درس حسابداری دولتی

بسم الله الرحمن الرحیم

درس حسابداری دولتی

مدرس: محسن آقاجری

سال 1391

مقدمه:

. درحال حاضر بودجه در مراحل مختلف تنظیم، تصویب، اجرا و نظارت وابستگی کامل به اطلا‌عات سیستم حسابداری دولتی دارد، به‌گونهای که میتوان حسابداری دولتی را حسابداری بودجهای نامید.
استاندارد کنترل بودجهای در حسابداری دولتی، حسابداران را موظف میکند سیستم اطلا‌عات مالی دولت را به‌گونهای مستقر کنند که اعمال نظارت بر درامدها و هزینههای دولت (بودجه) فراهم شود.
چارچوب نظری حسابداری را میتوان براساس تصمیمگیری یا پاسخگویی تشریح کرد. در چارچوب مبتنی بر تصمیم گیری هدف حسابداری فراهم کردن اطلا‌عات مفید جهت تصمیمهای اقتصادی است یعنی استفادهکنندگان از اطلاعات، شامل سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و دیگران، با استفاده از صورتهای مالی بتوانند تصمیمهای صحیح در جهت بیشینه ساختن منافع خود بگیرند.
درچارچوب نظری مبتنی بر پاسخگویی، هدف حسابداری ایجاد سیستم مناسب جریان اطلا‌عات بین حسابده و حسابخواه است، به صورتی که منافع طرفین تامین شود. امروزه در زمینه حسابداری دولتی و غیرانتفاعی، چارچوب پاسخگویی است که چیرگی کامل دارد و میتوان گفت:"حسابداریدولتی ابزار پاسخگویی دولت به ملت است." و اگر در استانداردهای حسابداری دولتی دقت کنیم این مسئله آشکارا مشخص است

تعریف حسابداری دولتی :

سیستم یا سامانه ای است که اطلاعات مالی را درباره فعالیت های دولتی جمع آوری و گزارش می نماید تا بتواند در مورد تخصیص منابع مالی به برنامه عملیاتی فعالیت های مختلف تصمیمات منطقی و عاقلانه و صحیح گرفته شود.

در حسابداری انواع استفاده کننده گان از اطلاعات مالی به شرح زیر وجود دارند.

1) استفاده کننده گان داخلی(مانند سطوح مختلف مدیریت)

2) استفاده کننده گان خارجی یا برون سازمانی .(مانند بانکها .دولتها. مراجع قانونی. اقتصاد دانان... )

انواع نیازهای حسابداری دولتی:

1) نیازهای قانونی: سازمان و موسسات دولتی باید در چهارچوب قوانین و مقررات جاری کشور خود عملیات خود را ثبت و ضبط و نگهداری کنند. که در واقعیت محدودیت هايی در مورد نوع ماهیت و محتویات حساب ها به وجود می آید.

2) نیاز نظارتی: دولت آحاد مردم برای نظارت در عملیات سازمانهای دولتی و وزارت خانه و شرکتهایی که از بودجه کشور استفاده میکنند به ویژه در جهت اجرای بودجه شرکت اطلاعات کافی نیاز دارند.

3) نیاز اطلاعاتی: مدیران برای برنامه ریزی. کنترل. هدایت و هماهنگی سازمان ها نیاز به گزارش های صحیح و به هنگام دارند.

4) نیاز پاسخ گویی: نیاز پاسخ گویی یعنی این که هر یک از افراد جامعه. شهروندان. آحاد کشور حق دارند که از دولت سوال کنند با این مالیات های که اخذ نموده اید چه کارهایی انجام داده اید و یا این که از شهرداری سوال کنند که آیا عوارضی که از ما گرفته شده در راه صحیح مصرف شده یا نه؟

موارد افتراق بین حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی:

1) در حسابداری دولتی هدف خدمت رسانی با کیفیت عالی می باشد ولی حسابداری بازرگانی هدف کسب سود بالا می باشد.

2) در حسابداری دولتی بودجه ریزی الزامی است ولی در حسابداری بازرگانی الزامی وجود ندارد.

3) در حسابداری دولتی قوانین و مقررات در اصول و موازین اولویت دارد ولی در حسابداری بازرگانی بر عکس می باشد.

4) در حسابداری دولتی برای هر حساب یک حساب مستقل در نظر گرفته می شود ولی در حسابداری بازرگانی این طور نیست.

5) تشکیل سازمانها و موسسات دولتی با مجوز قانون انجام میشود و ولی در حسابداری بازرگانی بر اساس هیئت موسسین شرکت تشکیل می گردد.

