انتقال تكنولوژي

انتقال تکنولوژيمحمد حسین زهتابچیان- علی ناصري گیگلوخلاصهاهمیت انتقال تکنولوژي و نقش آن در توسعه صنعتی کشورها و پر کردن شکاف تکنولوژیکی بین کشورهاي در حال توسعه وکشورهاي توسعه یافته انکار نشدنی می باشد. انتقال تکنولوژي بر اساس شرایط دهنده و گیرنده تکنولوژي، به روش هاي مختلفی انجاممی شود. در این مقاله، فرایند انتقال تکنولوژي و گام هاي مربوط به هریک که منجر به انتقال تکنولوژي به صورت اثر بخش می گردد،تشریح شده است. موانع مهم انتقال موثر تکنولوژي بیان شده و لزوم ایجاد مرکز مدیریت تکنولوژي به عنوان مرکزیتی براي سیاستگذاري و هماهنگ نمودن تلاش هاي تکنولوژیکی کشور مورد بررسی قرار می گیرد و مدلی مفهومی براي انتقال تکنولوژي ارایه میشود.لغات کلیدي: انتقال تکنولوژي، فرایند انتقال تکنولوژي، مرکز مدیریت تکنولوژي-1 مقدمهبا مطالعه سابقه توسعه کشورهاي درحال توسعه، خصوصا کشورهاي شرق آسیا ملاحظه می شود که آنها در مسیر توسعه، بنیانتکنولوژي کشور خود را از طریق انتقال آن از سایر کشورهاي توسعه یافته، تقویت کرده و سپس با ایجاد زیربناي اقتصادي مناسب،درصدد تقویت مراکز دانشگاهی و پژوهش خود آمده اند. اگر کشورهاي درحال توسعه به عنوان یک راه حل دیگر قصد دارند که خوددانش هاي علمی و تکنولوژیکی لازم جهت توسعه اقتصادي را بدون بهره گیري از دانش هاي موجود که نتیجه تحقیقات پژوهشگران واندیشمندان جهان است کسب کنند، این نه تنها عملی بس مشکل است، بلکه باعث اتلاف غیرمنطقی نیروها و منابع می شود. از طرفیدیگر دستیابی به چنین هدفی در مدت زمانی کم امکان پذیر نمی باشد. لذا براي کاستن فاصله تکنولوژي بین کشورهاي پیشرفته وکشورهاي درحال توسعه، انتقال دانشعلمی و تکنولوژیکی بهترین گزینه است.-2 مفهوم انتقال تکنولوژيتکنولوژي به منزله تمامی دانشها، محصولات، فرآیندها، ابزارها، روشها و سیستمهایی است که در خلق کالاها یا ارائه خدمات مورداستفاده قرار میگیرد. انتقال تکنولوژي را می توان به صورت انتقال دارایی هاي فکري تکنولوژیکی از قبیل مانند مهارتها، دانشها،تجهیزات و روشهاي ساخت از محل تولید شده یا توسعه یافته به محل دیگر، از طریق روش هاي مرسوم قانونی و یا غیر آن تعریفنمود. تقویت بنیه تولیدي و برپایی اقتصادي توانمند و پویا، مستلزم گسترش و تعمیق فرآیند صنعتی شدن می باشد که در این میانتکنولوژي نقش اساسی را بازي می کند. انتقال تکنولوژي به دوگونه صورت میگیرد: انتقال عمودي و انتقال افقی. در انتقال عمودي یاانتقال تحقیق و توسعه، اطلاعات فنی و یافته هاي تحقیقات کاربردي به مرحله توسعه و طراحی مهندسی انتقال مییابد و سپس باتجاري شدن تکنولوژي به فرایند تولید وارد می شود. در انتقال افقی، تکنولوژي از یک سطح توانمندي در یک کشور به همان سطحتوانمندي در محل دیگري منتقل میشود. در این حالت هرچه سطح گیرنده تکنولوژي بالاتر باشد هزینه انتقال تکنولوژي کاهش مییابد و جذب آن به صورت موثرتري انجام می شود. به لحاظ شکاف تکنولوژیکی عمیقی که بین کشورهاي توسعه یافته و در حال توسعهوجود دارد. این کشورها سالهاست که براي کاهش این شکاف تکنولوژیکی گام بر می دارند و تکنولوژي هاي مورد نیاز خود را ازکشورهاي توسعه یافته تامین می نمایند. اما سوال اصلی این است که چرا سالهاست که در بسیاري از این کشورهاي در حال توسعهانتقال تکنولوژي صورت می گیرد، ولی هنوز این کشورها نتوانسته اند به حد و اندازه رشد و توسعه اقتصادي مناسب دست پیدا کنند؟