مربیان پیش دبستانی ها توجه کنند.
معرفي فعاليتهاي آموزشي مناسب دورهي پيشدبستان و معيارهاي بررسي آن
مشاهده :
مشاهده ، مهارت به كارگيري حواس (يك يا چند حس) به منظور جمعآوري اطلاعات دربارهي اشيا يا پديدهها تعريف شده است . بسياري از روانشناسان معتقدند انسان بسياري از مفاهيم دانشها ، مهارتها و ساير يادگيريهاي خود را از راه مشاهدهي رفتارها ، جريانهاي محيطي و پديدههاي طبيعي ياد ميگيرد . در اين روش ، اشيا و موجودات حقيقي ،
عكس ، فيلم و يا فرآيند يك فعاليت در معرض مشاهدهي فراگير قرار ميگيرد و با ارايهي توضيحات لازم و فراهمسازي فرصتها و زمينههاي كنجكاوي ، دقت و تمركز، موجبات مشاركت نوآموزان و تحقق اهداف برنامه فراهم ميگردد .
نوآموز لازم است در فرآيند مشاهده با طرح سؤال ، بحث و گفتگو ، تكرار ، بازآفريني فرآيند فعاليت و غيره به مشاركت فعال در فرآيند مشاهده بپردازد . مشاهدهي فعال نياز به كسب مهارت مشاهده دارد . لازم است نوآموزان اين مهارت را در جريان يادگيري به دست آورند .
معيارهاي بررسي روش مشاهده
1ـ ميبايست مراحل اجراي اين فعاليت به ترتيب زير رعايت شود .
الف) مرحلهي آمادگي
در اين مرحله وسايل ، امكانات موردنياز ، نقشها و ... پيشبيني ميشود .
ب) مرحلهي توضيح
در اين مرحله پيشبيني نقش مربي در چگونگي بيان و توضيح اهداف ، ايجاد كنجكاوي ، دقت و تمركز و شرح وظايف نوآموزان مدنظر قرار گيرد .
ج) مرحلهي مشاهده
در اين مرحله نوآموز يا نوآموزان با استفاده از حواس و در صورت لزوم با بكارگيري وسايل موردنياز به مشاهدهي موضوع موردنظر پرداخته و فرصت مشاركت فدي و جمعي با طرح سؤال و دستهبندي لازم جهت پرورش مهارت مشاهده فراهم ميگردد .
د) مرحلهي نتيجهگيري و ارزشيابي
در پايان مرحلهي مشاهده به منظور جمعبندي و اطمينان از دستيابي به اهداف و نتايج مورد انتظار لازم است فعاليتهايي پيشبيني شود .
2ـ توجيه واضح و دقيق نوآموز در خصوص چگونگي استفاده از وسايل موردنياز و فراهم آوردن فرصت لازم جهت استفادهي كامل از امكاناتي كه در فعاليت به كار گرفته ميشود .
شعر
شعر عبارت از اثري است كه در آن احساس ، عاطفه و انديشههاي شاعر بهگونهاي از راه كاربرد زبان و با استفاده از عناصر شعري از نوع احساس و عاطفه ، خيالانگيزي ،موسيقي شعر ، شكل ، ساختار و ... بيان ميشود . در شعر كودك علاوه بر اين ويژگيها محتواي آموزشي نيز مد نظر است كه بايد از صافي هنري شعر گذشته و به طور غيرمستقيم به كودكان منتقل شود .
معيارهاي بررسي شعر و تعريف آنها
الف ـ رعايت اصول اوليهي شعرگويي
الف) وزن : ميزان كلام منظوم ،وزن ناميده ميشود .
ب) ريتم : تندي و كندي وزن شعر (حركت شعر) را مشخص مينمايد .
ج) قافيه ، رديف و هرگونه رفتار خلاقه با موسيقي و الفاظ كلام در حوزهي اين عنصر قرار دارد .
د) قالب : قالب به دو شكل يا صورت ميباشد .
ü شكل ظاهري شعر يا قالبهاي متعارف مانند دوبيتي ، مثنوي و ...
ü شكل دروني يا ساختار شعري به ارتباط تنگاتنگ اجزاي شعر براي رسيدن به يك نوع هماهنگي و يكپارچگي اثر توجه ميكند .
هـ) زبان به عنوان ابزار و كاربرد كلام جهت رسايي مفاهيم
ü پرهيز از مستقيمگويي و رعايت واژگان كودكان در طرح مفاهيم آموزشي ، تربيتي و ديني و همچنين سادهنويسي و چكيدهگويي و توجه به دانستهها و امكانات كودكان در استفاده از كلام و امكانات و ظرفيتهاي زبان در قلمرو شعر مدنظر ميباشد .
