نوآوری های مردم ایران باستان در نوع پوشش و لباس

ایرانیان باستان، سرآمد پوشاک و پارچه در جهانایرانیان از بیش از 10 هزار سال پیش دارای تمدن بوده اند. از این رو، ریشه ی بسیاری از دستاوردهای بشر را در این تمدن می توان یافت. برای مثال، نخستین ابزار ریسندگی و بافندگی در غار كمربند، نزدیك بهشهر، یافت شده است كه به 7 هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی گردد. به علاوه، در قدیمی ترین بخش های شهر باستانی شوش، كه در خوزستان قرار دارد، سوزن های سوراخ دار پیدا شده است.این دستاوردهای و نوآوری های دیگری كه در دوران های بعدی رخ داد، صنعت پارچه و پوشاك ایران را پیشتاز و سرآمد جهانیان كرد. جالب است بدانید اسكندر مقدونی، با آن كه به ایران حمله و آن را اشغال كرده بود، لباس ایرانی می پوشید. در این جا به برخی از نوآوری های ایرانیان در زمینه ی پوشاك و پارچه اشاره می شود.

كت و شلوارایرانیان نخستین مردمانی بودند كه كت آستین دار و شلوار می پوشیدند. مردمان تمدن های دیگر، بابلی ها، آشوری ها، یونانی ها و رومی ها، شلوار نمی پوشیدند و حتی یونانی ها ایرانیان را به خاطر شلوارهای رنگی شان مسخره می كردند. ایرانیان حتی نوعی شلوار ویژه ی سواركاری نیز داشتند كه تنگ و چسبان بود و اغلب از چرم ساخته می شد.شلوار در اصل شروال خوانده می شد. عرب ها آن را سروال نامیدند و جمع آن را سراویل می گویند. در تركی و كردی نیز شروال گفته می شود. مجارهای آن را شلواری (Schalwary) می گویند. به زبان لاتین، سارابارا (Sarabara) گفته می شد. واژه ی انگلیسی Pajama (پاجاما) از واژه ی پای جامه ساخته شده است كه از واژه های فارسی کهن است.

پوشش زنانایرانیان از دیرباز به پاكدامنی اهمیت می دادند و زنان ایرانی پوشیده با چادر یا پوشش های دیگری كه بخش هایی از موها را می پوشاند و تنه را در بر می گرفت، در میان مردان ظاهر می شدند. در یك مهر سنگی استوانه ای كه از دوره ی هخامنشی برجای مانده و اكنون در موزه ی لوور فرانسه نگهداری می شود، شاهزاده ی ایرانی و ندیمه هایش دیده می شود كه شاهزاده چادر و ندیمه ها سرپوش دارند. در طرحی كه روی سنگی در ارگیلی تركیه نقش بسته است، زن ایرانی با پوشش چادر و سوار بر اسب دیده می شود. حتی سرپوش های پارچه ای دوره ی هخامنشی از زیر برف های منطقه ی پازریك روسیه پیدا شده است. (یادآوری می شود، سرزمین هایی كه نام بردیم، بخشی از امپراطوری پهناور پارس ها بودند.)

اثر یك مهر هخامنشی كه در موزه ی لوور فرانسه نگهداری می شود.

تصویر بازسازی شده با رایانه

گلدوزینقش زدن بر پارچه و لباس از دیرباز در ایران مرسوم بود. در تابوت سنگی اسكندر كه در موزه ی استامبول نگهداری می شود، ایرانیان شلوارهایی با پارچه های زیبا پوشیده اند كه طرح دار و گاهی نقش هایی از گل ها دارند. گل دوزی در دوره ی صفویه به شكوفایی رسید به نحوی كه هنرمندان روم شرقی (امپراتوری بیزانس) طرح های ایرانی را بر لباس های فاخر نقش می زدند. حتی ریشه ی عنصرهای اصلی گلدوزی امروزی نیز به ایران بازمی گردد كه از راه كشورهای ساحل دریای مدیترانه به ایتالیا و اسپانیا رفته و بعدها در سرزمین های دیگر مورد توجه قرار گرفته است.

