تريشينلا اسپيراليس Trichinella spiralis

كرم تريشينلا اسپيراليس

Trichinella spiralis انتشار جغرافيايي

كرم تريشين در اكثر نقاط دنيا وجود دارد و آلودگي انسان به لارواين انگل را براي اولين بار در سال 1828 گزارش نمودند.

پاجت Paget در سال 1835 مرحله لاروي كرم را در عضلات جسد يك بيمار كه در اثر سل فوت شده بود ، پيدا كرد و سپس به علت شكل لارو كه در عضله برروي هم پيچيده است ‌آن را Spiralis ناميد.در سال 1860 نقش اين انگل در ايجاد بيماري تريشين ثابت گرديد.

آلودگي انسان در حال حاضر در كشور هاي اروپايي و آمريكايي كه خوردن گوشت خوك رايج است ، ديده مي شود.آلودگي به خصوص در كشورهاي آلمان و لهستان و اسپانيا، مجارستان و كشورهاي جنوب اروپا زياد است.

در آمريكاي شمالي و كشورهاي آمريكاي لاتين اين بيماري هنوز انتشار فراواني داشته و يكي از مشكلات بهداشتي اين كشورها محسوب مي شود و گاهي به صورت همه گيري هايي كوچك،‌شيوع مي يابد.

مورفولوژي :

كرم بالغ تريشين نماتودي است،‌بسيار نازك و نخي شكل.كرم نر به طول 4/1 تا 6/1 ميلي متر و عرض 40 تا 50 ميكرون مي باشد.در قسمت قدامي نازك و در قسمت خلفي به تدريج كلفت مي شود و در قسمت خلفي داراي يك جفت برجستگي مخروطي شكل ياپاپي است كه وجه تشخيص آن مي باشد. كرم نر فقط داراي يك عدد تستيكول بوده و اسپيكول ندارد.

كرم ماده به سول 3 الي 4 ميلي متر و عرض 60 ميكرون مي باشد. تخمدان در انتهاي كرم قرار داشته و در جلوي آن، ‌زهدان قسمت بزرگي از بدن زا فرا مي گيرد- زهدان در قسمت خلفي حاوي تخم و در قسمت قدامي داراي لارو رسيده است.سوراخ تناسلي (Vulva)محاذات يك پنجم قسمت قدامي كرم قرار دارد.

سير تكامل: لارو كرم كه داخل بافت عضلاتي حيوانات حيوانات مانند خوك و موش و غيره موجود است.پس از ورود به دستگاه گوارش آزاد شده و در نزديكي هاي دوازدهه و ژژنوم وارد حفره هاي غددي مخاط روده (Crypts) گرديده و در آنجا بالغ مي شود و نر و ماده آن،جفت گيري مي نمايند و پس از 5 روز تخم در زهدان كرم ماده به وجود مي آيد.كرم هاي نر به زودي از بين رفته و با مدفوع خارج مي شوند در حالي كه كرم هاي ماده به عمق زيادتري از مخاط روده وارد مي شوند و شروع به لارو گذاري مي نمايند.

لارو انگل كه به طول 100 ميكرون مي باشد،به تعداد زياد از زهدان خارج شده و پس از عبور از جدار روده وارد عروق مزانتر و عروق لنفاوي مي گردد و به اين وسيله در نقاط مختلف بدن منتشر مي شود. چون معمولاً‌ در روده تعداد كرم زياد است و هر كدام در مدت 4تا16 هفته تعداد زيادي لارو مي گذارند– تعداد لارو كه وارد بدن مي شود ،‌بسيار زياد خواهد بود.معمولاً‌ بين 7 تا 14 روز پس از خوردن لاروها، تعداد زيادي لارو وارد جريان خون شده و خود را به عضلات فعال بدن مي رسانند.عضلاتي كه بيشتر آلوده مي شوند عبارتند از :

ديافراگم، حنجره، قاعده زبان، شكم، عضلات بين دنده اي، دلتوئيد و عضلات سينه.

در داخل اين عضلات در حدود 21 روز پس از آلودگي، لارو ها در حالي كه بر روي خود پيچيده اند در داخل كپسولي در داخل كپسولي قرار مي گيرند.در حدود يك ماه بعد طول لارودر داخل عضلات به 8/0 تا 1 ميلي متر مي رسد و در آنجا ايجاد تورم و التهاب و فرسودگي رشته عضلاني ، مي نمايد.

