ایالت های مخزنی زاگرس و ویژگی های کلی آن
مخازن نفتی و گازی زاگرس و خلیج فارس در بخش ایرانی به پنج ایالت زمین شناسی- مخزنی قابل تقسیم می باشد که عبارتند از ایالت های مخزنی دهرم، خامی، بنگستان، کرتاسه فوقانی-پالئوژن و آسماری. مطالعات نشان میدهد که تغییرات رخساره های رسوبی سنگهای سیستم هیدروکربوری، نرخ متفاوت تدفین در زیربخشهای زاگرس و اثر گسلها و شکستگیها از مهمترین دلایل گسترش این ایالت های مخزنی می باشد. شناسایی و بررسی ویژگی های متفاوت این ایالت های مخزنی در اکتشاف مخازن آینده بسیار اهمیت دارد.
پراکندگی مخازن هیدروکربوری زاگرس-خلیج فارس
کشور ما ایران قریب به 200 ساختمان دارای هیدروکربور در زاگرس و خلیج فارس است که تشکیل این مخازن با تحول تکتونیکی–رسوبگذاری حوضه زاگرس در ارتباط است. روند عمومی و جهت گیری عمده این مخازن بصورت شمال غربی و جنوب غربی می باشد. پراکندگی مخازن با وِِیژگی های مختلف در این سرزمین بصورت یکنواخت و همگن نمی باشد. به عبارت بهتر پراکندگی مخازن بصورت ناهمگن بوده و تمرکز معنا داری با عناصر زمین شناسی و تحول آن در طول زمان زمین شناسی دارد.
امروزه تأثیر گسلهای پی سنگی در تفکیک ایالتها و زونهای زمین شناسی و پراکندگی مخازن هیدروکربوری شناخته شده است. گسل هاي موجود در محيط تکتونيکي زاگرس از عناصر مهم ساختاري در تغييرات رخساره اي، سن، ضخامت و جنس توالي هاي رسوبي بوده است. تحرک بعدي گسلها باعث شکل گيري زونهاي مورفوتکتونيکي يا ايالتهاي ساختماني مختلفي در زاگرس شده است. به عبارت ديگر فعاليت اوليه گسلها حين رسوبگذاري باعث تشکيل زيرحوضه ها احاطه شده با گسل و رخسارههاي رسوبي همزمان با تکتونيک متفاوتي شده است که تفاوت درجنس (ليتولوژي)، ضخامت، سن و ديگر ويژگيهاي سنگهاي پوشاننده در فعاليتهاي بعد از رسوبگذاري و در فاز فشارشي اين گسلها موجب متفاوت شدن نيمرخ رفتارشناختي (رئولوژيک)، انيزوتروپي مکانيکي و به تبع آن تفاوت در اندازه، ژئومتري، ويژگيهاي چين ها و سبک دگرديسي اين سنگها در زاگرس شده است. اين موضوع رابطه مستقيمي با توزيع مخازن هيدروکربوري نيز داشته است.
زمین شناسان مختلف به مطالعه زمين ساخت پي سنگي زاگرس در جنوب و جنوب غرب ايران پرداخته و اين مناطق را به بلوكهاي بزرگ كه خود شامل بلوكهاي كوچكتري هستند، تقسيم كرده است و مرز آنها را توسط گسلهاي پي سنگي تفکیک نموده است.
حوضه رسوبي زاگرس به پنج ناحيه ساختاري قابل تقسيم است. اين زونهاي ساختاري شامل كمان ماگمايي اروميه- دختر، زون دگرگوني سنندج- سيرجان، زون زاگرس مرتفع، زون چين خورده زاگرس و حوضه فورلند خليج فارس-مزوپوتامين است. از ديدگاه تكتونيكي پنج زون زمين شناسي زون همپوشان زاگرس، زون چين خورده زاگرس، پيش گودال زاگرس، حوضه خليج فارس- مزوپوتامين و فورلند عربي نيز مي‌توان در زاگرس شناسايي كرد. قسمت اعظم مخازن نفتي و گازي خاورميانه در كمربند چين خورده (ساده) و حوضه خليج فارس- مزوپوتامين قرار گرفته است. اين كمربند با گسل جبهه پيشاني زاگرس از حوضه فورلند خليج فارس- مزوپوتامين جدا مي‌شود. به لحاظ اهميت، اين ناحيه از زاگرس به خوبي مورد مطالعه قرار گرفته و به قسمت‌هاي مختلفي تقسيم شده است. امروزه بر مبناي تغييرات جانبي رخسارههاي رسوبي زاگرس چين خورده به سه قلمرو تكتنواستراتيگرافي زير تقسيم مي شود.