خشایارشاه و همراهانشابریشم ایرانیبافتن پارچه از ایران آغاز شده و تا دروه ی صفوی از مهم ترین فرآورده های صادراتی ایرانیان بوده است. با آن كه بافت ابریشم به چینی ها بازمی گردد، ابریشم ایرانی در دوره ی ساسانیان به چنان كیفیت و ظرافتی رسیده بود كه چینی ها نیز از ایران پارچه ی ابریشمی وارد می كردند. برخی از پارچه های ایرانی كه ویژه ی اسقف ها تهیه شده، هنوز در گنجینه های كلیساهای اروپا نگهداری می شود.ردپای شكوه صنعت پارچه بافی را در واژه های ایرانی كه به زبان های مختلف راه یافته است، می توان پیدا كرد.در زبان عربی: دیباج (از واژه ی دیباگ به مفهوم زری ابریشمی) و استبرق (از واژه ی ستبرگ به مفهوم نوعی پارچه ی ابریشمی)در زبان انگلیسی: Tafta (از واژه ی تافته به مفهوم نوعی پارچه ی ابریشمی) Chintz (از واژه ی چیت به مفهوم نوعی پارچه)در زبان روسی: Izarbaf (از واژه ی هزارباف به مفهوم پارچه ی زری گلابتون) و Partcha (از واژه ی(پارچه)

لباس ورزشایرانیان نخستین مردمانی هستند كه از لباس ورزشی استفاده می كردند. چوگان ورزش باستانی و مورد علاقه ی ایرانیان بود. چوگان بازان نوعی پیراهن نیم آستین و شلوار تنگی می پوشیدند تا هنگاه بازی راحت تر باشند. جنس پیراهن چوگان بازی را نیز نوعی انتخاب كرده بودند تا كم تر عرق كنند. انگلیسی ها در سال های استعمار هندوستان در آن سرزمین با چوگان و لباس نیم آستین آشنا شدند و آن را به خود به اروپا بردند كه بعدها به آمریكا نیز راه یافت و به تی شرت های امروزی منجر شد.

لباس شوالیه هادر دوره ی اشكانیان و ساسانیان مردان جنگی خود و اسبانشان را زره پوش می كردند. در تاق بستان، در كرمانشاه، سربازی زره پوش سوار بر اسب زره پوش بر پهنه ی سنگ كنده كاری شده است كه با دیدن آن به یاد شوالیه های اروپایی می افتیم. در واقع، شوالیه های اشكانی سرمشق شوالیه های اروپایی قرار گرفتند.

شوالیه ساسانی

نوآوری های دیگردستكش: گزنفون، تاریخ نگار یونانی با ایرانیانی روبه رو شده بود كه دستهایشان را در پوست های ضخیم و قاب هایی نگه می داشتند. نمونه هایی از دستكش های زینتی در موزه ی ایران باستان نگهداری می شود.انوع كلاه: ایرانیان از دیرباز كلاه های گوناگونی می پوشیدند كه نشان دهنده ی موقعیت اجتماعی آنان بود. كلاه پاپ ها و حتی تاج برخی از پادشاهان قدیم اروپا، برگرفته از كلاه و تاج پادشاهان ایران است.چكمه: پوشیدن چكمه های چرمی از زمان هخامنشیان مرسوم بود و حتی ژوستی نین، امپراتور روم شرقی، چكمه های ایرانی می پوشید.شال: هنوز هم در زبان انگلیسی به همین نام خوانده می شود (shawl) و نوع مردانه و زنانه ی آن هر دو نوآوری ایرانی هستند.

آن سه خرمند: طرحی از سه مغ زردشتی كه برای شست و شو و معطر كردن عیسی مسیح(ع) دعوت شده یودند. این تصویر موزاییك، بر دیوار كلیسای سنت اپالینار در شهر راون ایتالیا نقش بسته است.

نوآوری های مردم ایران باستان در نوع پوشش و لباس

مطالب مشابه :

لباس در دوره ی ساسانیان

تناقضات ناصر پورپیرار - بخش چهارم ( لباس پادشاهان ساسانی )

پوشاک ساسانیان

لباس های قدیمی

پوشش زنان ایرانی در دوره ساسانیان

لباس های ایرانی دوره ساسانی

لباسهای سنتی ایران

نوآوری های مردم ایران باستان در نوع پوشش و لباس

دوران هخامنشیان ,پارت‌ها ,ساسانیان ,مغول و دوران صفویه

مروري بر تاريخچه لباس ايران در هزاره سوم پيش از ميلاد تا اواخر دوره قاجاريه :