انواع مبنای حسابداری دولتی :

1) نقدی:

در آمدها: دریافت

هزینه ها: پرداخت

2) تعهدی:

درآمدها: موقع تحقیق

هزینه ها: موقع تحمیل

3) نیمه تعهدی :

بر اساس مبنای نقدی : در آمد موقع دریافت

هزینه بر اساس مبنای تعهدی: هزینه موقع تحمیل

4) مبنای تعهدی تعدیل شده

آماده و در دسترس بودن

قابل اندازه گیری بودن

هزینه ها بر مبنای تعهدی

5) نقدی تعدیل شده

در آمد ها بر اساس مبنای نقدی هزینه پس از ارائه سند

1) مبنای نقدی: در این مبنا در آمد ها به محض وصول (دریافت) و هزینه ها به محض پرداخت ثبت و ضبط و نگهداری میشوند.

2) مبنای تعهدی: در این مبنا درآمدها موقع تحقق و هزینه ها موقع تحمیل ثبت و ضبط و نگهداری میشوند. در مبنای تعهدی حرفی از پول به میان نمی آید.

3) نیمه تعهدی: این مبنا ترکیبی از مبنای نقدی و تعهدی می باشد. که در آمد ها بر اساس مبنای نقدی یا موقع دریافت و هزینه ها بر اساس مبنای تعهدی و موقع تحمیل ثبت و ضبط و نگهداری میشود.

4) مبنای تعهدی تعدیل شده: این است که شناخت و ثبت و درآمد ها در دوره مالی طوری انجام میگیرد که اولا آماده و در دسترس باشد ثانیا قابل اندازه گیری باشد.

آماده و در دسترس بودن یعنی این که تعهدات کوتاه مدت را پرداخت کنند. قابل اندازه گیری یعنی این که با این پول که در اختیار داریم وصول آن برای پرداخت ها باشد. هزینه های بار مبنای تعهدی ثبت و ضبط و نگهداری می شود.

5) مبنای نقدی تعدیل شده: در این مبنا درآمدها بر اساس مبنای نقدی ثبت میگردند.

وهزینه ها در طی دوره پرداخت ثبت می شود.

تفاوت مبنای تعدیل شده با مبنای نقدی در این است که هزینه ها در مبنای نقدی به محض

پرداخت ولی در مبنای نقدی تعدیل شده پس از ارائه سند ثبت و ضبط و نگهداری میشود.

مراحل خرج (هزینه)

تشخیص عبارت است از : خرید کالا و خدمات برای نیل به اهداف سازمانی دولت که این مرحله به عهده وزیر یا بالاترین مقام دستگاه می باشد.

2) تامین اعتبار: یعنی تخصیص تمام یا بخشی از اعتبارات برای انجام خدمت یا خرید کالا که در این مرحله به عهده ذيحساب می باشد.

3) تعهد: یعنی ایجاد دین بر ذمه دولت شامل مراحل زیر می باشد:

1) خرید 2) پرداخت حق عضویت به سازمان های بین المللی 3) پرداخت احكام صادر شده از سوی مراجع قانونی و ذیصلاح 4) اجرای قراردادهای که طبق مقررات منتقل می شود.

4) تسجیل: ارائه اسناد فاکتور مثبته برای پرداخت

اسناد: حواله. اصل سند. درخواست . فاکتور . برگه انبار . برگه دارایی. استعلام بها

5) حواله : سندی است که از طرف وزیر به عهده ذیحساب در وجه ذینفع صادر میشود.

6) نظارت بر مرحله خرج.

7) درخواست وجه

تعریف ذیحساب:

ماموری که از سوی وزارت امور اقتصاد و دارایی و به حکم امور اقتصادی از بین مستخدمین رسمی ( نه آزمایشی و پیمانی و خرید خدمتی یا قراردادی) واجد صلاحیت از نظر علمی و اخلاقی به منظور اعمال نظارت و تامین هماهنگی لازم در اجرای مقررات مالی و محاسباتی در وزارت خانه ها و موسسات دولتی و شرکتهای دولتی و دستگاه اجرایی و محلی و موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی به این سمت منصوب میشوند.

اعم وظایف ذیحساب :

نظارت بر امر مالی و محاسباتی و نگهداری و تنظیم حسابها بر طبق قوانین و مقررات.

نظارت بر حفظ اسناد و دفاتر دولتی

نگهداری و تحویل وجه نقد سپرده ها و اوراق بهادار

نگهداری حساب اصول دولتی و نظارت بر اموال یاد شده.

