همه چيز درباره خرما

درخت خرما (نخل)، یکی از مقدسترین و قدیمی ترین درختان میوه شناخته شده برای انسان است. پیدایش درختان خرما در جهان از دوران دوم زمین شناسی آغاز شده اما زمان پی بردن انسان به ارزش غذایی خرما و کاشت درخت آن به شش هزار سال پیش از میلاد می رسد.

مبدإ اصلی این گیاه به درستی مشخص نیست. بعضی از دانشمندان مبدا اصلی آن را در آسیا و کرانه های خلیج فارس و گروهی دیگر، آفریقا یا شبه قاره هند می دانند. در حال حاضر خرما در هر پنج قاره دنیا و در بیش از 30 کشور کشت و مورد بهره برداری می شود.

درخت خرما در همه جا می‌روید، یعنی در تمامی نواحی به روش کاشت هسته یا پاجوش می‌توان آن را کاشت تا از سرسبزی و سایه‌اش استفاده کرد، اما فقط در مناطق گرمسیر محصول می‌‌دهد. ارتفاع یک نخل حداکثر 20 متر است. اگر در مناطق گرمسیر نخل از طریق هسته‌ کاشته شود، 10 سال بعد محصول می‌‌‌دهد و اگر از طریق پاجوش کاشته شود، 5 سال بعد از کاشت، محصول می‌‌‌دهد و در ضمن در هر نخل، به طور متوسط 40 کیلوگرم محصول وجود دارد. فصل کاشت هسته خرما آخرهای زمستان و اوایل بهار و کاشت پاجوش هم اوایل بهار است. در مناطق گرمسیری در برابر هر 25 نهال ماده نخل، یک نهال نر نخل می‌‌کارند چون نخل نر محصول نمی‌دهد و کارکردش فقط بارور کردن نخل ماده است. از شاخه هاي درخت خرما، انواع حصیر، جارو، کیف، سبد، بادبزن و... بافته مي شود.

ارزش و خواص دارویی و درمانی میوه خرما

خرما میوه ایی شیرین، خوش طعم و خوش خوراک و ملين، در ردیف میوه هایی است که سرشار از کلسیم، فسفر، منیزیم و ویتامین ها بوده که برای تأمین سلامتی بدن بسیار مفید و ضروری است. اسپات خوشه نر خرما که در فارس آنرا تارونه می نامند اگر به صورت تازه مصرف شود بمنظور تقویت کار قلب و کبد بسیار مفید است و مالیدن آن به دندان، باعث تقویت دندان شده از پیوره و چرکی شدن، جلوگیری می کند.

اگر روغن خرما که از خرمای رسیده با مواد میان آن تهیه می شود را با روغن زیتون، مخلوط نموده و روزی چند بار بهم زنند، داروی یکنواختی پدید می آید که برای بهبود زخم معده و سردرد مفید بوده و مالیدن آن به سر، از ریزش مو جلوگیری می کند.

چون آهن خرما زیاد است، با خوردن 15 گرم آن روزانه میتوان رفع نیازمندی از جهت تأمین آهن بدن نمود و کم خونی یا عوارض ناشی از کمبود آهن را به این وسیله برطرف کرد.

بسیاری از دانشمندان معتقدند که در موارد کمبود منیزیم، زمینه ابتلا به سرطان آماده است. لذا مصرف خرما از جهت داشتن منیزیم، فوق العاده اهمیت دارد، بخصوص آنکه این میوه در مناطقی مصرف می‌شود که آفتاب، فراوان است (و بعضی تشعشعات آنرا سرطانزا دانسته اند).

منیزیم اثر مخصوصی در درمان جوش و غرور جوانی دارد. از این رو جوانانی که در سن بلوغ هستند و در نقاط معتدل و سرد (غیرمناطق خرماخیز) باشند میتوانند روزانه 2تا3 عدد خرما مصرف کنند. اخیراً در آزمایشهای متعددی مشاهده شده که با کمبود منیزیم، قند در ادرار پیدا می شود و وجود منیزیم برای کلیه ها و مثانه، لازم شناخته شده است.

خرما، مقوی سلسله اعصاب است. مزه شیرین و خاصیت رفع خلط خرما زیاد است و میتوان 60 گرم آنرا در یک لیتر آب، جوشاند و در مورد زکام و درد گلو و تمام عفونت های ریوی آنرا مصرف نمود.