- زاگرس شرقي (Eastern Zagros) يا ناحيه فارس (و پس خشکی یا فروافتادگی بندر عباس)
- زاگرس مركزي (Central Zagros) يا زون ايذه- فروافتادگي دزفول (خوزستان) و دشت آبادان
- زاگرس غربي (Western Zagros) يا ناحيه لرستان
ایالت های مخزنی زاگرس
یک ایالت زمین شناسی، ناحیه ای با ابعاد چند صد کیلومتری است که دارای ترکیبی از ویژگی های طبیعی زمین شناسی است (برای مثال یک حوضه رسوبگذاری، کمربند چین خورده و گسله). به عبارت بهتر، هر ایالت زمین شناسی محدوده ای مستقل از ویژگی های معمول زمین شناسی می باشد که مرزهای آن با مرزهای طبیعی زمین شناسی محدود شده است ( برای مثال گسلهای پی سنگی).
با توجه به سن سنگ مخزن مخازن نفتی و گازی زاگرس و خلیج فارس و پراکندگی این مخازن پنج ایالت مخزنی قابل تشخیص می باشند که در ادامه به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد.
ایالت مخزنی گروه دهرم: گروه چینه شناسی دهرم شامل سازندهای فراقان، دالان و کنگان می باشد. این ایالت شامل مخازن گازی پرموتریاس می باشد که عمدتاً در ایالت فارس و فراساحل فارس در خلیج فارس واقع شده است (شکل 1). تعدادی از مخازن دهرم در ایالت لرستان و پس خشکی بندرعباس نیز واقع شده است. به علت این که عمدتاً سازندهای دالان و کنگان از گروه دهرم سنگ مخزن می باشند این مخازن با نام مخازن دالان-کنگان نیز شهرت یافته اند. اگرچه فراقان در بیشتر این مخازن حفاری نگردیده است ولی شواهد زیادی وجود دارد که این توالی نیز دارای کیفیت مخزنی باشد (برای مثال در میادین گازی کبیرکوه، پارس جنوبی و پارس شمالی). در مواردی نیز دولومیتهای بخش قاعده ای سازند دشتک (به همراه سازندهای گروه دهرم) دارای مخزن گازی میباشد که از آن جمله میتوان به میادین سفیدزاخور، تابناک، شانول و وراوی اشاره نمود. بیشتر مخازن این ایالت در ارتباط با گنبدهای نمکی فارس و تکتونیک نمک هرمز می باشند. گسل کازرون محدود کننده اصلی این ایالت در بخش غربی می باشد. تاریخچه فعالیت و تحول این گسل با تشکیل مخازن دهرم در ارتباط می باشد. بزرگترین مخزن گازی دنیا نیز متعلق به این ایالت گازی می باشد. مخازن دهرم در خارج از مرزهای ایران نیز ادامه دارد و در کشورهای عربی همسایه (قطر، عربستان، امارات متحده عربی، بحرین) با نام معادل لیتوستراتیگرافی گروه دهرم یعنی خوف یا الخف شناخته می شود. میادین ویزنهار، کبیرکوه و سمند میادین گازی دهرم در ایالت لرستان می باشد که بوسیله گسل بالارود از ایالت زاگرس مرکزی جدا می شود. میدان گشوی جنوبی تنها میدان گازی دهرم در فروافتادگی بندرعباس می باشد. بجز میدان تازه اکتشاف شده عسلویه شرقی که دارای نفت سبک )۫(API=40 میباشد بقیه میادین دارای مخزن گازی غیرهمراه در افقهای گروه دهرم می باشد. سنگ منشأ این مخازن سازند شیلی و غنی از مواد آلی سرچاهان می باشد. این ایالت مسن ترین ایالت هیدروکربوری ایران می باشد. اگرچه در اغلب این مخازن فرآیند انحلال و گاهی دولومیتی شدن نقش بسیار موثری در ایجاد تخلخل داشته ولی در برخی موارد به نظر میرسد فرآیند شکستگی سهم بسزایی در ایجاد کیفیت مخزنی داشته است (برای مثال مخازن دی و سفیدزاخور). درصد تخلخل در این ایالت گازی از 8 تا 12 درصد متغیر می باشد (میانگین 9 درصد). مخازن متعلق به این ایالت شامل میادین زیر است: ویزنهار، کبیرکوه، سمند، کوه مند، فرزاد B، پارس شمالی، پارس جنوبی، فردوسی، گلشن، زیره، دالان، کنگان، عسلویه شرقی، عسلویه غربی، نار، بستک، وراوی، بلال، سلمان، تابناک، دی، گردان، سفیدزاخور، باووش، آغار، سفیدباغون و گشوی جنوبی.
