اطلاعات عمومی کار در کشور آلمان

ادره كشور آلمان بصورت فدارالي است و يافتن شغل در اين كشور كه خود آمار بيكاري بالايي را نيز دارد خيلي آسان نيست. آمار بيكاري در كشور آلمان بخصوص در ايالتهاي شرقي بسيار بالاست و از جمله دلايل آن اتحاد دو آلمان و همچنين ورود جويندگان كار از كشورها اروپاي شرقي سابق است كه طبق قوانين اتحاديه اروپا(EU) نيازي به دريافت ويزاي كار براي كار در ساير كشورهاي اروپايي عضو اتحاديه از جمله آلمان را ندارند. در حالت كلي روال استخدامي قانوني در كشور آلمان بدين ترتيب است كه كارفرما بايستي در درجه اول فرصت شغلي خود را از جويندگان كار آلماني و در صورت محدوديت از ساير كشورهاي عضو اتحاديه اروپا تكميل نمايد ولي در درجه آخر در صورت نبود نيروي مورد نظر به كارفرما اجازه داده خواهد شد كه نيروي كار مورد نياز خود را از ساير كشورها تامين نمايد. اگرچه اين روش استخدام امروزه مورد اعتراض مجامع كارفرمايي آلمان است و معتقد هستند بدين ترتيب با كاهش قابليت استفاده از پتانسيل نيروها كار خارجي قدرت رقابت با همتايان آمريكايي و سايرين را از دست ميدهند، با اين وجود يافتن شغل در رشته هاي تخصصي (همانند بخش IT) بخصوص در صورت آشنايي به زبان آلماني خيلي دور از دسترس نيست. از آنجاييكه اكثر آلمانيها در مدارس خود انگليسي ميخوانند و با آن آشنا هستند لذا براي جويندگان كار خارجي تسلط به زبان انگليسي امتياز خيلي مثبتي در رقابت با ساير جويندگان كار آلماني محسوب نمي شود.
سيستم آموزشي عمومي در آلمان رايگان است و در جهت پرورش كاركنان ورزيده و ماهر به واسطه برنامه هاي كارآموزي و آموزش در حين اشتغال تنظيم شده است.
زماني كه افراد از معجزه اقتصادي پس از جنگ سخن مي رانند، عموما" منظور آنها كشور آلمان است. در حاليكه قسمت اعظم زير بناي اقتصادي و اساس صنعت آلمان ويران شده بود، مردم اين كشور از طرح Marshall و حس قوي ابتكار عمل شخصي براي بازسازي دوباره اقتصاد كشورشان سود بردند، بطوريكه به مايه حسرت جهان تبديل شدند. بسياري از موفقيت هاي آلمان در چند دهه گذشته به دليل افزايش كمپاني هاي به اصطلاح متوسط بوده است. اتحاد دو آلمان در سال 1989 هزينه شگفتي در برداشت بخصوص با توجه به تصميم دولت براي يكپارچه نمودن دو اقتصادي كه كاملا" با هم متفاوت بودند كه اين امر مي بايست به سريع ترين نحو ممكن صورت مي گرفت.
كاركنان آلماني در مقايسه با نوع زندگي كاركنان بسياري از ديگر كشورهاي غربي (بطور مثال بريتانيا، ايتاليا و آمريكا) از زندگي مرفه تري برخوردارند. آلماني ها به نقش خود به عنوان رهبران اقتصاد اروپا و قهرمانان عرصه بازدهي صنعتي و همچنين برتري مهندسي، بسيار مباهات مي ورزند. در آلمان مهندس (Ingenieur) عنوان بسيار معتبري است و مقام فرد و ديگر درجات تحصيلي وي با افتخار برروي كارت ها و سربرگها مشاغل عنوان ميشود.
تعداد بسياري اتباع خارجي در سرتاسر آلمان سكونت دارند. در پايان سال 1998 تعداد 5/7 ميليون نفر خارجي در آلمان زندگي ميكردنند كه تقريبا" 9% جمعيت اين كشور را تشكيل ميدادند.
سرويس استخدام در كشور آلمان تا چندي پيش عمدتا" دولتي بوده و ازطريق اداره كار فدرال آلمان كه به Arbeitsamt معروف است اداره ميشده است. عملكرد ضعيف كاريابي هاي دولتي در بكار گماري بيكارن، دولت آلمان را مجبور كرد به كاريابي هاي خصوصي بهاي بيشتري بدهد و آنها را تقويت كند. در راستاي اين سياست از اول مارس 2002 تسهيلات بيشتري براي راه اندازي و اداره كاريابيهاي خصوصي در نظر گرفته شد. موسسه فدرال كار آلمان برروند فعاليت اين مراكز نظارت دارد.
