سلاح شکاری ساچمه زنی

توجه ! برای بازدید تصاویر بیشتر در این باره اینجا کلیک کنید .

تفنگ ساچمه زنی

تفنگهای ساچمه زنی (Shotgun) در نمره های (Gauge) مختلف عرضه می شوند. معروفترین نمره ها عبارتند از 10، 12، 16، 20، 28 و 410. در جدول زیر قطر داخلی لوله این نمره ها بیان شده است. در ایران متداولترین نمره ها که درضمن برای آنها سهمیه فشنگ داده می شود نمره های 12 و 16 هستند.

قطر داخلی لوله نمره های مختلف تفنگهای ساچمه زنی

نمره	10	12	16	20	28	410
اینچ	775/0	729/0	667/0	617/0	550/0	410/0
میلیمتر	69/19	52/18	94/16	67/15	97/13	41/10

یکی از ویژگیهای مهم در لوله تفنگهای ساچمه زنی وجود بخشی از سر لوله است که به چوک (Choke) موسوم است. چوک عبارت است از بخشی از سر لوله تفنگ که قطر داخلی آن کمتر از قطر لوله اصلی است. نقش چوک عبارت است از تعیین میزان پراکنش ساچمه ها. هرقدر چوک یک لوله گشادتر باشد، ساچمه ها دارای پراکنش بیشتر و هرقدر چوک تنگتر باشد پراکنش ساچمه ها کمتر خواهد بود. بدین ترتیب برای هدف قرار دادن اهدافی که نزدیکتر هستند از چوک گشادتر و برای هدف قرار دادن اهدافی که دورتر هستند از چوک تنگتر استفاده می شود. چوک برخی از تفنگها ثابت (Fixed Choke) بوده و تغییر نمی کنند. برخی از تفنگها دارای چوک متحرک (Mobile Choke) هستند. به عبارت دیگر لوله های کوچکی وجود دارند که به سر لوله وصل می شوند و امکان تعویض آنها وجود دارد. در برخی از تفنگهای تک لول هم چوکهای متغیر (Variable Choke) وجود دارد. چوک متغیر قطعه ای است که به سر لوله وصل شده و دارای پیچ تنظیم است و با تنظیم پیچ می توان لوله را تنگتر و یا گشادتر کرد.

همانطور که گفته شد چوکهای مختلفی از نظر اندازه وجود دارد. کشورهای مختلف از استانداردهای مختلفی برای نامگذاری یا علامت گذاری چوکها استفاده می کنند. در جدول زیر نامگذاری چوکها و اندازه آنها نسبت به قطر داخلی لوله تفنگ بیان شده است.

مشخصات چوکهای پنجگانه اصلی

			کاهش قطر نسبت به لوله اصلی
نام فارسی	علامت	نام انگلیسی	اینچ	میلیمتر
سیلندر	*****	Cylinder	00/0	00/0
یک چهارم چوک یا سیلندر اصلاح شده	****	Improved Cylinder	01/0	25/0
نیم چوک	***	Modified	02/0	50/0
سه چهارم چوک	**	Improved Modified	03/0	75/0
تمام چوک	*	Full	04/0	00/1

البته چوکهای دیگری هم وجود دارد مثل اسکیت (Skeet) که مابین سیلندر و یک چهارم چوک قرار دارد و اکستراچوک (Extra Choke) که بعد از فول چوک قرار دارد.

اندازه چوک ثابت تفنگها معمولا در زیر و انتهای لوله حک می شود.

معمولا تفنگهای دولول با چوک ثابت، دارای دو نوع چوک مختلف هستند. بدین ترتیب می توان برای اهداف در فواصل مختلف یکی از چوکها را که مناسبتر است انتخاب کرد و آن لوله را شلیک کرد. بطور کلی از آنجا که معمولا اهداف متحرک از تیرانداز دور می شوند لذا معمولا شلیک یکم با چوک گشادتر و شلیک بعدی با چوک تنگتر صورت می گیرد.

