|
● مقدمه
شاید مجبورید به سختی کار کنید، کارمند شخص دیگری باشید و تا ابد هم به این کار ادامه دهید وغیره ، حالا یک راه برای نجات از این گرفتاری ها وجود دارد ، بدست آوردن پولی هنگفت در زمانی اندک با شغلی شرافتمند، آسان و مستقل!
شرکت های هرمی هر روز با شیوه ها و نامهای جدید خود را مطرح می کنند و سرمایه های مردم و به خصوص جوانان را به تاراج برده و هر روز بخشی از فجایع و پیامدهای ناشی از این فعالیت ها در کشورمان پدیدار می شود; پنتاگونو، گلدکوئیست، پرایم بانک، مای سون دیاموند، تجارت الماس و چند نمونه ی ریز و درشت دیگر مصداقی بر این مدعا هستند و اخیراً طرح های مشابهی در قالب شرکت های داخلی در حال اجرا است ، به گونه ای که برخی آن را ادامه همان نوع کلاهبرداریها دانسته و برخی دیگر از این نوع فعالیت ها، به عنوان "بازاریابی شبکه ای" و یا تجارت الکترونیکی نام می برند. اگر چند سال قبل، سهم شما از ثروت رویایی شبکه های هرمی، فقط سکه های طلا و و نقره و پول نقد بود، این بار شما با وعده های دروغین دیگری چون تورهای مسافرتی با رؤیاهای شیرین، همسفر می شوید.
با توجه به نحوه ی تبلیغ این دست از شرکت ها که بیشتر از حربه ی بازاریابی شبکه ای و یا تجارت الکترونیک استفاده می کنند برای آشنایی با نحوه کارشان بهتر است ابتدا با شناختی از بازاریابی و بازاریابی شبکه ای( Network Marketing ) و تجارت الکترونیک شروع کنیم و چارچوبهای آنرا با هم مرور نمائیم؛ تا ببینیم که آیا شرکت هایی که از شما دعوت به عمل می آورندنیز در میان همین چارچوب ها عمل می کنند یا خیر؟ و سپس مشخص کنیم که آیا صرف فعالیت در این بستر به منزله ی درست بودن و قانونی بودن این شرکت هاست؟
● بازاریابی شبکه ای
برای اینکه بازاریابی شبکه ای و تجارت الکترونیک را بشناسیم؛ لازم است ابتدا اشاره ای به بازاریابی سنتی داشته باشیم. در یک سیستم سنتی، معمولاً تولیدکنندگان، کالای خود را به عمده فروشان عرضه کرده و آنان نیز آن را به خرده فروشان و آنها نیز آن را به مصرف کنندگان نهایی می فروشند. لذا سهم عمده ای از قیمت کالا و خدمات ، نصیب واسطه ها می شود و از طرف دیگری هزینه های زیادی نیاز بود تا محصول برای مشتریان آشنا شده و به اصطلاح تبلیغی صورت می گرفت تا بتوانند محصول را به فروش برسانند.
شکل۱) تجارت سنتی:
حال اگر یک تولیدکننده، بتواند مستقیماً کالا یا خدمات خود را به مصرف کننده برساند و یا بتواند هزینه ی توزیع و تبلیغ را از طریق استفاده از خود مصرف کنندگان کاهش دهد، مسلماً قیمت کاهش می یابد، و این همان کاری است که بازاریابی شبکه ای و تجارت الکترونیک انجام می دهند اما به دو شیوه ی نسبتاً متفاوت، چرا که بازاریابی شبکه ای چنانکه توضیح خواهیم داد مبتنی بر روابط شبکه ای و سلسله مراتبی مبتنی بر اعتماد است. اما در تجارت الکترونیک از بستر جدیدی برای تجارت استفاده می شود و در واقع تجارت از طریق تکنولوژی های جدید به خصوص اینترنت، موبایل و غیره است و از این طریق رابطه ای مستقیم بین تولید کننده و مصرف کننده برقرار شده و واسطه ها حذف می گردند.
