سخنی با پزشکان حج

حج - پزشک کاروان

«و مردم را به ادای مناسک حج ندا بده تا سواره و پیاده از راه دور و نزدیک به سوی تو جمع آیند، تا آنجا (بیت­الله­الحرام) کانون اجتماع خداپرستان گردد» سوره حج- آیه26 

سخنـی بـا پزشکـان

جهت دستیابی به اهداف مورد نظر در زمینة سلامت زائرین حج تمتع، پزشکان کاروان‌ها نقش عمده و وظایف مهمی به عهده دارند. در صفحات پیش‌رو به برخی از این وظایف اشاره می‌شود که امید است با انجام آن به رسالت بزرگ خود که تأمین، حفظ و ارتقای سلامت زائرین است دست یابیم.

متذکر می‌شویم که ارائه بهتر خدمات بهداشتی، درمانی به زائرین گرامی توسط شما جز از طریق تعامل با مسئولین کاروان از یک سو و هماهنگی با مرکز پزشکی حج از سویی دیگر میسر نمی‌شود.

شرح وظایف پزشکان کاروان

* شرکت در نشست‌های هماهنگی و سمینارهای آموزشی سراسری، منطقه‌ای یا استانی به دعوت مرکز پزشکی حج و زیارت یا نماینده استانی آن در تاریخ‌های مقرر.

* مطالعه و اجرای دقیق کلیه دستورالعمل­های مرکز پزشکی حج و زیارت.

* معاینه قبل از اعزام زائرین، براساس دستورالعمل و زمان‌بندی مربوطه و نهایت دقت در این مورد.

* تشکیل پرونده سلامت و ثبت و ارسال اطلاعات درمانی کلیه زائرین به صورت دیجیتالی (Online و همراه داشتن اطلاعات ثبت شده در فرم مربوطه).

* معاینه کلیه عوامل کاروان و درخواست آزمایشات ویژه برای این افراد و ثبت و ارسال اطلاعات درمانی آنان مانند دیگر زائرین کاروان و تشکیل پرونده دیجیتالی سلامت برای آنان.

* تأیید استطاعت جسمی زائرین (شناسایی افرادی که از نظر سلامت جسمی منع سفر دارند و درصورت لزوم انجام مشاوره‌های تخصصی و احیاناً معرفی آنان به کمیسیون مشورتی استان طی تکمیل فرم مربوطه و پیگیری این موارد ارجاعی با حضور فعال در جلسات کمیسیون) و در نهایت تکمیل و ثبت فرم اینترنتی مربوطه برای کلیه زائرین واجد استطاعت جسمی.

* همراهی فعال با زائرین ارجاع شده در جلسات کمیسیون استانی و استفاده از نظرات مشورتی این کمیسیون در تصمیم‌گیری.

* شناسایی افراد پرخطر (High-Risk) (افرادی که منع سفر ندارند ولی از سلامت کامل نیز برخوردار نیستند) برنامه‌ریزی برای مراقبت و آموزش ویژه قبل و حین سفر برای آنان.

* پیش‌بینی و اجرای برنامه‌های آموزشی برای کلیه زائرین، اعم از زائرین آسیب‌پذیر و پرخطر، بانوان و عوامل کاروان در کلیه جلسات آموزشی قبل از اعزام براساس سرفصل‌های آموزشی ابلاغی و با استفاده از وسایل کمک آموزشی و بصورت آموزش فعال.

* ترغیب زائرین به مشارکت در برنامه‌های بهداشتی.

* انتخاب داوطلبین رابط بهداشت در کاروان.

* همکاری، هماهنگی و جلب مشارکت اعضای مؤثر کاروان در حفظ سلامت زائرین.

* توجه و بذل حساسیت ویژه و انجام اقدامات لازم پیرامون موضوعاتی مانند اعتیاد، حاملگی و واکسیناسیون و برانگیختن حساسیت زائرین در این موارد.

* توجه ویژه به مسائل بهداشتی کاروان و انجام نظارت‌ها و مداخلات لازم براساس شرح وظایف مربوطه.

* تعامل با ناظرین بهداشتی- درمانی مرکز پزشکی حج و پیگیری مشکلات بهداشتی کاروان تا برطرف شدن نقائص.

* ویزیت، اقدام به درمان و مراقبت از زائرین بیمار در طول سفر برای موارد غیراورژانس در ساعت­های ابلاغی و برای موارد اورژانس به صورت شبانه‌روزی.

* مراقبت پزشکی فعال روزانه از زائرین High-Risk و ثبت وضعیت سلامت آنان در طول سفر.

* ارجاع بیماران نیازمند به اقدامات تخصصی به سمت کلینیک‌های تخصصی مرکز پزشکی در شهرهای مکه مکرمه و مدینه منوره در چارچوب سیستم ارجاع و صرفاً با تکمیل فرم مربوطه.

* اعزام مستقیم بیماران در وضعیت‌های فوریتی، به مراکز درمانی سعودی ازطریق تماس با شماره 997 عربستان.