ب ـ رعايت عناصر متعارف شعر كودك
الف) احساس و عاطفه
دلنشيني شعر مدنظر ميباشد . عواملي چون ريتم تند ، طنز و شوخي توجه به فرهنگ عاميانه و اعتنا به محسوسات و ملموسات دنياي كودكان آن را به وجود ميآورد .
ب) تخيل
هرگونه ارتباط معنايي از نوع تشبيه و استعاره و تمثيل و ... عنصر تخيل را به وجود ميآورد .
ج) انديشه و تفكر و محتواي آموزشي
هرگونه آموزش مفاهيم و تربيت فكر و ذوق هنري كودكان به طور همهجانبه و غيرمستقيم مدنظر ميباشد . شادي و نشاط ، طنز ، پرهيز از خشونت و نوميدي و ترغيب به نوعدوستي و ديگر پيامهاي اميدبخش ميتواند اهداف ما را تأمين نمايد . شعر خوب ميتواند يكي از انگيزههاي اصلي كودكان به خواندن و فكر كردن در زمينههاي ادبي باشد .
د) تناسب محتواي شعر با تواناييها ، ويژگيها و نيازهاي كودكان
محتواي شعر بايد قابل درك و فهم و مربوط به دنياي كودكان باشد . موضوع شعر كودكان نميتواند مانند اشعار بزرگسالان انتزاعي باشد . شعر كودكان بايد متناسب با سن آنها بوده و ساده و روان نوشته و خوانده شود .
هـ) طول شعر بايد متناسب با تواناييهاي كودكان باشد
شعر كودكان بايد كوتاه و قابل حفظ كردن باشد . حتي اگر حفظ كردن آن مدنظر نباشد
ج ـ توجه به فرهنگ ديني ، بومي و سنتي
استفاده از ضربالمثلها ، ترانهها ، لالاييها و ... اشاره به پوشش ، گويش محلي و كليهي مظاهر فرهنگي ، ديني و بومي و گنجاندن آن در آثار كودكان سبب تربيت ذوق هنري و شعري كودكان و ايجاد نگرش و گرايش و ارج نهادن به فرهنگ ديني و بومي ميشود .
اجراي آزمايش
روش اجراي آزمايش بر اصول يادگيري اكتشافي استوار است به اين معني كه در اين روش ، مستقيماً چيزي آموزش داده نميشود ، بلكه موقعيت و شرايطي فراهم ميگردد تا نوآموزان خود از طريق آزمايش به پژوهش بپردازد و پاسخ مسأله را كشف كنند . به عبارت ديگر روش اجراي آزمايش فعاليتي است كه در جريان آن نوآموزان عملاً با به كار بردن وسايل ، تجهيزات و مواد دربارهي مفهوم خاص تجربه كسب ميكنند .
اجراي آزمايش ممكن است با اهداف مختلفي مورد استفاده قرار گيرد . مثلاً براي آشنا كردن نوآموزان با جنبههاي عملي يك مفهوم و يا فراهم آوردن محيطي مناسب براي حل مسأله به كار گرفته شود .
درهرصورت بايدطرحاجرايآزمايش جهتكلي فعاليت را مشخص نمايد و اطلاعات موردنياز را بهروشني ارايه نمايد.
احراي آزمايش ممكن است با اهداف مختلفي مورد استفاده قرار گيرد . مثلاً براي آشنا كردن نوآموزان با جنبههاي عملي يك مفهوم و يا فراهم آوردن محيطي مناسب براي حل مسأله به كار گرفته شود .
در هر صورت بايد طرح اجراي آزمايش جهت كلي فعاليت را مشخص نمايد و اطلاعات موردنياز را به روشني ارايه نمايد .
اجراي آزمايش ميتواند كيفيت يادگيري را افزايش دهد و عاملي جهت تقويت انگيزهي فعاليتهاي آموزشي باشد . همچنين موجب ارضاي حس كنجكاوي و تقويت نيروي اكتشاف و اختراع تفكر انتقادي و پرورش حواس فراگيران شود و در آنها اعتماد به نفس و رضايت خاطر ايجاد كند .
اين روش ميتواند فعاليتهاي آموزشي را براي فراگيران جالب و شيرين نمايد و از خستگي و بيحوصلگي آنها جلوگيري كند . موجب كسب تجربه ، تفكر ، تعمق ، عجول نبودن و تعميق مفاهيم و نگرش مثبت نسبت به علوم شود . نقش مربي در اين روش نظارت و هدايت فعاليتها ميباشد و با مطالعه و بررسي شرايط و جوانب اجراي آزمايش و سازماندهي وسايل و امكانات ، امكان بروز خطر را به حداقل ممكن كاهش ميدهد . بايد توجه داشت در مواقعي كه مربي شخصاً آزمايش ميكند ، روش آموزش نمايشي است .