شکل۲) تجارت الکترونیک:
بدلیل اینکه بیشتر تأکید این شرکت ها بر بازاریابی شبکه ای است، لذا تمرکز اصلی ما هم بر این شیوه بازاریابی و توضیح آن خواهد بود و در صورت لزوم، در آینده در مورد تجارت الکترونیک نیز مطالبی را بیان خواهیم کرد.
بازاریابی شبکه ای(Network Marketing ) شاخه ای از علم بازاریابی که هدف آن رساندن کالا از تولیدکننده به دست مصرف کننده به منظور کاهش هرینه های توزیع و تبلیغات است ، به عبارت دیگر تولیدکنندگان می خواهند محصولات خود را به کمک مشتریانِ خودشان به فروش برسانند. یعنی محصولات شرکت را به دوستان، آشنایان و سایرین معرفی کرده، تا در صورت خرید محصولات توسط آنها مبلغی به عنوان پورسانت یا حق الزحمه دریافت کند، که بدون چنین انگیزه ای مشتریان تمایلی برای معرفی محصولات شرکت به دیگران ندارند. مزیت اصلی این روش این است که شرکت
علاوه بر کاهش هزینه های توزیع و تبلیغ محصول از روابط بین فردی و اعتماد افراد به همدیگر و روابط چهره به چهره (face to face) که روشی بسیار اثربخش در بازاریابی است استفاده می نماید.
طبیعی است که این شیوه ی جدید بازاریابی هیچ گونه منع اخلاقی و قانونی نداشته و دارای فایده ی طرفینی برای تولیدکننده و مصرف کننده می باشد. اما آنچه جای سئوال دارد اینکه آیا هر تجارتی که در این چهارچوب قرار می گیرد و از این شیوه استفاده کند اخلاقی و قانونی است؟ مسلماً جواب منفی است، همچنانکه در تجارت سنتی شما می توانید از محصولات مورد نیاز مردم گرفته تا قاچاق مواد مخدر، قاچاق اعضای انسان وغیره را مورد معامله قرار دهید، این شیوه نیز بستری جدید است برای تجارت، که در آن می تواند تجارت مواد غذایی تا تجارت مواد مخدر، کلاهبرداری وغیره را شامل شود.
متأسفانه با توجه به اینکه هنوز چارچوبهای این نوع تجارت برای اکثر مردم آشنا نیست، سودجویان و کلاهبرداران در نقاط مختلف دنیا، فرصت را غنیمت شمرده و بسترهای سودجویی از این نوع تجارت را فراهم آوردند و با سوء استفاده از نام بازاریابی شبکه ای( Network Marketing ) سعی کردند تا به فریب افراد ساده و جوانان بپردازند، که توطئه های شرکت های شبکه ای یا هرمی یکی از آنها است.
چگونگی کار شرکت های هرمی
پس از آشنایی مختصر با بازاریای شبکه ای لازم است تا شیوه ی کار این شرکت های به اصطلاح شبکه ای یا هرمی را بیشتر بدانیم. در اینجا ما همه ی اینچنین شرکت هایی را علی رغم ادعای گردانندگان آنها -که خود را هرمی نمی دانند- زیر یک سقف بنام هرمی جمع می کنیم تا جمع بندی و نتیجه گیری آسان تر باشد و در پایان سعی می شود تا به شبهات آنان در حد امکان پاسخ داده شود.
هر فرد در این سیستم می تواند با خرید یکی از محصولات شرکت به عنوان عضو به سیستم وارد شود، سپس فرد سعی می کند تا دو نفر را یکی در سمت چپ و دیگری در طرف راست خود، به مجموعه معرفی کند. آنهانیز اقدام به خرید محصول می کنند و عضویت افراد جدید به همین ترتیب ادامه پیدا می کند و زیرمجموعه های آنها به صورت نامتناهی (فرض محال) رشد خواهد نمود.
