مقاله علمی16:بهداشت محیط مدرسه

بهداشت محیط مدرسه

چگونگی مسائل بهداشتی در یک گروه بستگی به عوامل نظیر : محل زیست ، گروه سنی ، جنس و .... افراد دارد .

در اینجا اگر بخواهیم به مسائل بهداشتی دانش آموزان بپردازیم ، باید نکات بهداشتی در ذیل را در نظر گرفت .

1- بهداشت اجتماعی . 2- بهداشت تغذیه . 3- سطح هوشیاری . 4- بهداشت روانی 5- رابطه بین محیط و دانش آموزان (اعم از مدرسه ، خانه ، جامعه ) 6- بهداشت بیماریهای واگیردار . با توجه به مطالب مطرح شده ، باید در نظر گرفت ، مدرسه علاوه بر آنکه مکانی برای رشد نکته ی کودکان و نوجوانان است ، باید جوابگوی سلامت جسمی و روانی آنها نیز باشد . زیرا مدرسه مکانی است که جسم ، روح ، فکر و اندیشه کودکان و جوانان جامعه در آن رشد و شکوفا می شود . به همین منظور فضایی که جهت این امر در نظر گرفته می شود باید از نظر وسعت ، طراحی و ظاهر ساختمان ، تامین آب ، چگونگی دفع زباله و فاضلاب ، وسعت اتاقها ، نورگیری ، تهویه و رنگ توجه خاص به آن نمود.

مقایسه محیط مدرسه صادقی تهران با استانداردهای موجود:

*نور : جهت رویت اشیاء نیاز به بازتاب نور است ، میزان بازتاب بستگی به جنس ، صافی و سطوح بازتاب کننده دارد . سطوح کاملا صیقلی به علت بازتاب کامل نور ، ایجاد چشم رنگی می کند ولی اجسام ناصاف باعث پراکندگی نور می شود .

*نور طبیعی : در ساخت یک بنا ابتدا به استفاده ی بهتر از نور طبیعی پرداخته می شود . زیرا به علت وجود اشعه ی ماوراء بنفش دارای خاصیت میکروب کشی و تامین کننده ی ویتامین D بدن ارزان و قابل دسترس، از نظر روحی ، روانی آرام بخش است ؛ استاندارد روشنایی در مدرسه 200 – 150 لوکس می باشد .

*عوامل موثر در دریافت نور کافی : 1- سطح پنجره 2- سطح اتاق 3- مانع در مقابل پنجره

مقدار نور طبیعی در طبقه ی همکف : در اتاق دفترداری در سمت غربی در ورودی سالن دو پنجره با مساحت 1 × 5 /1 متر وجود دارد نور شمالی می باشد . و نسبت به سطح اتاق و موقعیت ساختمانی ، و درخشندگی فضای مقابل پنجره ، نور طبیعی موجود در این اتاق و اتاق های مجاور و مشابه را تامین نموده است .

*نور مصنوعی : باید توجه نمود ، ساختمان به گونه ای ساخته شود که در روز از نور طبیعی و روشنایی طبیعی و فقط در شب از نور مصنوعی استفاده شود .

ویژگی هایی که یک نور مصنوعی خوبی باید داشته باشد : شامل : 1- تمام سطح مورد نظر را به طور یکنواخت روشن نماید . 2- میزان روشنایی ، کافی و ثابت باشد . 3- نور دریافتی ایجاد خیرگی و سختگی در چشم نکند . 4- ایجاد سایه روشن نکند .

نور مصنوعی در طبقه ی همکف هر یک از اتاق های : طبقه ی همکف علاوه بر احتساب 4 پنجره با نور طبیعی در جهت شمال ، 4 پنجره با نور طبیعی در جهت جنوب ، دارای 4 مهتابی در هر یک از کلاس ها می باشد . لامپ های کلاس در فاصله ی 1 متری افقی قرار گرفته و روشنایی لازم و قابل قبولی را در سطح کلاس گسترانیده اند .

* تهویه و حرارت : انتقال حرارت بدن انسان به محیط و از محیط به انسان از طریق تشعشع می باشد . به همین دلیل عوامل موثر بر حرارت بدن انسان ، رطوبت نسبی ، جریان هوا ، هم چنین درجه حرارت اشیاء موجود در اطراف شامل دیوار ، سقف ، کف ، در ، پنجره و … است . درجه حرارت اتاق از 25 درجه سانتی گراد باید بیشتر گردد ، درجه حرارت مناسب به طور متوسط با رطوبت 40 درصد برای کودکان و میانسالان ، حدود 21 درجه و جوانان حدود 18 درجه سانتی گراد است . بر همین اساس دمای 20 درجه سانتی گراد ، دمای مطلوب است . گرما می بایست به طور یکنواخت و ثابت باشد ، به گونه ای که اختلاف دمای کف تا سقف کمتر از 8 درجه سانتی گراد باشد . البته این امر مستلزم ارتفاع مناسب دیوار و نوع سیستم توزیع گرما می باشد .