معيارهاي بررسي روش اجراي آزمايش
ـ ميبايست مراحل اجراي اين فعاليت به ترتيب زير رعايت شود :
الف) مرحلهي قبل از آزمايش
در اين مرحله تعيين اهداف ، وسايل ، ابزار و فضاي آزمايش، امتحان وسايل آزمايش ، سازماندهي گروهها ، مراحل فعاليت ، نقش مربي و نوآموز ،مسايل ايمني مورد پيشبيني و توجه قرار ميگيرد .
ب) مرحلهي اجراي آزمايشي
در اين مرحله طرح مسأله ، روشهاي ايجاد انگيزه ، كنجكاوي ، دقت و تمركز و هدايت و نظارت بر آزمايش ، كاهش خطرات و اجراي برنامه طبق زمانبندي پيشبيني شده، مورد پيشبيني قرار ميگيرد .
ج-مرحله جمع بندي ،نتيجه و ارزش يابي :
در اين روش جمع بندي و نتيجه گيري و ارزش يابي ميزان تحقق اهداف و ارائه ي گزارش مورد پيش بيني و توجه قرار مي گيرد .
بحث گروهي
روش بحث گروهي ، گفت و گويي است سنجيده و منظم دربارهي موضوعي معين كه موردعلاقهي مشترك شركتكنندگان در بحث است ، در اين روش مربي موضوع يا مسألهي خاصي را با انتخاب خود و يا نوآموزان مطرح ميكند و نوآموزان دربارهي آن به مطالعه ، انديشه ، بحث و اظهارنظر ميپردازند و جمعبندي و نتيجهگيري ميكنند .
در اين روش نوآموزان در فعاليتهاي آموزشي فعالانه شركت ميكنند و فعاليت يادگيري را برعهده ميگيرند ، انديشه و نگرشهاي خود را با ذكر دلايل متكي بر حقايق ، مفاهيم و اصول علمي طرح كرده و از آنها دفاع ميكنند . همچنين مهارت و توانايي در سازماندهي عقايد و ديدگاههاي خود و ارزيابي نظرات مختلف و انتقادپذيري را كسب ميكنند . بحث گروهي موجب پرورش تفكر انتقادي ، توانايي اظهارنظر انتقادپذيري ، قدرت بيان و استدلال و ... ميگردد .
ويژگيهاي موضوعات بحث گروهي
1 ـ موردعلاقهي مشترك شركتكنندگان باشد
2 ـ نوآموزان ، اطلاعات لازم را دربارهي آن داشته باشند
3 ـ متناسب با رشد شناختي و در خور ادراك و فهم نوآموزان باشد
4 ـ دربارهي آن بتوان نظرات مختلف و متفاوت ارايه نمود
معيارهاي بررسي روش بحث گروهي
1 ـ ميبايست مراحل اجراي اين فعاليت به ترتيب زير رعايت شود :
الف) مرحلهي آمادگي و برنامهريزي
نيازها ، علايق ، تجارب و اطلاعات نوآموزان ، سازماندهي و آرايش جلسات بحث گروهي ، انتخاب افراد و تعيين نقش آنان ، فضا و امكانات لازم در اين مرحله از طرح مورد پيشبيني و توجه قرار ميگيرد .
ب) مرحلهي اجراي بحث :
فرآيند اجراي بحث ، هدايت و زمانبندي بحث ، نقش هدايتي مربي و ... در اين مرحله موردتوجه قرار ميگيرد .
ج) جمعبندي ، نتيجهگيري و ارزشيابي
در اين مرحله روش جمعبندي ، نتايج موردانتظار و ارزشيابي تحقق اهداف موردتوجه قرار گيرد .
2 ـ موضوع بحث ميبايست متناسب با ويژگيهاي موضوع بحث گروهي انتخاب شود 3 ـ لازم است ساختار طرح از انسجام دروني و بيروني برخوردار باشد .
بــازي
هر نوع فعاليتي كه توسط كودكان با ميل و اختيار به منظور تفريح و شادي بادقت و تمركز و پشتكار و بدون تأكيد بر نتيجهي نهايي (برد و باخت) دنبال گردد ، بازي ناميده ميشود . بازي روش طبيعي يادگيري است و تجربههايي براي يادگيري به شكل عيني فراهم ميآورد . بازي فعاليتي است خشنودكننده كه به كودك امكان ميدهد تا در روند كلي يادگيري شركتكنندهاي فعال باشد نه دريافتكنندهاي غيرفعال .
او در بازي ميتواند داوطلبانه خود را در فعاليتها درگير كند و خودش جريان آن را كنترل نموده و از طريق آن زندگي را درك كند . بازي داراي قانون و مقررات بوده ولي تحميلي نميباشد . كودك هنگام بازي دربارهي خود و جهان پيرامونش ميآموزد و هويت خود ، قوانين اجتماعي ، انتظارات و نقشهايي را كه فرهنگ و محيط برايش تعيين كرده است ، كشف ميكند . علاوه بر اين مهمترين اصل بازي لذتي است كه در حين بازي كردن در كودك ايجاد ميشود .