سوال:

وقتی که در بالاترین دستگاه اجرایی یا وزیر یا ذیحساب دستور خرید کالا یا خدمتی میدهد و ذیحساب به آن دستور عمل نکند در این صورت چه عملی صورت میگیرد؟

ذیحساب وظیفه دارد با ذکر موارد قانونی اعلام نماید که دستور فوق غیر قابل اجرا می باشد در صورت موافقت بالاترین دستگاه اجرایی در این خصوص مدارک بایگانی می گردد ولی اگر وزیر دوباره دستور انجام خرید یا خدمت را بدهد در این صورت ذیحساب باید کلیه مدارک ومكاتبات را به همراه سند پرداخت به دیوان محاسبات ارسال نماید. که دیوان محاسبات پس از بررسی مدارک و موارد قانونی مبادرت به صدور راي مي نماید.

که اگر بالاترین مقام دستگاه اجرایی تخلف کرده باید کلیه خسارات وارده را به بیت المال جبران کند و در صورت اينكه ذیحساب تخلف کرده باشد طبق مقررات امور استخدامی با وی برخورد میشود.

عامل ذیحساب:

ماموری است که با موافقت ذیحساب و به حکم دستگاه اجرایی از بین مستخدمین رسمي واجد شرایط به این سمت منصوب میشود و بخشی از وظایف ذیحساب را انجام میدهد.

وظایفی که عامل ذیحساب نباید انجام دهد به شرح زیر میباشد.

1) درخواست وجه از خزانه

2) درخواست تنخواه گردان استانی (حسابداری) از خزانه یا خزانه

3) افتتاح حساب

4) امضای نهایی صورت های مالی ذیحساب

5) تامین اعتبار برای کشایش اعتبارات اسنادی

6) تامین عامل ذیحساب و امین انبار

7) شرکت در جلسات ترک مناقصه و مزایده

8) گزارش به وزارت امور اقتصاد و دارایی و دیوان محاسبات.

انواع تنخواه گردان در حسابداری دولتی:

تنخواه گردان خزانه اعتبار: اعتبار بانکی در حساب در آمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که به موجب قانون اجازه استفاده از آن به میزان معین در سال مالی برای رفع احتیاجات نقدی در همان سال به وزارت امور اقتصادی و دارای داده میشود و منتهي تا پایان سال باید واریز شود.(بستانکار)

تنخواه گردان استان:

عبارت است از وجهی که خزانه از محل اعتبارات مصوب به منظور ایجاد تسهیلات لازم و پرداخت هزینه های جاری و عمرانی دستگاه های اجرایی محل تابع نظام بودجه در استان در اختیار نمایندگی قرار می گیرد. (بستانکار)

تنخواه کردان حسابداری:

عبارت است از وجهی که خزانه یا نمایندگی خزانه از محل اعتبارات مصوب برای بعضی هزینه های جاری و تعهدات قابل پرداخت سال های قبل در اختیار ذیحساب قرار میگیرد و در قبال حواله های صادر شده واریز و با صدور درخواست وجه مجددا دریافت میشود.(بستانکار)

تنخواه گردان پرداخت:

عبارت است از وجهی که تنخواه گردان استان یا تنخواه گردان حسابداری از سوی ذیحساب با تائید وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرای یا مقام های مجاز از سوی آن ها برای بعضی از هزینه ها در اختیار عاملین ذیحساب و یا مامورین که به موجب قانون مشمول گرفتن تنخواه هستند قرار میگیرد.( بستانکار)

اصول حسابداری دولتی:

1) اصل قابلیت گزارش گری:

2) اصل لزوم کنترل بودجه ای:

3) اصل نگهداری حساب های مستقل:

4) تقدم اصول و مقررات :

5) اصل تامین اعتبار:

در فصل چهارم قانون اساسی اصل 51 الی 55 به شرح زیر می باشد:

اصل 51: هیچ نوع مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون موارد معافیت یا بخشودگی مالیاتی به موجب قانون مشخص میشود.

اصل 52: بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم میشود هر گونه تغییر در خام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود.

اصل 53) کلیه دریافت های دولت در حساب های خزانه داری کل متمرکز میشود و همه پرداختها در حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام میگیرد.

اصل 54) دیوان محاسبات کشور مستقیما زیر نظر مجلس شورای اسلامی می باشد سازمان و اداره امور آن در تهران و مراکز استان ها به موجب قانون تعیین خواهد شد.

اصل 55) دیوان محاسبات و کلیه حساب های وزارت خانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و سایر دستگاه هایی که به نحوی از بودجه کل کشور استفاده میکنند به ترتیبی که در قانون مقرر میشود رسیدگی یا حسابرسی می نمایند برای این که هیچ هزینه از اعتبارات تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خدمت خود به مصرف رسیده باشد. دیوان محاسبات حساب ها، اسناد و مدارک را برابر قانون جمع آوری کرده و گزارش بودجه هر سال را به انظمام نظرات خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم مینماید این گزارش باید در دسترس عموم قرار گیردهرحساب مستقل يك واحد مالي و حسابداري مستقل با مجموعه اي از حسابهاي متوازن مي باشد كه در آنها وجوه نقد و ساير داراييها، بدهيها، اندوخته ها، مازاد به طور كلي، منابع و مصارفي كه به منظور اجراي فعاليتها و عمليات خاص يا نيل به اهداف معين طبق قوانين و مقررات تفكيك شده اند، ثبت مي شود.