مراحلی که یک شخص از آشنایی با سیستم تا فعالیت در شرکت طی می کند، بطور خلاصه بصورت زیر می باشد:.
۱) دعوت به جلسه معرفی سیستم (جلسه پرزنت)
۲) پرزنت و معرفی سیستم
۳)پیگیری اولیه و پاسخ به ایرادات
۴) در صورت موافق نبودن فرد پرزنت شده، ادامه پیگیری ها
۵) در صورت موافق بودن فرد پرزنت شده، خرید انجام می شود. تکمیل برگه ی تعهد و عقد قرارداد با شرکت مربوطه.
۶) حضور در جلسات آموزشی: جلسات تعیین هدف، تعهد و تخصیص زمان، نوشتن لیست، دعوت کردن افراد، معرفی و پیگیری
۷) حضور در جلسات پرزنت دیگران در جهت یادگیری شیوه ی پرزنت موفق و گرفتن ورودی جدید
۸) مشاهده ۶ CD جو و ۲ CD پتمن
۹) مطالعه ی کتب آموزشی با موضوع روانشناسی موفقیت: چه کسی پنیر مرا جابجا کرد؟ ، صفت های بایسته یک رهبر ، چگونه مانند میلیونرها فکر کنیم؟ ، حکایت دولت و فرزانگی ، قورباغه را قورت بده !!! ، مدیر یک دقیقه ای و غیره
۱۰) یادگیری و تسلط بر نحوه ی معرفی سیستم و در صورت موفقیت در آزمون پرزنتوری، دریافت کاتالوگ
۱۱) حضور در جلسات گروهی (مانند پارتلاگ ها، جلسات Fun، جلسات لیدرها) به هدف دریافت انرژی و حل مشکلات اعضای گروه در جهت افزایش راندمان افراد عضو سیستم در گرفتن ورودی جدید
۱۲) آموزش های تکمیلی جهت رهبری و لیدر شدن
۱۳) تمدید عضویت در شبکه بازاریابی شرکت که غالباً در پایان هر سال کاری عضو صورت می گیرد.
پرزنت و معرفی سیستم معمولا هنگام پرزنت کردن دعوت کننده به همراه لیدر(بالاسری) خود و یکی دیگر از اعضای سیستم به همراه شخص دعوت شده در یک اتاق درب بسته در خانه یا خوابگاه شخص دعوت کننده که صداهای اضافی( و حتی المقدور تلویزیون، عکس و هرگونه تصویر و قاپ) در آن وجود ندارد و همچنین رفت و آمدی نیست حضور یافته و لیدر(بالا سری) به معرفی و پرزنت سیستم می پردازد. در پایان پرزنت معمولاً لیدر به شخص دعوت شده پیشنهاد می دهد با هیچ کس در مورد این سیستم صحبت نکرده و مشورت نکند؛ و بیان می کند که به دلیل آشنا نبودن اکثر افراد حتی اقتصاددانان با این امر، مشورت نتیجه ی خوبی را در پی نخواهد داشت. پیگیری اولیه و پاسخ به ایرادات پس از معرفی سیستم، وظیفه اشخاص پیگیری جدی از فرد پرزنت شده می باشد. این کار با تماس های مکرر در فاصله ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از پرزنت انجام می گیرد. در حین این تماس های اغلب تلفنی مکرر با فرد پرزنت شده صحبت کرده و اگر آن شخص دارای سؤالاتی باشد به آنها پاسخ می گوید. در این پیگیری ها از انواع روش های روانشناختی جهت گرفتن پاسخ مثبت از فرد استفاده می کنند. همچنین دراین گونه سیستم ها برای سؤالات عمده ی مطرح شده جواب هایی آماده شده است که اعضاء در سیر آموزش در حفظ کردن این پاسخ ها و ارائه ی جواب های مغلطه آمیز کارآمد خواهند شد. خرید و تکمیل برگه تعهد و عقد قرارداد با شرکت مربوطه در این مرحله معمولاً با استفاده از کارت های الکترونیکی متعلق به شرکت یا کارت های اعتباری فرد یکی از محصولات شرکت ها را از طریق اینترنت و سایت شرکت خریداری نموده، سپس قرادادی بین مشتری و نماینده ی شرکت جهت اجازه ی فعالیت بازاریابی منعقد شده و فرد وارد سیستم بازاریابی می شود.
