طرح درس دین و زندگی 2درس 6

  درس ششم : آينده ي روشن

هدف کلي : توانايي تبيين دلايل ضرورت معاد و امکان معاد جسماني
اصطلاحات علمي درس :
ضرورت معاد
امکان معاد
استدلال در پرتو حکمت
استدلال در پرتو عدل
حکيم

  مرور مفاهيم :

1. قرآن کريم حيات اخروي انسان را حتمي مي داند و انسان ها را به انديشه ي در آن دعوت مي کند .
2. قرآن کريم زندگي دنيايي را عبث و بيهوده نمي داند و خداوند را از بيهوده کاري منزه مي شمارد .
3. عقل آدمي مي گويد که توجه به خبر انبيا درباره ي آخرت ، ضرورت است و هشدار آنان را بايد جدي گرفت .
4. اقتضاي حکمت الهي وجود جهان آخرت و بازگشت انسان به سوي خداست .
5. اقتضاي عدل الهي وجود جهاني به نام آخرت است نا انسانها به آن چه استحقاقش را دارند ، برسند .
6. زنده شدن انسان ها پس از مگر با همه ي قوانين علمي سازگار است و امکان تحقق آن وجود دارد .  

  سوره نساء ، آيه ي 87
سوره مؤمنون ، آيه ي 115 و 116

1. براي قاعده عقلي « دفع خطر احتمالي لازم است » ، اگر سيم برقي را که بدون حفاظ است ، بر ديوار منزل خود مشاهده کنيم و يکي از اعضاي خانه به ما خبر دهد که در آن برق جريان دارد ، از دست زدن به آن خودداري مي کنيم . زيرا در اين گونه موارد از يک قانون عقلي پيروي مي کنيم که مي گويد : « دفع خطر احتمالي لازم است . »

2. مهم ترين خبري که انبيا براي بشر آورده اند ، خبر از معاد و سراي آخرت است . همه ي آنان پس از ايمان به خدا ، ايمان به آخرت را مطرح کرده و آن را لازمه ي ايمان به خدا دانسته اند . قرآن کريم با چنان صراحت و قطعيتي از آخرت ياد مي کند که جاي هيچ شک و شبه اي را باقي نمي گذادر . در اين کتاب الهي ، بعد از توحيد و يکتا پرستي ، درباره ي هيچ موضوعي به اندازه ي معاد سخن نرفته است .

3. مهم ترين خبري که انبيا براي بشر آورده اند خبر از معاد و سراي آخرت است . همه ي آنان پس از ايمان به آخرت را مطرح کرده و آن را لازمه ي ايمان به خدا دانسته اند .

4. از ديدگاه انبيا لازمه ي ايمان به خدا ، ايمان به آخرت است .

5. بعد از توحيد مهم ترين موضوعي که در قرآن کريم سخن رفته ، معاد است .

6. استدلالهايي که بر ضرورت معاد دلالت دارند :
- راه حکمت الهي
- راه عدل خداوندي


7. کار حکيمانه ، کاري است با هدف معقول و شايسته که نتايج صحيح و عاقلانه به دنبال دارد .

8.کسي که کارهايش حکيمانه است ف حکيم مي گويند .

9. خدا حکيم است چرا که اگر موجودي را خلق مي کند :
- هدفي شايسته برايش قرار مي دهد .
- امکانات رسيدن به هدف را هم به او اعطا مي کند .
- اگر تمايلات و خواسته هايي در وجودش آفريده ، پاسخ مناسب آن را پيش بيني کرده است .

10. هر انساني ميل به جاودانگي دارد و در آرزوي حياتي جاويدان است . اين گرايش به اندازه اي در آدمي قوي و شديد است که عموم تلاش هاي او ، از قبيل خوردن ، دفاع از خود در برابر خطرها و آفات و کسب و کار را تحت تاثير قرار مي دهد .
حال اگر زندگي انسان منحصر به همين دنيا باشد به معني آن است که به اين ميل او پاسخ درستي داده نشده است . از آن جايي که هر ميلي که در نهاد انسان است ، پاسخگويي در جهان خارج دارد نتيجه مي گيريم که يک زندگي جاويد در جهان آفرينش وجود دارد .

