شترمرغ

برخی فواید شتر مرغ
چرم این حیوان بعد از چرم محکم کوروکودیل مقاوم ترین چرم بوده ونسبت به چرم گاو و گوسفند در حدود ۳ الی ۴ برابر استحکام بیشتری دارد.طول چرم شترمرغ در حدود ۵/۱ متر می باشد که قیمت تمام شده ان به صورت خام در حدود ۷۰ تا ۱۳۰ هزار تومان متغییر است.در صورتی که تولید کننده ای امکان دباغی آن را داشته باشد می تواند چرم دباغی شده را در حدود رقمی ما بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان به فروش برساند که این مسئله در نوع خود بسیار در خورد توجه است.گوشت این حیوان به خاطر داشتن درصد بسیار پایین کلسترول و اوره می تواند به عنوان یک منبع غذایی قابل اطمینان برای سالمندان، بانوان باردار و افراد مبتلا به عارضه های قلبی در نظر گرفته شود.در برخی کشورها قرنیه چشم و تاندوم پای این حیوان را به بدن انسان پیوند می زنند که امید ان می رود در طی سالیان آینده با بومی شدن این تکنولوژی سالانه هم وطنانی که نیازمند استفاده ازاین اعضاء هستند بتوانند از رنج و درد ناشی از کمبود این اعضاء آسوده گردند.
همچنین هنرمندان ماهر و زبر دست با استفاده از پوست محکم تخم شتر مرغ اجسام هنری بسیار زیبایی را تولید می کنند که در نوع خود بسیار جالب و استثنایی است.

تاریخچه
شترمرغ که با نام ostrich در زبان انگلیسی شناخته می شود بزرگترین پرنده در روی زمین است. با اینکه این پرنده نمی تواند پرواز کند اما قدرت فوق العاده ای در دویدن و مبارزه علیه تهدیدات گوناگون برخوردار است. اجداد شترمرغ امروزی قدمتی بالغ بر ۲۰ میلیون سال پیش دارند اما توجه انسان به این جاندار از ۷۵۰۰ سال پیش تا کنون بوده است.

شترمرغ به طوری کلی جز خانواده استراتیونیدای قرار می باشد که متاسفانه از این خانواده تنها شترمرغ امکان بقاء و ادامه حیات را پیدا کرده است.این جاندار از جنس استروتیو struthio و گونه استروتیوکاملوس struthio camelus می باشد و از نقطه نظر تجاری و پرورش دو نژاد گردن آبی و گردن قرمز مورد توجه است. (در کشور ما بیشتر تولید کنندگان از این دو نژاد در مزارع خود استفاده می کنند .)

گردن قرمز

۱- استروتیوکاملوس کاملوس
۲- استروتیوکاملوس ماسائیکوس

گردن آبی

۱- استروتیوکاملوس مولیبدوفانس
۲- استروتیوکاملوس استرالیس

خصوصیات پرندگان نژاد گردن قرمز؛ گردن و ران جنس نر این پرندگان طیفی از رنگ قرمز است.در بالای سر کرک های نرم و گردنی با رنگ قرمز کم رنگ دارند.پرهای تیره جنس نر این نژاد به رنگ سیاه سیر متمایل است.

خصوصیات نژاد گردن آبی؛ در جنس نر گردن و ران برهنه نیست و مقادیر زیادی رنگ دانه قهو ه ای – خاکستری به همراه دارد.ساق پای این پرندگان قرمز روشن است. در قمست بالای سر موی بیشتری وجود دارد گردن وران روشن تر بوده و عمدتا به رنگ خاکستری می زند.

برخی مشخصات منحصر به فرد شترمرغ
عمده خصوصیات این جاندار با سایر پرندگانی که زندگی میکنند تفاوتهای فاحشی دارد.به عنوان نمونه این جاندار قادر است در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۳ دقیقه ای با سرعتی معادل ۶۰ تا ۷۰ کیلموتر در روی زمین بدود.این جاندار تنها پرنده ای است که فقط دو انگشت از ۴ انگشت اصلی که باید داشته باشد را دارا می باشد که به نام انگشت های سوم و چهارم معروف هستند.انگشت سوم بیشتر در حفظ تعادل این پرنده موثر است.انگشت چهارم این جاندار به کمک پاهای قوی شترمرغ قادر خواهد بود یکی از مرگ بار ترین لگدها را به سمت دشمن خود و یا عاملی که از دید وی «خطر» تلقی شود پرتاب کند.