* حضور در جلسات مرکز پزشکی در عربستان در بدو ورود به مدینه منوره و مکه مكرمه و در دیگر زمان­های مقرر.

* معرفی زائرین High-Risk نیازمند به وقوف اضطراری و انجام امور مربوطه در زمان پذیرش براساس دستورالعمل.

* تحویل گرفتن دارو، وسایل، تجهیزات و اقلام بهداشتی از مرکز پزشکی براساس نیاز واقعی و طی فرم­های مربوطه در طول سفر و در زمان­های مقرر.

* نظارت و انجام اقدامات بهداشتی و درمانی لازم در ایام تشریق و رعایت دقیق دستورالعمل‌ها در این ایام.

* همکاری در زمینه اقدامات پژوهشی و تحقیقاتی مرکز پزشکی حج در ایران و عربستان.

* گزارش دقیق موارد بیماری‌های مهم، همه‌گیری­ها، حوادث و سوانح، بستری و مرگ ‌و میر به مرکز پزشکی در طول سفر.

* ارائه گزارش و آمار نهایی به مرکز پزشکی.

* ارائه پیشنهادات و نظرات اصلاحی در طول مدت همکاری و بویژه در پایان سفر.

توضیحاتی پیرامون بندهای مهم شرح وظایف

* با درنظر گرفتن فرهنگ، رفتارها و آداب اجتماعی، سلایق متفاوت زائرین، تغییرات شرایط آب و هوایی و زندگی جمعی و شرایط فیزیکی و سختی‌های طول سفر، لازمه اصلی و قطعی انجام خدمات در این سفر صبر، متانت و                سعة صدر می‌باشد. لذا توصیه می‌گردد از بدو آشنایی با زائرین ضمن  حضور مرتب در کلیه جلسات مربوطه، رفاقت و صمیمیت را مبنای کار خود با آنان و نیز مسئولین کاروان قرار دهید. این موضوع نقش بسیار مهمی در آرامش روحی و روانی زائرین خواهد داشت.

* در طول سفر انتظارات و درخواست‌های بعضاً غیرمتعارف بیماران از پزشک متداول می‌باشد، با سعه صدر و مهربانی سعی در راهنمایی و هدایت منطقی ایشان داشته باشید.

معاینه زائرین در ایران

معاینات قبل از اعزام زائرین و خدمه از مهمترین موضوعاتی است که پزشکان بایستی به آن توجه داشته باشند لذا ضروری است، دستورالعمل معاینات را به کرات مطالعه کنند و نکات طرح شده را در انجام معاینات به کار گیرند.

B   توجه : نبایستی فکر مسئولیت شرعی باعث شود که درباره ممانعت از اعزام افرادی که استطاعت جسمی ندارند کوتاهی صورت گیرد زیرا این خود خلاف شرع بزرگتری است.

تشکیل پرونده پزشکی برای زائرین و خدمه

لازم است پزشکان محترم برای زائرین و عوامل کاروان، شناسنامة درمانی تشکیل دهند، نکات مهم را یادداشت، زائرین آسیب‌پذیر را شناسایی و با مطالعه کامل درباره بیماری آنان برنامه مراقبتی خود را برای هریک از آنها مشخص نمایند، که این امر با تکمیل فرم کتبی معاینات برای هریک از زائرین و همراه داشتن آن در طول سفر عملی می‌باشد.

B  توجه : در انجام آزمایشات، تشکیل پرونده دیجیتالی و صدور کارت بهداشتی برای عوامل و تکمیل نرم‌افزار اینترنتی زائرین بیش از پیش دقت به عمل آید، زیرا این موارد تضمین‌کننده سلامت آنها است و از آنجایی که در پاره‌ای از موارد، ممکن است آزمایشات عوامل کاروان توسط مقامات بهداشتی عربستان سعودی تکرار شود، تأکید می‌شود که آزمایشات در مراکز معتبر دانشگاهی انجام شوند.

زائرین آسیب‌پذیر (High-Risk)

زائرین آسیب‌پذیر، آنهایی هستند که بیماری­شان منع مطلق برای سفر آنها نبوده ولی احتمال بروز خطر در موردشان زیاد است و نیاز به توجه ویژه دارند. مثل مبتلایان به افزایش فشار خون، دیابت، نارسایی کلیه، افزایش چربی خون، بیماری‌های مهم زمینه‌ای، کهولت و غیره.

زیر نظر داشتن مداوم این گونه زائرین قبل از سفر و در طول آن و جلوگیری از به خطر افتادن سلامت آنها از شاخص‌های مهمی است که پزشکان ناظر می‌توانند با آن کیفیت فعالیت‌های همکاران پزشک کاروان را بسنجند.

آموزش

آموزش اساسی‌ترین کاریست که لازم است پزشکان از هر فرصتی در تمام مقاطع قبل و حین سفر برای انجام آن بهره جویند.

