چگونه بخوانیم

نکته اول:

شخصی که در ابتدای مسیر آموزش مداحی قرار میگیرد شاید به جهت نبود برنامه ای مشخص دچار سردرگمی گردد وعلت اصلی آن در ندانستن جواب این سه امر است:

1- چه بخوانیم ؟

2- از کجا بخوانیم؟

3- چگونه بخوانیم؟

اما اینکه چه بخوانیم :بطور خلاصه یک مداح باید برای مداحی مطالبی از قبیل شعر آشنایی با تاریخ ومعارف زندگانی اهل بیت مقتل وکرامت را دارا باشد اصولا یک مداح بر فرض اگر بنا باشد یک ساعت مداحی کند مثلا برای شهادت حضرت زهرا (س) ابتدا باید یک رباعی صلوات بخواند سپس یک غزل امام زمان بعدازآن یک قصیده یا مثنوی در مدح بی بی که درحین خواندن قصیده یک کرامتی از بی بی که معمولا متناسب با معنی یکی از ابیات قصیده است بخواند وسپس یک غزل مصیبت وبعد روضه وزبانحال وسپس یک نوحه واحد شور.... این یک منبر کامل است بگذریم ازاینکه در زمان ما بعضی ها چون توان خواندن خیلی از اینها راندارند وصرفا به خواندن شور ونوحه اکتفا کرده اند که البته به این افراد نمی توان مداح گفت چون 10 درصد از اصل مداحی را بیشتربکار نمی برند

اما اینکه از کجا بخوانیم واین مطالب را ازکجا به دست آوریم بحمدالله مداحان امروزه فقر شعری وتاریخی و.. ندارند چرا که برای یک مداح 4 جلد نخل میثم استاد سازگار یا دواوین استاد موید شفق و.... همچنین شعرای جوان مانند آقای لطیفیان و... کفایت می کند

وهمچنین در شناخت معارف مقتل وکرامت کتب فراوانی وجوددارند ازقبیل :منتهی الآمال . سحاب رحمت . از مدینه تا مدینه وهمچنین کتب کرامات مانند کرامات الحسین و....

واما اینکه چگونه بخوانیم : طریقه خواندن قصیده غزل و.... نیاز به کلاس رفتن واستاد دیدن وهمچنین الگو برداری از مداحان مطرح دارد.

نکته دوم:

عوامل گرفتگی صدا:

گرفتگی صدا در امر مقدس مداحی یک عامل طبیعی است که براثر عوامل مختلف برخواننده عارض می شود.

عواملی مانند:سرماخوردگی .داد زدن بیجا .خواندن زیاد .استرس .خوردن چیزهایی که برروی حنجره اثر می گذارد استعمال دخانیات و...

1- در سرماخوردگی حتی الامکان نباید خواند وباید مواظب بود که اخلاط مجاری بینی فروبرده نشود که موجب برونشیت شدن حنجره وعاقبت گرفتگی صدا می گردد.ودر صورت نیازباید ملایم خواند تا حنجره تحریک نشود

2- داد زدن های بیجا (چه در مداحی کردن چه در دعوا کردن یا صدا زدن افراد از راه دور و...)مخصوصا در وقتی که حنجره گرم نشده به شدت برروی صدا اثر می گذارد

3- خواندن زیاد باعث خستگی حنجره می گردد حالا چه دریک مجلس زیاد بخوانیم وچه در چند مجلس پشت سرهم که اگر شخص خواننده از روی خبرگی واستادانه بخواند می تواند صدای خود را کماکان باز نگاه دارد.

4- خوردنی هایی ازقبیل غذاهای سرخ کردنی رب سس ادویه جاتی چون فلفل موجب تحریک حنجره می گردد البته خواننده باید صدای خود راورزیده کند و به تمامی خوردنی ها عادت دهد چرا که امروزه خیلی جاها بالاجبار باید از این خوراکی ها تناول کرد وثانیا مداحان هم دل دارند پس بالاخره آیا مجازهستیم برای تناول این خوردنی ها یا خیر؟جواب این است که در موقعی که زیاداز حنجره کار می کشیم مانند ایام محرم نه تنها نباید از ایین عوامل محرک بپرهیزیم بلکه باید از چیزهایی که مورد تقویت وصاف شدن آن می گردد استفاده کنیم .