ایالت مخازن گروه خامی: گروه خامی که شامل سازندهای سورمه، هیث، فهلیان، گدوان و داریان می باشد در واقع توالی های کربناته متعلق به ژوراسیک- کرتاسه پیشین است. بخش عمده مخازن خامی در زاگرس مرکزی (دزفول، ایذه و دشت آبادان) و فراساحل آن واقع شده است. بخشی از مخازن خامی بصورت پراکنده در ایالت لرستان، فارس، پس خشکی بندرعباس و خلیج فارس گسترش یافته اند (شکل 2).
اثر کنترلی گسلهای کازرون، زاگرس مرتفع، جبهه کوهستانی و هندیجان-بهرگانسر (و تغییرات رخساره ای حاصل از ان در رسوبگذاری سنگ مخزن) بر گسترش این ایالت در زاگرس بسیار مشهود است. در زمان رسوبگذاری توالی های ژوراسیک- کرتاسه تحتانی این گسلها تأثیر بسیار مهمی داشته است. میانگین تخلخل در این گروه از 5/2 درصد (میدان خویز) تا 5/13 درصد (میدان منصوری) متغیر می باشد (بطور میانگین 5/7 درصد).
مخازن خامی در میدان اهواز دارای سنگین ترین نفت (5/16 درجه ای پی آی) داشته و سبکترین نفت این ایالت در میادین سعادت آباد و گلخاری (5/41 درجه ای پی آی) است (میانگین 34 درجه ای پی آی). متوسط درجه سولفور مخازن این ایالت در حدود 2/1 درصد می باشد.
میادین سرکان، ماله کوه، چنگوله، لب سفید، پلنگان، لاله، زیلویی، کارون، مسجد سلیمان، نفت سفید، آزادگان، جفیر، یادآوران، دارخوین، اهواز، منصوری، کوپال، مارون، شادگان، رامشیر، ماماتین، دودرو، کوه ریگ، مختار، خویز، آقاجری، کرنج، پازنان، گچساران، گرنگان، چیلینگار، دارا، چهار بیشه، رودک، میلاتون، سولابدار، بی بی حکیمه، تنگو، رگ سفید، سیاه مکان، کیلورکریم، بینک، گلخاری، بهرگانسر، نوروز، آرش، دورود، جوان، اسفندیار، لاله، بوشهر، بینالود A, B, C، فروزان، فرزاد A، فردوسی، گلشن، پارس جنوبی، هامون، سروستان، باووش، سعادت آباد، جاودان، بلال، بانه، رسالت، رشادت، سلمان، الوند، مبارک، توسن، هرمز A, F, D، سلخ، سورو و گشوی جنوبی مخازن ایالت هیدروکربوری خامی می باشد.
ایالت مخازن گروه بنگستان: سازندهای کژدمی، سروک و سورگاه تشکیل دهنده گروه بنگستان می باشد که توالی های متعلق به کرتاسه فوقانی هستند. توزیع مخازن این ایالت کمابیش نظیر ایالت خامی بوده و عمدتاً در زاگرس مرکزی و بخش جنوبی لرستان واقع شده است. این ایالت دارای مخازن شکسته و پرفشاری در فروافتادگی بندر عباس می باشد. به نظر می رسد گسلهای زاگرس مرتفع و جبهه کوهستانی کنترلهایی در پراکندگی مخازن این ایالت داشته است (شکل 3).
میانگین تخلخل این سنگ مخزن از 2 درصد (شوروم) تا 14 درصد (جفیر) متغیر می باشد (بطور میانگین 5/8 درصد). نفت مخازن این ایالت بطور متوسط سنگینتر از میادین ایالت خامی می باشد (بطور میانگین 5/27 درجه ای پی آی). همچنین نفت این مخازن ترش تر از مخازن ایالت خامی می باشد (با درجه سولفور متوسط 2 درصد).