منظور از آموزش صرفاً سخنرانی نبوده بلکه منظور ایجاد تغییر در اطلاعات، نگرش و عملکرد افراد در زمینه مسائل بهداشتی و درمانی است. انتخاب زمان، مکان، شرایط و شیوه مؤثر آموزش نیز مهم است. فراموش نکنیم که ایجاد انگیزه و تکرار مطالب از ارکان مهم یادگیری‌اند. محورهای آموزشی عبارتند از:

الف) آموزش‌های بهداشتی

* آماده­سازی زائرین برای زندگی جمعی در شرایط آب و هوایی متفاوت، غذا و خواب و استراحت و فعالیت‌های دیگر، ارتباطات فرهنگی، اجتماعی متفاوت، سلیقه‌ها و علاقه‌های مختلف. بهداشت فردی و اجتماعی مانند: واکسیناسیون، تغذیه صحیح، عدم استعمال دخانیات، ترک اعتیاد،استحمام مکرر، شستشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون، استفاده مناسب از توالت فرنگی، انجام حلق به روش بهداشتی، بهداشت روانی، رعایت اصول امینی در عبور از خیابان‌ها و معابر، اهمیت رعایت نکات بهداشتی در پیشگیری از بیماری‌های تنفسی و غیر آن، اهمیت استراحت کافی، مشارکت در امور بهداشتی، همراهی با سالمندان و مواردی نظیر آن.

* بهداشت محیط: نظافت اتاق‌ها، سرویس‌های بهداشتی و سایر نقاط هتل، مسائل مربوط به قربانگاه، رعایت اصول بهداشتی در معابر.

* آموزش آشپزها و خدمه کاروان: در این مورد دستورالعملی برای آشپزهای کاروان و آشپزهای شاغل در آشپزخانه مرکزی تهیه شده است.

ب) آموزش‌های درمانی

* آموزش بیماری­های شایع در حج، بهترین و ساده‌ترین روش‌های پیشگیری و درمان آنها.

* آموزش‌های اختصاصی به زنان: مثل چگونگی کنترل خونریزی ماهانه، لکه‌بینی DUB و... که بهتر است توسط یک متخصص زنان انجام شود.

* آموزش اختصاصی برای زائرین High-Risk به صورت چهره به چهره (فردی) یا گروهی. آموزش در زمینه نحوه مصرف صحیح دارو و دیگر مراقبت‌های مورد نیاز. لطفاً جزوه‌های تهیه شده برای آموزش زائرین را مطالعه و خواندن دقیق آن را به زائرین توصیه نمایید.

انتخاب رابط بهداشت

برای پیگیری امور بهداشتی، آموزش زائرین و اشاعه فرهنگ بهداشت در آحاد زائرین، انتخاب و استفاده از داوطلبان آگاه، علاقمند و با انگیزه از بین زائرین کاروان بسیار با اهمیت است. رابطین بیشتر بایستی نقش آموزشی و الگودهی داشته باشند و نباید در مورد شرایطی که در انجام آن کاری از دست کسی برنمی‌آید نیازهای خفته افراد را بیدار و به جای حل مسئله، آن را بغرنج نمایند.

آمادگی علمی و خبری برای سفر

در مورد دارو، تجهیزات، محل معاینات، شیوه‌های ارجاع به بیمارستان‌های ایران و عربستان سعودی، مراکز درمانی پشتیبان و غیره هم در جلسات توجیهی و هم به صورت مکتوب راهنمایی‌های لازم به پزشکان محترم ارائه خواهد گردید و در پایگاه اینترنتی مرکز پزشکی حج نیز آورده شده است.

پیشنهاد می‌شود، پزشکان محترم درباره بیماری‌های زیر بیشتر مطالعه داشته باشند: عفونت‌های حاد تنفسی، آسم، سینوزیت، برونشیت، دیزانتری، افزایش فشار خون، بیماری‌های ایسکمیک قلبی، بیماری‌های قلبی ریوی، احیاء قلبی ریوی (CPR تئوری و عملی)، استفاده صحیح از داروها به ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها، بیماری‌های روان ‌­تنی دمانس، اعتیاد، سایکوزهای حاد ، اختلالات عضلانی- اسکلتی، گال، عفونت‌های مننگوکوکی، فازنژیت‌های استرپتوکوکی، پنومونی، یبوست و بیماری‌های گوارشی، عرق‌سوز،   آفتاب سوختگی، خونریزی‌های زنانه، برخورد با حوادث و سوانح. ضمناً درصورتی که دستیابی به اطلاعات آمار و ارقام بیماری‌های سال‌های قبل میسر باشد.

ارجاع بیماران به بیمارستان‌های مرکز پزشکی حج در مکه، مدینه و مشاعر

باتوجه به لزوم سطح‌بندی خدمات بهداشتی- درمانی در حج که به منظور حصول بهترین نتیجة ممکن از این خدمات و نیز ارتقاء جایگاه و منزلت پزشکان عزیز کاروان صورت پذیرفته است، سیستم ارجاع بیمار با جدیت بیشتر در  حج تمتع 1385 اجرا و نتایج مثبت حاصل از آن موجب گردید تا انشاءالله در سال­جاری و سال­های بعد این امر به صورت کاملتری پیاده شود.