بهترین روش گرم کردن اتاق ، روش تشعشع است و منبع تولید حرارت باید در کف و یا در ارتفاع پائین نصب گردد . به جریانی که به صورت مصنوعی و طبیعی باعث ورود و یا خروج هوا شود ، تهویه گفته می شود .

اگر این امر با کنترل تمام عوامل شیمیایی و فیزیکی که بر هوا اثر می گذارد باشد به آن تهویه مطبوع می گویند . در طبقه ی همکف دو سرویس بهداشتی وجود دارد که دارای سیستم تهویه است :

* روش های تهویه بر دو نوع است : 1- سیستم مکنده ، 2- سیستم دهنده

که در این سرویس از سیستم مکنده استفاده شده و تهویه در خلاء انجام می گیرد .

* سیستم گرم کننده: در داخل کلاس ها شوفاژ می باشد که در این دستگاهها برای تولید حرارت و گرم کردن محیط استفاده می شود . مرکز گرم خانه آن ( ماده سوختی آن ، عموما گازوئیل و یا گاز است ) در موتور خانه قرار گرفته است . به همین دلیل عیوبی نظیر تولید گاز مضره و کاهش اکسیژن محیط را ندارد . ولی اشکال کاهش رطوبت (هرچند به شدت بخاری نمی باشد ) در آن باقی است . در این جا به طور اختصار به ویژگی های دستگاه سیستم گرمایش می پردازیم :

در انتخاب سیستم گرمایش ، علاوه بر آنکه باید توجه نمود حداقل مصرف انرژی با حداکثر تولید گرما و بازدهی را داشته باشد ، باید به چند نکته دیگر نیز توجه نمود :

1- مصرف اکسیژن محیط حداقل باشد .

2- ورود گازهای حاصل از سوخت به محیط انداشته باشد و یا حداقل ممکن باشد.

3- علاوه بر آنکه باعث کاهش رطوبت محیط نشود ، بلکه مقدار رطوبت محیط را نیز تنظیم نماید .

در هر یک از این کلاس ها 2 سیستم گرم کننده شوفاژ وجود دارد که مصرف اکسیژن در آن به میزان حداقل فضای موجود است و گازهای حاصل از سوخت به محیط وارد نشده و ایجاد رطوبت نمی کند . وسیله ی خنک کننده نیز درکلاس ها ، کولرآبی می باشد .

* رنگ کلاس ها در طبقه همکف

کیفیت رنگ ها برحسب منابع نور تغییر می کند . به همین دلیل برحسب نور بکار رفته در اتاق ها باید از رنگهای مناسب استفاده نمود . باید توجه داشت رنگها بر روحیات دانش آموزان مدرسه ، اثرگذار است . بعضی رنگها آرام بخش و آرامش دهنده هستند و برخی دیگر بر اعصاب اثر منفی گذاشته ، ایجاد خستگی ، بر افروختگی و هیجان می کند . در رنگ آمیزی کلاس ها باید به این نکته توجه نمود که سقف ها و قسمتهای بالای دیوار بیش از 85 درصد نوررا منعکس کند به همین منظور از رنگهای کاملا سفید استفاده می شود .

دیوارها 77 – 50 درصد ، قسمت پائین دیوار و کف قدرت انعکاسی حداکثر 15 درصد از نور را داشته تا باعث چشم زدگی نشود . رنگها عموما در دو دسته ، رنگهای گرم و سرد قرار می گیرند .

بر همین اساس رنگهای سبز و آبی جزء دسته رنگهای سرد و رنگهای زرد ، لیمویی و قرمز معرف رنگهای گرم هستند . دیوارهای کلاس ها به رنگ کرم روشن می باشد که ضریب انعکاسی آن برحسب درصد 74 درصد می باشد . 50 سانتی متر از کف کلاس سرامیک سنگی می باشد و فاصله ی کف تا سقف 310 سانتی متر می باشد و کف کلاس از موزائیک می باشد که قابل شست و شو و نظافت است.

رنگ دیوارهای سالن آبی روشن است که ضریب انعکاس آن برحسب درصد 61 درصد می باشد . نمازخانه ی طبقه ی همکف 40 متر می باشد ، نور طبیعی آن از جهت شمال و دارای 9 مهتابی (نور مصنوعی ) می باشد . فاصله سقف تا کف CM 310 است . و دیوارها به رنگ کرم روشن می باشد .