● ایرادات وارده بر کار این گونه شرکت ها
باتوجه به آنچه در بالا بیان شد و با مقایسه ای ساده بین تجارت سالم و فعالیت شرکت های هرمی می توان به مهم ترین اشکالات این گونه شرکت ها پی برد. در اینجا به مهم ترین این اشکالات اشاره خواهد شد:
در حالت معمولی افراد سعی می کنند در قبال پرداخت مبلغی به محصولی (کالا یا خدمت) دست یابند، که مورد نیاز آنها بوده و این محصول می تواند یکی از نیازهای آنان را برآورده نماید و در واقع خرید جهت کسب محصولی است و بدست آوردن آن، هدف از پرداخت وجه است. اما معمولا افرادی که در این شرکت ها خرید می نمایند جهت کسب پورسانت خرید می کنند و نه جهت خرید خود محصول ؛ اعضاء نیز محصولات شرکت را به کسانی می فروشند که برای آنان بازاریابی کنند تا زیرمجموعه هایشان افزایش یابند و نه به کسانی که به منظور مصرف اقدام به خرید این محصول می نمایند، لذا چنانکه در جزوه ی آموزشی شرکت QI آمده، شما محصولی خریداری نمی کنید، بلکه رابطه ای را پیدا می کنید و پول را برای آن پرداخت می نمایید. قیمت محصولات فروشی در این ساختار (مطابق گفته ی خودشان و گفته های فوق الذکر) باید کمتر از بازار سنتی یا حداقل مشابه قیمت آن باشد، چیزی که وجود ندارد. در واقع مشتری جنس یا خدماتی را خریداری می کند که به آن نیازی ندارد یا اگر به آن احتیاج دارد به دلیل انگیزه ی شرکت در طرح، آن را با قیمت بالاتر از بازار عمومی خریداری می کند .
در تجارت عادی اگر شما از کیفیت محصول راضی نباشید و یا اینکه گمان کنید که سرتان کلاه رفته می توانید کالا را پس دهید اما در این شرکت ها باز پس گیری محصول وجود ندارد.
اغراق در درآمدزایی به وسیله ی بازایابی شبکه ای، بطوری که برای افراد جدید به صورتی این کار را جلوه می دهند که شما با یک فعالیت ساده به درآمد هفته ای حدود ۵۰۰۰ دلار می رسید. طرح هایی که ادعا می کنند بیش از ۱۰۰% پول پرداختی پاداش می دهند ،آن هم در مدت زمانی کم، کاملا مشخص است که در تجارت سالم چقدر غیرواقعی بوده جز اینکه از راه کلاهبرداری بدست آید.
در یک شبکه ناسالم، افرادی که در انتهای هرم قرار می گیرند متضرر می شوند. چون این افراد مبالغی را برای کالا یا خدماتی می پردازند که ارزش آن بسیار کمتر از رقم پرداخت شده است. از آنجایی که این افراد نمی توانند فردی را پیدا کنند که در زیرمجموعه خود قرار دهند، لذا پورسانتی نمی گیرند و متضرر می شود. نکته ی اساسی این است، در یک بازاریابی شبکه ای صحیح و قانونی، اولین اصل این است که کالا و یا خدمات مورد بازاریابی، باید باارزش واقعی و یا قیمت بازار آن برابر باشد.