شایان ذکر است برای اینکه بتوان وضعیت چوک یک تفنگ از نظر میزان پراکنش ساچمه را مورد بررسی قرار داد، از استاندارد مشخصی استفاده می شود. به عبارت دیگر مسافت شلیک از هدف را 40 یارد (حدود 36 متر) و قطر دایره هدف را 30 اینچ (حدود 76 سانتیمتر) در نظر می گیرند. بنابراین اگر بخواهیم رفتار چوک تفنگ خودمان را بررسی کنیم و آن را با ارقامی که منتشر می شود مقایسه کنیم، لازم است این شرایط را رعایت کنیم یعنی از فاصله 40 یاردی به صفحه کاغذی یا پلاستیکی شلیک کنیم و تعداد ساچمه ها را در دایره ای به قطر 76 سانتیمتر بشماریم. معمولا انتظار می رود درصد ساچمه هایی که به این دایره اصابت کرده است، به شرح جدول زیر باشد.

چوک	درصد اصابت ساچمه ها در دایره ای به قطر 30 اینچ در مسافتی به طول 40 یارد
سیلندر	40
یک چهارم چوک	50
نیم چوک	60
سه چهارم چوک	65
تمام چوک	70

فشنگ ساچمه زنی

تفنگ ساچمه زنی تفنگی است که با آن امکان پرتاب تعدادی ساچمه (Shot) در یک شلیک وجود دارد. از آنجا که ساچمه ها پس از خروج از لوله به مرور از یکدیگر دور می شوند، لذا می توان با این تفنگ اقدام به هدف قرار دادن اهداف متحرک اعم از پرندگان و پستانداران کوچک نمود. به عبارت دیگر اگر در فاصله معقولی با تفنگ ساچمه زنی به یک صفحه کاغذی شلیک کنیم، تعداد زیادی سوراخ بر روی کاغذ ایجاد خواهد شد و به همین دلیل است که می توان با تفنگ ساچمه زنی اهداف متحرک را هدف قرار داد.

پوکه (Shot Shell) فشنگ ساچمه زنی (Cartridge) در گذشته از فلز برنج ساخته می شد. بعدها از پوکه مقوایی نیز استفاده می شد. امروزه پوکه این نوع فشنگ، ترکیبی از برنج (در قسمت پایین) و پلاستیک است. البته در کشورهای دیگر پوکه های تمام پلاستیک نیز مشاهده می شود. یک طرف این پوکه بسته است و فقط سوراخ کوچکی در آن تعبیه شده که محل گذاشتن چاشنی (Primer) است. سر دیگر پوکه باز است که بعد از اینکه اجزای داخلی فشنگ از قبیل باروت و ساچمه در آن ریخته شد، بسته (Crimp) می شود. در گذشته که از پوکه های برنجی استفاده می شد، سر پوکه با قرار دادن یک مقوای گرد (Paper Disk) و سپس موم اندود کردن آن، بسته می شد. امروزه سر پوکه های پلاستیکی به دو صورت برگردان شده (Roll Crimp) و ستاره ای (Star Crimp) اعم از شش پر و هشت پر بسته می شود. در بستن سر پوکه بصورت برگردان هم از یک مقوای گرد استفاده می شود.

معمولا پوکه های فشنگهای شلیک شده مجددا قابل پر شدن هستند که به آن «پر کردن مجدد» (Reloading) می گویند. در پر کردن مجدد، فشنگی که شلیک شده و دهانه پوکه آن باز شده است، مجددا با باروت (Powder) و ساچمه پر شده و سپس درب آن مجددا به همان روش قبلی (برگردان یا ستاره ای) بسته می شود. البته قبل از این کار چاشنی جدید با چاشنی استفاده شده قبلی، جایگزین می شود (Priming).