لارو در عضلات ميزبان به مدت 6 تا 12 ماه مي رساند و پس از آن آهكي مي شود.

به طوري كه ملاحظه شد در اين آلودگي حيوانات هم به صورت ميزبان نهايي و هم به صورت ميزبان واسط مي باشند و اين نوع انگل را اوتوهتروكسن(Autoheteroxen) گويند.

در سير تكامل حيوان به حيوان ممكن است خوك ها با خوردن آشغال و زباله محتوي گوشت خوك آلوده ، مبتلا شوند و با آن كه خوك با خوردن موش مرده آلوده،‌به بيماري دچار شود و يا بيماري از موش به موش سرايت نمايد.

بيماري زائي

بيماري تريشينور را از زمان هاي قديم مي شناخته اند و خوردن گوشت خوك طبق قوانين بسيار قديمي ممنوع بوده است.در مواردي كه تعداد لارو كم باشد،‌علائم بيماري زياد مشخص نيست ، امّا در مواقعي كه تعداد زياد لارو وارد دستگاه گوارش شود ، علائم شديد است.علائم بيماري را مي توان به سه مرحله تقسيم نمود:

1-دوره حمله:اين دوره ممكن است دو تا سه روز طول بكشد، امّا معمولاً‌در هفته اول آلودگي بروز مي نمايد.در اين مرحله علائم به دليل ورود لارو ها و كرم بالغ به داخل مخاط روده ها و تحريك آن، ايجاد مي شوند.در اين موقع مخاط روده ملتهب شده و بر روي آن نقاط خونريزي ايجاد مي شود.علائم در اين دوره به صورت تهوع و استفراغ دردهاي شكمي و اسهال ساده يا اسهال خوني بروز مي نمايد.تب و تعرق شديد و تندي نبض ممكن است مشاهده شود.

2- دوره مهاجرت : در اين دوره علائم در اثر مهاجرت لاروهاي خارج شده از زهدان كرم بالغ در داخل عروق خوني و لنف، ايجاد مي شود. علائم در اين دوره يك تا دو هفته طول ميشود. وجود مواد سمي در گردش خون سبب ايجاد علائم مسموميت مانند تورم صورت و اطراف چشم و سردرد مي شود. استقرار لارو در عضلات سبب ايجاد واكنش نسج عضلاني گرديده و در نتيجه درد شديد عضلات را ايجاد مي كند. در اثر درد شديد عضلات، تنفس و جويدن و عمل بلع و سخن گفتن(برحسب نوع عضله اي كه آسيب يافته است)مشكل و دردناك مي شود.گاهي اوقات تورم و درد غدد لنفاوي هم عارض مي شود.گاهي هم تب همراه با بي حالي تا درجات 40 و 41 مشاهده مي شود. ازدياد ائوزينوفيل هاي خون از علائم ثابت و مهم است كه تا 50% مي رسد.عوارض شديد بيماري در اثر مهاجرت لارو به ريه ها و قلب و مراكز عصبي و چشم ايجاد مي شود كه به صورت پنوموني و برنكو هموموني و علائم ميو كارديت و فلج و علائم اختلالات بينايي تظاهر مي نمايد كه ممكن است ميوكارديت سبب مرگ بيمار شود.

3- مرحله كيستي شدن لارو: در اين دوره واكنش نسج عضلاني سبب ايجاد كيسه اي دراطراف لارو مي شود.لارو و كيسه آن 6 ماه تا يك سال پس از آلودگي ،‌آهكي مي شود. علائم در مرحله كيستي شدن ممكن است بسيار شديد باشد و سبب مرگ ميزبان گردد. علائم در اين دوره عبارتند از: لاغري و ضعف مفرط ،‌تورم شديد دست و پا و صورت ، نقصان فشار خون و تعداد نبض و بالأخره كبودي و كولاپس.

همانطور كه قبلاً گفته شد دراكثر مبتلايان ،‌علائم بسيار خفيف است و گاهي آلودگي اصولاً تظاهري ندارد.

پيش آگهي بيماري:

در موارد خفيف خوب است امّا در موارد شديد وخيم و سبب 5% تا 6% مرگ و مير مي شود.

