چگونه می توانم خلبان شوم؟

خلبانی و راههای خلبان شدن در ایران

شاید کمتر کسی را بتوان یافت که دست کم در سال های آغازین زندگی به خلبان شدن تمایل نداشته است؛ تمایلی که در علاقه دیرین انسان به پرواز ریشه دارد. در دهه های گذشته این حس با باز کردن دست ها از هم و دویدن به خیال پرواز بال می گرفت، اندکی بعد به بازی های آتاری دست یافت و اکنون با شبیه سازهای بسیار دقیق و پیچیده که روی تبلت ها نیز قابل اجرا هستند، ارضا می شود. با این حال، گرچه همیشه کسانی بوده اند که این رویا را پیگیری کرده و به سرانجام رسانده اند، اما دیگر افراد اغلب آنقدر زود این تصمیم را به فراموشی سپرده اند که حتی از اطلاعات اولیه درباره خلبان شدن و روش ها و شرایط آن نیز بی خبرند.
در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر دو راه اصلی برای خلبان شدن وجود دارد. نخست انتخاب رشته هوانوردی در دانشگاه هوایی ارتش است و دوم گذراندن دوره های لازم و گرفتن مدارک مورد نیاز خلبانی که البته خانم ها تنها راه دوم را می توانند انتخاب کنند.

    پرواز از دانشگاه شهید ستاری
    از زمان تاسیس دانشکده پرواز تا سال 82 پذیرش داوطلبان استخدام در نیروی هوایی ارتش از دو گروه آزمایشی تجربی و ریاضی به صورت نیمه متمرکز از طریق کنکور سراسری انجام می شد. اما از سال 85 این دانشگاه ها از نظارت وزارت علوم خارج شدند و چون داوطلبان ورود به این دانشگاه ها باید دوره 45 روزه آموزش نظامی را بگذرانند تغییراتی در پذیرش این دانشگاه ایجاد شد. از آنجا که تاریخ برگزاری آزمون این دانشگاه زمان دقیقی ندارد علاقه مندان باید از اواخر بهمن گوش به زنگ باشند تا دچار مشکل ثبت نام نشوند.
    اگر سن تان از 20 گذشته است می توانید مستقیم به سراغ ادامه مطلب و بخش پرواز با گواهینامه بروید. برای شرکت در آزمون دانشکده پرواز باید زیر 20 سال داشته باشید. حداقل معدل کل تان 14 باشد و اگر در آزمون موفق شدید طبق برنامه زمانی که به شما اعلام خواهد شد برای آزمون های صلاحیت مراجعه کنید.
    این مرحله اغلب در سه روز در تهران برگزار می شود. روز اول به معاینات پزشکی اختصاص دارد. قد شما نباید از 165 کمتر باشد. جراحات ناشی از تیغ و چاقو و جراحی یا شکستگی نداشته باشید. فاصله زانوهایتان از عرض یک قنداق تفنگ بیشتر نباشد. پس از بررسی برخی موارد دیگر پزشکی، میزان دید (درجه چشم)، میزان آستیگمات بودن چشم ها و کوررنگی تان معاینه خواهد شد. پزشک دیگری دندان ها و لثه هایتان را بررسی خواهد کرد. افرادی که بیش از چهار دندان پر شده دارند یا یک دندان کم دارند مردود خواهند شد. عفونت های دهان و دندان نیز جلوی امضا شدن کارت تان را خواهد گرفت. اصولااگر رویای خلبانی در سر می پرورانید باید از آغاز به فکر دهان و دندانتان بوده باشید و مرتب مسواک بزنید. مراحل بعدی نیز معاینه قلب، فشار خون، اعصاب، حلق، بینی و شنوایی را شامل می شود. بیماران آسم و سینوزیت نیز باید در این مرحله با آزمون خلبانی خداحافظی کنند.
    روز دوم باید تست ورزش (چند دور دویدن دور یک میدان بزرگ، شنا، دراز و نشست و توانایی انجام ورزش های کششی) بدهید و روز سوم نوبت آزمون های عقیدتی است.
    اما اگر این آزمون را از سر بگذرانید دو ماه در پادگانی مخصوص و با شرایطی ویژه دوره خواهید دید و پس از یک استراحت کوتاه، تحصیلتان در دانشگاه شهید ستاری آغاز می شود. تحصیل دانشجویان دانشگاه شهید ستاری شبانه روزی است و امکانات دانشگاهی خوبی در اختیار دانشجویان قرار می گیرد. برنامه صبحگاه عمومی رسمی دانشگاه شنبه ها انجام می شود و پوشیدن البسه نظامی برای تردد به قسمت های مختلف دانشگاه ضروری است. دانشجویان بعد گذراندن چهار سال و موفقیت در آزمون های عملی و تئوری پرواز با درجه ستوان دومی فارغ التحصیل شده و با توجه به مهارت ها و تخصص های دوران دانشجویی به یکی از پایگاه های نیروی هوایی منتقل و پرواز خود را با یکی از جنگنده ها یا هواپیماهای ترابری شروع می کنند.