براساس این سیستم هیچ بیماری نباید بدون نظر و درخواست پزشک کاروان خود از خدمات تخصصی و فوق تخصصی مرکز پزشکی استفاده نماید و پزشک کاروان تنها مرجع تصمیم‌گیری در مورد نیاز یا عدم نیاز زائرین به اقدامات تخصصی می‌باشد. لذا در صورت نیاز به ارجاع بیمار به مراکز پزشکی این امر حتماً باید طی تکمیل فرم ارجاع انجام پذیرد و پزشکان پلی‌کلینیک نیز موظف به ارائه بازخورد از اقدامات تشخیصی و درمانی خود به پزشک کاروان هستند تا حلقة ارائه خدمات کامل گردد. اگر احیاناً زائری بدون نظر پزشک کاروان خود به مراکز پزشکی مراجعه نماید، طی فرایند تعریف شده‌ای مجدداً به سمت پزشک کاروان خود هدایت خواهد گردید.

زمان‌بندی فعالیت پزشک کاروان در شبانه‌روز

* 8 ساعت حضور فیزیکی در مطب به شرح ذیل:

صبح 8:30 لغايت 11:30                      عصر 15:00 لغايت 17:30

شب 20:30 لغايت 23:00

* 8 ساعت حضور در محل کاروان علاوه بر 8 ساعت فوق جهت پاسخگویی به موارد اورژانس، نظارت بهداشتی بر کاروان، پیگیری بیماران High-Risk و امور شخصی.

* 8 ساعت امکان خروج از محل کاروان با هماهنگی مدیر کاروان (ساعت‌های شرکت در جلسات مرکز پزشکی و يا دریافت دارو و تجهیزات جزو این ساعات می‌باشد.)

واحد اعزام مرکز پزشکی حج

واحد رابطین متشکل از پزشکان عرب زبان عمومی و متخصص رشته‌های مختلف می‌باشد که وظیفه اصلی آنان برقراری ارتباط درمانی مرکز پزشکی حج با مراکز عربستان می‌باشد این ارتباط شامل موارد زیر است:

* اعزام بیماران به مراکز درمانی عربستان به صورت شبانه‌روزی.

* نظارت بر درمان و پیگیری سیر درمانی بیماران بستری در بیمارستان‌های سعودی در ساعات اداری.

* ترخیص بیماران بستری و تحویل آن‌ها به مرکز پزشکی جهت ویزیت پزشکان متخصص رشته مربوطه و درصورت تأیید آنان، ترخیص نهایی زائر و تحویل آن به کاروان توسط مددکاری مرکز پزشکی حج.

* پیگیری امور درمانی بیمارانی که پس از انجام مناسک، لازم است زودتر از کاروان به ایران باز گردند.

* بیمارانی که نیاز به اعمال جراحی دارند، شکستگی‌های کمپلکس، ضربه‌های مغزی، C.V.A، تصادفات منجر به Multiple Trauma، G.I-Bleeding، و دیگر موارد اورژانس پیچیده را ازطریق تماس با 997 (هلال احمر سعودي) و اعلام آدرس دقیق محل، اعزام نمایید.

* برای اعزام بیماران فوق، آنها را با اطلاعات کامل پزشکی به زبان انگلیسی و پس از انجام اقدامات اولیه و تکمیل تجهیزات همراه (درصورت نیاز، گرفتن I.V Line- آتل‌گذاری و...) و یک همراه اعزام نمایید.

* بیمارانی که به بیمارستان‌های ایرانی اعزام می‌شوند، به ویژه وقتی ترک زبان، کرد، لر، یا از دیگر اقوام غیر فارس زبان هستند، حتماً با همراه فارس زبان اعزام شوند. همراهی جنابعالی با بیماران اورژانس ارجح است.

* در اولین جلسه که در شهرهای مکه و مدینه تشکیل می‌گردد حتماً شماره تلفن‌های مرکز پزشکی، واحد مدیریت امور کاروان­ها، مددکاری، واحد اعزام، واحد بهداشت و ستاد حج را جهت ارتباط مستقیم دریافت نمایید.

* درصورتی که زائر شما به هر دلیلی مستقیماً به بیمارستان‌های سعودی اعزام و بستری گردید جهت پیگیری‌های بعدی واحد رابطین مرکز پزشکی را در جریان قرار دهید.

* درصورتی که زائر نیاز به اعزام داشت حتماً توصیه نمایید پول، ساعت و اشیاء گرانبها، را به فرد مورد اعتماد در کاروان تحویل دهد.

* بیماران اعزامی به بیمارستان‌های سعودی باید کارت شناسایی زائر را همراه داشته باشند.

* پس از تحویل گذرنامه‌ها به مؤسسه مطوفین یک نسخه از رسید گذرنامه زائر که دراختیار مدیر می‌باشد را همراه داشته باشند.