دعوت از افراد با دروغ و با بهانه ی کار در یک شرکت پردرآمد مثلا شرکت راه سازی یا ساختمان سازی و غیره تا بتوان آنها را در دام این تور گسترده ی عوام فریبی انداخته و قدرت تعقل و تفکر آنها را مسخ نماید، که امری ضد اخلاقی و ضد انسانی است. در جزوه ی این گروه(E-Team) آمده که در دعوت افراد از شیوه های گوناگون استفاده کنید، چرا که فرد ممکن است با بیان واقعیت به دلیل نداشتن آگاهی، دعوت شما را اجابت نکند لذا شما می توانید با هر حربه ای که فکر می کنید او به آن علاقه مند است از او دعوت کند. در جزوه آمده "به هیچ عنوان، به هیچ عنوان و به هیچ عنوان هیچ توضیحی در مورد این کار نمی دهید و سعی می کنید تا او را به دفتر(office) بکشانید.
تناقض در گفتار و نوشتار جزوه ی این شرکت، برای متقاعد کردن فردی که پول ندارد او را وادار کنید که برای این کار پول قرض کند و در جایی دیگر آورده که برای تأمین سرمایه، فرد دعوت شده به هیچ عنوان به او پول قرض ندهید و این یکی از اصول خدشه ناپذیر این شرکت هاست. براین اساس خوب در جایی که امکان کلاهبرداری وجود دارد قرض گرفتن خوب است، اما اگر بناست در این کلاهبرداری خودمان هم متضرر شویم دیگر کاری ناشایست می باشد.
در این تجارت اصولا هیچ گونه قراردادی وجود ندارد و همه چیز شفاهی است در صورتی که اگر بنابر آن است که سرمایه گذاری انجام شود از لحاظ عقلی، شرعی و قانونی پذیرفته شده است که قراردادی تنظیم شده و شروط آن مورد توافق طرفین قرار گیرد، چیزی که در این شرکت ها مطلقاً وجود ندارد و فرد وارد شده نیز هیچ رسیدی در قبال پرداخت پول دریافت نمی کند.
در مورد تأسیس این شرکت ها گاه گفته می شود که مؤسسین اتحادیه اروپا یا سایر اتحادیه های بین المللی و یا منطقه ای این شرکت را تأسیس نموده است. مؤسسین این گونه اتحادیه ها- اتحادیه اروپا و سایر اتحادیه های بین المللی و منطقه ای - نه افراد بلکه کشورهایی هستند که در پی تحقق اهداف کلانی همچون کاهش تعرفه های تجاری، تسهیل تجارت، توسعه روابط سیاسی و گسترش روابط دیپلماتیک و غیره می باشند و هیچ گاه اقدام به تشکیل مؤسسات این چنینی در هیچ جای دنیا ننموده اند و این جز فریبکاری چیزی دیگر نیست.
گفته می شود در صورت بروز اختلاف و شکایت از شرکت می توانید به دادگاه لاهه شکایت کنید!؟ کمی تأمل و مطالعه در مبنای تشکیل دادگاه لاهه و ساختار آن نشان می دهد که اصولا دادگاه لاهه برای شکایت از دولتها و یا رفع اختلافات بین کشورها تشکیل شده است و اصولا پاسخ به چنین شکایاتی در صلاحیت این دادگاه نمی باشد.
یکی دیگر از دروغ پردازی های این گونه شرکت ها این است که می گویند شرکت زیر نظر سازمان تجارت جهانی(WTO) فعالیت می کند. سازمان تجارت جهانی همچنانکه از نامش مشخص است سازمانی جهانی است که پس از توسعه و گسترش فعالیت های سازمان گات به وجود آمد. هدف اصلی سازمان کاهش تعرفه های تجاری بین کشورها و تسهیل و رشد تجارت در عرصه جهانی و بین کشورهای عضو می باشد و تأسیس یا نظارت بر فعالیت شرکتهای تجاری اساساً جزء اهداف و فعالیت های این سازمان نیست، لذا در این سازمان هیچ شرکتی تجاری عضو نبوده و بر فعالیت این شرکت ها هم هیچ گونه نظارتی ندارد(لازم به ذکر است که هنوز کشور ایران عضو این سازمان نمی باشد). لذا فریبکاری در این سخن به روشنی مشخص است.