ارزش غذایی این میوه از نظر قند و انرژی زایی، برای ورزشکاران بسیار اهمیت دارد. به عقیده بعضی پزشکان، مصرف روزانه حبه های خرما، یبوست های مزمن را نیز برطرف می سازد.

بر اساس بررسی های علمی مشخص شده که مبتلایان به دیابت (بیماری قند) میتوانند به جای قند صنعتی (چغندر قند و شکر) از خرما استفاده نمایند زیرا منیزیم موجود در آن، کار کلیه و لوزالمعده را آسان و از طرفی ویتامین B2 موجود در خرما، جاذب مواد قندی سایر غذاهاست.

وجود پتاسیم و منیزیم درخرما، در تعادل یون های بدن نقش موثری داشته و در شستشوی خون از مواد زائد اثر شگرف دارد. فسفر، فعالیت های فکری را زیاد می کند و در خرما به مقدار کافی وجود دارد. فسفر که وجودش در اعصاب و مغز ضروری است. از ضعف اعصاب و خستگی جلوگیری مینماید و برای تقویت بینایی نیز مفید است.

روی هسته خرما، پوسته سفید نازک است که در خرمای خارک و خشک، به آسانی از هسته جدا می‌شود. این پوسته نازک را شکسته بندها، در گذشته به عنوان دارو بکار می‌برده اند.

فسفری که در ترکیب غذایی خرما وجود دارد، باعث فعال شدن سلول‌های عصبی می‌شود و آهن آن به گلبول‌های قرمز خون نیرو می‌‌دهد و مانع ایجاد کم‌خونی در افراد می‌شود و حتی کم‌خونی افراد را هم درمان می‌‌کند.

خرما مقوم معده و جمع‌کننده آن است و کلسیم آن موجب تقویت و تسریع رشد کودکان می‌شود و نیروی بدنی بزرگسالان را افزایش می‌‌دهد. ویتامین‌های خرما باعث افزایش قدرت بینایی می‌شود، از خشکی پوست و ناخن و موها جلوگیری و هوش را تقویت می‌کند.

زیاده‌روی در خوردن خرما فرد را به امراض سوداوی مبتلا می‌کند و گرفتگی کبد و طحال را به دنبال دارد. همچنین پوسیدگی دندان و جوش زدن داخل دهان از نتایج زیاد خوردن خرماست.

کسانی که گرمی زیاد اذیتشان می‌کند و با خوردن خرما بدنشان جوش می‌زند، می‌توانند با استفاده از مخلوط خرما و ماست که بسیار مفید و مغذی است، از مزیت خوردن هر دوی آنها برخوردار شوند.

خرما خرک (خارک) گرچه شیرینی رطب و خرما را ندارد اما به سبب داشتن املاح بالا، ارزش غذایی و دارویی و درمانی بسیاری دارد. اطبای سنتی (آرد خرما) که همان گرد گل نخل‌های نر و ماده است را برای درمان نازایی بسیار مفید و مؤثر می‌دانند، البته پیدا کردن آرد خرما در استان‌هایی که تولیدکننده خرما نیستند، تقریبا غیرممکن است. مواد قندی خرما شامل گلوکز و ساکاروز است و استفاده کم آن برای بیماران دیابتی ضرر ندارد.

مصرف شیره خرما به جای مربا که قند بالایی دارد، علاوه بر رساندن انرژی زیاد به بدن، به دلیل داشتن قند طبیعی ضرر ندارد و افراد را چاق هم نمی‌کند. بیماران دیابتی می‌توانند از قند، عسل و کنجد خرما (که سفت‌تر از عسل خرما و نرم‌تر از شیره خرماست) استفاده کنند، در ضمن با عسل خرما می‌توان در تابستان شربت‌های بسیار خوشمزه و مقوی درست کرد.

از خرماهای نامرغوب برای درست کردن سرکه استفاده می‌کنند که طرفداران خاص خودش را دارد. سرکه خرما طعم خوبی دارد و برای بعضی ترشی‌ها فوق‌العاده است.

از دیگر فرآورده‌های خرما، تهیه اسانس خرما برای صنایع نوشابه‌سازی و رنگ‌های شیمیایی خوراکی است و حالا دیگر محصولاتی چون شکلات خرمایی، خامه خرما، انواع کیک و کلوچه‌‌‌‌های مغز خرمایی و... آن‌قدر معروف هستند که نیازی به توضیح ندارند.