11.« ميل به کمالات بي نهايت » ضرورت معاد را ثابت مي کند :
- انسان طالب و خواستار همه ي کمالات و زيبايي ها ست ، اين طالب در هيچ حدي محدود نمي شود و پايان نمي پذيرد .
- دنيايي که در آن زندگي مي کنيم به تنهايي جاي مناسبي براي پاسخگويي به نيازهاي انسان نيست و عمر محدود انسان نيز با اين گرايش ها تناسب ندارد .
- ممکن نيست که خداوند عشق به خود و حيات ابدي را در وجود کسي قرار دهد و سپس او را در حالي که هنوز به شدت مشتاق اوست و بدان نرسيده از هستي بيندازد .  

  * نتيجه :

اگر مرگ پايان زندگي انسان باشد ، عموم دستورات الهي و سفارش هاي عقل و فطرت بيهوده مي شود و همه ي کمالات کسب شده از دست خواهد رفت . پس ميل به کمالات بي نهايت ضرورت معاد را در پرتو حکمت الهي اثبات مي کند .  

  * نکته :

1. هر انساني دو ويژگي « گرايش به بقا » و « بي نهايت طلبي » را در خود مي يابد .
2. خداي حکيم اين دو گرايش را بي سبب درما قرار نمي دهد .  

  انديشه و تحقيق :
1. ميان حکمت خداوند و ضرورت معاد چه ارتباطي هست ؟

لازمه ي حکمت خدا اين است که هيچ کاري از کارهاي خدا بيهوده و عبث نباشد پس لازمه ي حکمت خدا اين است که زندگي انسان را پاياني نباشد و آن چه در اين جهان به دست مي آورد با مرگ او از بين نرود .  

  2. ميان عادل بودن خداوند و ضرورت معاد چه ارتباطي وجود دارد ؟

نظام حاکم بر اين جهان اجازه نمي دهد که هر کس به طور کامل به نتيجه ي اعمال نيک يا بد خود برسد در اين صورت اگر معاد نبود امکان اجراي عدالت ميان مردمان وجود نداشت . پس عدل خدا ايجاب مي کند که در پي اين جهان عالمي ديگر وجود داشته باشد تا عدل و داد درباره ي همگان اجرا شود .  

  3. در آيات 45تا 48 واقعه ، 5 قيامت و 11 و 12 مطففين تامل کنيد و ببينيد و چه زمينه ها و انگيزه هايي سبب انکار معاد مي شود .

لجاجت و اصرار بر گناهان از قبيل شرک و عناد – تکذيب بهشت و دوزخ به پيروي اغز هواي نفس – انکار قرآن ، ظلم و بدکار بودن .  

  خودآزمايي :
1. گرايش به بقا و جاودانگي ............ معاد را ثابت مي کند .

ج ) ضرورت  

  2. حقيقت وجودي انساني .............. است .

ج ) نفس و روح  

  3. براي قاعده عقلي « دفع خطر احتمالي لازم است » نمونه بياوريد ؟

ج ) اگر سيم برقي را که بدون حفاظ است ، بر ديوار منزل خود مشاهده کنيم و يکي از اعضاي خانه به ما خبر دهد که در آن برق جريان دارد ، از دست زدن به آن خودداري مي کنيم . زيرا در اين گونه موارد از يک قانون عقلي پيروي مي کنيم که مي گويد : « دفع خطر احتمالي لازم است . »  

  4. « ميل به کمالات بي نهايت » چگونه ضرورت معاد را ثابت مي کند ؟

ج )
- انسان طالب و خواستار همه ي کمالات و زيبايي ها ست ، اين طالب در هيچ حدي محدود نمي شود و پايان نمي پذيرد .
- دنيايي که در آن زندگي مي کنيم به تنهايي جاي مناسبي براي پاسخگويي به نيازهاي انسان نيست و عمر محدود انسان نيز با اين گرايش ها تناسب ندارد .
- ممکن نيست که خداوند عشق به خود و حيات ابدي را در وجود کسي قرار دهد و سپس او را در حالي که هنوز به شدت مشتاق اوست و بدان نرسيده از هستي بيندازد .  

  5. استدلالهايي که بر ضرورت معاد دلالت دارند را نام ببريد ؟

ج )
- راه حکمت الهي
- راه عدل خداوندي