معرفی صورت فلکی خرس بزرگ ، دب اکبر ، Ursa major و صورت فلکی خرس کوچک ، دب اصغر ، Ursa minor

به نام از جان برترم

إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاء الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ (سوره صافات / آيه 6)

" بدرستیکه آسمان دنیا را به زیبایی ستاره گان زینت دادیم "

" lo! we have adorned the lowest heaven with an ornament, the planets "

دب اکبر :

فارسی	عربی	English
خرس بزرگ	دب اکبر	Ursa Major

خرس بزرگ یا دُبّ اکبر نام یکی از صورت‌های فلکی است. خرس بزرگ یکی از معروفترین صورت فلکی‌های آسمان و همچنین مهم‌ترین صورت فلکی فروردین ماه است . ۵ ستاره کاسه آبگردان آن با یکدیگر در ارتباط هستند و در یک جهت و با یک سرعت در فضا حرکت می کنند . شکل و وضعیت این صورت فلکی هر ۱۰۰٫۰۰۰ سال یکبار تغییر می‌کند و آن به این دلیل است که وضعیت دو ستاره انتهائی دسته آبگردان که عناق و قائد نام دارند نسبت به ۵ ستاره دیگر عوض می‌شود .

با نگاه دقیق تر به دب اکبر شاهد حضور چند کهکشان در آن هستیم ، در قسمت شمالی آن M۸۱ و M۸۲ حضور دارند که در حدود ۱۰ میلیون سال نوری از ما فاصله دارند. M۸۱ یک کهکشان مارپیچی از قدر هفتم است که با دوربین‌های کوچک به شکل بیضوی و به رنگ شیری –سفید دیده می‌شود. M۸۲ را هم که یک کهکشان مارپیچی است می‌توان با دوربین‌های دو چشمی مشاهده نمود اما نسبت به M۸۱ کوچک‌تر و دارای فقط ۲۵ درصد از درخشندگی M۸۱ است .

این صورت فلکی در اواخر فروردین ماه به بهترین وضعیت رصدی می رسد.یکی از بزرگترین صورتهای فلکی است وشکل آن در اسناد قدیمی ستاره شناسی به صورت یک خرس بزرگ ترسیم شده است. هفت ستاره پرنور آن که در میان مردم شناخته شده است به شکل یک ملاقه یا آب گردان بزرگ است ودر قسمت پشت ودم خرس بزرگ قرار دارد.

این هفت ستاره با نام هفت برادران نیز درمیان مردم شناخته می شود. امتداد دو ستاره جلویی وپرنور با نامهای دبه و مراق به ستاره قطبی میرسد.ستاره دوم ازسمت دسته ملاقه عناق نیز نام دارد و دارای یک همدم نزدیک بانام سها می باشد.از زمانهای قدیم دیده شدن این ستاره همدم معیاری بوده است برای وضعیت دید افراد. کهکشانهای بسیاری از جمله دو کهکشان معروف با شماره های M81 و M82 در محدوده آن قرار دارد.

در يونان و بابل قديم ، همچنين در هندوستان و آمريكاي شمالي ، مردم در مشهورترين صورت فلكي ، كه ما ستارگان اصلي آن را اغلب " ارابه بزرگ " مي ناميم ، تصوير خرسي نر يا ماده را مي ديدند .

معروفترين افسانه يوناني خرسها ، كه به گونه هاي مختلفي روايت مي شود ، افسانه زئوس و كاليستوي زيباست . پدر خدايان ، زنوس ، عاشق اين دختر زيبا شده بود ، كه البته امر پيامدهايي را در بر داشت . كاليستو از زئوس پسري به نام " آركاس " به دنيا آورد كه بعدها شكارچي ممتازي شد . چون " هرا " ، همسر زئوس ، از داستان عشق و عاشقي آن دو خبردار شد ، بسيار خشمگين شد و كاليستو را به صورت خرس ماده را ديد و مي خواست آن را شكار كند . او خبر نداشت كه اين خرس در واقع مادر خود اوست . زئوس در آخرين لحظه موفق شد ، تير آركاس را از مسيرش منحرف كند . او براي اين كه در آينده از كاليستو محافظت كند ، آركاس را به خرس نر جواني تبديل كرد و مادر و پسرش را به آسمان به شكل صورتهاي دب اكبر و دب اصغر به آسمان انتقال داد .

بر اساس افسانه اي ديگر ، مي گويند خود ، كاليستو را به شكل خرس ماده اي ، و پسر كاليستو يعني آركاس در اين افسانه صورت فلكي محافظ خرس يا عوا شمرده مي شود . از آنجايي كه صورت فلكي دب اكبر هرگز غروب نمي كند ، مردم بر اين باور بودند كه خدايان ممنوع كرده اند كه خرس ماده ، در اقيانوس ، يعني در جايي كه او هرگز غرق نمي شود ، شنا كند .