جواب این سوال این است که بله، ولی انتقال اثربخش تکنولوژي صورت نگرفته است. چون نگاه فرایندي همراه با مدلی متناسب باشرایط محیطی این کشورها براي این مقوله حساس و پیچیده ارائه نشده است. انتقال موفق تکنولوژي نیازمند شناسایی اهداف صنعت،تکنولوژیهاي مورد نیاز، منابع تکنولوژیکی، روشهاي انتقال و عوامل موثر و تاثیرگذار در آن، نحوه جذب و توسعه آن دارد و انجام هریکاز آنها مستلزم بکارگیري متخصصین مربوطه می باشد، بدون استفاده از کارشناسان متخصص در این زمینه، معمولاً انتقال تکنولوژيمورد نظر صورت نمیگیرد و یا بصورت ناقص و نامناسب انجام می شود.صفحه 2 از 7-3 روشهاي انتقال تکنولوژيمنظور از روش انتقال تکنولوژي، مجموعه اي از فعالیتهاي از پیش تعریف شده اي است که طی آن تکنولوژي مورد نیاز در اختیارمتقاضی قرار می گیرد. روش هاي انتقال تکنولوژي، بسته به نوع تکنولوژي و شرایط گیرنده و دهنده آن متفاوت و در برخی مواردبسیار متنوع است. انتقال تکنولوژي می تواند به شکل هاي انتقال بین المللی تکنولوژي، انتقال منطقه اي تکنولوژي، انتقال میانصنعتی تکنولوژي، انتقال میان شرکتی تکنولوژي و انتقال درون شرکتی تکنولوژي انجام شود. در جدول ذیل مهمترین روش هايانتقال تکنولوژي آورده شده است.جدول شماره 1 : مهمترین روشهاي انتقال تکنولوژي10 همکاري (FDI) 1 سرمایه گذاري مستقیم خارجی2 انتقال از طریق حق امتیاز یا لیسانس 11 قراردادهاي بیع متقابل12 استخدام پرسنل فنی و علمی (JV) 3 سرمایه گذاري مشترك13 کنسرسیوم (Turn key) 4 قراردادهاي کلید دردست5 قرارداد تحقیق و توسعه 14 تملک سهام6 مهندسی معکوس 15 آموزش و کسب مهارت7 شبکه سازي 16 واردات ماشین آلات و کالاهاي سرمایه اي8 قراردادهاي کمکهاي نقدي 17 برگزاري کنفرانسها و نمایشگاههاي کتابها و انتشاراتمقالات و نمایشگاههاي بین المللی تجاري، صنعتی9 قراردادهاي فرعی و دست دوممیزان اهمیت و درجه تاثیرپذیري هریک از این روش هاي انتقال تکنولوژي به عواملی چون ماهیت تکنولوژي مورد نیاز و تواناییظرفیت کشور گیرنده تکنولوژي براي یادگیري و جذب دانشفنی و تکنولوژیک بستگی دارد. تعیین نوع روش انتقال تکنولوژي، بستگیبه تمایل دهنده تکنولوژي به عرضه آن به شکل مخصوص و نیز تمایل و توانایی گیرنده تکنولوژي در اکتساب و جذب آن دارد. بنابراینروشهاي گوناگون انتقال تکنولوژي را می توان به وسیله بعضی از عوامل مهم مانند اهداف انتقال دهنده و گیرنده تکنولوژي، سطحتوانائیهاي مدیریتی و ظرفیتهاي تکنولوژیک کشور گیرنده، اندازه بازار در دسترس و سرعت تحولات تکنولوژي مشخص کرد.