نهاد کتابخانه‌ها آمادگی تحویل گرفتن پروژه نرم‌افزاری را نداشت

انتخاب و اجرای پایلوت نرم افزار در نهاد کتابخانه های عمومی کشور بیش از 2 سال طول کشید

البته ابتدا نهاد به دنبال خرید شرکت بود تا نرم افزاری را که برای کتابخانه هایش تهیه می کند همراه با شرکت تولید کننده آن متعلق به نهاد باشد. اما به علت بالا بودن قیمت ها، از این امر منصرف شدند و تصمیم گرفتند که فقط نرم افزار را با سورس آن خریداری کنند. این موضوع باعث شد که یکی از شرکت های مطرح انصراف دهد و در نهایت دو شرکت باقی ماندند و امتیاز شرکت ما بالاتر بود. سپس نهاد تصمیم گرفت که قبل از انعقاد قرارداد، پایلوت اجرا کند و پیاده سازی نرم افزار در کتابخانه اشرفی اصفهانی تهران انجام شد. پس از تایید آن توسط کارشناسان، پایلوت کتابخانه مرکزی تبریز (به عنوان بزرگترین کتابخانه عمومی نهاد) اجرا گردید. در حدود یکسال و نیم نرم افزار در این کتابخانه اجرا، بررسی و ارزیابی و به اصطلاح چکش کاری شد. تغییراتی بر اساس نیازهای خاص و روند داخلی کتابخانه های عمومی نهاد در این مدت زمان بر روی نرم افزار انجام شد. در پایان این مدت، مجددا در جلساتی با حضور اساتید دانشگاه، نرم افزار مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و در نهایت در نهاد تصمیم گرفتند که وارد مرحله انعقاد قرارداد با شرکت شوند. در واقع پروسه انتخاب و اجرای پایلوت نرم افزار در نهاد کتابخانه های عمومی کشور بیش از 2 سال بطول کشید. در طی این 2 سال و اندی شرکت برای هزینه هایی که در قبال پیاده سازی نرم افزار در کتابخانه ها و هم چنین هزینه هایی بابت رفت و آمد کارشناسان خود در طول مدت بررسی، متقبل شده بود، هیچ پولی دریافت نکرد.

جلسات زیادی برای رسیدن طرح به مرحله قرارداد انجام شد. بالغ بر 500 ساعت جلسه فقط با حضور من برای پیاده سازی و پایلوت نرم افزار و بررسی آن در کتابخانه ها صورت گرفت که طرح به مرحله قرارداد برسد. برای عقد قرار داد آقای مهندس امین منصور، مشاور عالی آقای مهندس واعظی در این مرحله وارد مذاکره شد. 6 الی 7 ماه مدت زمانی بود که برای انجام مذکرات قرارداد طول کشید.

در طول این فرایند دوساله انتخاب نرم افزار در نهاد تغییرات زیادی در سمت های افراد درگیر در پروسه ارزیابی و انتخاب رخ داد

هندسی: در طول این فرایند دوساله انتخاب نرم افزار در نهاد تغییرات زیادی رخ داد. افراد در سمت های خود ثبات نداشتند و تغییر می کردند. این تغییرات در سمت های افراد درگیر، در بررسی نرم افزار و عقد قرار داد مشکلات فراوانی ایجاد نمود و باعث می شد که پروسه انعقاد قرار داد مرتبا به تأخیر بیفتد. در نهایت قرارداد در اسفند ماه 89 توسط مدیر عامل وقت شرکت امضا شد. اما بازهم امضاء نهاد 4 ماه به تعویق افتاد و در 21 تیرماه سال 90 قرار داد توسط آقای برقی شیرازی معاون مالی و اداری نهاد امضاء گردید. از این زمان رسما کار شرکت آغاز شد اگرچه فعالیت شرکت در دو کتابخانه اشرفی اصفهانی و تبریز ادامه داشت.