نکته بسیار مهم این است که بدون این که قوانین خود را زیر پا بگذارند و یا این که جنسی تقلبی به مشتری عرضه کنند و یا این که شرکت خود را تعطیل کنند و بگریزند، دست به کلاهبراداری می زنند. پس خبرهایی از این قبیل که مثلا سکه های شرکت تقلبی هستند یا شرکت قراردادی برای اجاره هتل ندارد، به نظر ما مسایلی حاشیه ای هستند و ایراد این شرکت ها ازجنبه های دیگر است.
نمونه ی شرکت کوئست اینترنشنال(QI)
به دلیل گستردگی فعالیت این شرکت در کشورمان و حضور تعداد زیادی از همشهریان در این شرکت که با نام گل کوئست هم شناخته شده است بصورت مختصر به فعالیت این شرکت اشاره خواهیم کرد.
شرکت کوئست اینترنشنال آدرس دفتر مرکزی: هنگ کنگ، خیابان گلوسستر سی و هشتم، برج مس ماچال، طبقه پنجم تلفن دفتر مرکزی: ۸۵۲۲۸۲۷۱۸۸۹+ فکس دفتر مرکزی: ۸۵۲۲۸۲۷۱۸۳۳+ایمیل شرکت: [email protected]آدرس اینترنتی: www.quest.net
مدیر عامل شرکت: آلیس یوهانا ماکیتالو سال تاسیس شرکت: سال ۱۹۹۸تعداد تخمینی اعضاء شرکت در سراسر دنیا: ۶۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار نفر تعداد تخمینی اعضاء شرکت در ایران: ۴۰۰ هزار تا ۴۵۰ هزار نفر .
محصولات شرکت:محصولات این شرکت شامل مجموعه های کلکسیونی (GQI) و محصولات تکنولوزیکی (QTI) و خدمات این شرکت شامل خدمات مسافرتی (QVI) می باشد. Quest Vacation: یکی از خدمات این شرکت تورهای مسافرتی است که با نام Quest Vacation عرضه می شود که دارای انواع Diamond, Platinum, Gold و Pearl وRoyal می باشد که با خرید یکی از این مجموعه ها، از امتیاز اقامت در مجموعه هتل های RCI برخوردار شده که شامل ۴۰۰۰ هتل در ۱۲۰ کشور جهان است. نحوه ی استفاده و زمان آن به نوع مجموعه بستگی دارد.
دلایل ناسالم بودن فعالیت این شرکت:
۱) پرداخت پورسانت مبتنی بر جذب عضو جدید تا مشتری و خریدار محصول و بعبارتی تأکید بر گسترش زیردستان بجای فروش محصول .
۲) قیمت غیر واقعی و خیلی بالای محصولات و خدمات در مقایسه با بازار.
۳) یکسان بودن مشتری و بازاریاب از منظر شرکت.
۴) عدم پس گیری محصول و خدمات در صورت پشیمانی فرد خریدار.
۵) عدم شفاف سازی و ابهام در فعالیت و تلاش در مخفی کاری.
۶) دلیل خرید محصول نیست، بلکه رسیدن به پورسانت و بعبارتی خرید محصول و خدمات غیرمصرفی.
۷) هزینه ی بالای دریافتی جهت حق عضویت.
۸) اغراق در درآمدزایی و کسب سود در زمانی اندک.