آقای سهرابی که یکی از تولید کنندگان شترمرغ است می گوید؛ اگر کسی موجبات عصبانیت پرنده را به وجود اورد و حیوان عصبانی برای دفاع از خود به سمت وی لگد بزند احتمال زنده ماندن فرد در برخی موارد که ضربه به ناحیه قفسه سینه وارد شود تقریبا صفر است.

از این رو بهترین راه گرفتن شترمرغ این است که از طرفین اقدام به گرفتن ان بنمایم و خود را در برابر ضربات احتمالی که از سمت جلو و پایین وارد می شود، مصون بنمائیم.

شاید برای کسانی که زیاد با این پرنده آشنایی ندارد این نکته جالب باشد که شتر مرغ ها قادر هستند اجسام و موجوداتی که در شعاع ۵ /۳ کیلومتری وجود دارد را مشاهده نمایند.البته به خاطر فیزیولوژی منحصر به فردی که این پرنده در چشمانش دارد قادر است تا مسافت های بسیار دور را در زیر نور شدید آفتاب رصد کند.
اندازه چشم این پرنده در حدود سه الی چهار برابر چشم یک انسان است و می تواند با استفاده از پلک سومی که به همراه دارد چشم خود را تمیز نماید.مقاومت وی در برابر تحمل کم ابی نیز بسیار در خور توجه است.زیرا به واسطه غدد نمکی که در بینی آن وجود دارد می تواند در این مورد مقاومت مناسبی را داشته باشد.
از خصوصیات جالب این پرنده آن است که اگر یک مرتبه اقدام به گرفتن او بنمائیم مانند طوطی ها خود را برای مدتی به مردن می زند در حالی که زنده است.

شتر مرغها عمر نسبتا طولانی نیز دارند که به طور متوسط مابین ۵۵ تا ۶۵ سال به طول می انجامد و عمر اقتصادی مابین ۳۰ الی ۴۰ سال را دارا می باشد.این مسئله به لحاظ ماهیت اقتصادی و نوع مدیریت گله بسیار حائز اهممیت است.چرا که اگر شتر مرغ ماده ای را با یک گاو ماده مقایسه کنیم به نکته مهمی پی خواهیم برد. عمر اقتصادی یک گاو ماده که گوساله های پرتولیدی (مقصود گوساله های نر پروراری است) را می تواند به دنیا بیاورد کمتر از ۷ سال است در حالی که یک شتر مرغ ماده اصیل می تواند تا چندیدن دهه از این منظر مفید فایده باشد وبا تولید هزاران تخم سهم مهمی در تولید پروتیئن مورد نیاز جامعه داشته باشد.

تخم گذاری شتر مرغ های ماده درهر دوره حدود ۲۰ تا ۱۰۰ عدد می باشد و انهایی که قابلیت تولید ۱۰۰ تا ۱۶۷ عدد را دارند به احتمال خیلی زیاد قادر خواهند بود تا در طی فصول غیر تولید مثلی نیز تخم گذاری نمایند. نرخ جوجه آوری تخم های باور شده به عوامل متعدد و متنوعی وابسته است اما با این حال رقمی در حدود ۲۰ تا ۶۰ درصد میزان جوجه آوری تخم شتر مرغ ها تخمین زده شده است.

تعیین جنسیت شتر مرغ
بر خلاف سایر طیور و نشخوار کنندگان پرورشی که تقریبا از همان روز اول می توان جنسیت انها را تشخیص داد در مورد شتر مرغ این کار بایستی در طی سه ماه اول زندگی صورت گیرد.البته برای انجام این عمل حتما افراد متخصص و کارآمدی باید در نظر گرفته شوند تا از آسیب های احتمالی وارده به جوجه شتر مرغ جلوگیری شود.برای این منظور روش های مختلفی وجود دارد که در اینجا به یکی ا زان روش ها اشاره می کنیم.