    پرواز با گواهینامه
    بر اساس آیین نامه سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران، متقاضی صدور گواهینامه پرسنل پروازی در صورت با موفقیت گذراندن دوره آموزشی مصوب در مرکز آموزش مورد تائید، اثبات دانش علمی، اثبات مهارت پرواز در سیمولاتور، اثبات مهارت پرواز با وسیله پرنده، اثبات توانایی صحبت کردن و فهمیدن زبان مورد نیاز برای مکالمات رادیویی و دارا بودن سلامت پزشکی مناسب می تواند گواهینامه مدنظر را از سازمان دریافت کند.
    مرکز آموزش فنون و خدمات هوایی یک مرکز دولتی است که دوره های آموزشی خلبانی را به صورت ترکیبی از آموزش مجازی تئوری و آموزش حضوری پرواز را برگزار می کند.
    دانشجویان پس از پایان دوره خلبانی و دیسپچری برای دریافت گواهینامه به سازمان هواپیمایی کشوری معرفی خواهند شد و پس از موفقیت در آزمون سازمان هواپیمایی گواهینامه بین المللی برای دانشجو صادر خواهد شد.
    نام نویسی در آموزشگاه های آزاد هم شرایط خود را دارد اما شاید برای بسیاری مهم ترین مساله هزینه دست کم 30 میلیون تومانی است که برای گذراندن این دوره باید بپردازید. البته پیشتر شرکت های هواپیمایی هم خود در جذب خلبان اقدام می کردند، اما اکنون اغلب ترجیح می دهند هزینه ها در آموزشگاه های خصوصی انجام شود و خلبان که آماده شد به شرکت های هواپیمایی بیاید. نکته مهم دیگر درباره آموزشگاه های آزاد این است که برای نام نویسی در آنها شرایط جنسیتی وجود ندارد یعنی خانم ها نیز می توانند در این آموزشگاه ها نام نویسی و مدرک دریافت کنند. هم اکنون در شهرهای شیراز، تهران، تبریز، اهواز و مشهد مراکزی برای آموزش خلبانی به دختران وجود دارد، اما هنوز اقدامی برای اشتغال به کار ایشان انجام نشده است.

    داشتن مدرک دیپلم، حداقل ١٨ سال سن، حداقل قد ١۶۵ سانتی متر، قبولی در آزمون و مصاحبه ورودی (شامل زبان انگلیسی، هوش و اطلاعات عمومی درخصوص هوافضا)، احراز صلاحیت پزشکی طبق استاندارد سازمان هواپیمایی کشوری، تدین به یکی از ادیان رسمی کشور، عدم اعتیاد و عدم سوء پیشینه و داشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم غیرپزشکی یا معافیت تحصیلی برای آقایان شرایط پذیرش در این آموزشگاه هاست. پس از قبولی در آزمون ورودی نیز باید در مصاحبه حضوری شرکت کنید و سلامت جسمانی تان تائید شود.
    بر اساس آیین نامه ICAS101 (PEL) سازمان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، معاینات پزشکی لازم برای دریافت گواهینامه پرسنلی، شامل سلامت فیزیکی و روانی، دید و تشخیص رنگ و شنوایی است. تست پزشکی در بخش هواپیماهای غیر نظامی (Civil) شامل 2 گواهینامه کلاس 1 و کلاس 2 است. گواهینامه کلاس 2 برای دانشجویان PPL، خلبانان دارای گواهینامه PPL، مهندس پرواز و ناوبر است و گواهینامه کلاس 1 برای دانشجویان CPL و IR و خلبانان دارای گواهینامه CPL و IR خواهد بود.

    مدرک PPL برای هواپیماهای سبک مانند Cessna است. کلمه PPL مخفف Private Pilot’s Licence به معنی مدرک خلبانی شخصی است. مدرک CPL برای هواپیماهای سنگین و باربری مانند هواپیماهای Boeing 747 ، ATR ، AirBus و... است و CPL مخفف Commerical Pilot’s Licence به معنی مدرک خلبانی تجاری است.
    برای دریافت PPL دانشجو بعد از گذراندن کلاس های زمینی و بعد از 40 ساعت پرواز به سازمان هواپیمایی کشوری معرفی می شود و در صورت موفقیت در آزمون گواهینامه PPL دریافت می کند.
    برای دریافت CPL دانشجو باید بعد از سپری کردن کلاس های زمینی و 110 ساعت پرواز، در آزمون سازمان هواپیمایی کشوری شرکت کند.
    برای مرحله سوم Instrument Rating) IR) نیز دانشجو همانند مراحل قبلی بعد از سپری کردن کلاس های زمینی به مدت چهار ماه و 40ساعت پرواز (که 20ساعت آن با سیملاتور است و 20 ساعت دیگر آن با هواپیماست)، با ادوات ناوبری هواپیما که به خلبان بدون دید معروف است، آشنا خواهد شد و در صورت موفقیت در این مرحله خلبان نامیده می شود. بعد از گذراندن این مرحله است که فرد می تواند جذب شرکت های هواپیمایی شده و به عنوان یک خلبان حرفه ای مشغول به خدمت شود.