شروط لازم و كافي ايجاد هر حساب مستقل:

1- وجود يك واحد مالي مستقل شامل وجوه نقد و ساير دارايي هايي كه طبق مقررات به مقاصد و مصارف معين و يا برنامه ها، فعاليتها و طرحهاي خاص تخصيص يافته اند.

2- وجود يك واحد حسابداري دوطرفه مستقل كه فعاليتهاي مربوط به واحد مالي مستقل در آن ثبت مي شوند.

سه نوع كلي حسابهاي مستقل : الف- وجوه دولتي ب- وجوه سرمايه اي ج- وجوه اماني

حساب مستقل براي وجوه دولتي:

معمولا شامل حسابهاي مستقل زير مي باشد:

1- حساب مستقل عمومي

2- حساب مستقل درامد اختصاصي

3- حساب مستقل پروژه هاي عمراني

4- حساب مستقل تامين مالي و بازپرداخت ديون بلندمدت

5- حساب مستقل وجوه دريافتي بابت خدمات خاص

1- حساب مستقل عمومي: يك واحد حسابداري و مالي مستقل است كه در آن فعاليتهاي مالي مربوط به داراييها، درامدها و منابع معيني كه طبق مقررات براي تامين مالي عمليات، فعاليتها، خدمات جاري، عادي و عمومي هر سازمان دولتي يا غيرانتفاعي مورد استفاده قرار مي گيرند ثبت مي شوند.

اين حساب ممكن است عناوين ديگري چون: "حساب مستقل عملياتي" ، "حساب مستقل جاري نامحدود"، "حساب مستقل درامد عمومي" يا "حساب مستقل كل" نيز داشته باشد.

مالياتها، عوارض، جرايم، كمكهاي دريافتي از دولت، حق الزحمه خدمات و ساير دريافتها معمولا منابع حساب مستقل عمومي و هزينه هاي مربوط به اجراي برنامه ها، فعاليتها و عمليات جاري سازمان دولتي معمولا مصارف اين حساب مستقل را تشكيل مي دهند.

تفاوتهاي حساب مستقل عمومي با واحدهاي حسابداري مستقل در حسابداري بازرگاني:

1- اين حساب مستقل علاوه بر حسابهاي عادي، شامل حسابهاي بودجه اي براي ثبت درامدهاي پيش بيني شده، اعتبارات مصوب و تعهدات قطعي نشده مي باشد.

2- هزينه هاي حساب مستقل عمومي معمولا به منظور تحصيل درامد انجام نمي شود بلكه هدف اصلي اجراي برنامه ها، فعاليتها و عملياتي است كه در بودجه مصوب پيش بيني شده است بنابراين اصل "تطبيق هزينه ها با درامدهاي دوره مالي" به منظور تعيين سود ويژه كه هدف اصلي موسسات بازرگاني است، در حسابداري حساب مستقل عمومي داراي كاربرد نيست.

3- با وجود اينكه حساب مستقل عمومي داراي عمر نامحدود مي باشد، تداوم فعاليتهاي مالي حساب مستقل مذكور مستلزم تصويب بودجه سالانه است.

4- در حساب مستقل عمومي شناخت درامد معمولا بر اساس يكي از مباني حسابداري تعهدي تعديل شده يا نقدي صورت مي گيرد.

2- حساب مستقل درامد اختصاصي: معمولا براي ثبت فعاليتهاي مالي مربوط به دريافت و مصرف درامدهاي خاصي كه معمولا براي مصارف و مقاصد عملياتي معين وصول مي گردند نگهداري مي شود. خصوصيات اين حساب مستقل اساسا مشابه با حساب مستقل عمومي مي باشد و فعاليتهاي مالي آن تا زماني كه مجوز قانوني ايجاد حساب مستقل و وصول درامدهاي آن به قوت خود باقي است ادامه مي يابد.

3- حساب مستقل پروژه هاي عمراني: اين حساب مستقل جهت ثبت فعاليتهاي مالي مربوط به وجوه و منابع مالي كه براي ايجاد يا خريد اموال، ماشين آلات و تجهيزات سرمايه اي اساسي به مصرف مي رسند نگهداري مي شود. بنابراين اين حساب مستقل شامل دريافتها و پرداختهاي حاصل از فروش اوراق قرضه عمومي صادره جهت خريد يا احداث اموال و تجهيزات سرمايه اي و كمكهاي دريافتي و وجوه انتقالي از ساير حسابهاي مستقل براي پروژه هاي عمراني مي باشد.