در این حالت جوجه به وسیله یک دست از طریق پا به صورت واژگون مقید می گردد سپس انگشت نشانه را که به وسیله مواد ی مانند پارافین چرب شده را در بخش جلویی کلوآک قرار داده و انگشت شست را درخارج و محل قدامی کلوآک می گذاریم.با چرخش دست به آرامی و با احتیاط کامل آلت تناسلی بیرون زده می شود .اگر آلت خارج شده به صورت مخروطی و دارای «شیار منی» بود جنسیت نر است.اما اگر «کلیتوریس» از پهلو باریک بود و فاقد شیار، آلت تناسلی ماده است.

تعیین جنسیت برای جوجه شتر مرغ های بالغ بسیار ساده است و با مشاهده فیزک ظاهری انها می توان از نوع جنسیتشان آگاهی به دست آورد.بدین صورت که نرها دارای پر و بال سیاه بوده ولی ماده ها دارای پرهای قهوه ای خاکستری هستند.البته باید به این نکته نیز توجه کرد که عموما اندازه بدن نرها و ماده ها با یکدیگر متفاوت بوده و به راحتی قابل تفکیک است.

در فصول تولید مثلی رنگ منقار ،اطراف چشم ها و پوست پای شتر مرغ نر به رنگ قرمز در می آید که به خاطر ترشحات بیضه است.عدم وجود پر و بال سیاه نیز در اثر ترشح هورمون های تخمدان است که به واسطه این خاصیت می توان دریافت که شتر مرغ مورد نظر ماده است.

نیازهای حیاتی
بررسی برخی از نیازهای حیاتی شترمرغ کمک شایانی به تولید کننده می کند تا بتواند برنامه ریزی های لازم را در جهت افزایش تولید داشته باشد.از این رو به برخی از این عوامل اشاره می کنیم:

۱- آب مورد نیاز
یکی از محاسنی که پرورش این پرنده را از سایرین مجزا می کند وابستگی کمتر این جاندار به آب در مقایسه با طیور دیگر است.به نحوی که اگر در مکانی که اساسا از درجه حرارات بسیار بالا و رطوبت کمی برخوردار است ، نسبت به جثه مصرف روزانه ۱۲ لیتر آب برای وی کافی است.در حالی که این مقدار در آب و هوای بارانی و یا مرطوب تقریبا بسیار کمتر است.به طوری که دریافت رطوبتی که بر روی علف ها وجود دارد می تواند نیازهای آبی این جاندار را تاحدود بسیار زیادی تامین کند.

۲- استراحت
حدودا زمانی معادل ۸ ساعت در روز را به استراحت می پردازند و در طی این مدت خستگی ناشی از فعالیتهای روزمره را از تن به در می کنند.

۳- تغذیه
تقریبا ۷ ساعت از روز را صرف تغذیه و استفاده از منابغ غذایی می نماید. در طی ساعات ۷ تا ۹ صبح و ۱۸ تا ۲۰ عصر بیشترین مصرف مواد غذایی توسط این پرنده صورت می گیرد .