تاکنون نهاد هیچ پروژه ملی در زمینه فناوری اطلاعات نداشته است/ اصولا اجرای پروژه های بزرگ آی تی از ظرفیت نهاد خارج است

لیزنا: لطفا بفرمائید تاکنون در چند کتابخانه عمومی نهاد سیستم نرم افزاری پیام پياده سازی شده است؟

هندسی: لازم می دانم قبل از پاسخ به این سوال به شما عرض نمایم که در مصاحبه از نهاد اعلام شده بود: "نهاد پروژه های ملی بزرگی در زمینه فناوری اطلاعات را تاکنون پیاده سازی کرده است"؛ بنده به عنوان یک هیأت علمی که تعریف پروژه ملی را می داند با این حرف نهاد کاملا مخالف هستم. نهاد هیچ پروژه ملی تاکنون در زمینه فناوری اطلاعات نداشته است. تا قبل از طرح پیاده سازی نرم افزار مدیریت کتابخانه ای در کتابخانه های عمومی نیز حتی هیچ پروژه بزرگ آی تی در نهاد صورت نگرفته بود. اصولا اجرای پروژه های بزرگ آی تی از ظرفیت نهاد خارج است و پروژه های عنوان شده پروژه های در سطح کوچک و یا متوسط و درون سازمانی هستند. در واقع پروژه پیاده سازی نرم افزار مدیریت کتابخانه ای در کتابخانه های عمومی بزرگترین پروژه ی نرم افزاری است که نهاد تاکنون درگیر آن بوده است.

1200 کتابخانه نهاد در یک زیرساخت اینترنتی به هم متصل شدند و این از ظرفیت آی تی نهاد خیلی بزرگ تر بود

هندسی: شرکت طرح اولیه نهاد را که نصب سرور در هر کتابخانه بود، توسعه داد و پیشنهاد داد که یک پایگاه یکپارچه از کتابخانه ها بسازیم. از این طرح استقبال شد. در طرح شرکت به نهاد اعلام شده بود که نرم افزار کتابخانه های عمومی کشور Web-Based باشد و به صورت متمرکز اداره شوند. در صورتی که طرح نهاد این بود که هر کتابخانه به صورت Stand-alone پیاده سازی شوند. در نهایت در قرارداد مقرر شد که 200 تا 300 کتابخانه عمومی که در آن زمان به اینترنت پرسرعت دسترسی داشتند Web-Based و متمرکز شوند و در بقیه کتابخانه ها، نرم افزار با آموزش کارشناسان شرکت به کارشناسان آی تی نهاد با قرارگیری سرور جداگانه در هر کتابخانه به صورت Stand-alone پیاده سازی گردند. اما تأخیر نهاد در تهیه سخت افزار (5 ماه) و جمع آوری دیتا (10ماه) باعث شد که اینترنت پرسرعت در کشور گسترش یابد و تعداد کتابخانه هایی که به اینترنت پرسرعت دسترسی داشتند از 300 به 500 و سپس به 1000 و در نهایت به 1200 کتابخانه برسند و عملا تقریبا تمام کتابخانه های نهاد به اینترنت پرسرعت مجهز شدند و در نهایت طرح این شرکت پیاده سازی و 1200 کتابخانه نهاد در یک زیرساخت اینترنتی به هم متصل و فعالیتهای مدیریت کتابخانه ای خود را یکپارچه کردند و این از ظرفیت آی تی نهاد خیلی بزرگ تر بود. این 1200 کتابخانه ماهانه یک میلیون و 200 هزار امانت ثبت می کنند و 5 میلیون کاربر و 50 میلیون رکورد دارند. این پروژه اصلا با سایر پروژه های نهاد قابل مقایسه نیست. شاید بتوان آنرا در ردیف یک پروژه ملی دانست.

در ابتدای سال 91 آقای دکتر حداد عادل در مراسمی راه اندازی نرم افزار را در 500 کتابخانه رونمایی کردند. سپس در مراسمی دیگر در چند ماه بعد راه اندازی در 1000 کتابخانه توسط آقای مهندس واعظی رونمایی شد. و در نهایت در شهریور 91 نرم افزار در 1200 کتابخانه راه اندازی گردید.