5- واما استعمال دخانیات خیلی ها به ویژه افراد شور خوان آن را باعث بهتر شدن صدایشان می دانند که البته این معزلی است در امر مداحی که باید در جای خود متذکر شویم

6- استرس هم که نیاز به توضیح ندارد

واما نکته اصلی درپاسخ اینکه چه چیزهایی برای صداخوب است به قول استادمان باید هرکسی دکتر صدای خودش باشد هرکسی حنجره اش به یک چیز حساسیت دارد مثلا بعضی ها سرکه را موجب گرفتگی صدایشان می دانند ولی بعضی را می شناسم که شیشه سرکه شان همراهشان است البته چیزهایی مثل چهار تخمه آبجوش عسل وآبلیموو... در عرف مامشهوراست که برای همه صداها خوب است

واما نکته آخر اینکه اگر صدایی بگیرد درست است که چیزهایی مانند آمپول دگزا متازون واقعا مؤثراست اما خواننده نباید از گرفتگی صدا رنج ببردچرا که همین ناراحتی موجب گرفتگی بیشتر صدا می شودواین گرفتگی دورانی دارد وتا طی نشود حنجره باز نخواهدشد البته دوایی اصلی گرفتگی صدا نخواندن است وبس تا اینکه صدا باز گردد

نکته سوم:

طریقه خواندن مجالس هیئت مساجد دعا خوانی عروسی ترحیم ولیمه مکه:

بطور اجمال هرگونه مجلسی جهت نوع ووقت چینش وترتیب شعری جداگانه ای را می طلبد:

مثلاخواندن در هیئت با مجلس ترحیم فرق بسیاری داردکه اجمالا توضیح مختصری از هر کدام به آن پی خواهید برد:

1-(هیئت) در هیئات خواندن چه ولادت ها وچه شهادت ها براساس نوع مستمع ووقت خواندن متفاوت است مثلا در بعضی مجالس مستمع همگی جوان هستند وخواننده اصلی هم شما باید در آن مجالس معمولا در شهادت ها در یک ساعت ابتدا با لحن فنی غزل بعد قصیده وسپس کرامتی که متاسب با معنای یکی از بیتهای قصیده میباشد بیان شود وسپس گریز ومصیبت وروضه وزبانحال وبعد ازهمه زمینه واحد شور....اما در مجالسی که مستمع یک دست نیست وافراد مسن هم هستند مانند هیئتهای فامیلی درآنجا ضمن آنکه فنی می خئانیم باید سنتی خوانی هم لحاظ شود تا به دل همه بچسبد البته اول باید نیتمان برای دل امام زمان باشد وبس اما درآنجا که خواننده های دیگری هم هستند معمولا غزلی کئتاه وچند بیت گلچین شده از یک قصیده ویک گریز کوتاه برای 15 الی 20دقیقه را می طلبد اما درولادت ها هم که بعد از غزل باید قصیده ولادت خواند وضمن گفتن کرامتی یا فضیلتی در ضمن آن به خواندن سرود که البته سرودی با سبکی مرتبط با شانیت جلسه پرداخت مثلا سبک سرود در مساجد یا درنزد علما نباید از شانیت آن دور باشد.

نحوه خواندن مجالس عروسی : اولا باید گفت عمده وظیفه یک مداح در مجالس عروسی بدین نحواست که با یک مقدمه چینی شبیه به بحر طویل برنامه راآغاز کندمثلا:بنام ایزد پروردگار خالق هشت وچهار آفریننده لیل ونهار سلام اینجانب زهیر سازگار خدمت حضار باوقار...... سپس چند بیتی مولودی یا مدح مولا به اندازه 5الی 10دقیقه که بستگی به نوع مستمع دارد بخواند وبعد چند بیت شعر طنز اگر صلاح بود لطیفه ای کوتاه وهنگام ورود داماد نیز با آماده کردن مجلس وبا دست زدن حضار داماد را وارد کند وسرودی بخواند تا داماد با همه دیدار کند واز مردم بخواهد که داماد را نبوسند تا زودتر به جایگاهش بنشیند وبعضا بعد از آن مسابقه ای به سلیقه خود اجرا میکنند وخلاصه در پایان ماه داماد ودوپدر عروس وداماد را دعوت می کنند واز داماد می خواهد که ابتدا پدر وبعد پدر خانمش را ببوسد وسپس دوپدر عرروس و داماد نیز یکدیگر را ببوسند. البته با نبود پدر می توان از پدر بزرگ یا عمو یا برادر بزرگتر نیز دعوت کرد

در مجموع مجالس عروسی سه نوع می باشد :

1-علمایی 2-نیمه مذهبی 3-غیر مذهبی

در مجالس علمایی که مجلس مجلس سنگینی می باشد وباید حرمت علما نیز نگه داشته شود بیشتر مدح اهل بیت خواندن مورد پسند است وکمتر باید شعر عروسی خوانده شود که این امری واضح است

در مجالس نیمه مذهبی که معمولا مداح در این مجالس بیشتر دعوت می شود که مثلا خانواده عروس یا داماد یا طیفی از دوخانواده مذهبی بوده وبه قول خودمانی اهل بزن وبکوب نیستند کار مداح مقداری سخت تر است چون مستمع غیر مذهبی هم حضور دارد ومداح باید اگر چه سخت است اما هردو را راضی نگه دارد .واما مجلس سوم که درآن همه به نوعی قر درکمرشان خشگ شده است نه تنهامداح نباید بخواند حتی حضور در آن مجلس در شان یا مداح اهل بیت نمی باشد