* درصورت داشتن زائر دیالیزی حتماً: قبل از تحویل گذرنامه به مؤسسه مطوفین دو سری کامل از تمام صفحات گذرنامه فتوکپی تهیه و به محض رسیدن به شهر مدینه و مکه واحد رابطین را جهت هماهنگی دیالیز در جریان بگذارید. بیماران دیالیزی باید نتیجه آزمایش: CREAT، BUN، HIV، HCV، HBS و تأیید متخصص داخلی مبنی بر تعداد دیالیز در هفته، و مدت هر دیالیز و...

* حتماً به ملاقات زائر بستری خود در بیمارستان‌های سعودی بروید(ساعتهای ملاقات بعدازظهر هر روز می‌باشد) ولی ساعت ملاقات در بخش‌های ویژه (CCU، ICU) با بخش‌های دیگر متفاوت است. آدرس و ساعت­های ملاقات بیماران بستری در بیمارستان‌های سعودی را می‌توانید از واحد رابطین سؤال بفرمایید.

* در کشور عربستان روش‌های تشخیصی تهاجمی (CT با کنتراست، آنژیوگرافی، بیوپسی، آندوسکوپی و...) نیاز به رضایت همراهان بیمار دارد لذا حضور همراه برای این موارد ضروری است و درصورت نداشتن همراه، مدیر یا معاون کاروان باید حضور داشته باشد.

* در مشاعر مقدسه برای اعزام بیماران اورژانسی حتی‌الامکان از مراکز درمانی عربستان که در نزدیکی محل اسکان شما می‌باشد استفاده نمایید و جهت برقراری ارتباط حتماً همراه زائر باشید و درصورت بستری شدن بیمار مراتب را به واحد رابطین منعکس فرمایید.

* دارو در داروخانه‌های عربستان بدون نسخه داده می‌شود، لذا از نسخه کردن داروهای غیر ضروری و ارجاع آنها به مرکز پزشکی خودداری نمایید.

* به هر علتی که زائر در بیمارستان‌های سعودی بستری می‌گردد پس از ترخیص حتماً معرفی­نامه بیمه را از مددکاری جهت ادامه درمان در ایران دریافت نمایید.

* درصورت تصادف منجر به جرح دخالت قضایی ننمایید و بدانید که مسئولیت پیگیری حقوقی و قضایی به عهده ستاد حج می‌باشد.

* درصورت فوت زائر در کاروان موضوع را به واحد امداد ستاد حج جهت اطلاع به شرکت حمل جسد طرف قرارداد سعودی اعلام نمایید.

* اقدامات پیشرفته تشخیصی و درمان­های طولانی مدت توانبخشی در موسم حج توسط مراکز سعودی ارائه نمی‌گردد، لذا دقت فرمایید در این موارد توقعی در زائر ایجاد نشود.

* اعزام بیمار به ایران قبل از انجام مناسک حج بسیار مشکل و مستلزم انجام امور اداری و موافقت وزارت حج عربستان، اداره امن عربستان می‌باشد لذا در انتخاب زائر و معاینات قبل از اعزام دقت فرمایید.

* قبل از اعزام بیماران با علائم Typical chest pain به مرکز پزشکی ایران از وجود تخت CCU اطمینان حاصل نمایید در غیر این صورت توسط اورژانس سعودی (997) و یا با اولین وسیله نقلیه آنها را به بیمارستان سعودی رسانده و موضوع را به واحد رابطین اطلاع دهید.

* باتوجه به تعداد محدود آمبولانس در مرکز پزشکی و عدم آشنایی برخی رانندگان آمبولانس با شهر از درخواست آمبولانس برای موارد غیر ضروری خودداری نموده و با وسایل نقلیه دیگر به مرکز پزشکی مراجعه نمایید.

گزارش بیماری‌ها و موارد مرگ و میر

* موارد زیر را حتماً به طور سریع به مرکز پزشکی و واحد مدیریت امور کاروان‌های آن گزارش نمایید، البته بایستی توجه شود که عکس‌العمل پزشک در این موارد، نباید طوری باشد که در کاروان ایجاد اضطراب نماید:

* موارد اعزام بیمار به بیمارستان‌های عربستان سعودی.

* موارد مرگ و میر و ذکر علت اختصاصی (از عنوان ایست قلبی- تنفسی اجتناب شود).

* دیزانتری‌های جمعی، عفونت‌های استرپتوکوکی جمعی، مشکوک به مننگوکوکسمی یا مننژیت مننگوکوکی.

* بیماری‌های تب‌دار هموراژیک، دیفتری، وبا.

* اسهال‌های بسیار شدید.

* مسمومیت‌های غذایی دسته‌جمعی.

* گال و شپش.