كارت سبز (Green card) در كشور آلمان:
با پيشرفت سريع تكنولوژي ارتباطات و اطلاعات در هزاره جديد، صنايع وابسته در كشور آلمان كمبود شديد از نيروي ماهر را به دولت اين كشور اعلام نمودند و متذكر شدند شكاف موجود را نمي توان با نيروهاي متخصص آلمان و حتي اتحاديه اروپا پر نمود.در همين راستا دولت فدرال آلمان اجازه كار وا فامت براي متخصصين IT را وضع نمود (تحت عنوان برنامه برگ سبز- GREEN CARD) و اين قانون موجب از اول آگوست 2000 اجباري شد.
طبق اين قانون تا سقف 000/20 نفر متخصص خارجي مي توانستند اجازه كار و اقامت را براي حداكثر مدت 5 سال دريافت نمايند. بر اين اساس لازم است آنها مدركي از دانشگاه يا پلي تكنيك با تا كيد بر تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات بگيرند و صلاحيت آنها در اين زمينه به منظور توافق با كارفرما در جهت حقوق سالانه 100000 دلار ثابت شود.
Green cardتنها مربوط به صنعت IT نيست اما به مشاغل IT كه در صنايع ديگر قابل انجام است مربوط مي شود. اگر شرايط خاصي وجود داشته باشد مثل همسر و بچه هاي زير سن بلوغ كه مجرد هستند مي توانند در همان زمان به عنوان متخصص IT وراد آلمان شوند(وزارت كار و امور اجتماعي). مجوز كار و اقامت براي خارجيان اجازه تحصيلات دانشگاهي در زمينه مشاغل IT را به آنان ميدهد و ميتوانند پس از اتمام تحصيلات در رشته هاي مرتبط جذب بازار كار شوند.
اصولا" تمايل به پذيرفتن متقاضيان براي مجوز كار براي اولين كار در آلمان از 31 جولاي 2003 است ولي به جهت انجام مهاجرتهاي زياد اين هنوز به عنوان قاعده در آلمان در نيامده است و در جولاي 2003 دولت فدرال اين فورجه را تا آخر سال 2004 تمديد كرده و محدوديتهاي زياد 20000 مجوز كار و اقامت كنسل شده است.
تا اواخر سال 2002 حدود 10000 متخصص IT از تمام نقاط دنيا و حتي بعضي با خانواده شان آمده بودند. از آن زمان برخي چيزها تغيير يافت. تحقيقات نشان داد كه بحران و افزايش آمار بيكاري در وضعيت اشتغال اين بخش در آلمان مشاهده شد. با متعادل سازي بازار كار بوسيله قانون كارت سبز و ايجاد هم ترازي از عوامل اصلي بروز اين بحران بودند.
اين هم ترازي با عوامل ديگر و افزايش بي كاري دست به دست هم دادند و در راستاي اين زمينه آشفتگي در اقتصاد جديد با ساخت سني جوان، حتي قسمتها دروني هم تحت تاثير قرار گرفت. اين وضعيت باعث افزايش بيكاري در فارغ التحصيلان دانشگاهي و پلي تكنيكي شد و به تبع آن بر وضعيت قانوني كارت سبز نيز اثر گذار گرديد.
همچنانكه ما اطلاعات كمي راجع به برگ سبز بيكاري داريم، اطلاعات كمي هم راجع به سرنوشت دارندگان كارت سبز در تمام آلمان داريم.
از آگوست 2000 – زماني كه قانون برگ سبز معرفي شد- تا آخر دسامبر 2002 در كل 13373 مجوز كار با كارت سبز به وسيله سرويس كار در آلمان داده شد و 267 متقاضي از كارفرمايان (2 درصد) تمايل نشان دادند.
اكثر تعهد هاي مجوز كار (85 درصد) به متخصصين IT با مدرك دانشگاهي مربوط مي شود.بيشتر از 60 درصد تعهدات مجوز كار به افرادي مربوط بود كه در كارخانه هاي كمتر از 100 كارگر كار مي كردند.