۴-رفتارهای تولید مثلی
بدون شک یکی از مهمترین رفتارهایی که برای تولید کننده بسیار مفید است و باید به ان توجه کند همین مسئله است.رفتارهای تولید مثلی تقریبا از ابتدای فصل تابستان در آب و هوای خشک و گرم اغاز می گردد.در این زمان شترمرغ نر با سر دادن صدا ها و اوزها به خصوصی تمایل ابتدایی خود را برای انجام تولید مثل از خود نشان می دهد.در این حال شتر مرغ ماده برای جفت گیری مکث کرده و به این صدا ها گوش می دهد. در این زمان شتر مرغ نر دچار تغییراتی همچون تغییر در رنگ پوست پا و نوک می گردد.اما شتر مرغ ماده تغییرات آنچنانی نمی کند. زمانی که جنس نر ماده ای را برای خود انتخاب کرد نسبت به سایر ماده ها بی تفاوت می شود .در این زمان جنس ماده نیز به صورت بی هدف در حالی که بال و منقار وی حالت افتادگی پیدا کرده است به دور نر می چرخد.رفتار بارزی که در حین عمل جفت گیری از جنس نر سر می زند بسیار جالب و منحصر به فرد است.به گونه ای که بال های خود را به صورت باز کرده در می اورد و سرش را با گردن مارپیچی شکل به سمت چپ و راست بدنش می چرخاند.بعد از چند حرکت دیگر عمل نزدیکی مابین دو جنس صورت می گیرد.نکته جالبی که در مورد رفتارهای تولید مثلی مطرح است ان می باشد که در طی مواقعی که درجه هوا کم شده و باد وباران شدیدی برقرار است تقریبا هیچ کدام از پرندگان رغبت خاصی برای انجام عمل تولید مثل از خود نشان نمی دهند.

این جانداران در طی فصل جفت گیری از خود صدا های به خصوصی نیز تولید می کنند که به صورت ام ممتد ( mmmmmmmm) شنیده می شود.

نسبت مابین نرو ماده در گله های مولد
هر تولید کننده ای بر اساس امکانات، نژاد، شرایط اقتصادی و عواملی از این دست نسبت به تولید این جاندار برای خود برنامه ریزی هایی را انجام می دهد.اما بر اساس یکسری قواعد از پیش تعیین شده می توان ترکیب جنسیتی گله پرورشی را سازماندهی کرد.در گله های مولد معمولا نرها و مادها را با یکدیگر مورد پرورش قرار می دهند.بر این اساس که دو شترمرغ ماده را به ازاء یک شتر مرغ نر در فضایی معادل ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متر مربع نیاز است.می توان ترکیب این ۳ دام را یک واحد دامی نامید.

هر چند نسبت یک نر به یک ماده برای باروری بالا ظاهرا خوب و متعادل به نظر می رسد اما در مرحله عمل ایجاد هماهنگی میان ان دو قدری دشوار است.اگر دو جفت از هماهنگی منسجم و بالایی برخوردار نباشند مسئله جفت ناسازگار به وجود می آید که زیاد خوب نیست. بر اساس تجربیات به دست امده ایجاد تعادل جنسیتی ۱ به ۲ و یا ۱ به ۴ نر به ماده سبب می شود تا نرخ مناسبی از باروری ماده ها به وجود آید.از طرفی نیز باید به این نکته اساسی و مهم نیز توجه نمود که نسبت های بالاتر از ۱ به ۴ در مرحله عمل زیاد مناسب و کار آمد نیست.علت این مسئله نیز به این نکته بر می گردد که چون نرها نمی توانند به صورت هم زمان با سایر ماده ها آمیزش کنند و نتیجتا سرانجام جفت گیری نوبتی موجب می گردد که تعداد بسیار زیادی تخم نابارور به وجود آید که ضررو زیان نسبتا زیادی را متحمل تولید کننده می کند.

باید متذکر شویم که شتر مرغ ها به فراخور موقعیت و سیستم تولید مثلی که در آن به سر می برند قادراند در بازه زمانی ۵ تا ۹ ماه در طی مدت یک سال به تولید تخم بپردازند .

جوجه کشی
به منظور بالا بردن سطح تولید و نیز کاهش ضایعات و جوجه آوری بیشتر در تخم ها از دستگاه های مخصوص جوجه آوری استفاده می شود .این دستگاه ها طی سالیان اخیر پیشرفتهای بسیار زیادی راداشته اند به گونه ای که با ورود سیستم های رایانه ای و نیز بهره گیری از توان مکانیکی میزان تولید جوجه های یک روز بیشتر از قبل شده است.

اما با این حال دستگاه هایی باید برای این منظور انتخاب می شوند که فرد را تحت تاثیر تبلیغات خود قرار نداده و در مرحله عمل امتحان خود را پس داده باشند.لذا از مدل هایی که امروزه در بازار وجو دارند ان دسته از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند که قادر باشند درطی مدت زمانی که تخم ها درون ان به سر می برند شرایط استاندارد وایده آل را تا حدود استانداری حفظ نمایند.