روميان قديم در ستارهاي نوراني دب اكبر ، هفت گاوميش كشنده گاو آن را مي ديدند ،كه گاو چران ، يعني صورت فلكي عوا آنها را تعقيب مي كند .

روميان به هر حال صورت فلكي عوا را قبل از هر چيز ، شباني مي دانستند كه خيش يا گاوآهني را كه توسط گاوميشها كشيده مي شد ، اختراع كرده بود . به اين ترتيب اين صورت فلكي نمودار سير تكاملي زندگي بشر از زندگي كوچ نشيني به جامعه ساكن در يك منطقه نيز به حساب مي آيد . در انگلستان قديم مردم در نوراني ترين ستارگان دب اكبر ، ارابه شاه " آرتو " ( king Arthur : قهرمان افسانه اي انگلستان كه مي گويند شاه بريتانيايي ها در قرن ششم ميلادي بوده است) را مي ديدند . اين صورت فلكي را مردم انگلستان " ارابه چارلز " نيز مي خواندند و به اين صورت " چارلز كبير " ( charles the great : شارلمان ، معروف به چارلز كبير ، چارلز اول پادشاه فرانسه و انگلستان در سال هاي 768 تا 814 ميلادي) را به خاطر مي آوردند . به اين ترتيب بود كه صورت فلكي " ارابه بزرگ " به طريق مختلف و به آرامي در تاريخ اقوام گوناگون شكل گرفت و خلق شد .

اقوام زيادي نيز در اين صورت فلكي نقش خيش يا گاوآهني را مي ديدند ، كه يك كشاوز ، مثلا صورت فلكي عوا آن را دنبال مي كرد . آمريكاييها دب اكبر را " ملاقه بزرگ " ( big dipper )نيز مي خوانند .

خرس بزرگ در فرهنگ لغات : "خرس بزرگ از صور شماليست . (التفهيم ). صورت چهارم از صور شماليه فلکي قدماء و آنرا بنات نعش کبري نيز گويند. (مفاتيح العلوم ). بنات النعش کبري . صورتي از صورتهاي فلکي و به خرس بزرگ مانند کرده اند و آن بيست وهفت ستاره است بر صورت و هشت ستاره است بر پيرامون صورت . نام يکي از صور فلکي شمالي و نعش يا سرير و بنات النعش کبري و عناق و قائد و سها در اين صورت واقعست و صورت را بفارسي هفتورنگ مهين گويند. هفت برادران کلان . دختران نعش بزرگ.هفتورنگ. کوکب قطبي . صورت کلان خرس است از ترکيب کواکب شمالي قريب قطب شمال و آنرا بنات النعش کبري گويند. (از غياث اللغات ). نام صورتي از صور فلکيه از ناحيه شمالي و آنرا بصورت خرسي توهم کرده اند بزرگتر از دب اصغر و کواکب او بيست وهفت است و از جمله کواکب وي هفت کوکب است که عرب او را بنات النعش کبري خوانند و چهار بر بدن اوست و سه بر ذنب او و آنرا که بر طرف ذنب است قائد خوانند و آن ديگر را که بدو نزديکترست عناق خوانند و آن ديگر که به رستن جاي ذنب جون خوانند و بنزديک عناق کوکبي است خرد او را سها خوانند. (از جهان دانش ). از جمله صور کواکبي است و از کواکب او بيست وهفت در صورت اند و هشت در حوالي آن و چهار از آن جمله که بر شکل مربع مستطيل واقعند و روشن با سه که بر ذنب اند بنات النعش کبري خوانند و آنرا که در ميانست عناق و آن را که بر اصل ذنب الجون و بالاي عناق ستاره کوچکي باشد ملاصق بدو که از غايت صغر روشنائي چشم بدان اعتبار کنند آنرا سها خوانند و بعضي ستاره کوچک و در ذنب او کوکبي ديگر روشن باشد که آنرا قاعده خوانند و بر سه پاي تحت کواکب نعش و بنات شش کوکب اند بر هر يکي دو که آنرا فقرات ظبي خوانند و هر دو را از آن فقره ، بواسطه آنکه بمثابت ظلف آهو باشند و آنرا که بر پاي راست بود فقره اول خوانند. صرفه کوکب روشني است بر ذنب اسد پيوسته در پي او باشدو ظفر کوکبي چند مجتمعاند بالاي صرفه که عرب آنرا هلبه و ثعبان خوانند و هفت کواکب را که سر و سينه و گردن و زانوي او باشد بشکل نصف دائره سر بنات النعش و حوض نيز خوانند و کواکبي را که برابر او و هردو چشم وگوش او باشند ظبا چنانکه گويند «ان الظبا لما قرت من الهبله وردت الحوض » و هشت کوکب ديگر را که بر حوالي صورتند دو را از آن جمله که ميان هلبه و قايدند يکي روشن تر از ديگري کبدالاسد خوانند و شش ديگر را که در زير فقره ثالثه اند سه را که روشن ترند ظبا و سه ديگر را اولاد ظبا خوانند. (نفايس الفنون ). قبل از کشف قطب نما مردم فنيقيه راه دريائي را از دب اصغر مي يافتند و ديگران از دب اکبر (ايران باستان ج 2 ص 1861). آب گردان - ملاقه - نبات النعش کبری - یقلاوی- هفت اورنگ ملین - گاوآهن (ارابه)- هفت خواهران هفت برادران - (آب گردان برای 7 ستاره این صورت فلکی به کار می رود اما Ursa Major یا دب اکبر یا یقلاوی برای تمام ستارگانش است. "