اختلالات روانپزشکی شایع در ایام حج

الف: عوامل مستعدکننده بروز اختلالات روانپزشکی در ایام حج

* مسافرت

* تغییر آب و هوا

* تغییر رژیم غذایی

* تغییر همزیستی

* تغییرات آب و الکترولیت

* تغییر و یا قطع مصرف مواد دارویی قبلی

* مصرف مواد دارویی جدید (خانم‎ها)

* مواجهه با امراض مسری و ضعف سیستم ایمنی

* نگرانی از وضعیت سلامتی و اقتصادی خانوادگی و شغلی

* نگرانی از ناتوانی یا نادرستی احتمالی انجام مناسک حج

اختلالات عبارتند از :

* اختلالات سازشی Adjustment disorders

* اختلالات اضطرابی (GAD-pho0OCD-panic...) Anxiety disorders

* اختلالات خلقی

* اختلالات سایکوتیک

(BRP-BMD-ATY-PSY-EXA-Schizo) Psychotic disorders)

* سندرم دلیریوم Delirium syndrome

* سندرم مسمومیت یا محرومیت از مواد اعتیادآور

Intoxieationor withdrawal syndrome of substance

* اختلالات خواب Sleep disorders))

* صرع  Epilepsy (Seizuer-convolution)

تشخیص افتراقی با گرمازدگی موردنظر قرار گیرد.

ب: نحوه بروز اختلالات روانپزشکی در ایام حج

* بروز اولیه اختلال Neurosis-BRP-Music... (Primary)

* تشدید علائم اختلال قبل Neurosis-Psychosis

* عود اختلال بهبود یافته Neurosis-BMD-Schizo

ج: اقدام‎های درمانی روانپزشکی در ایام حج

* روان درمانی (ذِکر درمانی) الا بذکرالله تطمئن القلوب

* دارو درمانی (درمان اصلی- درمان علامتی)

* تجویز داروهای ضد اضطراب

* بنزودیازپین‎ها

Oxazepam-Lorazepam-Clonazepam-Diazepam-Chlordiazepoxide

*آنتی سایکوتیک‎ها با دزاژ کم

Triflvoperazin-Perphenazin-Haloperidol-Thioridazin-Chlorpromazin-Risperidone

* آنتی دپرسانت‎ها با دزاژ کم  NortriptylineAmitriptyline-Imipramin-

* بتابلوکرها Propranolol

* تجویز داروهای ضد افسردگی

TCAs: Amitriptyline-Jmipramine-Trimipramine-    Nortriptyline-Clomipramine-SSRIS: Fluoxetine-Flovotamine-Sestralin-Citaloperam

* تجویز داروهای ضد سایکوز

TAb: Haloperidol-Perphenazin-Triflvoprazin-Chlorpromazin-Thioridazin AAP: Risperidone-Clonazpin

* تجویز داروهای متعادل کننده خلقي

LithiumCarbonate-Sodium Valproate-Carbamazepin

* تجویز خواب‎آورها Florazepam-Temazpam-Lorazepam

* تجویز ضد تشنج‎ها (ادامه داروی تجویز شده قبلی)

Phenobarbital-Phenytoin-Carbamazepin-SodiumValproat-Diazepam-Clonazepam

د: توصیه‎ها در هنگام معاینه اول در ایران

* شناسایی و تفکیک افراد پرخطر (High-Risk)

* افراد مسن به خصوص بالای 65 سال (ویژه و آسیب‎پذیر)

* کودکان (مردود)

* خانم‎های حامله (مردود)

* افراد مبتلا به بیماری جسمی مزمن (ویژه)

* افراد با سابقه ضربه و یا تومور مغزی (ویژه)

* افراد با سابقه اختلال روانپزشکی قبلی (ویژه)

* افراد مبتلا به اختلال روانپزشکی فعلی (بسیار ویژه)

* افراد مبتلا به Psychosis (مردود)

* افراد مبتلا به اختلال شناختی (مردود)

* افراد معتاد (مردود)

* افراد مبتلا به نوروز (روان نژندی) Neurosis

* افسردگی و اضطراب خفیف- وسواس قبل... (ویژه)

*افراد مبتلا به اختلال شخصیت (ویژه)

ت: توصیه‎ها در هنگام اقامت در عربستان برای افراد ویژه از گروه پر خطر

* رعایت نظم خواب و بیداری، غذا، استراحت روزانه و شبانه

* پرهیز از پیاده­روی زیاد و درمعرض نور آفتاب قرار گرفتن

* رعایت رژیم و دزاژ داروهای مصرفی قبلی

* رعایت حداکثر خویشتنداری و حالت تفاهم و سازش با هم کاروانی- هم اطاقی و همسفر و دیگر زائرین داخلی و خارجی.

* اجتناب از سخت‎گیری بی‎مورد و افراطی در مورد صحت اعمال و مناسک توسط روحانیون محترم- لا یکلف الله نفسا الا وسعها.

* آموزش و ترویج احساس آرامش با ذکر خدا- الا بذکرالله تطمئن القلوب

* درصورت پیدایش علائم اضطراب، افسردگی، بی‎خوابی، بیقراری و یا تغییر و تشدید علائم قبلی، بیمار در اولین فرصت به روانپزشک ارجاع داده شود.

