زندگینامه آذر بیگدلی
آذر بیگدلی
|
'لطفعلی(بیک آذر) بیگدلی' | |
|
تولد |
|
|
مرگ |
|
|
لقب‌ها |
آذر |
|
زمینه فعالیت |
|
|
دوره |
قرن دوازدهم هجری |
|
والدین |
آقاخان بیگدلی شاملو |
|
آثار |
تذکره آتشکده یا آتشکده آذر |
. لطفعلی آذر بیگدلی (1134- 1195 ق)
لطفعلی آذر بیگدلی (1134- 1195 ق)، شاعر و نویسنده در اصفهان متولد شد. آذر مدتی در خدمت عادل شاه افشار سمت مستوفی و نویسنده داشت. در بیست سالگی شعر گفتن را آغاز كرد. نخست تخلص والد و سپس نكهت و عاقبت آذر را برگزید و مدتها در كنار شاعرانی همچون هاتف اصفهانی، میر مشتاق، رفیق اصفهانی و صباحی كاشانی از شعرای طراز اول زندیه محسوب می‌شد. او از شاعران پیشگام نهضت بازگشت به سبك عراقی بود «دیوان» شعرش حدود هفت هزار بیت بود كه در تاراج اصفهان از بین رفت وی در سال 1195 ق در قم در گذشت.
گروه : مشاهیر ملی
رشته : زبان و ادبیات فارسی
گرایش : شاعر و نویسنده
والدین و انساب : لطفعلی آذر بیگدلی، فرزند آقاخان بیگدلی شاملو است. آقا خان پدر وی از بزرگان طائفه شاملو بود. صاحب «فرهنگ سخنوران» آذر قمی را آذر بیگدلی می‌داند در صورتی كه شیخ آقا بزرگ تهرانی آذر قمی را آذر بن اخگر می داند كه او نیز از فرزند زادگان آذر بیگدلی است با چند واسطه.
خاطرات کودکی : مقارن فتنه افغان والدین لطفعلی آذر بیگدلی، او را به اجبار به قم بردند و پس از چهارده سال اقامت در این شهر در بدو جلوس نادر شاه به دلیل اینكه پدرش به حكومت لار و بنادر خلیج فارس انتخاب شد به شیراز سفر كرد و پس از فوت پدر با عم خود حاجی ولی بیگ مسرور به زیارت و انجام مناسك حج رفت سپس به مشهد و اصفهان نیز سفر كرد و در اصفهان مقیم گردید.
هم دوره ای ها و همکاران : لطفعلی آذر بیگدلی، مدتها در كنار شاعرانی همچون هاتف اصفهانی، میر مشتاق، رفیق اصفهانی و صباحی كاشانی از شعرای طراز اول زندیه محسوب می‌شد، بود.
زمان و علت فوت : لطفعلی آذر بیگدلی در سال 1195 ق در قم در گذشت.
مشاغل و سمتهای مورد تصدی : لطفعلی آذر بیگدلی مدتی در خدمت عادل شاه افشار سمت مستوفی و نویسنده داشت. در بیست سالگی شعر گفتن را آغاز كرد. نخست تخلص والد و سپس نكهت و عاقبت آذر را برگزید و مدتها در كنار شاعرانی همچون هاتف اصفهانی، میر مشتاق، رفیق اصفهانی و صباحی كاشانی از شعرای طراز اول زندیه محسوب می شد.
آرا و گرایشهای خاص : لطفعلی آذر بیگدلی، از شاعران پیشگام نهضت بازگشت به سبك عراقی بود.
زندگی
آذر بیگدلی چهاده سال در قم اقامت گزید و پس از اتمام تحصیلات خود به سیر و سیاحت پرداخت، او چندی در خراسان و اصفهان و شیراز گذراند و مدتی مداح جانشینان نادرشاه بود و سپس به مدح کریم‌خان زند پرداخت.
آثار :
1- «دیوان» شعرش حدود هفت هزار بیت بود كه در تاراج اصفهان از بین رفت 2- آتشكده آذر
ویژگی اثر : تذكره‌ای نفیس است به نام كریمخان زند .((تذكره آتشكده)) مشتمل است بر دو مجمره در شرح حال 842 تن از شعرای ایران و هند. مجمره اول حاوی یك((شعله)), سه((اخگر)) و یك((فروغ)) است كه در آن اطوار و اشعار شاهان و شاهزادگان ایران, توران, هندوستان و چند تن از امرای ترك آمده است. مجمره دوم مشتمل است بر دو((پرتو)) كه((پرتو)) اول به افكار و آرای معاصرین مولف اختصاص یافته و((پرتو)) دوم خاتمه كتاب است. گفتنی است این كتاب از روی نسخه چاپ سنگی(بمبئی 1277 ه) به چاپ رسیده است.