دوخرس آسمانی یعنی دب اکبر و دب اصغر در شب های بهاردرافق دیدقراردارند.امادرشبهای زمستان نیز شمامیتوانیدبه راحتی خرس کوچک رادرآسمان وپس ازغروب مشاهده کنید.

هفت ستاره درخشان دب اکبرنقشی رادرآسمان ایجادمیکنندکه به آسانی قابل تشخیص است.این هفت ستاره ,هفت برادران یا هفت خواهران و گاهی هفت اورنگ مهین نامیده میشوند.

درافسانه های یونانی خرس بزرگ , اشاره به یک حوری به نام کالیستو است که زئوس دیگراظهار آنرامیفریبدودرنهایت مثل یک خرس درمیان ستارگان آسمان رهامیسازد.دربرداشتی شده که خرس کوچک پسرآنهابه نام ارکاس است.داستان دیگردریونان باستان حاکی ازآن است که هردوخرس ماده وحوری هایی به نام آدراستیا و آیو هستندکه زئوس رادردوران کودکی ربوده اند.

دب اکبر , سومین صورت فلکی بزرگ آسمان است.هفت ستاره تشکیل دهنده آبگردان یا ملاقه تنهابخشی ازاین صورت است که کفل و دم خرس راتشکیل میدهد.تمام ستاره های آبگردان که دربعضی اززبان های قلاوی هم نامیده شده اندازقدردوم هستند(به جز ستاره دلتای خرس بزرگ که ازقدرسوم است).برخلاف بسیاری ازصورفلکی که ستاره های درخشانشان به هم ارتباطی ندارنددرقسمت آبگردان خرس بزرگ ,پنج ستاره ازهفت ستاره باهم ارتباط دارندزیرابایک سرعت ویک جهت درفضاحرکت میکنند.

ستاره آلفا یا Dubhe تنها ستاره این صورت است که به رنگ زرد میباشد و 105 باردرخشانترازخورشیداست.بقیه ستاره های دب اکبر به رنگ آبی -سفید میباشند,باحرارت فوق العاده زیاد.

کهکشان های مارپیچی M81 , M82 , M101 , M109 و کهکشان گردابی و فوق العاده زیبای M51 وسحابی M97 دراین صورت فلکی قراردارند.مشاهده آنهابدون ابزارمناسب رصدی امکان پذیرنیست.

دب اصغر :

فارسی	عربی	English
خرس کوچک	دب اصغر	Ursa Minor

یکی از صورتهای فلکی نیمکره شمالی زمان رسيدن به نصف النهار : 4 تير مساحت : 256 درجه مربع خرس کوچک یا دب اصغر صورت فلکي است که ستاره قطبي يکي از ستاره هاي آن مي باشد. ستاره قطبي فعلي هميشه عنوان ستاره قطبي را نداشته ، زيرا جايگاه نقطه قطب در آسمان به علت حرکت تقديمي محور زمين متغيیر است 4000 سال قبل ستاره ثعبان ، آلفاي اژدها ، سمت ستاره قطبي براي زمين را داشته است. دب اصغر تا حدود 6000 سال قبل از ميلاد عنوان يک صورت فلکي را نداشته ، تا اين که طالس ، ستاره شناس يوناني آن را معرفي کرد. این صورت فلکی را می توان به شکل یک ملاقه کوچک تجسم کرد که محتویات خود را درون ملاقه بزرگ دب اکبرمی ریزد.