    زندگی به روش خلبانی
    زندگی یک خلبان، خاص است که هر کسی توانایی زندگی در چنین شرایطی را ندارد. سفرهای پی در پی، خطرات پرواز، استرس مسئولیت حفظ جان مردم، پروازهای غیرمنتظره، دوری از خانواده و... بخشی از مشکلاتی است که اگر فرد بدون آگاهی از آنها وارد این حرفه شود، ممکن است دچار مشکل شود.
    بالاترین فرد در سیستم هدایت وکنترل و نظارت هواپیما خلبان است که در واقع فرمانده هواپیمایی است که میلیون ها دلار ارزش دارد. خلبان در طول پرواز مسئولیت جان صدها مسافر را که هزاران چشم به راه دارند بردوش می کشد. داشتن توانایی مدیریت بحران و حفظ قوه تعقل و تفکر و خونسردی حتی تا دم مرگ توانایی هایی است که یک خلبان به آن نیاز دارد. از سوی دیگر یک خلبان به لحاظ تنظیم ساعات پرواز در اوقات متفاوت نمی تواند برنامه ریزی دقیقی برای زندگی شخصی خود داشته باشد و بیشتر باید از یک برنامه شناور استفاده کند، چرا که هر هفته یا هر ماه برنامه پروازها تغییر می کند.
    علاوه بر اینها سلامت جسمی و روحی تنها برای ورود به کار خلبانی لازم نیست. خلبان باید مرتب از شرایط جسمی و روحی خودش باخبر باشد و بر اساس آیین نامه ها و دستورالعمل های سازمان هواپیمایی کشوری قوانین سختگیرانه ای برای بررسی سلامت خلبانان در کلاس های مختلف وجود دارد.
    در صورت ایجاد وقفه در خدمت رسانی خلبانان، هرخلبان تا تقریبا 40 سالگی باید هر سال یکبار و بعد از 40سالگی هر شش ماه یکبار مورد آزمایش های ویژه قرار گیرد.
    گرچه خلبانان گاه با فرارسیدن موعد یا سقف پرواز و گاه به ناگزیر بازنشسته می شوند، اما بسیاری از آنان نیز تازه پس از فرارسیدن موعد بازنشستگی و سقف پرواز در یک هواپیمایی، در شرکتی دیگر مشغول به کار می شوند، چرا که برخی شرکت های هواپیمایی اصولااستخدام خلبانان بازنشسته شرکت های دیگر را ترجیح می دهند. این مساله البته مانند مشاغل دیگر تنها به دلیل هزینه های بیمه نیست.
    هر خلبان تازه در شرکت باید دوره ها و شرایطی را از سربگذراند که برای شرکت هزینه دارد، اما خلبانان بازنشسته علاوه بر داشتن همه این موارد کوله باری از تجربه را نیز بر دوش دارند. هم به دلیل مسائل مربوط به بیمه و هم از آنجا که خلبانان بازنشسته بسیاری از دوره ها و شرایط لازم را از قبل گذرانده اند و نیاز به سرمایه گذاری تازه ندارند.
    با دانستن این سختی ها شاید دیگر چندان شگفت انگیز و حتی جذاب نباشد دانستن این که حداقل حقوق خلبانان در دنیا حدود ۵۰۰۰ دلار در ماه است و خلبانان ایرانی نیز به طور متوسط پنج تا ده میلیون تومان در ماه دستمزد می گیرند. البته آن گونه که همکارانشان می گویند، هستند خلبانانی که هنوز درآمدشان از این کمتر است و صدالبته که دیگرانی هم هستند که دریافتی شان گاه تا بیش از دو برابر این ارقام می رسد.

چگونه می توانم خلبان شوم؟

مطالب مشابه :

چگونه خلبان شویم؟ چگونه مهندس هوافضا شویم؟

مرکز آموزش فنون و خدمات هوایی

آشنایی با شرایط دانشگاه افسری هوایی شهید ستاری

چگونه می توانم خلبان شوم؟

اف14 + ایرلاین + مشخصات هواپیما + ویژگی های هواپیما + خصوصیات هواپیما

بـــومــرنــگ + فرودگاه مهرآباد تهران + خلبان های ماهر ایران + آموزش ساخت هواپیما

آشنایی با دوره آموزشی مدیریت فنی دفاتر خدمات مسافرتی(بند ب)