بنابراین اجزای اصلی یک فشنگ ساچمه زنی عبارت است از پوکه، چاشنی، باروت و ساچمه. در فشنگهایی که درب آنها برگردان شده، برای نگهداری ساچمه ها از یک مقوای گرد استفاده می شود. جزء دیگری که وجود آن در فشنگ ساچمه زنی ضروری است نمد (Wad) است. انفجار باروت در پوکه، نیروی فوق العاده ای ایجاد می کند. برای انتقال مناسب این نیرو به ساچمه ها و پرتاب آنها، از لایه ای از نمد استفاده می شود. این لایه نمدی علاوه بر اینکه وظیفه انتقال نیروی انفجار به ساچمه ها را دارد، در ضمن باعث جلوگیری از خروج نامناسب گاز باروت شده و از طرف دیگر ضربه ناگهانی ناشی از انفجار باروت را جذب کرده و باعث می شود تا این نیرو بصورت ملایمتری به ساچمه ها وارده شده و از تغییر شکل ساچمه ها جلوگیری می کند. شایان ذکر است که ساچمه های مورد استفاده در این فشنگها گرد و یکنواخت هستند و هرقدر شکل ساچمه ها هنگام خروج از لوله گردتر و یکنواخت تر باشد، پرواز ساچمه ها و پراکندگی آنها مناسبتر خواهد بود. لایه فوق الذکر در گذشته، از نمد واقعی درست می شد. امروزه این نمدها کم و بیش کمتر استفاده می شوند و بجای آنها از قطعات پلاستیکی که خاصیت فنری دارند استفاده می شود. البته هنوز هم به آنها «ود» گفته می شود.

تفاوت دیگری که فشنگهای امروزی با فشنگهای قدیمی دارند، وجود فنجانک کوچکی است که ساچمه ها داخل آن ریخته می شود. وظیفه این فنجانک که عمدتا به ود چسبیده است، آن است که مانع تماس مستقیم ساچمه ها با لوله تفنگ می شود. در نتیجه شکل ساچمه ها حتی المقدور بدون تغییر مانده و ساچمه ها بصورت مناسبتری پرتاب می شوند. برای اینکه پس از خروج همزمان ود و ساچمه ها، ود از ساچمه ها جدا شود، در طرفین فنجانک شکافهایی ایجاد می شود که پس از خروج ود، در اثر برخورد با هوا دیواره های فنجنک باز شده و در اثر اصطکاک ایجاد شده با هوا، ود از ساچمه ها عقب افتاده و ساچمه ها پرواز آزادانه خود را در هوا ادامه می دهند. در گذشته که از پوکه های برنجی استفاده می شد، چنین فنجانکی وجود نداشت. بنابراین «ود» به قطعه پلاستیکی اطلاق می شود که دارای یک فنجانک برای نگهداری ساچمه ها بوده و یک پایه با خاصیت فنری داشته و در انتها در انتها به صفحه گردی منتهی می شود که بر روی باروت قرار می گیرد. قطر ود متناسب با قطر داخلی لوله تفنگ است.

ساچمه هایی که در فشنگ ساچمه زنی استفاده می شود دارای انواع و قطرهای مختلف است. عمدتا جنس ساچمه از سرب است که با مقداری قلع یا فلز دیگری آمیخته است. ساچمه ها از فلزات دیگری همچون فولاد هم ساخته می شود. برخی از ساچمه های سربی هم وجود دارند که دارای روکش مسی یا نیکلی است. این روکش باعث می شود تا سطح ساچمه سخت تر شده و کمتر دچار تغییر شکل شود. در ضمن با این ساچمه ها محیط زیست هم کمتر آلوده می شود. در برخی از کشورها استفاده از ساچمه سربی بدون روکش مسی یا نیکلی ممنوع است. چرا که سرب فلزی سمی است و انتشار آن در محیط زیست باعث ایجاد مشکلاتی می شود. یکی از این مشکلات برای پرندگان است. پرندگان برای هضم غذا نیاز به سنگریزه دارند. چنانچه این ساچمه ها در محیط زندگی پرندگان پخش شود و آنها بجای سنگریزه از این ساچمه ها ببلعند باعث ایجاد بیماری در آنها شده و در ضمن ممکن است سلامت انسان نیز با خوردن گوشت آنها به خطر بیافتد. در ایران عمدتا از ساچمه های سربی استفاده می شود.