معيارهاي بررسي بازي و تعريف آنها
1 ـ رابطهي فعاليت با ويژگيها ، نيازها و تواناييهاي كودكان
بازي طراحي شده با ويژگيها ، نيازها و تواناييهاي سني كودكان متناسب بوده تا قابل اجرا شود .
2 ـ رابطهي فعاليت با تحريك و تقويت حواس و ايجاد مهارتهايجسماني(هماهنگيبينحركات و اندامهايمختلفبدن)
در بازيها از كليهي حواس براي شناخت محيط پيرامون كودك استفاده ميشود ، بازيهايي كه اجراي آنها مستلزم هماهنگي بين چشم و اعضاي مختلف بدن ميباشد . كودكان را در كسب مهارتهاي جسماني ياري ميكند . اين مهارتها در زندگي روزمرهي آنان نيز به كار خواهد آمد .
3 ـ رابطهي فعاليت با تقويت دقت و تمركز و پرورش خلاقيت
لازم است ساختار بازي به گونهاي باشد كه علاوه بر تقويت دقت و تمركز زمينههاي رشد خلاقيت ، اعتماد به نفس ، تصميمگيري فردي ، نگاه جديد و تازه به دنياي اطراف ، كشف و حل مسأله و ... را فراهم نمايد .
4 ـ رابطهي فعاليت با تقويت مشاركت و همكاري در روحيات مثبت
طراحي بازي ميتواند بهگونهاي باشد كه ضمن ايجاد رقابت سازنده سبب همكاري در گروه شده و تعاون ، سازگاري ، مشاركت ، مسؤوليتپذيري و ... را گسترش دهد تا روحيات مثبت (همدلي با ديگران ، محبت ، گذشت ، انعطافپذيري و پذيرش واقعيتها به هنگام شكست و پيروزي ، بردباري و رعايت نوبت و...) را تقويت نمايد .
5 ـ آموزش غيرمستقيم
آموزش مطالب موردنياز و مناسب به كودك از خصوصيات مثبت يك بازي ميباشد ولي لازم است اين آموزش به صورت غيرمستقيم به كودك عرضه گردد .
6 ـ وجود روند منطقي در بازي (داشتن معني و مفهوم)
فعاليتها و رفتارهاي موجود در بازي بايد روند منطقي داشته باشند . اين امر سبب جذابيت و آموزش غيرمستقيم در فعاليت ميشود . براي مثال در بازي گرگم و گله ميبرم وجود تعبير منطقي گرگ و گوسفند ، دليل تعقيب و گريز آن دو ميباشد .
7 ـ وجود رابطهي منطقي بين بخشهاي مختلف بازي
اين امر موجب انسجام و جذابيت بيشتر بازي ميگردد . مانند ارتباط و هماهنگي كه بين گفتن نام پرنده و كلمهي پر و بالا بردن دست در بازي كلاغپر وجود دارد .
8 ـ ميزان جذابيت بازي
بازي اساساً كودكمحور است و تقويتكنندهي نيازهاي فردي و گروهي علايق و تواناييهاي كودكان ميباشد . بازيها بايد به گونهاي جذاب طراحي شوند و در آنها از عناصري چون ريتم ، نقشپذيري ، شعر ، حركات موزون كه مورد علاقهي كودكان ميباشد استفادهي مناسب گردد تا كليهي كودكان به انجام و ارايهي آن علاقهمندي نشان دهند .
9 ـ عدم تأكيد بر اعلام برنده و بازنده
بازي بايد بهگونهاي طراحي شود كه بر اعلام برنده و بازنده تأكيد زيادي نشود . لازم است طرح فعاليت به اين نكته توجه نمايد . كودكي كه توان انجام درست فعاليت را ندارد ، نبايد مدت طولاني از بازي اخراج شود تا فرصت كسب مهارت را از دست ندهد . پيشنهاد ميشود در صورت عدم موفقيت يا باخت ، نقش جديدي به كودك داده شود يا انجام فعاليتي به او واگذار گردد .
10 ـ توجه به تحرك و جنب و جوش در بازي
تحرك و جنب و جوش از نيازهاي اساسي كودكان ميباشد كه در رشد و سلامتي آنان تأثير مستقيم دارد و لازم است در طراحي بازي به اين امر توجه شود .