3- دفتر نه آسمان ویژگی اثر : شرح حال شعرای معاصر آذر
4- ساقی نامه 5- مثنوی یوسف و زلیخا
ویژگی اثر : این مثنوی بر وزن «گلشن راز» مشتمل هزار بر دوازده بیت كه از این مثنوی فقط نزدیك هزار و پانصد بیت را خود آذر در آتشكده آورده است. 6- مغنی نامه
آذر در غزلسرايي و قصيده گويي مهارت داشت، وی در سنّ چهل‌سالگی (۱۱۷۴ هـ. ق) ، تذکره آتشکده یا آتشکده آذر را که ترجمهٔ احوال بسیاری از شعرای بزرگ است ، تألیف کرد.
آتَشْكَده، تذكره‌اي است به زبان فارسي شامل شرح حال و گلچيني از اشعار نزديك به 850 شاعر پارسي گوي. نويسندة آن لطفعلي بيگ در اصفهان ديده به جهان گشود و 14 سال آغاز عمر خود را در قم به سر برد و به اتفاق عمّش به سفر حج رفت و آنگاه به شيراز و مشهد سفر كرد و سرانجام به اصفهان بازگشت. پدر وي از فرزندان بيگدل خان بن ايلدگز خان بن اغوز خان بود، و از اين رو نسبت او به قبيلة تركمن اغوز و عشيرة بيگدلي مي‌رسد (نك : آذر بيگدلي). او تأليف اين كتاب را در 1174ق/1761م به نام كريم خان زند (د 1193ق/1779م) آغاز كرده و تا 1193ق (آخرين تاريخي كه در آن ذكر شده است) به تكميل آن مشغول بوده است (استوري، I(2)/871). آتشكده ترتيب جغرافيايي دارد و بيشتر ان بر حسب كشورها، ايالتها و شهرها تنظيم يافته و مشتمل است بر اشعار شاهان، شاهزادگان، اميران و شاعران آذربايجان، خراسان، طبرستان، استراباد، گرگان، عراق عرب و عجم، فارس، بلخ، خوارزم، ماوراءالنهر، دكن، دهلي، كشمير، و نيز بانوان شاعر، شاعران معاصر نويسنده و گلچيني از اشعار خود او و گزيده‌اي از مثنوي يوسف و زليخا. ترتيب بخشهاي گوناگون اين كتاب و مطالب آنها بدين قرار است: پيش گفتار، مشتمل بر شمه‌اي از تاريخ 50 سالة نابساماني ايران از حملة افغان تا استقرار نظم در ايالات جنوبي ايران توسط كريم‌خان؛ شعله، مشتمل بر اشعار شاهان و شاهزادگان و اميران؛ مجمر اول، شامل شاعران متقدم؛ مجمر دوم، مشتمل بر شاعران معاصر نويسنده.
مجمر اول داراي 3 اخگر است: اخگر اول، شاعران ايران؛ اخگر دوم، شاعران توران زمين؛ اخگر سوم، شاعران هندوستان.
اخگر اول، داراي 5 شراره است: شرارة اول، شاعران آذربايجان؛ شرارة دوم، شاعران خراسان؛ شرارة سوم، شاعران طبرستان و استراباد و جرجان؛ شرارة چهارم، داراي 2 شعاع است: شعاع اول، شاعران بلاد عراق عرب؛ شعاع دوم، شاعران بلاد عراق عجم؛ شرارة پنجم شاعران بلاد فارس.
اخگر دوم، داراي 3 شراره است: شرارة اول، شاعران بلخ؛ شرارة دوم، شاعران خوارزم؛ شرارة سوم، شاعران ماوراءالنهر و توابع آن.
اخگر سوم، داراي 3 شراره و يك فروغ است: شرارة اول، شاعران دكن؛ شرارة دوم، شاعران دهلي؛ شرارة سوم، شاعران كشمير؛ فروغ، حالات و مقالات زنان هر ولايت.
مجمر دوم داراي 2 پرتو است: پرتو يكم، سخن‌سرايان معاصر نويسنده؛ پرتو دوم، حالات نويسنده و گلچيني از اشعار وي.