-4 فرایند انتقال تکنولوژيانتقال تکنولوژي فرایند پیچیده و دشواري است و بدون مطالعه و بررسی لازم نه تنها مفید نیست بلکه ممکن است علاوه بر هدررفتن سرمایه و زمان، به تضعیف تکنولوژي ملی هم بیانجامد. فرایند انتقال تکنولوژي را می توان به سه بخشعمده تقسیم کرد:1) انتخاب و کسب تکنولوژي2) انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژي3) توسعه و انتشار تکنولوژي-1 انتخاب و کسب تکنولوژي - 4در حالت کلان، تکنولوژیهاي مورد نیاز هر کشور براساس نظام برنامه ریزي تکنولوژي ملی مشخص می شود و در راستاي تامیناهداف برنامه ریزي توسعه کلان آن کشور می باشد. مجموعه تکنولوژیهاي مورد نیاز هر بخش اقتصادي برمبناي اولویتهاي بخشمربوطه تعیین می شوند و سپس در مرحله بعد، روش تامین هر کدام تعیین می گردد. اگر چه در مرحله تعیین نیازهاي تکنولوژي هربخش اقتصادي، با دیدگاهی مشخص و بخشی مجموعه نیازهاي خود را طرح می کند، اما در مرحله انتخاب پروژه هاي انتقالتکنولوژي، انتخاب فوق براساس دیدگاهی ملی و فرابخشی صورت می پذیرد. براي انجام انعقاد و اجراي قراردادهاي انتقال تکنولوژيمی توان قدمهاي ذیل را به ترتیب اجرا کرد:-1 ارزیابی و تعیین تکنولوژي هاي موردنیاز کشور/ بنگاه: در این مرحله باتوجه به اهداف و استراتژي هاي کلان کشور، تکنولوژي هايکلیدي تعیین می شوند. کشور/ بنگاه در بعضی از این تکنولوژي ها تواناست و لازم است تعدادي را نیز کسب کند.صفحه 3 از 7-2 بررسی و انتخاب تکنولوژي هاي مناسببراي انتقال: با توجه به فهرست مورد نیاز براي انتقال تکنولوژي، تکنولوژي هاي موجود دردنیا بررسی شده و با توجه به شرایط کشور/ بنگاه و فضاي محیطی آن، تکنولوژي مناسب انتخاب می شود.-3 بررسی و شناخت صاحبان تکنولوژي: روشهاي شناخت عرضه کننده تکنولوژي را می توان به دو دسته کلی روشهاي متعارف وروشهاي موثر تقسیم کرد. روشهاي متعارف شامل برگزاري مناقصه، شرکت در نمایشگاهها و تماس با نمایندگان شرکتهاي خارجی،شرکتهاي مشاور، کتابها و نشریات فنی، اینترنت و ... می باشند. در این روش ها چون انتقال تکنولوژي از طریق یک مجموعه حقوقیانجام می شود معمولا موجب افزایش چشمگیر هزینه ها می گردد. در روشهاي موثر این کار از طریق ارتباط با متخصصان با تجربه درحوزه مورد نظر و اعمال مدیریت مناسب انجام می شود. آنچه که در این مرحله بسیار مهم است و بایستی مورد نظر قرار گیرد،توانمندي ها و علاقه دارنده تکنولوژي به انتقال آن می باشد.-4 اولویت بندي روشهاي ممکن انتقال تکنولوژي: انتخاب روش مناسب انتقال تکنولوژي تاثیر بسیار زیادي در موفقیت انتقالتکنولوژي و ایجاد بهترین شرایط خواهد داشت ولی با توجه به اینکه در مذاکرات انتقال تکنولوژي نمی توان تنها بر روي یک روش پافشاري کرد، لازم است ابتدا روشهاي ممکن انتقال تکنولوژي مورد نظر مشخص و مناسب ترین روش ها به ترتیب اولویت بندي شوند.-5 ارتباط با دارندگان تکنولوژي و دریافت پیشنهاد: در این مرحله با مکاتبه و تماس با دارندگان تکنولوژي، اطلاعات لازم در موردخواسته ها و شرایط پیشنهادي آنان به دست می آید. با آشنائی با نیاز متقابل آنها و نیز استفاده از فرصتهاي ویژه، کمک بسیاري بهمتقاعد شدن دارنده تکنولوژي و ایجاد شرایط مناسب براي انجام مذاکرات عادلانه خواهد کرد.