11 ـ توجه به گروهي بودن بازي
بازي گروهي به آن دسته از بازيهايي اطلاق ميشود كه در آن دو يا چند نفر شركت دارند . بازي گروهي معمولاً داراي قوانين خاصي بوده و افرادي كه در آن شركت دارند ، بايد از اين قواعد پيروي نمايند . بازيهاي جمعي موجب اجتماعي شدن كودك و سبب كسب مهارت لازم در برخوردهاي اجتماعي ميشود و اين امر جزء مزاياي بازيهاي گروهي محسوب ميگردد . در بازيهاي گروهي تمامي كودكان درگير و فعال هستند ؛ در حاليكه در بازيهاي فردي همواره عدهاي از كودكان منفعل و يا منتظر نوبت ميمانند .
12 ـ توجه به عناصر بومي و سنتي
كوشش در جمعآوري و ارايهي بازي بومي و سنتي متناسب با سن مخاطبان در حفظ فرهنگ بومي مؤثر بوده و با روحيات كودكان آن محل نيز نزديك ميباشد .
گردش علمي
در الگوي گردش علمي جامعه به عنوان يك مركز يادگيري تلقي مي شود . اين الگو فرصت هايي را براي كسب تجارب و فعال شدن نوآاموز در فرايند آموزش فراهم مي كند . گردش علمي را مي توان به صورت كوتاه مدت (ساعتي ) ميان مدت (روزانه ) و بلند مدت (هفتگي – ماهانه )طراحي كرد . از گردش علمي بلند مدت در دوره ي پيش دبستان استفاده نمي شود .
معيار هاي بررسي گردش علمي :
1- مي بايست مراحل اجراي اين فعاليت به ترتيبت زير رعايت شود
الف – مرحله ي آمادگي :
در اين مرحله اهداف ، ظرفيت و امكانات محل گردش علمي ،وظايف و نقش مربي و نوآموز ، مسائل ايمني ،وسايل و امكانات ،مورد پيش بيني قرار مي گيرد .
ب- مرحله ي گردش علمي :
در اين مرحله هدايت گردش علمي طبق برنامه ( كنترل و اجرا ي نقش ها ،كمك به فعاليت و مشاركت فراگير ،راهنمايي براي يافتن پاسخ سوالات و كمك جهت دست يابي به اهداف مورد نظر)مورد پيش بيني قرار مي گيرد
ج-نتيجه گيري و ارزشيابي : در اين مرحله ،بحث و تبادل نظر در مورد گردش علمي ،جمع بندي و نتيجه گيري ،ارزش يابي و ارائه ي گزارش مورد توجه قرار مي گيرد .
2- فرصت فعاليت هاي گروهي ،فردي ،طرح سوال ،روش جمع آوري و دسته بندي اطلاعات پيش بيني و فراهم گردد .
3- ساختار فعاليت از انسجام دروني و بيروني برخوردار باشد .
4- ايجاد مهارت هاي علمي مانند مساله يابي ،ايجاد فرضيه ،جمع آوري اطلاعات ،جمع بندي و نتيجه گيري مورد توجه قرار گيرد .
5- توجه به تجربيات قبلي و ايجاد تنوع در چنين فعاليتي بسيار موثر بوده و مي بايست مد نظر قرار بگيرد .
نقاشي
نقاشي وسيلهاي براي بيان آزادانهي خواستها و تمايلات كودكان است . نقاشي را نبايد به صورت مستقيم به كودكان آموزش داد بلكه بايد فرصتهايي براي كودكان فراهم ساخت تا آزادانه آنچه را كه دوست دارند ، در نقاشيهاي خود نشان دهند .
مراحل نقاشي كودكان
مراحل نقاشي با رشد ترسيمي كودكان به شرح زير است :
1 ـ اثرگذاري :
از شش ماهگي به بعد كودكان با مايعاتي كه به عنوان غذا در دسترسشان قرار ميگيرد ، شروع به بازي ميكنند و از اين كار لذت ميبرند .
2 ـ نقطهگذاري :
از حدود نه ماهگي كودك با هر وسيلهاي كه در اختيارش قرار گيرد ، روي سطحي كه در دسترس او باشد ، ميكوبد و اثري باقي ميگذارد كه سبب شگفتي و خوشحاليش ميشود .
3 ـ خطخطي كردن :
حدوداً از يك سالگي تا 5/2 سالگي كودك بر روي كاغذي كه در اختيارش قرار ميگيرد ، شروع به خطخطي ميكند و گاه خطخطيهاي خود را نيز نامگذاري ميكند و توضيح ميدهد .
4 ـ طرحريزي :
در اين مرحله كودكان كمكم به خطخطيهاي خود نظم ميدهند و تصاوير مبهمي را ميكشند كه اگر توضيح
ندهند ، براي بزرگسالان مشخص نيست . اين مرحله تا حدود چهارسالگي ادامه دارد .
5 ـ تصويرگري :
كودكان از حدود چهارسالگي به بعد تصاوير اشيا را به صورت مشخص و قابل درك براي بزرگسالان ميكشند . اين مرحله تا سالهاي بزرگسالي نيز وجود دارد ؛ منتهي تصاوير كشيده شده كاملتر ميشود .