منظور ار تعهد مجوز كار چيست؟ شرط اوليه آن چيست؟
معمولا" مراحل اين چنين است:
يك كارخانه مي خواهد خلاء موجود از متخصصين IT را از يك كشور خارج از محدوده اتحاديه اروپا پر كند. آنها به اداره كاري كه مسئوليت محدوده آنها را براي مجوز استخدام بر عهده دارند تقاضا مي دهند كه اگر شرايط معيني وجود داشته باشد به مدت 6 ماه طول مي كشد. اگر به عنوان مثال كارخانه، متقاضي مورد علاقه و مناسب خود را از طريق سايت كار در اينترنت پيدا كرد به اداره كار براي ضمانت مجوز كار تقاضا مي دهد. اگر شرايط لازم موجود در بخش 1 وجود داشت اداره كار حداكثر بعد از يك هفته تعهد را ارائه مي دهد. كارفرما اين مرحله را بنا به علاقه خانم/ آقا كه از طرف هيئت اعزامي خارجي آلمان در كشور مبداء تقاضاي ويزا داده مي گذراند. بعد ا ز ورود به آلمان تعهد مجو زكار جانشين مجوز كار اصلي متخصص IT براي 3 ماه اول كارش مي شود. در انتهاي اين 3 ماه متخصص IT يا كارفرماي او به اداره كار تقاضاي ارائه مجوز كار اصلي مي دهد. بنابراين بيش ا ز6 ماه بين تعهد و مجوز كار زمان لازم است.
تا آخر سال 2002 مجوز كار براي 9614 متخصص IT در آلمان ارائه شد. اين حجم عظيم مشابه تعداد فارغ التحصيلان علوم كامپيوتر از دانشگاههاي آلمان در طول بيش از يك سال و نيم است.(تا آخر جولاي 2003 ،14876 مجوز كار تضميني و 10643 مجوز كار برا ي اولين كار و 3838 مجوز براي تمديد قرارداد كار يا تغيير كار ارائه شد.)
اختلاف بين تعداد تعهد مجوز كار و تعداد كساني كه تعهد به آنها ارائه شده به اين خاطر است كه: در حين انجام كار ممكن است شركتها در نيازهايشان تجديد نظر كنند يا افرادي كه علاقمند به داشتن كارت سبز بودند طرح هايشان را براي مهاجرت تغيير دهند. ممكن است هم چندين شركت براي تعهد مجوز كار براي يك متخصص IT تقاضا دهند. بعضي از متخصصين IT بر اساس مجوز كار تضمين شده براي كار در پروژه كوتاه مدت به آلمان آمده اند و بنابراين احتياجي به ارائه شدن مجوز كار نداشته باشند.به علاوه مجوز كار ممكن است در پايان روابط كار در طول 3 ماه اول دوره آموزشي به موعد فسخ آن رسيده باشد .
در آلمان در ژوئن 2000 تنها 17 در صد از متخصصان IT با مدرك دانشگاهي كه در موقعيت كار امنيت اجتماعي بوده اند را زنان تشكيل مي دادند. نفوذ مردان در مشاغل IT به وسيله كارت سبز كم نشده و فقط 13 در صد از كارتها سبز ازائه شده تا آخر سال 2002 به زنان تحويل داده شد.
تنها يك دهم از كارتهاي سبز به متخصصان ITكه اخيرا" در علوم كامپيوتر در دانشگاههاي آلمان فارغ التحصيل سده اند ارائه شده است. علاوه بر 000/10 كارت سبز ارائه شده براي كار اول در آلمان ، اداره كار تنها 3000 مجوز كار بيشتر در مواردي كه قرارداد كار ثابت بسته شده يا تغيير شغل صورت گرفته ارائه داده است.
درآلمان غربي كارت سبز اهميت كمتري دارد. تنها 5 درصد از همه كارتهاي سبز به وسيله اداره هاي كار المان غربي صادر شده.
اختلافات شمالي و جنوبي وجوددارد. بيشتر كارتهاي سبز در باواريا، هس، بادن و بيشتر مناطق جنوبي آلمان صادر شده.
همچنين متخصصان IT خوب از هندوستان هستند. خبرگان IT از جنوب شرقي و كشورهاي شرق اروپا همم خوب ظاهر شده اند. به علاوه اكثر متخصصان IT چيني و ترك هستند.
75% از دارندگان كارت سبز موقعيت يدر كارخانه ها در بخش IT پيدا كرده اند. كارخانه دارهاي سخت افزار IT نقش دوم را بازي مي كنند. بهترين بخشهاي كارخانجات نرم افزار و خدمات IT هستند. طيفهاي صنعتي علاقمند به تربيبات كارت سبز از زراعت به اداره براي داروي بخش دامپزشكي هستند.
بحران در بخش IT در بين مشاغل ديگر هم قابل رويت است و در حقيقت تعدادي از كارتهاي سبز صادر شده از قلم افتاده بودند. با اين وجود اين بخش بازار كار هنوز در حال فعاليت است و اين از طريق ارقام ماهيانه براي مجوز كار كه صادر مي شوند براي كار اول يا در مورد تغييرات شغل يا تمديد قرارداد قابل ملاحظه است.
برگرفته از مقاله Green Card and Green Card Unemployment in Germany از مركز تحقيقات بازار كار كشور آلمان (IAB.No.55,2003 )