* سالن طبقه همکف: به مساحت 32 متر است ، تعداد لامپ ها 13 عدد می باشد لامپ ها الکتریکی است و علت روشنایی آنها ، التهاب سیم داخل است که درون حباب خلاء نسبی ایجاد می کند .

* فاصله ی کلید برق و پریز: تا کف CM 110 است که مطابق استاندارد می باشد .

* طبقه اول : 8 کلاس با مساحت های 30 متری ، دارای نور طبیعی (هرکلاس دو پنجره) ، نور مصنوعی که شامل 4 تا 5 مهتابی است . رنگ کلاس ها همانند طبقه ی همکف می باشد . شیب پله های طبقه ی همکف به سمت طبقه اول در حدود 40 درجه است که استاندارد آن در حدود 35 درجه است . طول پله ها 120 ، عرض آن 20 و ارتفاع 15 سانتی متر است که طبق استاندارد شیب پله های می بایست در حدود 36 – 30 درجه باشد ، طول پله ها حداقل 110 ، عرض 30 و ارتفاع 18 -15 سانتی متر ، و شیب پله های این مدرسه تقریبا با استاندارد مطابقت دارد .

ارتفاع لبه پائین هر پنجره تا کف 1 متر می باشد که طبق تعریف استاندارد حداقل تا 75 سانتی در نظر گرفته می شود .

کلیدها و پریزهای موجود در سالن ها و کلاس ها از نوع عایق و غیرفلزی هستند . و در فاصله ی 115 سانتی متری از کف اند که تفاوت آن با استاندارد تعریف شده 15 سانتی متر اختلاف دارد .

* طبقه ی دوم : دارای 4 کلاس می باشد . رنگ دیوارها و مساحت به طور تقریبی با کلاس های طبقات همکف و اول همسانی دارد . نور طبیعی در دو کلاس شمالی و در یک کلاس جنوبی می باشد . تعداد لامپ های موجود در کلاس ها 5 لوکس مهتابی می باشد . فاصله ی پریزها و کلیدها از کف تا محل مربوطه 15 سانتی متر و از نوع عایق می باشند .

* مشخصات کلاس درس

1- ارتفاع دیوار 310 سانتی متر می باشد (استاندارد حدود 3 متر می باشد ) که اختلاف چندانی دیده نمی شود .

2- سطح در نظر گرفته شده برای هر دانش آموز 25/1 متر مربع است ( استاندارد آن 5/1 – 2/1 مترمربع است ) که باز هم در این مورد رعایت شده است .

3- فاصله ی اولین ردیف دانش آموزان تا تخته M 214 است که با استاندارد تعریف شده ( کمتر از 2 متر نباشد ) تطابق دارد .

4- تخته ی مصنوعی نوشتن از رنگ سبز تیره است با میزان بازتاب 15 درصد . طبق استاندارد ، تخته می بایست رنگ سبز روشن می باشد .

5- دیوارها همانگونه که اشاره شد به رنگ کرم روشن که میزان بازتاب آن 74 درصد است طبق استاندارد میزان بازتاب دیوارها باید بین 70- 50 درصد باشد .

6- پنجره ها دارای حفاظ هستند . و با رعایت اندازه ای ارتفاع به راحتی فضای بیرون از مدرسه و کلاس در دید افراد قرار نمی گیرد .

*مساحت حیاط مدرسه و سرویس های بهداشتی :

مساحت کلی مدرسه اگر براساس تعداد دانش آموزان در نظر گرفته شود ، به ازای هر دانش آموز 8-6 متر مربع نیاز است . ولی در مناطق شهری و روستایی ، بدون توجه به تعداد دانش آموزان حداقل مساحت 1000 – 800 متر مربع ، پیشنهاد می شود .

مساحت حیاط مدرسه 500 متر است . و سرویس های بهداشتی 6 عدد می باشد سرویس های بهداشتی مدرسه ، براساس تعداد دانش آموزان ساخته می شود . طبق تعاریف استاندارد :

1-جهت هر 50 نفر دانش آموز یک مستراح پیش بینی شود ، این مدرسه دارای 310 نفر ( در شیفت پسرانه ) دانش آموز می باشد و تعداد سرویس ها 6 عدد است . که برای هر 50 نفر یک سرویس در نظر گرفته شده .

2- هر 75 دانش آموز یک آبخوری در نظر گرفته شود . 12 آبخوری در حیاط مدرسه موجود می باشد پس آبخوری های موجود با تعداد دانش آموزان در این مدرسه هماهنگی و تطابق دارد .