باتوجه به مراحل نقاشي كودكان ، آنچه كه مربي بايد مورد توجه قرار دهد ، اين است كه نبايد به صورت مستقيم به كودكان آموزش دهد و يا در انجام نقاشي او مداخله كند . زيرا اين كار سبب ميشود كه روند طبيعي رشد ترسيمي كودكان آسيب ببيند .
ويژگيهاي نقاشي كودكان
نقاشيهاي كودكان در دورهي پيشدبستان داراي ويژگيهايي است كه مهمترين آنها به شرح زير است :
1 ـ شفافبيني
كودكان چيزهايي را كه ميدانند و نميبينند ، در نقاشيهاي خود ميكشند مانند كشيدن ريشههاي درخت يا افراد داخل خانه
2 ـ جاندارپنداري
كودكان اشيا را نيز مانند انسان داراي جان ميدانند و آن را در نقاشيهاي خود نشان ميدهند . مثلاً براي خورشيد چشم و دهان و يا براي درخت پا ميكشند .
3 ـ رديفسازي
گاهي كودكان در نقاشيهاي خود به خصوص اگر نقاشي آزاد باشد ، تصاويري را ميكشند كه از نظر ما بزرگسالان با يكديگر ارتباط ندارند . مثلاً درخت ، ميز ، خانه ، آتش ، كبوتر و ... را در يك نقاشي ميكشند .
4 ـ اندازه
از آنجا كه كودكان هنوز از اندازه شناخت دقيقي ندارند ، در نقاشيهاي خود اشيا را بزرگتر و يا كوچكتر و بدون رعايت تناسب طبيعي آنها ميكشند و گاه نيز مسايل عاطفي سبب ميشود كه تناسب طبيعي را رعايت نكنند و آنچه را كه بيشتر دوست دارند ، بزرگتر از حد معمول خود بكشند . مثلاً در نقاشي خانواده معمولاً مادر را بزرگتر از ساير افراد خانواده ميكشند .
5 ـ وارونگي
كودكان جهتها را نيز به درستي نميشناسند و به همين علت تصاويري را كه در يك صفحه ميكشند ، گاه در جهتهاي مختلف است .
اين ويژگيها در نقاشيهاي كودكان امري طبيعي است و به تدريج كه رشد ميكنند و در زمينههاي ديگر آموزش ميبينند ، آنها برطرف ميشوند . نبايد مربيان به صورت مستقيم آنان را به عنوان اشكالات نقاشي كودكان مطرح كنند .
كاربرد رنگ در نقاشيهاي كودكان
كودكان معمولاً در كاربرد رنگ به صورت طبيعي مهارت دارند و از رنگهاي متنوع استفاده ميكنند . كودكان را بايد در كاربرد رنگ آزاد گذاشت ؛ كودكان در كاربرد رنگ از الگوهاي طبيعي پيروي نميكنند و اشيا را با رنگهايي كه خودشان دوست دارند ، ميكشند نه با رنگهايي كه در طبيعت وجوددارد . مثلاً ممكن است درختي را آبي كنند در حالي كه ميدانند درخت سبز است .
موضوعات و انواع نقاشي كودكان
براي نقاشي كودكان ميتوان موضوعات زير را در نظر گرفت :
1 ـ نقاشي با موضوع آزاد :
هركودك هر موضوعي را كه دوست دارد ، نقاشي ميكند .
2 ـ نقاشي با موضوعات مشخص :
مربي موضوع يا موضوعاتي را به كودكان ميگويد و آنها آن موضوعات را نقاشي ميكنند . مثلاً خانه ، خانواده ، يك روز بهاري ، شهر تميز و ...
3 ـ نقاشي بر اساس قصهگويي :
گاهي مربي قصهاي را ميخواند و از كودكان ميخواهد هر قسمت از داستان را كه دوست دارند ، نقاشي كنند .
4 ـ نقاشي بر اساس واحدكار :
در هر واحد كار كودكان ميتوانند موضوعات مختلفي را كه به آن واحدكار مربوط ميشود ، نقاشي كنند .
5 ـ نقاشي گروهي :
گاهي كودكان به صورت گروهي نقاشي ميكنند . مثلاً گروههاي سه تا چهار نفره و گاه همهي كودكان يك كلاس ، يك نقاشي گروهي را انجام ميدهند .
6 ـ نقاشي با استفاده از موسيقي
ميتوان براي كودكان يك نوار موسيقي بدون كلام گذاشت و از آنان خواست احساس ، حالت و يا خاطرهاي را كه اين آهنگ در آنان ايجاد كرده است ، به تصوير بكشند .
7 ـ تركيب نقاشي و كاردستي
ميتوان با دادن كاغذ رنگي ، پر ، پنبه و ساير وسايل ديگر از كودكان خواست كه در نقاشي خود از اين وسايل استفاده كنند .