عمر اين حساب مستقل از تاريخ تصويب قانوني هر پروژه شروع و تا تاريخ تكميل پروژه و انتقال رسمي دارايي هاي سرمايه اي به سازمان دولتي ادامه مي يابد، ولي حسابهاي اسمي حساب مستقل مذكور جهت تسهيل در تهيه صورتهاي مالي سالانه معمولا در پايان سال بسته مي شوند.

دارايي هاي ثابت يا بدهي هاي بلندمدت حصل از اجراي پروژه ها معمولا در حساب مستقل پروژه هاي عمراني ثبت نمي شود ولي دارايي هايي كه به وجه نقد تبديل و براي پروژه مصرف مي شوند در حساب مستقل مذكور منعكس مي گردند. به همين ترتيب فقط بدهيهايي كه بايد از محل داراييهاي حساب مستقل پداخت شوند در اين حساب مستقل نگهداري مي شوند. در نتيجه مازاد اين حساب مستقل نمايانگر مابه التفاوت داراييهاي جاري با بدهي هاي جاري يا به عبارت ديگر نشان دهنده وجوه و منابع مالي موجود براي انجام هزينه هاي حساب مستقل مذكور مي باشد.

4- حساب مستقل تامين مالي و بازپرداخت ديون بلندمدت: در اين حساب مستقل فعاليتهاي مالي مربوط به منابع مالي و درامدهايي كه براي بازپرداخت اصل و فرع اوراق قرضه و بدهيها و تعهدات بلندمدت عمومي وصول مي گردند ثبت مي شود.

در اين حساب مستقل علاوه بر حسابهاي عادي، حسابهاي بودجه اي مربوط به درامدهاي پيش بيني شده و اعتبارات مصوب نيز ثبت مي شوند ولي نگهداري حساب تعهدات قطعي نشده ضرورتي ندارد زيرا مشخص است كه اعتبارات مصوب فقط جهت بازپرداخت ديون و اوراق قرضه بلندمدت مصرف مي شوند.

درامدها و منابع مالي حساب مستقل مذكور شامل مالياتهاي قابل وصول و سود سرمايه گذاري هاي انجام شده مي باشد. فعاليتهاي مالي اين حساب مستقل معمولا با استفاده از حسابداري تعهدي تعديل شده ثبت مي شود و ترازنامه آن مانند حساب مستقل عمومي و پروژه هاي سرمايه اي فقط شامل دارايي هاي جاري و بدهيهاي جاري مي باشد.

حسابهاي ديون بلندمدتي كه از محل منابع مالي اين حساب مستقل بازپرداخت مي گردند بجاي انعكاس در حساب مستقل مذكور معمولا در گروه بدهيهاي بلندمدت عمومي ثبت مي شوند.

5- حساب مستقل وجوه دريافتي بابت خدمات خاص: اين حساب كه "حساب مستقل عوارض مخصوص" نيز ناميده مي شود براي ثبت عمليات حسابداري آن گروه از خدمات و تاسيسات عمومي نگهداري مي شود كه تمام يا قسمتي از منابع مالي ايجاد يا تحصيل آنها از محل مالياتها، عوارض و يا ساير وجوه وصولي از صاحبان اموال و مستغلات استفاده كننده از خدمات و تاسيسات مذكور تامين مي شود.

وجوه قابل وصول از صاحبان اموال منتفع از تاسيسات ايجاد شده ممكن است توسط سازمان دولتي به اقساط طويل المدت دريافت شود بنابراين احتمال دارد اين حساب مستقل وامهايي از بانكها و ساير موسسات مالي دريافت نمايد. سود و بهره وامهاي دريافتي معمولا به حساب هزينه دوره مالي كه موعد پرداخت آنها فرا رسيده است منظور مي گردد. به همين ترتيب شناخت درامد حاصل از مالياتها و عوارض قابل وصول از صاحبان اموال در سالي كه موعد دريافت آنها فرارسيده است صورت مي گيرد.

دارائي هاي ثابتي كه از محل منابع مالي مستقل وجوه دريافتي بابت خدمات خاص خريداري يا احداث مي شوند معمولا در اين حساب مستقل ثبت نمي گردند.

عمر مفيد اين حساب معمولا تا پايان عمليات مالي مربوط به دريافت مالياتها و عوارض مخصوص، خريد يا احداث دارايي ثابت از محل درامد مذكور و بازپرداخت ديون و وامهاي دريافتي داراي تداوم باشد.