چيپس خرما

این محصول از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و برای تمامی گروههای سنی، مفید و مقوی است. همچنین بیماران دیابتی که بعلت داشتن قند در رنج هستند میتوانند از این محصول بدون هیچ نگرانی استفاده نمایند. از مزایای دیگر این محصول به قابلیت حمل آن (مانند آجیل)، ماندگاری بالا نسبت به خرماهای دیگر و بدون هسته بودن آن اشاره کرد.

نکاتی درباره خرما

در حال حاضر بخش زیادی از خرمای استان‌های فارس، بوشهر و خوزستان به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و اروپا صادر می‌شود. در بین خرماهای سیاه، رطبی مرغوب محسوب می‌شود که پوستی نازک داشته باشد، درشت و گوشت‌دار باشد و رنگ مشکی. اما رطبی که پوست کلفت دارد، رنگش بور باشد و ریز، رطب ضعیف یا نامرغوب محسوب می‌شود. در رطب‌های زرد طلایی (مثل خرمای جهرم) رطب شاهانی که بسیار طلایی، کم‌شیرین و بسیار لطیف است مرغوب است؛ مخصوصا نوع کشیده‌تر و درشت‌تر آن.

هر چه گرمای منطقه تولیدکننده رطب و خرما بیشتر باشد، محصول زودتر- اوایل مرداد- به بازار عرضه می‌شود و اگر درجه حرارت این منطقه گرمسیری پایین‌تر باشد، محصول دیرتر آماده عرضه به بازار می‌شود؛ مثلا خرمای جهرم كه مهرماه به بازار می‌آید.

نگهداری از خرما

- خرمای خشک به یخچال احتیاح ندارد.

- بیشتر رطب‌ها و بعضی از خرماها باید حتما در دمای صفر درجه نگهداری شودـ یعنی در یخچال ـ اما بعضی رطب‌ها و خرماها احتیاج به نگهداری در یخچال ندارند.

- اگر می‌خواهید خرمایی را بیرون از یخچال نگه دارید، بهتر است خرمای خشک خریداری کنید که می‌شود آن را تا مدت بسیار طولانی، در هوای آزاد خانه نگه داشت.

- اگر به خرما (نیمه خشک) علاقه ندارید و رطب را بیشتر می‌پسندید، باید بدانید که رطب دشتستان (کبکاب) اگرچه ظاهرش چندان زیبا و شکیل نیست و له شده (چه به صورت باز و چه به صورت بسته‌بندی) به نظر می‌آید ولی اولا ارزش غذایی بالایی دارد و ثانیا بدون نگهداری در یخچال می‌توان تا مدتی آنها را سالم نگه داشت.

-بعضی از انواع خرما و رطب‌ها در هوای خنک و با رطوبت بالا شکرک می‌زند. مصرف خرمای شکرک‌زده هیچ ضرری ندارد. اما اگر دوست ندارید که خرمایتان شکرک بزند، در زمستان آن را داخل یخچال قرار ندهید.

- بعضی از افراد رطب را بدون شست‌وشو مصرف می‌کنند اما بهتر است رطب شسته شده، سپس مصرف شود.

- خرماهای خشک معمولا در کارخانه شسته شده و به روش‌های نوین ضدعفونی هم شده‌اند، برای همین خرمای خشک را نشویید.

- اگر خرما یا رطبی که خریده‌اید، مدتی است در یخچال مانده و می‌‌ترسید که ترش شود، پیش‌دستی کنید و هسته‌هایشان را بگیرید، اگر پوست کلفتی دارد آن را بگیرید و با آن انواع شیرینی‌های خرمایی مثل حلوای خرما و رنگینک درست کنید (به کتاب آشپزی نگاهی بیندازید).

- خرمای نیمه‌خشک را در ظرف پلاستیکی یا نایلون نگه ندارید چون ماندگاری‌شان کوتاه می‌شود.

- خرما را بعد از شستن برای مدت طولانی نگه ندارید، چون ترش خواهد شد.

- بهتر است خرما را به اندازه مصرف و با ریختن مقداری آب داغ روی آن شست.

همه چيز درباره خرما

مطالب مشابه :

انواع خرما و راهنمای خرید و نگهداری آن...

اصول احداث نخلستان (فصل دوم: انتخاب رقم)

خرمای پرس شده و به هم چسبیده نخرید!

دو مغزی خرما

همه چيز درباره خرما

مشخصات وانواع خرمای استان خوزستان

آشنایی با خواص خرما‌