3- دست شویی ها در این مدرسه ی ابتدایی در ارتفاع 80 سانتی متری از زمین نصب شده است . طبق تعریف استاندارد ، دست شویی ها در ارتفاع 60 تا 75 سانتی متری از زمین نصب شود و این ارتفاع برای کودکان ابتدایی کمتر باشد . ( ارتفاع ذکر شده تقریبا همسان با تعریف استاندارد می باشد )

4- در قسمت های مختلف مدرسه که 500 متر است . 11 عدد سطل زباله قرار داده شده است .

5- مستراح به طور مرتب با شوینده و ضدعفونی کننده حاوی آب آهک گندزدایی می شود .

بوفه : در بوفه یا مغازه کوچک مدرسه نیز خوراکی های سالم و بهداشتی از جمله بیسکویت ، و ساندویچ های تهیه شده توسط خانم سرایدار از جمله ساندویچ مرغ عرضه می شود .

فصل چهارم

*تلائلو بهداشت در اسلام

(احادیثی در مورد بهداشت فردی و محیطی )

*رسول اکرم صلی الله علیه و سلم : اسلام پاکیزه است ، شما نیز پاکیزه باشید که هرکس پاکیزه نیست به بهشت نمی رود .

*رسول اکرم (ص) : خداوند زیباست ، زیبایی را دوست دارد ، بخشنده است و بخشش را دوست دارد ، پاکیزه است و پاکیزگی را دوست دارد .

*حضرت علی (ع) شستن لباس غم و غصه را برطرف می کند و باعث قبولی نماز می شود .

*رسول اکرم (ص) فرمود : آشغال و خاکروبه را در خانه هایتان نگه ندارید و هر روز آنرا بیرون ببرید زیرا جایگاه میکروب (شیطان ) است .

*حضرت امام صادق (ع) : دست های خود را قبل و بعد از غذا خوردن طعام بشوئید چه فقر را برطرف می کند و بر عمر میافزاید .

*رسول الله (ص) : لباس های خود را بشوئید ، موهای خود را کوتاه کنید ، مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید .

*رسول اکرم (ص) : اسلام بر پاکیزگی استوار است .

*حضرت علی (ع) : شستن لباس غم و غصه را برطرف می کند و باعث قبولی نماز می شود .

*رسول اکرم (ص) : با دست چرب و نشسته شب را صبح نکنید اگر میکروب به شما صدمه زد پس کسی را ملامت نکنید مگر خودتان را .

*امام علی : تندرستی سازگارترین بخشش و بهره است .

بهداشت دهان و دندان

*رسول اکرم (ص) دهان های خود را با مسواک پاکیزه کنید.

*امام حسین : مسواک کردن از سنت پیامبران .

*رسول اکرم (ص) : چون خواستید مسواک کنید از عرض ، دندان ها را مسواک بزنید .

*امام رضا : مسوارک زدن در هر زمانی پسندیده است ، ولی مسواک زدن برای شخص روزه دار در بعد از ظهر ناپسند و مکروه است .

*قال رسول الله : دو رکعت نماز با دندان های مسواک زده نزد خداوند از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک بهتر است .

*رسول اکرم : چه نیکند از امت من آنها که در وضو و غذا مسواک می کنند .

*تغذیه :

*پیامبر به علی (ع) فرمود : یا علی به هنگام غذا خوردن « بسم الله» و بعد از غذا « الحمدلله» بگو رسول اکرم (ص) معده خانه و محل بیماریها است ، پرهیز و رژیم غذائی سیره تمام دواهاست .

*امام علی (ع) : کم خوردن ، از بسیاری بیماریهای جسمانی جلوگیری می کند .

*رسول اکرم فرمود : ما کسانی هستیم که تا کاملا گرسنه نشویم غذا نمی خوریم ، وقتی که می خوریم خود را سیر نمی کنیم .

*حضرت رسول اکرم (ص) فرمود : در حالت ایستاده آب و مایعات را نیاشامید .

*حضرت صادق (ع) : بخورید و بیاشامید ، صدقه دهید و بپوشید بدون اسراف و تکبر .

سعادت سادات جوهری-مربی بهداشت مدارس

مقاله علمی16:بهداشت محیط مدرسه

مطالب مشابه :

مقاله در مورد بهداشت روانی سالمندان

مقاله در مورد رابطه بهداشت حرفه ای و نانو تکنولوژی

مقاله بهـداشت روانـي

تحقيق در مورد بهداشت

مقاله بهداشت روانی محیط کار

بهداشت روان در مدارس

یک مقاله در مورد ارگونومی

مقاله علمی16:بهداشت محیط مدرسه