انواع فیستول(شانت)

دیالیز خونی (اقدامات لازم قبل از شروع آن و دستيابي به عروق از طريق فيستول، كاتتر موقت و دائم)
يكي از درمان هاي جايگزين كليه در افراد مبتلا به نارسايي كليه دياليز خوني است. در هر نوبت از دياليز، خون فرد تصفيه مي شود و مواد زائد آب و نمك اضافي برداشته مي شود و به اين ترتيب تعادل بدن حفظ مي شود. براي انجام يك دياليز خوني مناسب بايد در هر دقيقه حدود 250-300 سي سي در دقيقه از خون فرد وارد صافي دستگاه دياليز شود. از آنجاييكه عروق معمول موجود در اندام ها توانايي خون دهي با اين ميزان را ندارند، لازم است از روش هايي براي سرعت بخشيدن به خروج خون از بدن استفاده گردد. اين روش ها شامل ايجاد فيستول، گذاشتن كاتتر موقت يا دائم مي باشد كه هر كدام در مواردي خاص مورد استفاده قرار مي گيرد.

فيستول شریانی وریدی:
با ايجاد يك اتصال بين شريان(سرخرگ) و وريد(سیاهرگ) در ناحيه مچ دست يا آرنج فيستول ايجاد مي شود. با انجام اين عمل سياهرگ هاي دست برجسته و پر خون مي شود و با سوزن زدن بخوبي مي توان به جريان خون مورد نظر در حين دياليز دست يافت. فيستول در دست غير غالب (معمولاً دست چپ در افراد راست دست) ايجاد مي گردد كه معمولاً چهار هفته پس از ايجاد ‌قابل استفاده است. استفادة پيش از موعد از فيستول ممکن است طول عمر آن را كاهش دهد. در افراد مسن و مبتلا به ديابت و بيماري هاي عروقي گاهي براي آنكه فيستول قابل استفاده باشد به 6 ماه زمان احتياج داريم. براي همين معمولاً در اين افراد زودتر فيستول ايجاد مي شود. اين روش بهترين راه دستيابي به عروق در بيماران مبتلا به نارسايي مزمن كليه است. در بيماران دياليزي مزمن كه رگ هاي مناسبي براي ايجاد فيستول شرياني‌ـ وريدي ندارند، مي‌توان از ”پيوند شرياني‌ـ وريدي“ استفاده كرد. در پيوند شرياني‌ـ وريدي از يكي از وريدهاي خود بيمار (مثلاً وريد پا) يا از يك رگ مصنوعي (اصطلاحاً گورتكس) استفاده مي‌شود.
توصيه: بعد از ايجاد فيستول از هر گونه خونگيري يا گرفتن فشار خون از دست مورد نظر بايد پرهيز گردد.

چند نكته در مورد مراقبت از فيستول شرياني‌ـ وريدي:
انجام دياليز خوب و موفق بستگي به وجود يك فيستول شرياني‌ـ وريدي مناسب دارد. براي حفظ كارآيي فيستول خود به نكات زير توجه كنيد:
1- پس از ايجاد فيستول ورزش هاي دست (باز و بسته كردن مشت دست و فشردن مكرر يك تكه خمير) را به طور مرتب انجام دهيد تا وريدهاي اطراف فيستول هر چه زودتر متسع (گشاد) و براي دياليز قابل استفاده شوند.
2- با لمس يك فيستول فعال لرزشي در زير دست خود احساس مي‌كنيد. در صورت قطع اين لرزش ابتدا با دست ديگر ضربات مكرري بر روي فيستول بزنيد تا اگر لخته‌اي ايجاد شده از فيستول خارج شود و سريعاً به جراح مراجعه كنيد. بخيه‌ها معمولاً 15 روز بعد كشيده مي‌شوند.
3- پس از فيستول گذاري تا حد امكان از افت فشار خون در حين دياليز، بلند كردن بار سنگين با دست فيستول دار، گذاشتن آن دست در زير سر، ضربه خوردن به فيستول و انداختن دستة كيف روي فيستول جلوگيري كنيد. اين عوامل ممكن است موجب از كار افتادن فيستول شوند.
4- در صورت بروز درد، تورم، قرمزي، گرمي يا ترشح چركي در فيستول يا تورم ساعد و بازوي دست فيستول دار به سرعت به پزشك معالج خود مراجعه كنيد.
5- گاه فيستول دچار آنِوريسم مي‌شود، يعني در يك ناحيه به شدت برجسته و پر خون مي‌گردد. دقت كنيد كه آنوريسم چون جدار نازكي دارد، در خطر پارگي و خونريزي شديد است. پس حتماً آن را به جراح نشان دهيد، به خصوص اگر پوست روي آن نازك شده باشد. مراقب باشيد كه هيچگاه ضربه يا فشار محكمي بر روي آنوريسم وارد نشود.
6- از پرستار بخش دياليز درخواست كنيد تا جاي سوزنها را به طور چرخشي در جلسات دياليز تغيير دهد. اين كار عمر فيستول شما را افزايش مي‌دهد.
7- • ممکن است به دنبال عمل دست دچار تورم شود که معمولا با انجام حركات ورزشي و قرار دادن دست در سطحي بالاتر از سطح بدن تورم كاهش مي يابد.