یک صورت فلکی باستانی که ابتدا تصور می‌شد این خرس آیدا ، یکی از دو دایه زئوس در دوران کودکی است. معروف‌ترین و پرنورترین ستاره این صورت فلکی ، جدی است تشخیص آن بسیار ساده است. نقطه شروع دو ستاره دبه و مراق در کاسه دب اکبر است که به قراولان معروفند. امتداد خط واصل این دو ستاره از جدی می‌گذرد که آن را با نامهای ستاره قطبی و آلفا - دب اصغر نیز می‌شناسند. فاصله زاویه‌ای دبه تا جدی شش برابر فاصله میان دو قراول است.

ستارگان دب اصغر

بعد از جدی پر نورترین ستاره آن انور فرقدان یا بتا - دب اصغر است که قدر ظاهری آن 2.2 می‌باشد. این یکی از 57 ستاره‌ای است که به عنوان مرجع مورد استفاده دریانوردان و هوانوردان است. پنج ستاره دیگر دب اصغر جلوه کمتری دارند و چهار تای آنها از قدر 4 هم کم سوترند. وسعت این صورت فلکی در حدود 20 درجه یا چهار برابر فاصله میان قراولان است. ستاره تقریبی تقریبا ثابت است و چشم غیر مسلح همواره آنرا در یک موقعیت می‌بیند.

جدی و جهت یابی

ستاره جدی در موارد زیر مورد استفاده است:

تعیین نقطه شمال بر افق (شمال جغرافیایی)
تعیین عرض جغرافیایی ناظر

شمال جغرافیایی با فرود آوردن خطی قائم از جدی بر افق مشخص می‌پشود. نقطه‌ای که در آن خط قائم دایره افق را قطع می‌کند. شمال جغرافیایی است. تعیین عرض جغرافیایی بر اساس فرمول زیر است:

عرض جغرافیایی هر نقطه در نیمکره شمالی = ارتفاع جدی در آن نقطه. بنابراین برای ناظری در 40 درجه شمالی‏ ، جدی ارتفاعی برابر 40 درجه دارد، برای ناظری در 60درجه شمالی ، ارتفاع جدی 60درجه است و الی آخر. ارتفاع یک ستاره ، بر حسب درجه ، زاویه میان افق ناظر و ستاره در امتداد یک دایره قائم است.

ستاره قطبی با تلسکوپ

دوگانه بودن ستاره قطبی بخوبی معلوم می گردد. قدر آنها 2 و 8 و جداپیشان "18 است. مولفه دیگر ستاره قطبی متغیر قیفاووسی بوده و روشنایی آن با زمان تناوب معینی به اندازه نیم قدر تغییر می یابد. در مطالعه این ستاره معلوم شده است که مولفه نزدیک دیگر ی نیز به دور آن در گردش است. این سیستم در فاصله 500 سال نوری از ما قرار دارد.دب اصغر درواقع به شکل دب اکبر اماکوچکتر وکم نورترازآن است.ستاره های آن برخلاف ستاره های دب اکبرباهم ارتباطی ندارندونسبت به آن معکوس قرارگرفته اند.معروفترین ستاره دب اصغر , آلفا معروف به ستاره قطبی یا جدی است.محل آن درفاصله یک درجه ازمحل قطب واقعی قرارگرفته است.لذابرفرازسرناظری که درقطب شمال بایستد,قرارمیگیرد .اگرچه این ستاره دارای درخشندگی متوسطی درحدقدردوم است امااگربه فاصله 430سال نوری مسافرت کنیم وآنراازنزدیک ببینیم متوجه خواهیم شدکه ستاره ای باشکوه ازنوع ابرغول زردرنگ وشاید 100 برابرقطر خورشید است که 2500 برابرخورشید ازخودنوربه بیرون پرتاب میکند.ستاره قطبی باتلسکوپ, همچون جواهری در گردنبند ستارگان کم فروغ اطراف میدرخشد .

تا آپدیت بعدی بای

معرفی صورت فلکی خرس بزرگ ، دب اکبر ، Ursa major و صورت فلکی خرس کوچک ، دب اصغر ، Ursa minor

ستارگان دب اصغر

جدی و جهت یابی

ستاره قطبی با تلسکوپ

مطالب مشابه :

بازی موبایلMetal Slug

معرفی صورت فلکی خرس بزرگ ، دب اکبر ، Ursa major و صورت فلکی خرس کوچک ، دب اصغر ، Ursa minor

بازی هفتاد ونهم

کلمات کلیدی در وبلاگ برای جذب مشتری

زیبا ترین سکس حال کردن س س سس ک سسس ط یز نیک

عکس های جدید نانسی عجرم

آموزش امور جنسی به کودکان و نوجوانان

چرا بايد سيستم‌ عامل رايانه‌ها‌ به ويستا ارتقاء يابد؟