واما مجالس ولیمه در این مجالس مداح ضمن خوش آمدگویی به زایر وآرزوی زیارت قبولی ابتدا چند بیتی مدح مولا خوانده وسپس ذکری از مولا می گیرند چند بیت شعر خوش آمد گویی به زایرین را می خواند مانند:

گل امد سنبل آمد عنبر آمد زمکه زایر پیغمبر آمد

وحتی میتواند از حاجی به بالای مجلس دعوت کند گل دستش دهد وخاطره ای از آن سفر روحانی از اوبپرسد که البته در این مجالس هر چه کمتر بخواند بهتر است چون اولا همه نوع مستمعی وجود دارد وثانیا همه با هم حرف می زنند به قول استادمان می فرمود کم خواندن بهتر از زیاد خواندن است چرا که اگر بد بخوانیم می گویند خدا پدرش را بیامرزد که تمام کرد اگر خوب بخوانیم همه تشنه شنیدن صدای ما میی مانند و می گویند ای کاش بیشتر می خواند البته کم خواندن به اندازه ای که حمل بر کم فروشی یا کم گذاشتن در خواندن نشود.

واما مجالس ختم :اولا عمده کار مداح در ختم (سوم هفتم چهلم سالگرد)به این گونه است که ابتدا به نحوی در گذشت آن مرحوم را به بازماندگانش تسلیت گفته واز حضا رمجلس تشکر کند مثلا بگوید انعقاد مجلس به مناسبت در گذشت مرحوم مغفور شادروان خلدآشیان ....می باشد که جادارد از طرف خود ویکایک شما عزیزان مصیبت وارده را به خانواده های ..... .همچنین اقازاده ها آقا... وهمسر داغدیده اش برادرانش آقا... تسلیت عرض نموده متقابلا از طرف صاحبان عزا از همه عزیزانی که از راههای دور ونزدیک قدم رنجه کردند کمال تشکر وقدردانی به عمل می آوریم در نظر داشته باشیم که ادبیات گفتاریمان کاملا صحیح باشد چون معمولا همه نوع شخصی از قبیل افراد با سواد استاد دانشگاه مهندس و.. حضور دارند نکته اینکه در بعضی مالس مستمعین چون زیادند ومی خواند زودتر بروند دنبال بهانه ای هستند تا سریعتر برخیزند معمولا در مجالس تشکر از مدم باید در آخر کار مداحی باشد والا در اول کار عده ای مردند ومجلس به هرج ومرج می افتد.حال بعد از آن مقدمه معمولا شعری در مذمت دنیا وگذرا بودن آن می خوانند (پندیات) وسپس چند بیت شعر پدر یا مادر ... می خوانیم ومیتوانیم روایتی یا حدیثی در جایگاه ومقام واحترام پدر ومادر بگوییم والبته گل کار که دشتی خوانی می باشد را بعد ازآن هرگز فراموش نکنیم وبعد با چندبیتی کوتاه از مدح مولا اگر متوفی مرد باشد یا مدح حضرت زهرا اگر زن باشد ویا امام حسین اگر متوفی هیئتی باشد بخوانیم وبا گریز کوتاه به کربلا وروضه ای(مانند:شما داغ پدر دیدید همه شمارا تسلا دادند تسلیت گفتند اما دلا بسوزه برای آن خانمی که کنار بدن بابا صدا زد بابا برخیز ببین دارن عمه ام رو تازیانه می زنند.) کار را تمام کند که البته با تک بیتی هایی مانند :

پرروانه سوخت شمع فروماند وشب گذشت ای وای من که قصه دل ناتمام ماند

کار را باتسلیت وتشکری دیگربه اتمام رساند.

نکته در مجالسی که داغ سنگین تر است مانند مجالس ختم جوان یا مجالس سوم که نسبت به هفتم وچهلم کمتر باید پندیات خواند وبیشتر اشعار مناسب با روحیه فرد مصیبت دیده مانند پدر مادر .. خوانده شود ولی در مجالسی که کمی فرد مصیبت دیده آرام تر است و باور مصیبت برایش آسان تر شده مانند سالگرد بالعکس می باشد .

چگونه بخوانیم

مطالب مشابه :

کتاب نخلستان ،که برگزیده ای از 4 جلد "نخل میثم "غلامعلی سازگار

سوره طه

معرفي كتاب هاي مجالس ختم خواني - 2

مصاحبه با ذاکر اهل بیت (علیه السلام)حاج مهدی مختاری

تدریس اسفار (جلد اول، دوم و سوم) - استاد مصباح یزدی

میثم تمار کیست ؟ زندگینامه ...

تدریس اصول فقه ( جلد اول و دوم)- استاد خراسانی

23 ذیقعده زیارتی امام رضا علیه السلام

چگونه بخوانیم