-6 مذاکره براي کسب بهترین شرایط ممکن: این مرحله از حساسیت بالایی برخوردار می باشد و مذاکرات بایستی با کمک کارشناسانبا تجربه انجام شود و تمامی مسائل از جمله نو بودن تکنولوژي، قیمت، روشهاي انتقال، طراحی، تامین مواد و ماشین آلات، نصب و راهاندازي، بهره برداري، آموزش، مدت قرارداد و غیره مطرح و به طور تفصیلی مورد بحث قرارگرفته و توافق گردد. مذاکره کنندگان بایدتلاش کنند که منافع هر دو طرف گیرنده و انتقال دهنده به طور مشروع و منصفانه حفظ شود تا طرفین رغبت کافی براي انجام آنداشته باشند.-7 عقد قرارداد: معمولا در بسیاري از کشورها قراردادهاي استانداردي وجود دارد و باید قبل از تدوین قرارداد به ضوابط عمومی انعقادقراردادها مراجعه و سپس پیش نویس قرارداد براي اظهار نظر به سازمانهاي مسئول ارائه کرد. در این مرحله لازم است که متن پیشنویس قرارداد مورد تائید کارشناس حقوق بین المللی قرار گیرد و پس از طی مراحل فوق، قرارداد تنظیم و توسط نمایندگان انتقالدهنده و گیرنده تکنولوژي امضا می شود.-8 اجراي قرارداد: اجراي قرارداد یکی از بندهاي مهم آن است. در این مرحله پس از فراهم شدن مقدمات کار و با توجه به برنامهزمانبندي توافق شده در قرارداد، عملیات آغاز می شود. در اجراي قرارداد، انگیزه و اشتیاق متقاضی تکنولوژي و ایجاد آمادگیها وسازماندهی لازم، براي کسب کامل تکنولوژي بسیار موثر است.-9 خاتمه قرارداد و مستند سازي نتایج : پس از اتمام قرارداد باید از اسناد و مدارك به خوبی نگهداري و بهره برداري شوند.-2 انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژي -4-1 انطباق تکنولوژي: فرایند تطابق و پیوند تکنولوژي وارداتی با شرایط اقتصادي- اجتماعی از جمله توان سرمایه گذاري، سطح -2 -4مهارت نیروي انسانی، امکانات زیر بنایی، شرایط آب و هوایی، اهداف و سیاستهاي اقتصادي را انطباق تکنولوژي می گویند. استفاده ازتکنولوژي وارداتی بدون در نظرگرفتن موارد فوق اگر امکان پذیر باشد قطعا باعث گسیخته شدن زنجیره منظم فرایند انتقال تکنولوژيخواهد شد و مراحل دیگر "جذب، توسعه و اشاعه" تحقق نخواهد یافت. اصلاح و سازگار کردن تکنولوژي هاي وارداتی با توجه به درجهپیچیدگی آن، نیازها و امکانات گیرنده تکنولوژي تفاوت خواهد داشت ولی به طور کلی اقدامات زیر باید انجام گیرد:1) تجدیدنظر در طراحی محصول و اعمال تغییرات لازم2) اصلاحات و تغییرات در روشهاي تولید و تکنیکهاي ساخت3) متناسب کردن ساختمان و تاسیسات با روشها و حجم تولید4) بررسی سازمان و مدیریت مورد نیاز و سازماندهی جدید5) اصلاح و تغییر نمونه محصولاین اقدامات ممکن است در مرحله اول فرایند انتقال تکنولوژي یعنی انعقاد قرارداد صورت پذیرد و یا اینکه پس از بهره برداريانجام شود. طبیعی است این تطابق مستلزم داشتن نیروي متخصص، انگیزه لازم براي استقلال اقتصادي، منابع کافی و برنامه است.