نكاتي پيرامون مسائل زنان :

يكي از مراجعات متعدد بانوان در ايام حج، مشكلات ناشي از مصرف نادرست قرص­هاي خوراكي ضدبارداري (O.C.P) است، لذا جهت آگاهي همكاران گرامي، در خصوص تركيبات قرص­هاي O.C.P و روش­هاي درماني مناسب و كاهش عوارض و Spotting ناشي از آن به مطالب زير توجه فرماييد :

قرص­هاي O.C.P تركيبي از دو جزء استروژني و پروژستروني است  كه در بازار به صورت­هاي مختلف وجود دارد و عبارتند از تركيبات H.D، L.D، تري فازيك، ديان و D.E كه تفاوت آنها در ميزان و نوع پروژسترون مي­باشد.             در طي مشاورات قبل از سفر حج توصيه به مصرف L.D مي­شود تا ارگان­هاي حساس به استروژن را در معرض دوز پايين­تر استروژن قرار داده شود مگر  در موارد خاصي كه شروع درمان با مصرف H.D مي­باشد، تركيبات تري­فازيك، ديان ولاينسترول (جزء پروژستروني دارد) مناسب سفر حج نمي­باشد. قرص­هاي O.C.P به دو صورت صحيح و ناصحيح مصرف مي­شود.

الف - مصرف صحيح قرص­ O.C.P :  كه عبارت است از  مصرف قرص از روز پنجم سيكل قاعدگي شروع و بعد از اتمام يك بسته مجدداً بسته دوم آغاز مي­گردد. در طي مصرف مداوم قرص براساس مكانيسم progesterone - breathrough bleeding بيمار با شكايت spotting مراجعه مي­نمايد كه معمولاً حول و حوش زمان mens است، كه در اين صورت اقدام درماني به شرح ذيل است:

üادامه درمان با قرص­هاي L.D يا H.D شبي يك عدد (بدون افزايش دوز) به علاوه

ü     قرص­هاي پرمارينConjugated- estrogen 1/25mgروزانه يك­عدد  7 تا 10روز      و

ü تزريق عضلاني يك عدد آمپول استراديول والرات.

ب- مصرف ناصحيح قرص O.C.P : كه عبارت از مصرف قرص  OCP  از روز دهم سيكل قاعدگي مي­باشد كه در صورت :

A : بروز Spotting به دو طريق قابل درمان است :

1- ادامه درمان با قرص L.D يا H.D شبي يك عدد  به علاوه

v      قرص پرمارين 25/1 ميلي گرم روزانه يك عدد 7 تا 10 روز     و

v      تزريق عضلاني آمپول استراديول والرات يك عدد

2-       تبديل قرص L.D به H.D      به علاوه

¯ قرص مدروكسي پروژسترون استات 20 ميلي­گرم روزانه تا آخر سفر حج      و

¯ تزريق عضلاني دو عدد آمپول پروژسترون 50 ميلي گرمي همزمان    (100 ميلي گرم)

B: درگروه ديگري از افراد عليرغم مصرف قرص­هاي امكان خونريزي واژينال و شروع پريود مي­باشد در اين صورت توصيه به قطع كليه قرص­هاي مصرفي نموده و به بيمار اجازه داده شود خونريزي واژينال به حد لزوم                  داشته باشد و بعد از آن توصيه به استروژن تراپي با دوز بالا جهت سرعت بخشيدن به رشد آندومتر مي­شود. ( به ياد داشته باشيد كه بعد از قطع داروهاي O.C.P، خونريزي واژينال بعد از 2 روز شديد مي­شود و لذا توصيه مي­شود 48 ساعت خونريزي بعد از اين دوره باشد)

Ø متدهاي استروژن­تراپي به قرار زير مي­باشد :

1-    مصرف قرص­هاي پرمارين 25/1 ميلي گرم هر 6 ساعت يك عدد تا   24 ساعت (فقط 4 قرص پرمارين 25/1 ميلي گرم )و سپس ادامه درمان با قرص H.D تا انتهاي سفر حج مي­باشد.

2-    تزريق عضلاني يك عدد آمپول استراديول والرات صبح و يك  عدد شب و ادامه درمان با قرص H.D تا انتهاي سفر حج.

3-    مصرف قرص H.D سه عدد روز اول، دو عدد روز دوم و يك عدد روز سوم و از آن به بعد روزانه يك عدد ادامه يابد.

در تمامي متدهاي فوق توصيه به مصرف كپسول­هاي مفناميك اسيد روزانه 3 عدد از ابتداي شروع خونريزي واژينال مي­شود.

كنترانديكاسيون­هاي نسبي مصرف O.C.P :

مصرف O.C.P در خانم­هايي كه سابقه پرولاپس دريچه ميترال (MVP)   بدون نارسايي دريچه ميترال را دارند بلامانع است.

مصرف O.C.P در خانم­هايي كه مبتلا به كوليت اولسرو مي­باشند  بلامانع مي­باشد.

مصرف O.C.P در خانم­هايي كه دچار ضايعات خوش خيم پستان مي­باشند بلامانع است .

مصرف O.C.P  در خانم­هايي كه سابقه ديابت حاملگي دارند به شرط استفاده از فرم LD بلامانع است.

مصرف O.C.P در بيماران زير 35 سال كه فشار خون كنترل شده دارند،  بلامانع است.

مصرف O.C.P در مواردي كه ديابت كنترل شده وجود دارد و عوارض عروقي و كليوي نباشد از فرم L.D بلامانع است.