لیزنا: به نظر شما دليل اصلي تصميم نهاد در رابطه با توليد سيستم نرم افزاری جدید چيست؟

هندسی: وقتی ما وارد مذاکره با نهاد شدیم کسی قبول نداشت که می شود سیستم متمرکزی در کتابخانه های عمومی ایجاد کرد. دیدگاه ما این بود که پیاده سازی نرم افزار پیام برای 500 کتابخانه به صورت متمرکز مشکلی ندارد و در زمان قرار داد نیز حداکثر 300 کتابخانه به اینترنت پرسرعت مجهز بودند. اما با افزایش تعداد کتابخانه ها، نرم افزار جدیدی را خاص نهاد به نام نیکا معرفی کردیم که تکنولوژی آن تلفیقی از تکنولوژی قدیمی تر پیام و نرم افزار جدید ما ثنا است و می تواند تعداد بیشتری از کتابخانه ها را یکپارچه نموده و تحت پوشش قرار دهد. اواخر شهریور 91 نرم افزار نیکا را جایگزین پیام کردیم. بر این اساس کندی های ناشی از تعداد زیاد درخواستها برطرف شد و امکان پیاده سازی تا 3000 کتابخانه به صورت یکپارچه فراهم گردید.

نهاد آمادگی تحویل گرفتن پروژه را نداشت

ما آمادگی داشتیم که نرم افزار را تحویل دهیم چون قرارداد با ما خرید نرم افزار بود نه اجرای آن. قرار بود نهاد مجری برای نرم افزار انتخاب و به ما معرفی نماید. اما نهاد ظرفیت و آمادگی برای تحویل گرفتن نرم افزار را نداشت، مجری را معرفی نکرد، ناظر را معرفی نکرد و شرکت خودش بدون نظارت موثر، نرم افزار را اجرا کرد. بدون آنکه مسئولیتی در این زمینه داشته باشد. درواقع شرکت مجری، ناظر و کارفرما بود و نهاد فقط استفاده کننده بود.

با این حال خوشبختانه با تلاش زیاد کارشناسان شرکت نرم افزار در سرور های مرکزی پیاده شد و در کتابخانه ها مورد استفاده قرار گرفت. ما انتظار داشتیم که مدیریت نهاد اهمیت این پروژه را بفهمد و قدر زحمات این شرکت را بداند و از این پروژه حمایت کند، ساختار اجرایی مناسبی به پروژه بدهد، ناظر بیرونی معرفی کند و پروژه را به تحویل گیرنده مناسبی تحویل نماید. در ابتدا هم قرار بود دو نفر از اساتید از حوزه های کامپیوتر و کتابداری که آقای دکتر شنبه زاده و آقای دکتر اصنافی بودند به عنوان ناظر بیرونی معرفی گردند که به دلایلی که می توانید از خود آنها جویا شوید و بنظرم مرتبط با مسائل مالی بود، با نهاد به توافق نرسیدند.

در نهایت پروژه اجرا شد ولی نهاد توان تحویل گیری پروژه را نداشت و هنوز بعد از گذشت چندین سال، نهاد در تحویل گیری فاز اول باقی مانده است.

نهاد به تعهدات مالی به شرکت هم پایبند نبود

هندسی: نهاد در این مدت به تعهدات مالی به شرکت هم پایبند نبود و پولی را به جز مبلغ 120 میلیون تومان پیش پرداخت، آن هم با تأخیر 7 ماهه و در قبال گرفتن سفته، به این شرکت پرداخت ننمود. در مقابل تقاضای شرکت مبنی بر پرداخت صورتحساب ها، نهاد نمی خواست پولی را پرداخت کند. نهاد بیش از 700 میلیون تومان (به ارزش سال گذشته) صورتحساب شرکت را که می بایست در طول مدت قرارداد و اجرای پروژه واریز می کرده، پرداخت نکرده است و در حال حاضر این مبلغ را به شرکت بدهکار است.

شرکت رقیب نرم افزار پیام در نهاد صاحب مسئولیت شد

هندسی درباره دلیل پرداخت نشدن پول از طرف نهاد به شرکت گفت: نهاد نمی توانست پولی را به شرکت پرداخت کند چون کسی نبود که پروژه را تحویل بگیرد. از طرف دیگر در این مدت تغییر و تحولی در معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی نهاد رخ داد و فردی مسئولیت به عهده گرفت که خودش تولیدکننده نرم افزار کتابخانه ای بود و در انتخاب اولیه نرم افزار تقریبا رقیب شرکت به شمار می رفت و نمایه 2 را ارائه کرده است. بنا به تصور بنده که انشاءالله اشتباه باشد، این گروه تصور نمودند می توانند طلب این شرکت را پرداخت نکرده و آنرا صرف هزینه تولید نرم افزار و تکمیل آنچه که قبلا ایشان انجام داده بودند، نمایند.