صفحه 4 از 7-2 کاربرد تکنولوژي: فرایند بهره برداري از تکنولوژي به منظور تولید کالا و خدمات و همچنین دستیابی به روشهاي تولید و -2 -4انجام فعالیتها و اقدامات قبل از بهره برداري را کاربرد تکنولوژي می گویند. در این مرحله طراحی، احداث ساختمان و تاسیسات، نصبو راه اندازي ماشین آلات و استقرار نظامها و سازمانهاي مدیریتی انجام می شود که در ذیل به آنها اشاره می گردد:1) طراحی هاي لازم بر اساس تکنولوژي انطباق یافته2) استفاده از نظامهاي مدیریتی مانند برنامه ریزي، کنترل تولید و سازماندهی نیروي انسانی3) تدوین نمودار سازمانی4) اجراي عملیات ساختمانی، نصب و راه اندازي ماشین آلات5) بهره برداري از اقدامات انجام شده6) بازاریابی و فروش محصول-3 جذب تکنولوژي: فرایند جذب تکنولوژي از بررسی مبانی طراحی، نصب و راه اندازي ماشین آلات شروع و به فراگیر شدن -2 -4تکنولوژي در سطح جامعه ختم می گردد، به گونه اي که دانش فنی تکنولوژي وارداتی جزیی از مجموعه دانش و مهارت عمومی کشوروارد کننده تلقی گردد. براي جذب تکنولوژي اقدامات اساسی زیر باید تحقق یابد:1) برنامه ریزي براي جذب تکنولوژي(مطالعه اسناد و آموزش در داخل و خارج)2) استخدام نیروي انسانی متخصص3) داشتن واحد پژوهشی و یا تیمی از کارشناسان جهت بررسی تکنولوژي از انعقاد قرارداد تا بهره برداري از تکنولوژي4) بررسی و مطالعه تکنولوژي هاي مشابه و بازدید از کارخانجات در خارج از کشورالبته منظور از آموزش در جذب تکنولوژي، آموزش دانشگاهی نیست بلکه منظور یادگیري فوت و فن هاي تکنولوژي است.-3 توسعه و انتشار تکنولوژي -4-1 توسعه تکنولوژي: اگر مراحل پیش یعنی انطباق، کاربرد و جذب تکنولوژي به درستی انجام گیرد، می توان گفت که امر -3-4انتقال تکنولوژي تحقق یافته است، یعنی آنچه که انتقال دهنده طبق قرارداد تعهد کرده است انجام پذیرفته ولی فرایند انتقالتکنولوژي تمام نشده است. این فرایند وقتی تداوم خواهد داشت که با استفاده از دانش انتقال دهنده، مهارت و تجربه کسب شده،تکنولوژي جدیدي خلق شود. در این صورت ما به مرحله توسعه تکنولوژي قدم گذاشته ایم. یعنی توانسته ایم که با تلفیق تکنولوژيکسب شده با دستاوردهاي حاصل از دانش، مهارت و تجربه خود، تکنولوژي نوینی متناسب با نیازهاي جامعه خلق کنیم. توسعهتکنولوژي داراي مراحل ذیل است:1) طراحی تولید فرآورده هاي جدید2) ساخت نمونه آموزشی3) تولید آزمایشی فرآورده و رفع نواقص آن4) تولید انبوهتوسعه تکنولوژي بدون نهادهاي تحقیق و توسعه امکان پذیر نخواهد بود و لازم است که در مراحل انطباق و جذب تکنولوژي بویژهمرحله کاربرد آن، واحد تحقیق و توسعه کار خود را شروع کند. بدیهی است که مراد از توسعه تکنولوژي، توسعه در سطح یک واحدتولید نیست بلکه توسعه به معناي عام آن است و بدون استقرار نهادهاي پژوهشی در واحدهاي صنعتی و نهادهاي آموزشی و گسترشآموزشهاي فنی و حرفه اي و ارتباط مستمر بین صنعت و دانشگاهها و از همه مهمتر تعهد و علاقه دولت به پیشرفت، توسعه تکنولوژيامکان پذیر نیست.