همانطور که گفته شده ساچمه ها دارای قطرهای مختلف نیز هستند. اندازه مختلف ساچمه ها با نمره بیان می شود. هرقدر نمره ساچمه بزرگتر باشد، قطر ساچمه کوچکتر است. مثلا ساچمه نمره یک از نمره دو بزرگتر است. کشورهای مختلف از استانداردهای مختلفی برای نمره گذاری ساچمه ها استفاده می کنند. در ایران دو نوع ساچمه از نظر اندازه استفاده می شود. یک نوع که به آن ساچمه (Field Shot) گفته می شود و برای شکار پرندگان استفاده می شود که از نمره 1(BB) تا نمره 8 وجود دارد. البته در کشورهای دیگر ساچمه های ریزتر تا نمره 12 و ساچمه های درشت تر نیز وجود دارد. نوع دیگری که به آن چارپاره (Buck Shot) گفته می شود، درشت تر از ساچمه های نوع اول هستند که در اندازه های مختلف سه صفر (درشت تر از همه)، دوصفر (اصطلاحا نه تایی)، صفر (اصطلاحا 12 تایی)، یک، دو، سه و چهار وجود دارند. چارپاره ها برای شکار پرندگان بسیار بزرگ و پستانداران مورد استفاده قرار می گیرند. نوع دیگری از ساچمه که در اصل ساچمه نیست و گلوله است نیز وجود دارد که به آن اصطلاحا تک گلوله (Slug) می گویند و در هر فشنگ یکی از آنها قرار داده می شود که برای شکار پستانداران استفاده می شود. در گذشته این تک گلوله ها گرد بودند اما امروزه بصورت استوانه ساخته می شوند. شایان ذکر است اینجا نحوه نامگذاری و اندازه ساچمه ها به اختصار و بصورتی ساده بیان شده است. همانطور که گفته شد استانداردهای مختلفی برای نامگذاری و اندازه ساچمه ها وجود دارد.

میزان ساچمه موجود در فشنگ ساچمه زنی براساس وزن تعیین می شود. یعنی مثلا در نوع خاصی از فشنگها که برای ورزش مورد استفاده قرار می گیرند، از 24 گرم ساچمه استفاده می شود. در فشنگهایی که برای شکار استفاده می شوند معمولا 32 گرم ساچمه ریخته می شود. البته فشنگهای مگنوم مقدار وزنی بیشتری ساچمه حمل می کنند که گاهی حتی به 50 گرم هم می رسد. فشنگهای نمره 12 ایرانی که توسط مهماتسازی وزارت دفاع تهیه شده و عرضه می شوند، 32 گرم ساچمه دارند. بنابراین با توجه به اندازه مختلف ساچمه ها می توان نتیجه گرفت که هرقدر نمره ساچمه بزرگتر باشد (ساچمه ریزتر باشد) تعداد بیشتری ساچمه در فشنگ وجود خواهد داشت مثلا در 32 گرم ساچمه نمره 5 حدود 190 عدد ساچمه و در 32 گرم ساچمه نمره 6 حدود 250 عدد ساچمه وجود دارد. بنابراین هرقدر ساچمه ریزتر باشد احتمال مورد اصابت قرار دادن یک هدف بیشتر می شود اما نباید فراموش کرد که ساچمه ریزتر انرژی کمتری دارد پس برای انتخاب ساچمه مناسب برای هدف مشخص باید به نمره ساچمه هم از نظر تعداد ساچمه و هم از نظر انرژی ساچمه توجه نمود. مثلا براساس قوانین، در مسابقات شلیک به بشقاب گلی نباید از ساچمه هایی درشت تر از 5/2 میلیمتر استفاده کرد و برای شکار کبک ساچمه های نمره 5، 6 و 7 و برای شکار غاز، ساچمه های نمره 3، 2 و 1 توصیه می شود.