تكنيكهاي نقاشي
منظور از تكنيكهاي نقاشي ، فعاليتهايي است كه كودكان ميتوانند انجام دهند و اين فعاليتها به پرورش خلاقيت و رشد ترسيمي كودكان كمك ميكند . اين فعاليتها در واقع نقاشي نيستند اما به علاقهمندي كودكان به نقاشي و پيشرفت آنها كمك ميكند . مهمترين اين تكنيكها به شرح زير است :
1 ـ قرينهسازي
كودكان روي يك صفحه كاغذ چند قطره گواش ميريزند سپس كاغذ را از طول يا عرض تا مي كنند و به روي آن دست ميكشند و بعد آن را باز ميكنند . تصوير نامشخصي ايجاد ميشود كه كودكان آن را توضيح ميدهند و اين كار به رشد خلاقيت آنها كمك ميكند .
2 ـ كار با استامپ و انگشتان دست
3 ـ فوتك :
كودك چند قطره گواش روي يك صفحهي كاغذ ميريزد و سپس با يك ني آن را به اطراف فوت ميكند . شكل نامشخصي ايجاد ميشود كه كودك آن را توضيح ميدهد .
4 ـ افشانگري :
كودك مسواك را داخل گواش ميكند و بعد با انگشت خود روي مسواك ميكشد و رنگ را روي كاغذ ميپاشد و داخل يا بيرون آن را نقاشي ميكند .
5 ـ خطوط ممتد :
كودك با يك مداد بدون اينكه دست خود را روي صفحهي كاغذ برميدارد و خطوطي را ميكشد و سپس در داخل آن خطوط تصاويري را شناسايي ميكند و رنگ ميكند .
6 ـ چاپ با انواع مواد (پياز ، سيبزميني ف برگ ، انواع لگو و ...)
كودك روي اين مواد گواش ميمالد و سپس آن را با هر ترتيبي كه بخواهد ، روي كاغذ چاپ ميكند .
7 ـ كار با نخ :
كودك نخ كاموا را داخل گواش ميكند و آن را روي كاغذ به هر شكلي كه دوست داشته باشد ، قرار ميدهد و تصوير نامشخصي از آن به وجود ميآيد . ميتوان اين كار را به صورت قرينهسازي نيز انجام داد .
نكاتي كه در نقاشي كودكان بايد رعايت كرد :
مربيان بايد در نقاشي كودكان نكات زير را رعايت كنند :
1 ـ به كودكان در نقاشي نبايد الگو و مدل داد .
2 ـ نظر خود را در مورد رنگ ، موضوع نقاشي و نحوهي ترسيم نقاشي به كودكان تحميل نكنند .
3 ـ تفاوتهاي فردي را در نقاشيهاي كودكان رعايت كنند و آنها را با هم مقايسه نكنند .
4 ـ مراحل رشد نقاشي كودكان را در نظر بگيرند و در روند طبيعي آن مداخله نكنند .
5 ـ به جاي انتخاب بهترين نقاشيها در كلاس ، همهي نقاشيها را تشويق كنند زيرا نقاشي بيان آزادانهي انديشه و تمايلات كودكان است و زيبايي آن مطرح نيست .
6 ـ نقاشي كودكان را براي زيباتر كردن آن تغيير ندهند و خود براي كودكان نقاشي نكنند .
فعاليتهاي عملي نقاشي
1 ـ اجراي برخي از تكنيكهاي نقاشي در كارگاه تا حد امكان توسط مربيان
2 ـ نشان دادن انواع نقاشيهايي كه كودكان كشيدهاند ، به مربيان در كارگاه
3 ـ نشان دادن نقاشيهاي كودكان باتوجه به مراحل نقاشي آنان
منابع مربوط به نقاشي
1 ـ آموزش هنر براي خردسالان ـ نويسنده جيني كوپربلاند ـ مترجم مرضيه قرهداغيقرقشه 2 ـ نقاشي كودكان و مفاهيم آن ـ نويسنده آنا فراري ـ مترجم صرافان
كاردستي
كاردستي يكي از فعاليتهاي مهم كودكان در مراكز پيشدبستاني است . كاردستي هدفهاي زير را در بر دارد :
1 ـ پرورش خلاقيت كودكان
2 ـ پرورش حواس كودكان
3 ـ رشد عضلات كوچك (انگشتان دست)
انواع كاردستي
با استفاده از وسايل مختلف ميتوان كاردستيهاي متعددي توسط گروههاي سني كودكان به صورت فردي يا گروهي اجرا كرد . وسايل مورد استفاده عبارتند از : پارچه ، كاغذ ، پنبه ، انواع ظروف پلاستيكي دورريختني ، ظرفهاي يكبار مصرف ، دكمه ، كاموا ، پر ، سنگ ، برگ ، چوب بستني ، قاشقهاي چوبي ، دانهها و ...