-2-3 انتشار تکنولوژي: توسعه تکنولوژي در سطح یک بنگاه اقتصادي و حتی در سطح یک بخش بدون گسترش آن به کل -4ساختار علوم و تکنولوژي جامعه کارساز نخواهد بود. مراد از انتشار تکنولوژي، فراگیر شدن تکنولوژي کسب شده و تکنولوژي هاي نویندر تمامی زمینه هاي آن از جمله آموزش، جذب، کاربرد و توسعه است. انتشار تکنولوژي زمانی تحقق خواهد یافت که نه تنها باعثافزایش تولید در سطح جامعه شود، بلکه ضمن ارتقاي سطح دانش و مهارت عمومی با همکاریهاي منطقه اي از سطح یک کشور فراتررود.صفحه 5 از 7-5 موانع اصلی در انتقال اثر بخشتکنولوژي در ایرانطبق بررسی هاي به عمل آمده از سال 1327 تا 1357 حدود 143 مورد نقض آشکار در انتقال تکنولوژي به ایران وجود داشتهاست. قطعاً از سال 1357 تاکنون این میزان به مراتب افزایشیافته است. با توجه به بررسی هاي انجام شده می توان عمده ترین موانعدر انتقال اثربخش تکنولوژي را به شرح زیر عنوان نمود:1) کمبود نیروي انسانی متخصصدر زمینه انتقال تکنولوژي2) نبود قراردادهاي مناسب3) عدم بهره گیري صنایع کشور از تجربیات مراکز تحقیقاتی(عدم ارتباط مطلوب بین صنعت و دانشگاه)4) عدم توجه به انطباق تکنولوژي با شرایط کشور و یا بنگاه اقتصادي5) عدم اختصاص بودجههاي تحقیقاتی مناسب در فرایند انتقال تکنولوژي6) مشخص نبودن سیاست هاي مدون کشور در انتقال تکنولوژي7) عدم تدوین مدلی مشخص و مطابق با نیاز هاي کشور و بنگاه در انتقال موثر تکنولوژيلذا عملاً انتقال تکنولوژي اثربخش صورت نگرفته وعمدتا به خرید مصنوعات تکنولوژیکی توجه شده است تا دانش تکنولوژي.-6 تاسیسمرکز مدیریت تکنولوژي گامی در جهت انتقال اثربخشتکنولوژي در ایرانبا نگاهی به انتقال تکنولوژیهاي انجام شده در ایران در طول سالیان گذشته مشاهده می شود که فرایند انتقال تکنولوژي که در بالااشاره گردید به شکلی بسیار ناقص انجام می پذیرد. گاه متقاضیان تکنولوژي شناخت دقیق و درستی از آنچه می خواهند ندارند و نیازحقیقی و واقعی خود را نمی دانند، گاه به دنبال ایده آل هایشان حرکت می کنند و یا تکنولوژي هایی را می جویند که هنوز اختراعنشده اند و یا بالعکس به تکنولوژي هایی دلخوش می کنند که عمر آنان به پایان رسیده و توجیه اقتصادي ندارند. در مرحله بعد، بهجاي انتخاب تکنولوژي مناسب، به دنبال گران ترین و مدرن ترین تکنولوژي ها می گردند که امکان جذب یا حتی کسب آن بسیار کماست. شناسایی صاحبان اصلی تکنولوژي نیز مقوله بسیار مهمی است که اکثراً به دلیل شتاب زدگی و یا عدم آگاهی لازم، هزینه ها وخسارات زیادي را براي خریداران تکنولوژي در ایران فراهم می سازد.نمی توان گفت بیشترین خسارت از ناحیه کدام یک از مراحل فوق الذکر به اقتصاد ملی وارد می شود، زیرا هر کدام به نوبه خودمهم هستند. اما مهم ترین بخش انتقال تکنولوژي، جذب و بومی سازي و نوآوري آن است که باید مورد تحلیل علمی و عمیق قرارگیرد. این کار میسر نیست مگر با ایجاد مرکز مدیریت تکنولوژي در ایران.