حال بحث این است که اگر خودشان نرم افزار تولید کنند که اشکالی ندارد، آیا موفق خواهند شد؟ از آنجاییکه بحث تولید نرم افزار توسط کارشناسان نهاد بحثی چند ماهه است و به بعد از تغییر و تحول معاونت برنامه ریزی بر می گردد، تجربه نشان می دهد در این مدت کوتاه موفق به تولید نرم افزاری که بتواند با نیکا مقایسه شود، نیستند و این نرم افزار به سرانجام نخواهد رسید، آن هم برای 1200 کتابخانه که به هم متصل شوند این راهی است که خیلی از سازمانها و شرکتهای دولتی در مورد نرم افزارهای دیگر رفته اند و با شکست مواجه شده اند. نهاد هم قبلا این راه را آزموده است. منتهی یک راه دارد که نهاد در این راه موفق شود وآن این است که نهاد نرم افزار ما را که در اختیار دارد به نوعی کپی برداری کند و دانش حداقل دهساله ما را که در این نرم افزار بکار رفته، استفاده کند. آن وقت ممکن است که موفق شوند! البته این کار خلاف شرع و خلاف قانون است.

نهاد کتابخانه ها چطور می تواند به سادگی در این مدت زمان کم ادعای تولید نرم افزار در سطح وسیع داشته باشد

بر طبق حق معنوی، استفاده از نرم افزارها بدون کسب اجازه از تولیدکننده و مولف آن خلاف قانون است و نهاد هم که پول آن را پرداخت نکرده است که حق مادی بهره برداری از آن را برای خودش قائل شود.

استفاده از دانش نرم افزار شرکت بدون پرداخت حق و حقوق آن خلاف شرع و قانون است

شرکت ما دانش بنیان است و دانش ما تولید نرم افزار است. مقام معظم رهبری بر حمایت از شرکت های دانش بنیان تأکید فراوان می کنند. بعد یک نهاد دولتی به خود اجازه دهد به راحتی بتواند دانش آنها را بدون پرداخت حق و حقوقشان صاحب شود؟ این کار خلاف است و شرکت از طریق ارسال نامه ای این موضوع را به اطلاع آقای مهندس واعظی دبیر کل نهاد رسانده است و از وی خواسته است که این موضوع را پیگیری نماید و در صورتیکه این کار درحال انجام است جلوی آنرا بگیرد. استفاده از دانش نرم افزار شرکت را بدون پرداخت حق و حقوق آن، خلاف شرع و نظرات مقام معظم رهبری می دانیم. شرکت هم به دنبال احقاق حقوق خود است.

دسترسی ما را به طور کامل از نرم افزار خودمان قطع کرده اند

نرم افزاری که ما ارائه کردیم توان بالایی دارد و نهاد کتابخانه به هیچ عنوان ظرفیت پذیرش چنین نرم افزاری را ندارد. بنظر می رسد که می خواهند بخشی از نرم افزار را که ظرفیت پذیرشش را دارند به نرم افزاری که قبلا توسط گروهی وابسته به نهاد تولید نموده اند، بچسبانند. این مطالب را به قاطعیت نمی توانم بیان کنم چون دسترسی ما را به طور کامل از نرم افزار خودمان قطع کرده اند و نمی توانیم در سیستم لاگین کنیم و به دیتا بیس دسترسی نداریم. سیستم جدید نهاد را هم ندیده ایم و احتیاج است که بررسی شود که آیا دانش ما به سرقت رفته است یا خیر؟ اما احتمال استفاده از دانش نرم افزار شرکت ما در سیستم جدید نهاد بالاست. چون امکان پیاده سازی نرم افزار از سال گذشته تا کنون برای این میزان کتابخانه مشکل و حتی غیر ممکن است! ما با تجربه حداقل دهساله هنوز به قطعیت نمی توانیم ادعا کنیم که امکان پیاده سازی در 3000 کتابخانه را داریم چگونه این امر به سادگی در این مدت زمان کم برای نهاد امکان پذیر شده است! آن هم با تعدادی کارشناس با حقوق دولتی! چطور می تواند چنین ادعایی داشته باشد! من نمی دانم! داستان ساده است، اگر اینها از دانش ما استفاده نکرده باشند که خلاف شرع و قانون عمل نکرده اند اما موفق نخواهند شد اما برعکس اگر از دانش ما استفاده کرده باشند خلاف شرع و قانون عمل کرده اند اما موفق خواهند شد!