نكات مهم در كاردستي كودكان
رعايت اين نكات براي مربيان ضروري است :
1 ـ از دادن الگو و تحميل كاردستي خاصي به كودكان خودداري كنند .
2 ـ تفاوتهاي فردي كودكان را در نظر بگيرند و آنها را با يكديگر مقايسه نكنند .
3 ـ كاردستيهاي متنوعي را به كودكان ارايه دهند تا از تكرار و يكنواختي جلوگيري شود .
4 ـ طرز استفادهي درست از وسايل موردنياز كاردستي مانند قيچي ، چسب و ... را به كودكان بياموزند .
5 ـ كاردستي همهي كودكان را مورد تشويق قرار دهند .
6 ـ كودكان را تشويق كنند كه وسايل بدون مصرف و دورريختني را براي كاردستي جمعآوري كنند .
7 ـ درگردشهاي علميكودكان را به جمعآوريبرگها ، سنگها ، دانهها ، شاخهها و... برايكاردستيتشويقكنند .
فعاليتهاي عملي كاردستي :
1 ـ اجراي نمونههايي از كاردستي براي كودكان گروههاي سني مختلف توسط مربيان در كارگاه
2 ـ نشان دادن كتابهاي كاردستي مناسب به مربيان در كارگاه
3 ـ نشان دادن انواع كاردستيها كه توسط كودكان انجام شده است به مربيان در كارگاه
منابع كاردستي
1 ـ كتابهاي كاردستي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان (برگها ، سنگها ، پارچهها ، هستهها ، چوبها ، صدفها ، كاغذ و تا ، حيوانات كاغذي ، كاغذ و برش و ...)
2 ـ كتابهاي كاردستي ساير انتشارات كودكان كه به علت تعداد زياد ، نام آنها نوشته نميشود .
معرفي چند كتاب كاردستي
مجموعهي «دوباره نگاه كن» از سري كتابهاي كاردستي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان
اين مجموعه شامل بيش از دهها كتاب كاردستي است با عناويني چون : هستهها ، سنگها ، ميوهها ، پارچهها ، برگها و ...
مجموعهي «هنر پايه» از انتشارات شكوفه (اميركبير) دوازده جلد
بافتههاي كاغذي تأليف محمدمهدي هراتي ، انتشارات مدرسه ، چاپ 1370
هنر در مدرسه تأليف جان لنكستر ، ترجمه دكتر محمد عباسزاده ، انتشارات مدرسه ، چاپ 1373
كارهاي دستي و هنري كودكان مؤلفان ليلي انگجي ، منوچهر تركمان ، دفتر اموركمكآموزشي و كتابخانهها ، چاپ 1366
عروسكهاي توپ تخممرغي كار فرزانه بابايي ، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان ، چاپ 1377
شناخت گليم تأليف زهرا جزايري ، انتشارات سروش ، چاپ 1370
كتابهاي مرجع آموزش پيشاز دبستان (سه جلد) مؤسسهي نشر شيرازه
عروسكهاي ابري كار فرزانه بابايي ، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان ، 1373
مجموعهي كاغذ و برش (سه جلد ) نوشته رامونا جابلونسكي ، انتشارات كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان ، 1365
همه چيز با كاغذ (مجموعه عروسكهاي كاغذي) دو جلد ، طرح و اجرا از پري سليمي ، انتشارات كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان ، 1369
مقدمهاي بر روانشناسي نقاشي كودكان ، ترجمهي عباس مخبر ، انتشارات طرح نو
مطالب مشابه :
گزارش كار كلاس پيش آمادگي ويژه آبانماه 1388
كاردستي : كار چسب زود باش برو مسواك كن تا همه رو نخورده . بچه خوب مي دونه مسواك زدن آسونه
گزارش كار
وسايل شخصي ،شستن دستها قبل از غذا خوردن ،ميوه نشسته را نخوردن ،مسواك كاردستي با كمك بچه
مراحل نقاشي كودكان
7 ـ تركيب نقاشي و كاردستي كودك مسواك را داخل گواش ميكند و بعد با انگشت خود روي
مربیان پیش دبستانی ها توجه کنند.
كودك مسواك را داخل گواش ميكند و بعد با انگشت خود روي مسواك مي كاردستي هدفهاي زير را
هدف هاي رفتاري درس علوم پايه اول
تعداد دفعات مسواك زدن در شبانه روز را نام ببرد. ( كاردستي ) به كارهاي دستي علاقه مند شود.
آن چه بايد از رويش دندان هاي كودك بدانيم
وي اضافه كرد: مسواك انگشتي سرد(30 دقيقه درون فريزر قرار داده شده)روي لثه اي كه به دليل رويش
برچسب :
كاردستي مسواك