به قول کاتلر براي رسیدن به هدف نباید به سرعت رسیدن به هدف اندیشید، بلکه باید به راه هاي میانبر توجه داشت. ما چاره اينداریم جز اینکه از روش هاي میانبر ولی منطبق بر اصول صحیح علمی و انسانی حرکت کنیم. ما در هزاره سوم نمی توانیم دوباره چرخرا اختراع کنیم. حتی نمی توانیم منتظر بمانیم تا زیرساخت هاي توسعه فرهنگی و صنعتی از طرف دولت آماده شود. زمان کوتاهتر وارزشمندتر از آن است که به انتظار سپري کنیم. باید با ترکیبی از مدل هاي انتقال تکنوژي که خود مدلی جدید براي کشور ماست بهصنعتی شدن کشور اهتمام ورزیم و از همه فرصت هاي موجود نهایت استفاده را کرده و بعضی از تهدیدات را نیز به فرصت تبدیلکنیم. کشور ما فی نفسه نقاط قوت فراوانی از جمله سطح بالاي افراد تحصیل کرده دانشگاهی، زیرساخت هاي مناسبی از قبیل جاده،خطوط ریلی، بنادر، برق، سدها، صنایع پایه مثل فولاد، آلومینیم، مس، سیمان، پتروشیمی، آب و هواي معتدل و چهار فصل، فرهنگمتنوع مردمی با سلایق گوناگون که بازار مصرف بسیار خوبی براي تولیدکنندگان داخلی است و منابع طبیعی منحصر به فرد که میتواند در رسیدن به اهداف ما مفید واقع شوند.مرکز مدیریت تکنولوژي ارتباط دو سویه اي با مراکز تحقیقاتی، پارك هاي فناوري. دانشگاه ها، نهادهاي دولتی مانند وزارت صنایع،وزارت بازرگانی، گمرگات و اداره استاندارد دارد. اطلاعات کلیه شرکت هاي تولیدي، خدماتی و کشاورزي و حتی بازرگانی داخلی بایددر اختیار این مرکز قرار گیرد. ارتباط اولیه این مرکز با سایر مراکز مدیریت تکنولوژي در سرتاسر دنیا و همچنین با مراکز تحقیقاتی،علمی، دانشگاهی، تجاري و صنعتی می تواند مرکز ثقلی براي بهینه کردن سطح نیازها و تکنولوژي هاي مربوطه فراهم آورد. متقاضیانانتقال تکنولوژي باید تقاضاها را به دبیرخانه این مرکز ارائه کرده و منتظر جواب بمانند. بدیهی است این مرکز می تواند از هدر رفتنپول و منابع جلوگیري کرده و بهترین مسیر را به متقاضی معرفی کند. به این ترتیب، می توانیم امیدوار باشیم که بخشی از نیازهايتکنولوژي کشور از طریق متخصصین داخلی تأمین گردیده، یا بسیاري از نیازها پس از فیلتر شدن شناسایی شوند و معایب و مزایاي
آنها به اطلاع متقاضی برسد.

شکل 1 : مرکز مدیریت تکنولوژيو NGO این حرکت گامی بزرگ در جهت به روز شدن و توسعه صنایع ایران است. بدیهی است حمایت بودجه اي دولت از اینعدم دخالت در تعیین اساسنامه، شرح وظایف، چارت سازمانی، استخدام نیروها و انتخاب هیئت مدیره و مدیر عامل از اساسی ترینپیش نیازهاي این مرکز می باشد.-7 نقشه مفهومی انتقال تکنولوژيانتقال اثربخش تکنولوژي نیازمند شناسایی و بررسی عوامل موثر و بکارگیري متدولوژي مناسب و خاص مربوطه بر اساس شرایطگیرنده و انتقال دهنده آن دارد. در نمودار شماره 1، مدل مفهومی کلی انتقال تکنولوژي ارایه شده است که می توان آن را بسته به نوعصنعت و کسب وکار مورد توجه قرار داد و بر پایه آن مدلی مناسب جهت انتقال اثربخش تکنولوژي طراحی و اجرا نمود.نمودار 1 : نقشه مفهومی انتقال اثربخش تکنولوژي