نهاد ظرفیت و توان پذیرش نرم افزاری با قابلیت نیکا را ندارد /// هیچ کس مسئول پشتیبانی از کتابخانه ها و کتابداران در این پروژه نبوده است

دليل اصلي تصميم نهاد در رابطه با توليد سيستم نرم افزاری جدید این است که نهاد ظرفیت و توان پذیرش نرم افزاری با قابلیت نیکا را ندارد. هنوز نهاد اجازه ی استفاده ار یک دهم قابلیتهای این نرم افزار را به کاربرانش نداده است. از طرفی هیچ کس مسئول پشتیبانی از کتابخانه ها و کتابداران در این پروژه نبوده است. این امر موجب می شود که کتابداران اعتراض کنند. کتابداران احتیاج به حمایت و پشتیبانی دارند، سرعت اینترنت بالا و پائین می شود، اگر در هر کتابخانه هم حداقل 5 کلاینت وجود داشته باشد ، در 1200 کتابخانه، حدود 6000 کلاینت و استیشن کار می کند که کسی نیست برای مشکلات این ها پشتیبانی کند. شرکت فقط می توانست سرور را نگهداری کند، بحث های دیتایی آن را حل کند و اینکار را هم بدون دریافت هزینه پشتیبانی انجام می داد.

شرکت موضوع پشتیبانی از نرم افزار را سال گذشته در نامه ای به آقای مهندس واعظی اعلام کرد و درخواست کرد که حتی اگر نهاد قصد دارد نرم افزار خود را تغییر دهد، شرکت می تواند با انعقاد قرارداد پشتیبانی تا زمان انتقال به نرم افزار جدید از نرم افزار خود پشتیبانی کند، اما قرارداد پشتیبانی امضا نشد. این درحالی است که قرارداد خرید نرم افزار صراحتا اعلام می کند که بعد از 15 ماه می بایست با شرکت قرارداد پشتیبانی امضا شود.

نبود پشتیبانی و نبود ظرفیت تحویل گیری نرم افزار باعث نارضایتی کتابداران شد

نبود پشتیبانی و نبود ظرفیت تحویل گیری نرم افزار باعث نارضایتی کتابداران شد. همین نارضایتی زمینه را برای حرکت های شتاب زده فراهم می کند و سبب می شود نرم افزاری را که تست نشده پیاده سازی کنند.

با وجود این، شرکت حتی تا 3 هفته پیش طی مذاکراتی با آقای دکتر شمشیری و آقای معلمی مدیرکل امورکتابخانه ها در چندین مرحله به توافق رسیده بود و قرار بود که قرارداد پشتیبانی با نهاد امضا کند و حتی در توافقی دیگر قرار بود نرم افزار به ثنا ارتقا یابد و در واقع نظم و ترتیبی به کارها داده شود، اما نمی دانیم که چه شد که با وجود توافقات صورت گرفته قرار داد پشتیبانی منعقد نگردید و یک ماه پیش یک پروژه کوچک با نرم افزار جدید در کتابخانه های استان البرز اجرایی شد.

آینده کتابخانه ها به درایت مدیریت نهاد و اداره فناوری آن بر می گردد

اینکه بعد از این چه اتفاقی می افتد، به درایت مدیریت نهاد و اداره فناوری آن بر می گردد. چنانچه به روال گذشته عمل کنند مسأله ای حل نمی شود، اما اگر سمت و سو امیدواری و اعتدال است و اگر ایشان هم اعتقاد دارند حرکتی مثبتی باید انجام شود که مشکل کتابخانه هایشان حل گردد. این شرکت هم کاملا آماده ی همکاری است.

