روش محاسبه تراز در آزمون ها

2. نمره تراز ( روش محاسبه تراز در آزمون ها ):

نمره تراز هر درس عددی است بین صفر و ده هزار ( البته چند سالی است که در کنکور سراسری به علت رتبه بندی راحت تر از مقیاس صفر تا سیزده هزار استفاده می‌شود. که البته در ماهیت نمره تراز تفاوتی ایجاد نمی کند. در حقیقت می‌توانید نمره تراز کنکور دانشگاه آزاد خود را در 3/1 ضرب کنید تا نمره تراز آزمون سراسری اتان را پیدا کنید. (البته به شرط اینکه در دو آزمون با یک سطح از معلومات شرکت کرده باشید) در نمره تراز نمره منفی وجود ندارد و داوطلبی که نمره خام او 33/33- شده است نمره ترازی حدود 1000 به دست می‌آورد. داوطلبانی که نمره تراز آنها بیش از 5000 باشد جزء نیمه قوی تر دانش آموزان هر درس می‌باشند.اگر به کارنامه خود به دقت نگاه کنید مواردی را خواهید دید که نمره خام شما در یک درس بیش از درس دیگر است ولی نمره ترازتان در آن درس کمتر شده است. اگر نمره خام شما در یک درس 85 درصد باشد نباید فوراً خوشحال شوید شاید سؤالها ساده بوده و نمره اکثر داوطلبان در حد شما یا بهتر از شما باشد. همچنین اگر در یک درس نمره خام 30 درصد به دست آوردید باز هم ناراحت نشوید. شاید سؤالات دشوار بوده و بیشتر داوطلبان هم مثل شما نمره پائینی به دست آورده باشند. بیشتر مواقع داوطلبانی را می‌بینیم که کارنامه کنکور خود را اشتباه بررسی می‌کنند.آنها وقتی متوجه می‌شوند که مثلاً در درس ادبیات نمره خام 65 درصد به دست آورده اند و در درس ریاضیات نمره خام 40 درصد کسب کرده اند تصور می‌نمایند که به درس ادبیات بهتر از ریاضی پاسخ داده اند. در صورتی که ممکن است نتیجه کاملاً برعکس باشد و باید به نمره تراز توجه نمایند. رتبه کل شما هم در کنکور سراسری و آزاد بر اساس نمره تراز شما به دست می‌آید، نه بر مبنای نمره خام! همانطور که قبلاً اشاره شد هر چه نمره تراز شما از 5000 بزرگ تر باشد شما در آن درس وضعیت بهتری دارید. ضمناً به کمک نمره تراز می‌توانید وضعیت خود را در آزمون های مختلف نیز مقایسه کنید. اگر می‌خواهید بدانید که به تدریج در درس هایتان پیشرفت می‌کنید یا خیر به نمره تراز توجه نمائید. نمره تراز معیار دقیق تری برای ارزیابی وضع آموزشی شماست و رتبه شما بر مبنای معدل نمرات تراز دروس مختلف ( تراز کل* ) مشخص می‌شود.

سؤال: نمره تراز فردی که نمره خام صفر و فردی که نمره خام 100 کسب کرده چقدر است؟ جواب: البته جواب این سؤال بستگی به شرکت کنندگان دارد اما به ترتیب چیزی حدود 4000 و 9000 خواهد بود.

چرا تراز اهمیت دارد؟

ببینید، برای اینکه افراد یک آزمون را رتبه‌بندی کنیم، شما چه راهی پیشنهاد می‌کنید؟

خوب، ممکن است بگویید هر کس هر نمره‌ای گرفت (که اصطلاحاً آن‌را «نمره خام» می‌نامیم) در رتبه بالاتری قرار بگیرد.

خوب، با این حساب مثلاً شما نمره ۱۷ می‌گیرید و در جایگاه اول قرار می‌گیرید اما فردای همان روز یک آزمون دیگر گرفته می‌شود و شما در آن آزمون هم ۱۷ می‌گیرید اما این بار در جایگاه آخر قرار می‌گیرید. چرا؟ چون دیروز سؤالات آسان بوده و امروز سؤالات سخت.

متوجه می‌شوید مشکل چیست؟ نمره ۱۷ شما یک بار ارزش بالاترین را داشت و یک بار ارزش پایین‌ترین! یعنی بحث این است که مثلاً ممکن است من در کنکور امسال نمره‌ام ایکس بشود و نفر اول کنکور بشوم. بعد کنکوری‌های سال‌های قبل بگویند چون آزمون آسان بوده ایشان نمره بالا گرفته و از این جور حرف‌ها…
یا مثلاً ممکن است شما ریاضی که درس با ضریب بالا است را خوب بزنید و نمره خوبی بگیرید اما در درس ادبیات هیچ دانشی نداشته باشید!

یک مشکل دیگر که تراز حل می‌کند این است: فرض کنید بخواهیم بر اساس «نمره خام» رتبه‌بندی کنیم. فرض کنید یک نفر در یک کلاس ۱۸ گرفته. آیا می‌شود گفت او نفر اول می‌شود؟ خیر! شاید آزمون آنقدر ساده بوده که همه افراد کلاس ۱۹ و ۲۰ گرفته‌اند و او آخرین نفر می‌شود! یعنی ۱۸ آن ارزشی که در آزمون‌های دیگر دارد را ندارد!

در بحث «تراز» (یا Balance) ما دنبال «یکسان‌سازی ارزش نمره» و «نرمال‌سازی» (Normalization) هستیم. یعنی ترازی که می‌گیرید همیشه ارزشش همان باشد و اینکه نسبت به «همه سؤالات» سنجیده شوید. در ترازبندی، تک‌تک سؤالات مهم می‌شوند (یعنی هر چه دیگران به آن سؤال، کمتر پاسخ صحیح دهند، ارزشش آن سؤال بالاتر می‌رود) و اینکه سطح بقیه افراد چطور باشد، روی تراز شما مؤثر است.

تراز، معمولاً عددی است بین 0 تا 10000 و ظاهراً گاهی اوقات روی 15000 هم تنظیم می‌کنند. (بسته به تعداد شرکت کنندگان)