میادین گوار، تنگه بیجار، ویزنهار، سرکان، ماله کوه، آذر، چنگوله، دهلران، دانان، کبود، قلعه نار، لب سفید، پلنگان، دالپری، لالی، کارون، شاخه، پایدار، پایدار غربی، زیلویی، پرسیاه، نفت سفید، هفت کل، رامین، بند کرخه، آزادگان، کوپال، جفیر، آب تیمور، یادآوران، دارخوین، رامشیر، شادگان، آقاجری، کوه ریگ، مختار، شوروم، ماماتین، ماهشهر، بی بی حکیمه، منصورآباد، تنگو، سیاه مکان، هندیجان، بهرگانسر، سولابدار، کیلورکریم، بینک، نوروز، سوروش، بهمن، اسفندیار، لاله، کوه کاکی، کوه مند، بینالود B، فرزاد B، سروستان، پارس جنوبی، هامون، جاودان، بلال، بانه، رشادت، الوند، سیوند، نصرت، سیری L، مبارک، هنگام، هرمز A، سلخ و گشوی جنوبی.
ایالت مخازن کرتاسه فوقانی- پالئوژن: تعدادی از مخازن هیدروکربوری در سازندهای کرتاسه پسین-پالئوژن (بعد بنگستان) چون سازندهای پابده، جهرم، ایلام واقع شده اند. پراکندگی مخازن این ایالت از لرستان تا فارس می باشد. تعدادی از این مخازن نیز در فروافتادگی بندرعباس و فراساحل آن واقع شده است. گسل جبهه کوهستانی جداکننده دزفول-ایذه محدود کننده بخش شمالی- شرقی این ایالت در زاگرس مرکزی می باشد (شکل 4).
مخازن این ایالت دارای متوسط تخلخل 5/10 درصد (متغیر بین 5 تا 18 درصد) می باشد. درجه سبکی این ایالت همانند ایالت گروه بنگستان (5/27 درجه ای پی آی) و درصد سولفور متوسط 5/2 درصد می باشد.
ویزنهار، هالوش، قلعه نار، مسجد سلیمان، کرنج، جوفیر، اهواز، آب تیمور، یادآوران، دارخوین، منصوری، زاغه، بینک، گلخاری، رودک، نرگسی، بوشگانف کوه کاکی، کوه مند، گلشن، بینالود B، فرزاد A ، فارسی C، مبارک، الوند، دنا، سلخ (قشم)، هنگام، گشوی جنوبی و نمک غربی مخازن تشکیل دهنده این ایالت می باشد.
ایالت مخازن آسماری: بخش اعظمی از میادین نفتی و گازی زاگرس در سازند آسماری واقع شده است. آسماری در بیش از56 مخزن زاگرس مرکزی سنگ مخزن می باشد که عمدتاً از نوع مخازن شکسته می باشند. گسلهای جبهه کوهستانی زاگرس، گسل یا خمش بالارود و گسل جبهه کوهستانی محدود کننده این ایالت در شمال، شمال شرق و جنوب غرب می باشد. به نظر می رسد که آسماری در زون ایذه فاقد خصوصیات مخزنی است (شکل 5). درصد تخلخل در این مخازن بطور متوسط 12 درصد می باشد. متوسط درجه سبکی این مخازن 32 درجه ای پی آی بوده که نسبت به سایر مخازن دارای درجه سبکتری است. درصد سولفور مخازن آسماری 6/1 درصد بطور میانگین می باشد.
میادین نفت شهر، کبود، قلعه نار، دانان، پاپیله، چشمه خوش، لالی، کارون، پایدار، پایدار غربی، زیلویی، مسجد سلیمان، پر سیاه، آسماری، نفت سفید، هفت کل، رامین، سوسنگرد، اهواز، کوپال، کرنج، مارون، شادگان، منصوری، پارسی، آقاجری، رامشیر، منصورآباد، پازنان، رگ سفید، تنگو، ماهشهر، خیرآباد، بی بی حکیمه، هندیجان، کیلورکریم، گلخاری، رودک، میلاتون، چهاربیشه، نرگسی، بینک، دورود، ابوذر، سروش، خشت، بوشگان، کوه کاکی، فروزان، بینالود B، هامون، نمک غربی، گشوی جنوبی و گورزین میادین این ایالت هیدروکربوری مهم است.
سایر مخازن: علاوه بر سازندهای مخزنی اصلی یاد شده، برخی سازندهای دیگر چون میشان (بخش گوری) و رازک در میدان سرخون بطور استثنایی دارای هیدروکربور می باشد. همچنین گرو در میدان ویزنهار دارای کیفیت مخزنی می باشد.
References:
Bordnave, M.L. 2008. The origin of the Permo-Triassic gas accumulations in the Iranian Zagros foldbelt and contiguous offshore area: a review of the Paleozoic petroleum system. J. Pet. Geol. 31, 3–42.