تشخيص باليني بيماري :

در صورتي كه تعداد كرم زياد باشد علائم زير وجود دارد:

1- تب نامنظم كه يك تا دو هفته طول مي كشد و به 40 تا 41 درجه نيز مي رسد.

2- تورم اطراف چشم در دو هفته بيماري.

3- ناراحتي هاي روده اي در 24 ساعت اوليه شديد بوده و گاهي تا يك هفته هم دوام دارد.

4- مراجعه بيماران به صورت گروهي و سابقه خوردن گوشت نيمه پخته خوك در آنان

5- هيپرائوزينوفيلي و خون ريزي زير ناخن انگشتان دست و پا.

6- درد شديد عضلات كه از هفته دوم آلودگي آغاز مي شود.

تشخيص آزمايشگاهي:

براي اين منظور از روش هاي زير استفاده مي كنيم:

1- پيدا كردن لارو در عضلات با بيوپسي عضله و قراردادن نسج در بين دولام و مشاهده لارو در زير ميكروسكوپ پس از له كردن عضله با فشار و يا با حل كردن عضلات در مايع محتوي پپسين و اسيدكلريدريك.

2- آزمايش مدفوع با روش تغليظ و مشاهده كرم بالغ و لارو آن كه اين روش ندرتاً‌ جواب مثبت مي دهد.

3- استفاده از روش هاي سرم شناسي به شرح زير:

1- روش جلدي باخمن(Bachmann intradermal reaction)

براي اين منظور ،‌آنتي ژن از لارو انگل تهيه و آن را به نسبت 1 به 5000 رقيق مي كنند و سپس مقداري از آن را داخل جلد يك بازو تزريق مي نمايند . در بازوي ديگر از مواد سازنده آنتي ژن به غير از ماده لارو كرم تزريق مي نمايند كه آن را تزريق شاهد مي گويند.

واكنش وقتي مثبت خواهد بود كه در محل تزريق آنتي ژن ده دقيقه پس از تزريق،يك حلقه ي سفيد كه دور آن را حلقه ي التهابي قرمز فرا گرفته است ايجاد شود به شرط آن كه ايجاد واكنش در محل تزريق شاهد،مشاهده نشود.بايد توجه داشت كه اين واكنش مدت ها پس از بهبود باقي خواهد ماند.

2 - آزمون رسوبيprecipitin test : با مجاور كردن آنتي ژن و سرم شخص بيمار در يك لوله آزمايش در محل تلاقي حلقه سفيد ايجاد مي شود.

روش هاي ديگر آزمون سرم شناسي هم براي تشخيص اين بيماري به كار مي رود كه از ذكر آنها خودداري مي شود.

درمان:

هيچ گونه درمان اختصاصي براي بيماري موجود نيست.در دوره كاتار روده اي ،‌برخي تجويز مسهل نمكي را توصيه مي نمايند ، زيرا به اين وسيله تعدادي از كرم هاي ماده بالغ قبل از لارو ريزي خارج شده و از شدت بيماري كاسته خواهد شد.

در دوره استقرار بيماري، ‌براي تجويز داروهاي ضد كرم مانند تياباندازول و تركيبات پيپرازين و هترازان نتيجه مثبت گرفته اند.

براي درمان، ‌علامتي از داروهاي ضد آلرژي مانند ACTH استفاده نمود.

اپيدميولوژي :

آلودگي به تريشين معمولاً‌ در بين حيوانات Enzootic هم مشاهده مي شود.اغلب موش هاي سياه در اثر خوردن لاشه يكديگر بيماري را بين خود انتقال مي دهند.اكثر پستانداران به انگل حساسيت دارند و بدين ترتيب گربه و سگ و روباه و خوك و گراز در اثر خوردن گوشت موش و با ساير حيوانات آلوده مبتلا به بيماري مي شوند.آلودگي انسان معمولاً‌ در اثر خوردن گوشت خوك ايجاد مي شود،‌امّا ممكن است با خوردن گوشت خرس يا گراز وحشي هم ايجاد شود.