گذاشتن رگ مصنوعي:درافرادي كه سرخرگ و سياهرگ مناسب براي اتصال وجود نداشته باشد با نظر پزشك متخصص از رگ مصنوعي استفاده مي شود. رگ مصنوعي معمولاً 2-3 هفته پس از عمل جراحي قابل استفاده است. قطر رگ مصنوعي 4-8 ميلي متر است و از سطح پوست لمس مي شود ولي ديده نمي شود. طول عمر رگ مصنوعي از فيستول كمتر بوده و شانس لخته شدن خون در آن بيشتر است.

كاتتر موقت : در موارديكه فرد مبتلا به نارسايي كليه به صورت اورژانس نيازمند دياليز باشد، فرصت كافي براي ايجاد فيستول وجود ندارد و از كاتتر موقت استفاده مي شود. اين كاتتر ها در وريد هاي بزرگ گردن و يا ناحيه كشاله ران گذاشته مي شود و براي جلوگيري از بروز عفونت بايد در كمتر از يك ماه خارج شود. از آنجايي كه كاتتر از سطح پوست وارد وريد مركزي مي شود، احتمال بروز عفونت در آن زياد است، لذا داشتن ماسك هنگام دياليز، استفاده از پماد موپيروسين در محل پس از خاتمه دياليز، جلوگيري از ضربه و كشيده شدن كاتتر و مراقبت از درپوش هاي آن توصيه مي گردد. علائم بروز عفونت شامل ترشح و قرمزي شديد در محل كاتتر و بروز تب و لرز خصوصاً هنگام دياليز مي باشد. در صورت بروز چنين علائمي مراجعه سريع به پزشك و خارج كردن كاتتر زير نظر پزشك مسئول توصيه مي شود.

كاتتر دائم: از نظر محل قرار گيري مشابه كاتتر موقت در وريد مركزي ناحيه گردن مي باشد و قسمت خارجي آن در جلوي قفسه سينه قرار مي گيرد. اگر كاتتر دچار عفونت نشود تا يك سال مي تواند باقي بماند. در افراديكه وريدهاي بيمار براي گذاشتن فيستول مناسب نباشد و يا فيستول به مدت طولاني قابل استفاده نباشد از كاتتر دائم استفاده مي شود.

چند نكته در مورد مراقبت از كاتتر وريدي "مركزي" خطراتي كه كاتتر را تهديد مي‌كنند شامل عفونت كاتتر، پاره شدن بخيه‌ها و خارج شدن كاتتر، خونريزي از كاتتر و ورود هوا به داخل كاتتر و بروز آمبولي هوا هستند. پس به نكات زير توجه كنيد:
1- از خم كردن كاتتر، باز كردن سر لوله‌هاي آن در منزل، خيس كردن پانسمان كاتتر، خاراندن زير پانسمان، يا باز كردن و دستكاري پانسمان با دست آلوده خودداري كنيد.
2- پانسمان كاتتر را حداقل 3 بار در هفته در بخش دياليز يا يك مركز بهداشتي درماني به روش استريل تعويض كنيد.
3- در هنگام حمام كردن روي كاتتر را با يك پوشش ضد آب مانند كيسه نايلون بپوشانيد و تا حد امكان از دوش دستي استفاده كنيد تا پانسمان كاتتر خيس نشود. بهتر است قبل از دياليز حمام كنيد تا اگر پانسمان خيس شد آن را در بخش دياليز عوض كنيد.
4- اگر دياليز به علتي قطع شد ولي كاتتر را به صلاحديد پزشك خود نگاه داشتيد، حتماً در يك مركز بهداشتي درماني چند بار در هفته لوله‌هاي كاتتر را هپارينه كنيد تا از لخته شدن و انسداد كاتتر جلوگيري شود.
5- در صورت مشاهده هر نشانه‌اي از عفونت كاتتر مانند تب و لرز (به طور دايم يا در هنگام دياليز)، قرمزي، تورم، گرمي يا ترشح چركي در محل خروج كاتتر، يا بروز خون مردگي يا درد در این محل به پزشك معالج يا بيمارستان مراجعه كنيد.
6- در صورت بروز خونريزي، پاره شدن بخيه‌ها يا خارج شدن كاتتر از بدن، با يك گاز استريل محل كاتتر را فشار دهيد و به سرعت به بيمارستان مراجعه كنيد.
7- توجه كنيد كه طول عمر كاتترهاي موقت در وريد گردن حداكثر 3 هفته و در وريد بالاي قفسه سينه حداكثر يك ماه است. پس اگر فيستول شما هنوز قابل استفاده نيست، براي كاهش خطر عفونت، پس از گذشت اين زمان به پزشك خود مراجعه كنيد تا در صورت لزوم كاتتر تعويض گردد.
8- در زمان استفاده از کاتتر وریدی استفاده از ماسک صورت برای بیمار و پرستار الزامی است. كاتتر دايم بخيه خارجي ندارد و معمولاً نيازي به پانسمان كردن آن نيست. مراقب باشيد كه كاتتر كشيده، لخته يا باز نشود

انواع فیستول(شانت)

مطالب مشابه :

انواع فیستول(شانت)

فیستول

دسترسی عروقی و عوارض ان در همودیالیز مزمن

خواص انواع انار

فیستول (فیشر)، کیست مویی و دمل

آبسه و فیستول اطراف مقعد

فیستول مقعدی

پرستاری از بیمار دیالیزی