پژوهشگران را دربارة چگونگي فراهم آمدن اين كتاب گفت‌وگوست. گلچين معاني آتشكده را با خلاصه‌الاشعار و زبده‌الافكار، نگاشتة تقي‌الدين كاشي (ز 993ق/1584م) سنجيده و به اين نتيجه رسيده است كه گرچه آذر مدعي است كه شخصاً به گزينش اشعار شاعران پرداخته ولي آنچه در آتشكده در مورد شاعران پيشين تا اوال سدة 11ق/17م آمده خلاصة ناچيزي از آن تذكرة بزرگ است. دربارة معيار انتخاب اشعار هم قضاوتها متفاوت است. با اينهمه، آتشكده داراي فوائد تاريخي مهم است و از منابع تذكره‌نويسان دوره‌هاي بعد به شمار مي‌رود. اين كتاب نخستين‌بار در 1249ق/1833م در كلكته و بار دوم در 1277ق/1860م در بمبئي چاپ شده و پس از آن دوبار هم در ايران به چاپ رسيده است. 3 جلد از چاپ انتقادي آن توسط حسن سادات ناصري، با پيش گفتار و حواشي سودمند (تا پايان شاعران عراق عجم) در 1336ـ1340ش در 1354 صفحه در تهران چاپ و منتشر شده است
. او منظومه‌ای نیز به نام یوسف و زلیخا به تقلید از یوسف و زلیخای جامی سروده است. آذر بیگدلی در قصیده و غزل مهارت داشت و پیرو سبک شاعران پارسی‌گوی بود.
نمونه شعر
|
به شیخ شهر، فقیری ز جوع برد پناه |
|
بدین امیدکه از جود، خواهدش نان داد |
|
هزار مسئله پرسیدش از مسائل و گفت: |
|
اگر جواب ندادی نبایدت نان داد! |
|
نداشت حال جدال آن فقیر و شیخ غیور |
|
ببرد آبش و نانش نداد تا جان داد |
|
عجب‌که با همه دانایی این نمی‌دانست |
|
که "حق" به "بنده" نه روزی به شرط ایمان داد |
|
من و ملازمت آستان پیر مغان |
|
که جام می به کف کافر و مسلمان داد |
|
به شیخ شهر ، فقیری ز جوع برد پناه |
|
بدین امیدکه از جود، خواهدش نان داد |
|
هزار مسئله پرسیدش از مسائل شرع |
|
که گر نگفتیت آخرنبایدت نان داد! |
|
نداشت حال جدال آن فقیر و شیخ غیور |
|
ببرد آبش و نانش نداد تا جان داد |
|
عجب‌که با همه دانایی این نمی‌دانست |
|
که "حق" به "بنده" نه روزی به شرط ایمان داد |
|
من و ملازمت آستان پیر مغان |
|
که جام می به کف کافر و مسلمان داد |
منابع:
مطالب مشابه :
زندگینامه آذر بیگدلی
تحقیق و پژوهش در همه زمینه ها - زندگینامه آذر بیگدلی - (شعله)), سه((اخگر)) و یك((فروغ))
مقاله: اثر خلق (عواطف) بر پردازش اطلاعات و یادگیری انگلیسی به عنوان زبان بیگانه
نویسنده : بیگدلی، شعله. نویسنده : عشایری،
سوالات تاریخ ادبیات
الف) سید محمد شعله ب ) آذر بیگدلی پ ) اسدا اذر بیگدلی پ ) هاتف اصفهانی ت )
خواندن و شنیدن
هنوز /آهنگساز: محمد رضا چراغعلی/ خواننده: فریدون بیگدلی. ز ياد، خاطره باغ شعله ور شده
درس هفتم
اعضای این انجمن، میر سیّد علی مشتاق، سید محمّد شعله و آذر بیگدلی بودند و بعدها طبیب
ویژگی های دوره بازگشت ادبی
بزرگان ادب و هنر این دوران بود. مشتاق با همکاری عاشق و سید محمد شعله و آذر بیگدلی انجمن .
گنجواره‌ی سهيلي
اي شعله ! لاف پاكي دامن چه صباحی بیگدلی. گرچه جز زهر، من از جام محبت
فهرست کامل شعرای ایران
خورشید بانو ناتوان ، هاتف اصفهانی، آذر بیگدلی ، ابراهیم نادری احمد رضا شعله
هنوز...
ز ياد، خاطره باغ شعله ور شده محمد رضا چراغعلی/ خواننده: فریدون بیگدلی در
برچسب :
شعله بیگدلی