لیزنا: آيا همكاري شركت با نهاد كاملا قطع شده است؟

هندسی: از ابتدای سال جاری پشتیبانی شرکت از نرم افزار انجام نشد و به نهاد اعلام شد بدون درخواست کتبی، شرکت پاسخگو نیست، نهاد هم نمی خواست درخواست کتابخانه های خود را مکتوب به این شرکت اعلام نماید. این شرکت فقط در برخی از موارد به تماس های تلفنی برخی از کتابخانه ها در موارد حاد پاسخ می داد. تا اینکه از سه هفته گذشته پس از آنکه در کتابخانه های استان البرز نرم افزار جدید نهاد پیاده سازی شد، دسترسی ما به طور کامل قطع شد.

شرکت نزدیک به 900 میلیون تومان هزینه کرده است

لیزنا: برای راه اندازی سیستم پیام مشرق در کتابخانه های عمومی چقدر هزینه شد؟

هندسی: شرکت نزدیک به 900 میلیون تومان شامل قیمت نرم افزار، هزینه کرده است و فقط 120 میلیون تومان از نهاد دریافت کرده است و در مقابل آن هم به نهاد سفته داده است. در واقع این پروژه تماما ضرر مالی برای شرکت داشته است.

این پروژه در نهاد متولی اصلی نداشت و در مورد بسیاری از مسائل تخصصی، توافقی در تعاریف نداشتند

لیزنا: لطفا در پایان چنانچه مطلب دیگری دارید بفرمائید.

هندسی: شرکت پیام مشرق از سال 75 در حوزه نرم افزارهای کتابخانه ای فعالیت کرده است و حدود 17 سال سابقه دارد و مشتریان زیادی دارد که حتی یک نمونه نداریم که نرم افزار آن با نرم افزار دیگری جایگزین شده باشد. چون کتابخانه های طرف قرارداد شرکت؛ می دانستند چه نیازی دارند و شرکت می دانست با چه کسی طرف قرارداد است اما در مورد نهاد طرف قرارداد ما مشخص نبود و کتابخانه ها به امان خدا رها شده اند و این به دلیل ظرفیت کم فناوری اطلاعات در نهاد است و مسأله و مشکل اصلی این پروژه به وضعیت خود نهاد برمی گردد و اینکه این پروژه در نهاد متولی اصلی نداشت و در مورد بسیاری از مسائل تخصصی، توافقی در تعاریف نداشتند. این موضوع هم که مطرح شده نهاد قصد تولید نرم افزار با هزینه کم دارد باید گفت که همیشه کم هزینه ترین پر خطر ترین هم به شمار می آید.

درپایان اینجانب ضمن همدردی با کتابداران محترم نهاد و فهمیدن مشکلات عدیده ی آنها در کار در چنین سازمانی، اعلام می دارم که این شرکت حاضر است در هر مناظره ای که از سوی دلسوزان و دست اندرکاران این حوزه با مسئولین نهاد گذاشته شود شرکت نمایم و اثبات کنم که مشکلات ایجاد شده برای کتابداران این نهاد به ساختار داخلی نهاد مرتبط است و نه توانایی نرم افزار تولیدی این شرکت و عملکرد آن. همچنین از شما و سایر دست اندکاران لیزنا جهت دنبال کردن این موضوع تشکر می کنم.

نهاد کتابخانه‌ها آمادگی تحویل گرفتن پروژه نرم‌افزاری را نداشت

مطالب مشابه :

نرم افزار کتابخانه ای پیام مشرق

نهاد کتابخانه‌ها آمادگی تحویل گرفتن پروژه نرم‌افزاری را نداشت

حداقل سیستم مورد نیاز ویندوز 7

مقاله

فروش کوچکترین کامپیوتر پیشرفته Solmate

رمان نیکیتا (1)

ســر آغـاز و پست اول رمــان نیکیتــا

عنوان مقاله: درباره بعد اقتصادی نام سال 1392

آموزش کاملا تصویری نصب ویندوز se7en به همراه دانلود ويندوز و کرک