بر اساس مطالعات دانشمندان در سالهاي اخير (برتيو 1974) علاوه بر نوع تريشينلا اسپيراليس 3 نوع ديگر از اين انگل سبب آلودگي مي شود كه اين انواع عبارتند از تريشينلا نلسوني((T.NELSONIتريشينلا ناتيوا(T.nativa) و تريشينلا پسودوسپيراليس (T.PSEUDOSPIRALIS)

نسبت آلودگي انسان به انگل،در نقاط مختلف فرق مي نمايد. در كشور هاي اسلامي كه از گوشت خوك به ندرت استفاده مي شود،موارد انساني آلودگي، بسيار نادر است اما در ساير كشور ها نسبت آلودگي سكنه، نسبتأ زياد است- نسبت آلودگي در آمريكاي جنوبي12%(مكزيكو و شيلي)و در اروپا11% مي باشد.

در يك مطالعه،نسبت آلودگي سكنه آمريكا را 3/12% محاسبه نموده اند((1938 SAWITZ

اما در مطالعهديگر(1952 GOULD)نسبت آلودگي به30% مي رسد.طبق محاسبه انجام شده فقط 6/4% از مبتلايان علائم بيماري را نشان مي دهند. نسبت آلودگي در نقاط مختلف يك كشور نيز متفاوت است.

تعداد كرم در روده انسان و در نتيجه تعداد لارو در عضلات ممكن است خيلي زياد باشد و در برخي موارد تا هزار عدد لارو در هر گرم عضله هم مي رسد. نسبت آلودگي در زمستان به علّت مصرف بيشتر گوشت، زيادتر است. نسبت آلودگي در مخازن انگلي(خوك ها) معمولاً كم و در حدود 5/1% است.اين نسبت بستگي به طرز تغذيه ي خوك دارد و در برخي از مناطق كه براي تغذيه خوك از آشغال و زباله استفاده مي شده است نسبت آلودگي بين 5/3 تا11% بوده است.

اپيدوميلوژي آلودگي در ايران

مطالعات محدودي درباره آلودگي به اين انگل،در ايران انجام شده است تاكنون نتايج زير را به دست داده است.

1- آلودگي در بين خوك هاي اهلي ديده نشده است.

2-در آزمايش 1852 لاشه گراز از نظر لارو تريشين، فقط دو مورد مثبت (ابتلا به آلودگي) نشان داده شده است.

3-آلودگي در بين بيش از 60% شغال ها و گربه وحشي در شمال كشور ديده شده است.(موبدي و همكاران1973) لارو انگل در انساج دو سگ و 10 شغال و دو روباه و يك موش صحرايي از منطقه اصفهان نيز گزارش شده است.

4- تا كنون تنها يك مورد آلودگي انسان به انگل گزارش شده است كه آلودگي در اين مورد هم فقط با تشخيص سرولوژي مثبت بوده است.

پيش گيري و مبارزه:

براي مبارزه با بيماري مي توان از روش هاي زير استفاده نمود:

1- دقّت در تغذيه ي خوك ها- بايد از دادن مواد موجود در زباله و آشغال اجتناب كرد ويا پس از جوشانيدن اين مواد ، آن را به مصرف تغذيه خوك ها رسانيد.

2-بازرسي گوشت قبل از مصرف : براي اين كار مي توان از دستگاهي به نام تريشينوسكوپ استفاده نمود و گوشت هاي خوك آلوده را از بين برد.

3-ضد عفوني كردن گوشت آلوده – اين كار به وسيله پختن كامل گوشت و يا گذاردن آن در يخ انجام مي شود.در مورد روش اول بايستي دقت كافي مبذول گردد كه تمام قسمت هاي گوشت كاملاً‌ پخته شود.

يخ زدن گوشت سبب مرگ لارو مي شود. مطالعات نشان داده است كه در حرارت 18- درجه سانتي گراد در مدت 24 ساعت ، مي توان لارو ها را از بين برد. روش ديگري هم براي ضد عفوني گوشت موجود است كه مطابق آن گوشت را مدتي ، تحت اشعه كبالت 60 قرار ميدهند. اين روش در ضمن سبب تازه ماندن گوشت هم مي شود.

تريشينلا اسپيراليس Trichinella spiralis

مطالب مشابه :

اپیدمیولوژی تریشین

تريشينلا اسپيراليس Trichinella spiralis

مقدمه ی انگل شناسی

لام های ریویو

چند نمونه از کرم های انگلی

چرا گوشت خوک حرام است؟

کرمهای لوله ای