۹) نسبت درآمد اعضاء شرکت با تلاش آنها
۱۰) و غیره
● سخن پایانی
در این سیستم افراد به طمع پول دار شدن وارد شبکه می شوند و به آن ها یاد داده می شود که دیگران را نیز با همین اهرم وارد شبکه کنند.به عنوان مثال تقریباً هیچ کدام از صدها هزار عضو شرکت گلدکوئست نیازی به داشتن یک سکه ی کلکسیونی و یا استفاده از هتل های این شرکت نداشته اند و در حالت عادی حاضر نبوده اند پولشان را صرف خرید چنان محصولاتی حتی با نصف قیمت عرضه شده توسط گلدکوئست کنند.مبلغان گلدکوئست در معرفی بازاریابی شبکه ای(Network Marketing) می گویند: که این شیوه بازاریابی واسطه ها را حذف می کند تا جنس به طور مستقیم به دست مشتری برسد.ولی حقیقت این است که با این روش نه واسطه ها، که مشتری ها حذف شده اند! به کسانی که از گلدکوئست خرید می کنند گفته می شود مشتری این سکه ها کلکسیون دارانی هستند که در آینده این سکه ها را به قیمتی بسیار بالا از شما خواهند خرید. یعنی شبکه ای که قرار بود جنس را به قیمت پایین تر و بدون واسطه به مشتری برساند، همه اجناسش را به واسطه هایی فروخته است که باید در آینده آن ها را به چندین برابر قیمت اولش به مشتری های اصلی اش بفروشند!پس بازاریابی شبکه ای در گلدکوئست روشی است که جنسی را که مشتریان اندکی دارد به جمع کثیری از واسطه ها به قیمتی چند برابر قیمت اصلی می فروشد تا آن ها هم آن را پس از چند سال به مشتریان اصلی اش با قیمتی گزاف تر بفروشند!
نکته ی بسیار مهم این است که همه کسانی که آلوده ی این بازی شده اند لازم است برای جبران ضرر اولیه و رسیدن به سودهای وعده داده شده، رکود بازار و وضعیت بد پیش آمده برای خود را مخفی کنند و با راضی نشان دادن خود، مشتریان بیچاره ی جدیدی را به زیر شاخه های خود اضافه کنند! این افراد در مواجهه با طعمه ی خود چنان وانمود می کنند که گویی چند روزی بیش تر نیست که به دنبال مشتری می گردند و این در حالی است که چندین ماه وقتشان را برای این کار بیهوده از دست داده اند.
خانواده ها با جوانان فریب خورده ای روبه رو هستند که اساسا پس از ورود به این تشکیلات، مسخ شده و هویت طبیعی شان را از دست می دهند و درست به مانند افراد معتاد ـ بلکه بدتر از آن ـ از خانواده ها می برند، به همه چیز پشت می کنند، تحصیل را رها می کنند و گویی شخصیت آنان از حالت طبیعی خارج شده و انسان دیگر می شوند.
متأسفانه چنانکه نشان داده شده میزان رشد اینگونه شرکت ها در کشور ما چنان سریع و همه گیر است که شاید شبیه آن را در هیچ جای دنیا نتوان دید که این امر نیازمند بررسی و تحقیق دقیق برای روشن شدن دلایل آن می باشد. چند دلیل عمده و ابتدایی این امر می تواند موارد زیر باشد: یکی عدم آگاهی مردم و نداشتن اطلاعات کافی در این مورد که امکان سوءاستفاده را افزایش می دهد، بیکاری تعداد عظیمی از جوانان جویای کار که به هر دری می زنند تا شاید کاری دست و پا کنند، سراب پول دار شدن در مدت زمانی بسیار کم که حاصل اقتصاد بیمار کشورمان بوده و درطول سالیان متمادی این ذهنیت را تقویت نموده است، کمبود و یا نقص قوانین موجود کشور که راه را برای کلاهبرداری باز گذاشته است، ضعف قوه ی قهریه و نیروهای انتظامی در مقابله با این شرکت ها، روند طولانی دادرسی در دادگاه ها که امکان شکایت را مالباختگان گرفته است. | 