هشدار :

۱ - هیچگاه به سلاح اعتماد نکنید. هیچ گاه سلاح را به سمت چیزی که نمی خواهید از بینش ببرید نگیرید، حتی سلاح خالی را. بجز در زمانی که می خواهید با سلاح تیراندازی کنید، در آن فشنگ نگذارید زیرا بعضی اوقات به دلایل مختلف ممکن است مکانیزم سلاح خراب شده باشد و شلیک ناخواسته اتفاق بیافتد. بخصوص در سلاحهایی که با گذاشتن فشنگ در آنها، مسلح هم می شوند. یکبار سلاح دولولی را دیدم که با گذاشتن فشنگ در لوله های آن و بستن تفنگ، فشنگها بطور خودکار شلیک می شدند. هنگام گذاشتن فشنگ در سلاح، دقت کنید لوله سلاح به سمت مطمئنی باشد. اگر سلاح ندارید و قصد خرید سلاح دارید، ابتدا مطمئن شوید که می توانید مسوولیت فوق العاده سنگین داشتن سلاح را بپذیرید. مسوولیت سلاح، فقط و فقط با دارنده و مالک آن است. مسوولیت هر اتفاق ناگواری که در اثر استفاده از سلاح بیافتد، فقط و فقط به عهده مالک آن است. اگر دارای اسلحه هستید، اعضای خانواده را از آن نترسانید بلکه با آموزشهای کافی، اجازه بدهید آنها نیز با نحوه مناسب رفتار با سلاح آشنا شوند.

۲ - استفاده از سلاحهای گرم یک ملاحظه اساسی نیاز دارد و آن رعایت جوانب ایمنی است. اولین اشتباه در استفاده از سلاحهای آتشین، می تواند آخرین اشتباه باشد. اگر چه بعضی از بررسیها نشان داده است که حوادث رخ داده در عرصه های مرتبط با سلاح همچون شکار و تیراندازی در مقایسه با بسیاری از ورزشها و فعالیتهای بظاهر بیخطر، به لحاظ آماری و بطور نسبی، کمترین فراوانی و کمترین تلفات را داشته است لیکن بطور بالقوه احتمال وقوع خطرات جانی در ارتباط با سلاح زیاد است. البته شاید دلیل کمی حوادث و تلفات در مورد فعالیتهای مرتبط با سلاح، رعایت و دقت دارندگان سلاح باشد. هیچوقت نباید به سلاح اعتماد کرد. همیشه سلاحهای بظاهر خالی و بی خطر موجب وقوع حوادث تاسف بار بوده است. بنابراین هر وقت سلاحی را به دست می گیرید ابتدا و قبل از هر چیز از خالی بودن آن اطمینان پیدا کنید.

سلاح شکاری ساچمه زنی

مطالب مشابه :

انواع تفنگهای شکاری

صدور مجوز برای سلاح های شکاری غیر مجاز

سلاح شکاری ساچمه زنی

انواع سلاح شکاری

مطالبی خواندنی درباره تفنگ شکاری و انواع شات گان در ایران و قیمت تفنگ شکاری

مقررات ورود و خروج انواع سلاح و مهمات شکاری

اسلحه شکاری و توضیحاتی در باره ی آن ( ادامه مطلب منتظر کنجکاوی شماست )

صدور مجوز قانونی سلاح شکاری هدیه مجلس به حیات وحش!

قیمت سلاح شکاری

قوی ترین و احمقانه ترین سلاح های شکاری (عکس)