همانگونه که در نمودار فوق ملاحظه می شود، عوامل و فاکتورهاي زیادي اعم از محیطی، سیاست هاي کلان دولتی، نوع صنعت،زیر ساخت هاي ملی و نیز بهره گیري از خدمات تخصصی و مشاوره اي مناسب در انتقال اثربخش تکنولوژي ایفاي نقش می کنند کهشرکت ها و سازمان ها می توانند با در نظر گرفتن موارد فوق و بر اساس رویه اي منظم و از پیش برنامه ریزي شده نسبت به کسبتکنولوژي هاي مورد نیاز خود و توسعه آتی آنها اقدام نمایند.-8 نتیجه گیريسطح تکنولوژیک کشورهاي پیشرفته و جهان سوم فاصله محسوسی دارد. براي کاستن این فاصله، انتقال تکنولوژي یک لازمه انکارناپذیر است. انتقال تکنولوژي با روشهاي مختلف امکانپذیر است، عوامل مهم تعیین کننده روش انتقال تکنولوژي به مقدار زیادي شاملترکیبی از تمایل انتقال دهندة تکنولوژي جهت عرضه تکنولوژي و دانش فنی و همچنین توانایی دریافت کنندة تکنولوژي جهت کسبو جذب تکنولوژي است. در این بین، داشتن معیار و تعریفی که نشان دهنده انتقال اثر بخش تکنولوژي باشد، بسیار مهم و حیاتی میباشد. چه بسا هم انتقال دهنده تکنولوژي و هم گیرنده تکنولوژي نیت و قصد انتقال تکنولوژي به بهترین شکل ممکن را داشته باشندولی در عمل ممکن است روش انتقال تکنولوژي طوري انجام شود که نتواند نتایج در نظر گرفته شده را برآورده سازد، در نتیجه درمرحله اکتساب تکنولوژي، دقت و کار کارشناسی در انتخاب بهترین روش انتقال تکنولوژي لازم و ضروري می باشد. موضوع دیگرانطباق و جذب تکنولوژي انتقال یافته است که بایستی آن تکنولوژي با شرایط و مشخصات محیطی گیرنده آن تطبیق داده شود و درنهایت مرحله نهایی که توسعه و انتشار تکنولوژي است، نیازمند عزم و همت جمعی و خودباري ملی و البته ایجاد زیر ساختهاي لازمه ازطرف دولت می باشد. در این بین همانگونه که در متن مقاله اشاره گردید، ایجاد مرکز مدیریت تکنولوژي در کشور و ارایه خدماتمختلف در زمینه مدیریت تکنولوژي به شرکت ها و سازمانهاي مختلف و هماهنگ نمودن کلیه فعالیتهاي مربوط به آن گامی مهم،اساسی و لازم می باشد.-9 منابع و ماخذ1) دکتر علیرضا علی احمدي و مهندس علیرضا توکلی- نگرش جامع به انتقال تکنولوژي- مجله تدبیر شماره 1092) سیدعبدالحمید عربی- روشهاي انتقال تکنولوژي- مجله تدبیر شماره 1793) دکتر سمیعی نصر- مدلهاي انتقال تکنولوژيhttp://mobasher-m.persianblog.ir - 4) محمد علی مبشر- انتقال تکنولوژي5) دکتر منوچهر منطقی-روش هاي مختلف انتقال تکنولوژي- اولین دوره مدیریت تکنولوژي هوا فضاي ایران6) دکتر رضا اسلامی - عوامل موفقیت در انتقال تکنولوژي و توسعه صنعتی کشورهاي درحال توسعه - صنعت و توسعه ، شماره 177) بهمن ابراهیمی حسینزاده -روشهاي انتقال تکنولوژي- شبکۀ تحلیلگران تکنولوژي ایران- دومین همایش ملی توسعه فناوريدر صنعت نفت8-Technology Transfer Mechanisms Used by Federal Agencies: A Quick Reference Guide Produced by the FederalLaboratory Consortium’s Mid-Continent Region Federallabs.org 2007

انتقال تكنولوژي

مطالب مشابه :

انتقال تكنولوژي

حقوق مالكيت معنوي و انتقال تكنولوژي

حقوق مالكيت معنوي و انتقال فناوري

حقوق مالكيت معنوي و انتقال فناوري

بررسي قرارداد نفتي ويليام ناكس دارسي

حقوق مالكيت معنوي و انتقال فناوري

بررسی کلی قرارداد بیع متقابل در صنایع نفت و گاز

تيپ قرارداد ها ؛ فرمت قرارداد ها ؛ الگوي قرارداد ها