خصوصيات مشترك حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي:

1- گردش و مصرف منابع مالي اساس حسابداري حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي را تشكيل مي دهند

2- درامدهاي حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي معمولا با مبناي حسابداري نقدي يا تعهدي تعديل شده و هزينه هاي حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي با حسابداري تعهدي يا نقدي تعديل شده در حسابها منعكس مي شود.

3- وصول درامدها و انجام هزينه هاي حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي تابع محدوديتها و مقررات بودجه اي و قانوني حسابهاي مستقل مذكور مي باشند. بنابراين سيستم حسابداري اين حسابهاي مستقل بايد كنترل بودجه اي مناسب به خصوص در ورد هزينه ها را ايجاد نمايد.

4- فقط اقلامي به عنوان دارايي در حسابها و ترازنامه هاي حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي ثبت مي شوند كه به صورت وجوه نقد يا قابل تبديل به وجوه نقد در عمليات عادي دوره جاري باشند. همچنين اقلامي به عنوان بدهي در ترازنامه هاي حسابهاي مستقل مذكور ثبت مي شوند كه از محل دارايي هاي جاري مورد بحث قابل پرداخت باشند. بنابراين موجودي اموال و دارايي هاي ثابت و بدهيهاي بلندمدت معمولا در حسابها و صورتهاي مالي حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي نشان داده نمي شوند.

5- در حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي مابه التفوت ميان داراييها و بدهيها "ارزش ويژه حساب مستقل" ناميده مي شود. قسمتي از ارزش ويژه هر حساب مستقل ممكن است براي مصارف معين اختصاص داده نشده است " مازاد حساب مستقل" يا " مازاد تخصيص نيافته" ناميده مي شود.

حسابهاي مستقل براي وجوه سرمايه اي: واحدهاي حسابداري مستقلي هستند كه حسابها و صورتهاي مالي آنها مشابه با موسسات بازرگاني مي باشد و معمولا شمل حسابهاي مستقل زير مي باشند:

1- حساب مستقل خدمات و تداركات داخلي 2- حساب مستقل انتفاعي

1- حساب مستقل خدمات و تداركات داخلي: اين حسابها جهت ثبت فعاليتهاي مالي مربوط به وجوه و درامدهايي كه به منظور ارائه خدمات و كالا به ساير سازمانهاي دولتي يا حسابهاي مستقل تفكيك گرديده اند نگهداري مي شود. هدف مالي اين حساب مستقل معمولا دريافت قيمت تمام شده خدمات و كالاي ارائه شده به علاوه سود كافي براي جايگزين نمودن موجوديها و دارايي هايي است كه در عمليات عادي و جاري مورد استفاده قرار مي گيرند.

2- حساب مستقل انتفاعي: عمليات حسابداري مربوط به وجوه و منابعي كه جهت ارائه خدمات و كالا به مردم در مقابل دريافت قيمت تمام شده خدمات به علاوه سود كافي براي جايگزين نمودن و نگهداري موجودي ها و تاسيسات در اين حساب ثبت مي گردند.

در اين حساب فعاليتها و عمليات مربوط به ارائه خدمات به نحوي مشابه با موسسات بازرگاني تامين مالي مي شوند و عمر اين حساب مستقل نيز نامحدود است.

خصوصيات مشترك حسابهاي مستقل براي وجوه سرمايه اي:

1- بودجه بايد به منظور اعمال كنترل بودجه اي براي حسابهاي مستقل وجوه سرمايه اي تهيه شود ولي نگهداري حسابهاي بودجه اي در سيستمهاي حسابداري حسابهاي مستقل مذكور الزامي نيست.

2- مانند موسسات بازرگاني، داراييهاي جاري و بلندمدت و نيز بدهي هاي جاري و بلندمدت متعلق به حسابهاي مستقل براي وجوه سرمايه اي بايد در حسابها و ترازنامه حساب مستقل مذكور منعكس گردد.

3- حسابهاي مستقل براي وجوه سرمايه اي داراي صورتحسابهاي سود و زيان مي باشند كه در آنها درامدها و هزينه هايي كه با مبناي حسابداري تعهدي كامل ثبت گرديده اند منعكس مي شود

حساب مستقل براي وجوه اماني:

واحدهاي حسابداري و مالي مستقلي هستند كه سازمان دولتي نگهدارنده آنها ملزم مي باشد فعاليتهاي مربوط به وجوه و اموالي را كه بدون داشتن حق مالكيت بر آنها براي مصارف خاص در اختيار خود گرفته است در آنها ثبت نمايد.

