .

دکترمحمدنهاوندیان رئیس اتاق بازرگانی وصنایع ومعادن ایران سال گذشته در دیدار با وزیر تجارت کره شمالی تبادل بیشتراطلاعات اقتصادی را شرط توسعه روابط بخش خصوصی ایران با کره شمالی قلمداد کرد.

ناگفته نماند که سندهمکاریهای اقتصادی ایران وکره شمالی در زمینه ساخت وساز مسکن وتبادل فناوریهای صنعتی سال قبل میان وزرای بازرگانی دوکشور به امضاء رسید که بیشترجنبه تشریفاتی داشت و تأثیرقابل توجهی برمیزان مبادلات تجاری دو کشور نگذاشت .

حجم مبادلات اقتصادی ایران و کره شمالی درسالهای اخیر به واسطه ماهیت روابط تجاری فی مابین بسیارکاهش یافته و طی سه سال گذشته به حداقل رسیده است. شاخص ترین خرید تجاری ایران از کره شمالی درسه سال اخیر مربوط به دریافت یک میلیون تن گندم از این کشور در سال گذشته وفروش نفت به کره شمالی در ازای آن بود .

نوشته : کامران نرجه Kamran Narjeh

این مقاله در شماره اردیبهشت ماه ۱۳۸۸ ماهنامه اتاق بازرگانی درج شده است.

بازار شناسی کره شمالی

مطالب مشابه :

شرکت در همایش راهکارهای توسعه صادرات شهرستان کاشان

کره جنوبی

بررسی بازار انار - چاپ شده در مجله اتاق بازرگانی ایران

کره جنوبی چگونه به ثروت و قدرت رسید؟

تجربه توسعه در کره جنوبی

بازار شناسی کره شمالی

اولین دوره از سمینارهای "از بیمه گری تا توانگری"