مصرف O.C.P در موارد لوپوس كنترل شده كه عارضه چشمي و كليوي و عروقي خاصي نداشته باشد بلامانع است .

مصرف O.C.P در مواردي كه TG=250-750 كه بايستي سطح سرمي  تري گليسريد هر دو هفته چك گردد.

¯ درحول و حوش زمان يائسگي به علت سيكل­هاي بدون تخمك­گذاري، پريودهاي فرد دچار تغييراتي مي­گردد كه ابتدا به صورت پلي منوره و سپس اوليگو منوره مي­باشد. در اين گونه موارد مهمترين توصيه به خانم­ها اين مي­باشد كه قبل از سفر حج مشورت پزشكي داشته باشند تا با مصرف مناسب دارو دچار خونريزي واژينال در طي سفر حج نشوند.

¯ بانواني كه سن 48 سال به بالا دارند اگر دچار خونريزي واژينال شدند (باتوجه به احكام شرعي خاص اين دوره از سن) اكيداً با متخصص زنان مشورت كنيد.

¯ به ياد داشته باشيد كه به هيچ عنوان توصيه به مصرف آمپول و يا قرص پروژسترون و مصرف O.C.P و قطع آن جهت ايجاد MENS زودتر، در خانم­هاي كه سيكل­هاي مرتبي دارند، نمي­شود. زيرا كه مشكلات عديده­تري ايجاد مي­نمايد.

كنتراندايكاسيون­هاي مطلق O.C.P:

¯ AUB

¯ سابقه ترومبو آمبولي

¯ شك به بارداري

¯ سابقه كانسرهاي وابسته به استروژن مانند كانسر پستان، رحم و تخمدان

¯ خانم­هاي سيگاري بالاي 35 سال

¯ مختل شدن عملكرد كبدي

¯ CASE شناخته شده سردرد ميگرني

¯ هايپرليپيدمي l) TG > 750 mg/d )

درخصوص خانم­های زیر 40 سال که مشکل خاصی نداشته باشند ، با توجه به اینکه مدت سفر حدود 30 روز می باشد و برنامه پریود ماهانه خانم ها اکثراً در این زمانها یک نوبت می باشد ، می­توانید به آنها این توصیه را بفرمائید :

1- ترتیبی اتخاذ کنند تا زائر بلافاصله قبل از مسافرت در وطن خود پریود شود ، بدین صورت، اگر فاصله تا زمان عزیمت بیش از30 روز باشد ، از روز 5 پریود قبل، (o.c.p) L.Dرا شروع نموده و به جای 21 عدد قرص تعداد قرص را اضافه و زمانی قطع کند که قبل از مسافرت پریود شود و بلافاصله از روز پنجم پریود، بسته جدید را شروع و تا پایان مسافرت ادامه دهند.

2- چنانچه فاصله کمتر از 30روز می­باشد، قرص را از روز پنجم پریود قبل ، شروع کنند و به جای 21 عدد قرص بین 15-10 عدد مصرف نمایند و زودتر قطع کنند ، تا یک نوبت پریود در وطن خود داشته باشد و بلافاصله از روز پنجم پریود به بعد قرص را شروع نموده و تا پایان مسافرت ادامه دهند.

3- بانوانی که روش جلوگیری از بارداری آنها به وسیله IUD می باشد .   چنانچه مدت استفاده آنها نزدیک به اتمام است بهتر است 2 تا 3 ماه قبل از مسافرت IUD را خارج و با روش هورمونال جلوگیری را ادامه دهند. چون گاهاً کنترل خونریزی در بیمارانی که IUD دارند مشکل است . ولی اگر IUD اخیراً گذاشته و هنوز مدت دارد، بهتر است قبل از عزیمت 1-2 ماه قرص همراه با IUD استفاده نمایند تا نحوه اثرگذاری را در ایران تجربه نمایند و مشکلات در اینجا حل گردد.

4- خانم­هائی که دچار خونریزی نامرتب یا شدید بوده و یا دارای میوم رحمی  می­باشند چنانچه با نظر پزشک متخصص زنان توصیه به استفاده از GnRHa شده­اند ، بهتر است از حدود 2 ماه قبل، دارو را شروع نمایند به طوریکه تزریق دوم یا سوم بیمار در ایام حج باشد تا دچار خونریزی نشوند.

5- چنانچه زائر در حین مصرف قرص­های هورمونال دچار لکه بینی گردد ،باید به پزشک مراجعه کند و از اضافه کردن قرص به صورت خودسرانه امتناع ورزد زیرا داروهائی که باعث قطع لکه بینی می­شود بنابر شرایط هر فرد متفاوت است و گاهاً با افزودن بدون مشورت با پزشک متخصص نه تنها مسئله را  حل نکرده شد بلکه باعث بروز مخاطراتی همچون لخته شدن خون در عروق بدن می­گردد و زائر را از انجام واجبات دیگر حج باز می­دارد.

التماس دعا - دکتر محمود صادقی وزین- ۱۹۳۳۱