منابع اصلي حساب مستقل براي وجوه اماني:

1- وجوه دريافتي توسط صندوقهاي بازنشستگي، وظيفه، تامين اجتماعي، پس انداز، بيمه و غيره از كاركنان دولت و از محل اعتبارات مصوب سازمانهاي دولتي طبق مقررات مربوط

2- مالياتها، عوارض و ساير وجوه دريافتي توسط يك سازمان دولتي با حساب مستقل به نمايندگي از طرف دولت و ساير سازمانها و حسابهاي مستقل

3- سپرده هايي كه به عنوان تضمين يا وثيقه در اجراي مقررات و قراردادهاي منعقده توسط سازمانها و حسابهاي مستقل از اشخاص حقوقي و حقيقي دريافت مي شوند.

4- هدايا، كمكها و اعانات دريافتي توسط سازمانها و حسابهاي مستقل جهت صارف خاص

5- درامدها و منابع حاصل از سرمايه گذاريهاي انجام شده در سهام شركتها، اوراق قرضه، اموال غيرمنقول و غيره

6- وجوه و اموال موقوفه كه براي مصارف خاص در اختيار سازمان دولتي قرار مي گيرد.

انواع حسابهاي مستقل براي وجوه اماني:

1- حساب مستقل وجوه اماني قابل مصرف

2- حساب مستقل وجوه اماني غيرقابل مصرف

3- حساب مستقل وجوه اماني بازنشستگي

4- حساب مستقل وجوه وصولي به نمايندگي از ساير سازمانها

1- حساب مستقل وجوه اماني قابل مصرف: اين حساب مستقل شامل نوعي از درامدها، داراييها و وجوه اماني است كه طبق قوانين قابل مصرف براي مقاصد معين مي باشد.

2- حساب مستقل وجوه اماني غيرقابل مصرف: اين حساب مستقل شامل نوعي از وجوه و داراييهاي اماني مي باشد كه طبق قوانين مربوط اصل منابع آنها را نمي توان مصرف نمود ولي درامدهاي آن ممكن است قابل مصرف يا غيرقابل مصرف باشد. بنابراين فعاليتهاي مربوط به اصل سرمايه كه براي مقاصد خاص نگهداري مي شود، در اين حساب مستقل ثبت مي گردد و درامدهاي خالص حاصل از اصل سرمايه وجوه اماني غيرقابل مصرف معمولا به يك حساب مستقل قابل مصرف انتقال داده مي شود تا به مصارف خاص خود برسد.

3- حساب مستقل وجوه اماني بازنشستگي: اين حساب مستقل شامل حسابهاي متوازن مربوط به صندوق بازنشستگي متعلق به كاركنان دولت مي باشد. درامدها و هزينه هاي مربوطه چه اصل منبع قابل مصرف يا غيرقابل مصرف باشد در همين حساب ثبت مي گردد.

4- حساب مستقل وجوه وصولي به نمايندگي از ساير سازمانها: در اين حساب مستقل فعاليتهاي مالي مربوط به وجوه و درامدهايي كه توسط يك سازمان دولتي به نمايندگي از ساير سازمانهاي دولتي وصول مي شوند ثبت مي گردد.حساب مستقل مذكور معمولا مازاد ندارد زيرا وجوه وصولي براي ساير سازمانهاي دولتي بلافاصله يا بعد از مدتي عينا به حسابهاي آنها منتقل مي شود. در سازمانهاي دولتي اكثر كشورها فعاليتهاي مالي مربوط به اين حساب مستقل در حساب مستقل عمومي يا ساير حسابهاي مستقل براي وجوه دولتي با استفاده از حسابداري تعهدي تعديل شده ثبت مي گردند و از نگهداري حساب مستقل خاص براي وجوه مذكور اكثرا خودداري مي گردد.

خصوصيات مشترك حسابهاي مستقل براي وجوه اماني:

1- حسابداري حساب مستقل وجوه اماني قابل مصرف و حساب مستقل وجوه وصولي به نمايندگي از ساير سازمانها اساسا با حسابداري حسابهاي مستقل وجوه دولتي مشابه است.

2- حسابداري حساب مستقل وجوه اماني غيرقابل مصرف و حساب مستقل وجوه اماني بازنشستگي اساسا مشابه با حسابداري حسابهاي مستقل وجوه انتفاعي مي باشد.

حسابهای مستقل وجوه تملک دارایی های سرمایه ای:

دولت یا دستگاه اجرایی برای خرید یا احداث داراییهای ثابت از حساب مستقل تملک و دارایی های سرمایه ای استفاده میکند چنانچه دستگاه اجرایی بخواهد دارایی را احداث کند این عمل از طریق مناقصه انجام میشود.