شرایط دستگاه جوجه آوری
تخم شتر مرغ ها در طبیعت مابین ۴۰ تا ۴۷ روز زمان نیاز دارد تا به جوجه تبدیل شوند و به خاطر شرایطی که در طبیعت حاکم است ، تولد جوجه ها در دامان طبیعت همواره از ریسک بالایی برخوردار می باشد . با این حال جوجه هایی که به صورت طبیعی به دنیا آمده اند سر زنده تر از جوجه های داخل دستگاه جوجه کشی هستند.

همانطور که گفته شد شتر مرغ ماده در هر فصل تخم گذاری در حدود ۴۰ تا ۱۰۰ عدد تخم تولید می کنند.لذا این مقدار تخم را باید به مدت ۳۹ روز در دستگاه ستر قرار داد و در روز ۴۰ به هچر منتقل شوند.درجه حرارت دستگاه جوجه کشی باید در حدود ۵/۳۵ تا ۷/۳۶ سانتیگراد باشد. رطوبت نسبی ۴۰% نیز در کنار درجه حرارت باید لحاظ گردد.تهیویه مناسب و نیز «چرخش» تخم ها نیز از فاکتورهای اساسی است که باید نسبت ان توجه خاص نمود.به طوری حداقل هر ۱۲ ساعات یکبار این کار صورت «باید» صورت گیرد اما برای استحصال نتیجه بهتر اگر هر ۶ ساعت یکبار به انجام این کار مبادرت شود درصد جوجه آوری تخم ها بیشتر می گردد.

در مورد استفاده از دستگاه های جوجه کشی ذکر چند نکته بسیار حائز اهمیت است.

۱- اگر دستگاه مورد نظر در منطقه ای قرار دارد که احتمال قطعی برق برای چندین ساعات وجود دارد ، بایستی تمهیدات لازم برای این منظور در نظر گرفته شود.
۲- هنگام قرار دان تخم شترمرغ ها نیازی به شستن و قرار دادن انها در دستگاه نیست.
۳- قبل از ورود تخم ها باید از اعمال شرایط بهداشتی و پاکیزه بودن دستگاه اطمینان پیدا کرد و بعد از خروج جوجه ها نسبت به انجام ضد عمل ضدعفونی سازی دستگاه ها اقدامات لازم را انجام داد.

۴ – از چرخش به موقع و نیز قرار گرفتن صحیح تخم ها در جای خود باید مطمئن شد.
۵- اگر شما تازه کار هسیتد و تجربه علمی کمی در این مورد دارید باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که تخم های ورودی به دستگاه نباید بیش از ۵الی ۶ روز در انبار نگه داشته شده باشند(برای ایجاد نظم در جمع آوری و یک دست کردن تخم شتر مرغها ، آنها به وسیله کارگران جمع آوری و در انبارهایی ذخیره می شوند)چرا که اگر آنها بیش از زمان گفته شده در انبار باشند نه تنها با کاهش وزن ۲ درصدی در روز مواجه می شوند بلکه در اثر از بین رفتن آب آلبومن اطراف جنین، احتمال مرگ و میر زیاد جنین ها وجود دارد.

بهترین شرایط انبار کردن در درجه حرارت ۱۵ سانتیگراد و رطوبت ۷۵ درصد می باشد.َ

شترمرغ

مطالب مشابه :

کیفیت گوشت شترمرغ

فضاي مورد نياز براي پرورش شترمرغ

گوشت قرمز، گوشت ماهی یا گوشت شترمرغ! كدامشان كم‌چرب‌تر است؟

طرح پرورش شترمرغ(مدیریت تولید)

حمایت ازتولید کنندگان داخلی درگروجلوگیری ازواردات گوشت

شترمرغ نه شتر نه مرغ؛ فرصتی برای تولید و اشتغال/ سالم‌ترین گوشت قرمز

شترمرغ

شترمرغ

قیمت انواع سنین شترمرغ