Ehrenberg, S. N., Nadeau, P. H., and Aqrawi, A. A. M., (2007). A comparison of Khuff and Arab reservoir potential throughout the Middle East. AAPG Bulletin, 86. 1709–1732.
Ghazban, F. 2007. Petroleum geology of the Persian Gulf. Publ University of Tehran and NIOC. 707p.
Motiei, H. 1993. Stratigraphy of Zagros. Geological Survey of Iran (in Farsi), 536p.
Motiei, H. 1995. Petroleum Geology of Zagros. Publ. Geol. Surv. Iran (in Farsi), 589p.
Pollsatro, R.M., Total Petroleum Systems of the Paleozoic and Jurassic, Greater Ghawar Uplift and Adjoining Provinces of Central Saudi Arabia and Northern Arabian-Persian Gulf. U.S. Geological Survey Bulletin 2202-H. 107pp
مطالب مشابه :
استخدام-استخدام شرکت نفت-شرایط استخدام-ازنا
سلام ازنا - استخدام-استخدام شرکت نفت-شرایط استخدام-ازنا - دریافت و نمایش ... همچنین مناطق عملیاتی شرکت نفت مناطق مرکزی، شامل مناطق آغار و دالان، سروستان و
راهنمای آزمون استخدامی شرکت ملی نفت ایران
مناطق عملیاتی شرکت نفت مناطق مرکزی :مناطق آغار و دالان ، سروستان و سعادت آباد، دی و سفید زاخور، قشم و سرخون ، ناروکنگان ، نفت شهر، تنگ بیجار ، چشمه خوش
ارزیابی تأثیرات اجتماعی پروژه های صنعت نفت و گاز
از آنجا که بسیاری از پروژه های صنعت نفت و گاز ، در جاهایی اجرا می شود که مردم .... در پایان فاز ساخت،هنگامی که سطح استخدام ها بصورت معنی داری کم می شود ... ویژگیهای اجتماعی ـ اقتصادی جوامع محلی در حوزه های نفتی سروستان-سعادت آباد و خشت- کمارج.
ارتقاء جاده‌ی خرامه- نی‌ریز در سازمان محیط زیست کشور تصویب شده است
نماینده‌ی مردم خرامه، سروستان و کوار در مجلس شورای اسلامی معتقد است: قدمت این منطقه به ... از اعتبارات شرکت نفت حدود ۲۰ کیلومتر زیرسازی شود اما بعد از آن متوقف شد.
ایالت های مخزنی زاگرس و ویژگی های کلی آن
مخازن نفتی و گازی زاگرس و خلیج فارس در بخش ایرانی به پنج ایالت زمین .... B, C، فروزان، فرزاد A، فردوسی، گلشن، پارس جنوبی، هامون، سروستان، باووش، .... لیست و آدرس کلیه شرکت های خصوصی فعال در زمینه بالادستی نفت جهت ارسال رزومه و استخدام.
سهراب سپهري
21 مارس 2013 ... سپس به تهران آمد و در دانشکده ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و هم زمان به استخدام شرکت نفت در تهران در آمد که پس از هشت ماه کار
حوضه های نفتی مهم ایران
این ناحیه دارای سیستم نفتی متفاوت با دیگر نواحی هیدروکربوری ایران بوده واز ..... ميدان هاي شوروم ، سروستان وويزنهار به عنوان پوش سنگ اصلي در نظر گرفته شده اند . .... کلیه شرکت های خصوصی فعال در زمینه بالادستی نفت جهت ارسال رزومه و استخدام.
آگهی استخدام در بیمارستان های لامِرد و اشکنان
7 ژانويه 2012 ... آگهـــي استــــخدام قراردادی داخلي (دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ... بیمارستان علی اصغر شیراز و سروستان هر کدام یک نفر مرد یا زن .
کارت ورود به جلسه آزمون ارشد فراگیر منتشر شد
17 دسامبر 2013 ... جدول شماره 2ـ نشاني محل رفع نقص كارت شركت در آزمون داوطلبان فراگير كارشناسي ..... (2524)، سپيدان (2528)، سروستان(2531)، كوار(2535)،شيراز(2536)، فيروزآباد ..... بندرلنگه : بلوار جانبازان- جنب شركت نفت- ناحيه فلات قاره- دانشگاه پيام نور ... آغاز ثبت نام آزمون استخدامی سراسری در کشور / دانلود دفترچه آزمون
برچسب :
استخدام شرکت نفت سروستان