مناقصه یعنی: خرید کالا یا دارایی یا خدمتی به کمترین قیمت از فروشندگان بنابراین طرح عمرانی مجموعه عملیات مختلفی است که بر اساس مطالعات توجیهی فنی اقتصادی و اجتمائی که توسط دستگاه اجرایی انجام میشود. طی مدت معین و با اعتبار معین برای تحقق بخشیدن به هدف های برنامه عمرانی 5 ساله به صورت سرمایه گزاری شامل: هزینه های ثابت و غیر ثابت وابسته به دوره مطالعه و اجرا میگردد. که طرح یا پروژه به سه نوع انجام میشود:

1) طرح انتفاعی: عبارت است از طرحی که در مدت معینی پس از شروع به بهره برداری علاوه بر تامین هزینه های جاری و استعلاک سرمایه سود متناسبی به تبعیت از سیاست دولت را نیز عاید نماید.

2) طرح غیر انتفاعی: عبارت است از طرحی که برای برنامه های رفاهی و عملیات زیر بنایی و یا احداث ساختمان و تاسیسات جهت تسهیم کلیه وظایف دولت اجرا میگردد. هدف اصلی آن کسب سود نمی باشد و به عنوان مثال: ساختمان های اداری.

3) طرح مطالعاتی: طرحی است که بر اساس قرارداد بین سازمان یا سایر دستگاه های اجرایی یا موسسات علمی یا مطالعاتی تخصصی برای بررسی خاص اجرا میگردد شامل موسسه رویان

برای محاسبه بازنشستگی :

در بازنشستگی ابتدا حقوق و مزایای مشمول کسور بازنشستگی در حکم قدیم (1)و در حکم جدید (2) را محاسبه کرده

تفاوت موارد مشمول = ( حکم 1 - حکم 2 ) حقوق و مزایای مشمول کسور بازنشستگی

کسور

5/22% × مدت × تفاوت موارد مشمول کسور = بازنشستگی کلی

30 5/22%

5/13% × مدت × تفاوت موارد مشمول کسور = بازنشستگی سهم دولت

30 5/13%

9% × مدت × تفاوت موارد مشمول کسور = بازنشستگی سهم کارمند

30 9%

بازنشستگی سهم دولت × 2 = بازنشستگی سهم کارمند

در هنگام محاسبه تفاوت حقوق :

استحقاقی = تفاوت × مدت

جمع = استحقاقی + بازنشستگی سهم دولت

نکته : در صورتیکه شخص شاغل جانباز باشد در محاسبه جمع کل بازنشستگی کلی %5/22را با مبلغ استحقاقی جمع می کنیم ودر جمع کل وارد می کنیم

هنگام پرداخت سیاهه تعهد :

استحقاقی

بازنشستگی سهم

کارمند

جمع کلی

بازنشستگی کلی

5/22%

مالیات

خالص پرداختی

مالیات = 10% استحقاقی برای پرسنل اهواز

مالیات = 5% استحقاقی برای پرسنل شهرستانهای مناطق محروم

(مالیات - بازنشستگی ) جمع کلی = خالص پرداخت

ماليات بر حقوق = 150× حقوق گروه 1 × ضريب سالانه ÷ 12

ماليات بر حقوق سال86 2270000ريال

ماليات بر حقوق سال87 2450000ريال

از مردادماه 89 حق بيمه خدمات درماني كاركنان رسمي و قضايي دادگستري معادل 2% حقوق مشمول بازنشستگي از حقوق كاركنان كسر و به حساب اداره بيمه واريز مي گردد

موارد مشمول كسر حق بيمه كاكنان رسمي

حق شغل ، حق شاغل ، فوق العاده مديريت ، خدمت در مناطق جنگي ، تفاوت تطبيق ، ساير ، سختي كار ، فوق لعاده هاي دولتي ، فوق العاده ايثارگري ،

موارد مشمول كسر حق بيمه كاكنان قضائي

مزاياي شغل ، حق جذب ، افزايش سنواتي ، حق تخصص ، حق مديريت ، تفاوت حد اقل دريافتي ، حقوق مبنا ،فوق العاده خاص (فوق العاده وي‍ژه)

طرض محاسبه اقساط وام دريافتي از بانكها (جهت اطلاع)

سود=2400÷(1+تعداد اقساط)×سود اعلام شده×اصل وام

مبلغ قسط = تعداد اقساط ÷ (سود + اصل وام)

مثال :قسط وامي به مبلغ 100000000ريال با نرخ 13% با بازپرداخت 60 ماهه را حساب كنيد

33041666=2400÷61×13×100000000

2217361=60÷100000000+33041666

«بار خداوندا عاقبت ما را آنچنان گردان كه خيرتو در آن باشد »

درس حسابداری دولتی

مطالب مشابه :

مبانی مدیریت مالی .سهام

مبنای حسابداری تعهدی و استفاده از این مبنا

ضوابط اجرایی قانون بودجه سال 93 کل کشور

تهیه و تنظیم بودجه در دستگاههای اجرایی

درس حسابداری دولتی

حسابداری دولتی 2