شکست طراحي شهرهاي جديد در ايران

امروزه با مطالعه وضع کنوني شهرهاي جديد و نحوه سکونت در آنها مشخص مي شود پروژه طراحي شهرهاي جديد از اساس در ايران با شکست مواجه شده است. طبق آمار موجود، شهرهاي جديد ايران در مجموع پذيراي جمعيتي کمتر از ?? درصد ظرفيت اسکان خود بوده اند. براي مثال شهر هشتگرد که پيش بيني اسکان ??? هزار نفر براي آن صورت گرفته طبق آمار شرکت عمران شهرهاي جديد در حدود ?? هزار نفر را در خود جاي داده است. ذاکرالحسيني معاون وزير مسکن اخيرا با اشاره به اينکه در حال حاضر ظرفيت شهرهاي جديد در حدود ??? هزار واحد مسکوني است، اظهار اميدواري کرده با اجراي طرح زمين هاي اجاره اي ?? ساله ظرفيت شهرهاي جديد به دو ميليون واحد مسکوني ارتقا يابد. وزير مسکن نيز از ساخت ?? شهرجديد در ايران در فاصله ?? کيلومتري شهرهاي بزرگ خبر داد که برخي از اين شهرهاي جديد براي سکونت بالغ بر??? هزار نفر طراحي خواهد شد.با نگاهي آرماني ساخت شهرهاي جديد مي تواند با افزايش کيفيت و سطح زندگي براي نوشهرنشينان همراه باشد. چرا که برخلاف شهرهاي قديمي ما که توسعه آنها به دليل معابر و خانه هاي قديمي با اما و اگرهاي فراوان و به تدريج امکان پذير شده، در صورت مهيابودن امکانات از لحاظ تئوريک ساخت آرمان شهرهاي جديد قابل وصول است اما آيا در شرايط کنوني اين امکانات مهيا خواهد بود؟ آيا شهرهاي جديدي که تاکنون در ايران ساخته شده با هوشمندي و با نگاه به ارتقاي سطح کيفي زندگي شهروندان ساخته مي شود؟ پاسخ به اين سوالات در وضعيت کنوني شهرهاي جديدي که تاکنون ساخته شده نهفته است. آنجا که پيرزني چند سال پيش هنگام ترک شهر فولاد شهر گفت: «اينجا مانند کارخانه اي است که تعدادي زن و بچه هم در آن زندگي مي کنند.» ميتوان گفت در ايران به ويژه در يکصد سال اخير با رشد شهرنشيني و مهاجرت روستاييان به شهرها، شهرها بيش از پيش بزرگ و جمعيت در اين شهرها متراکم تر شد و بسياري از روستاها و محلهاي مساعد از نظر جغرافيايي و آب و هوايي که حداقل هاي زندگي در آن مهيا بود کم کم به شهرهايي کوچک تبديل شدند و سپس هريک بنا به پتانسيل رشد خود گسترش يافتند، تا جايي که از حدود ?? سال پيش دولت به دنبال برنامه ريزي براي اسکان سرريز جمعيت شهرهاي بزرگ در شهرهاي جديد افتاد. ايده اي که با تاسيس شهرهاي جديد همچون پرديس، هشتگرد، اشتهارد، انديشه و پرند در استان تهران، فولادشهر، مجلسي و بهارستان در اصفهان، مهاجران در اراک، صدرا در شيراز، سهند در تبريز، گلبهار و بينالود در مشهد، رامين در اهواز، علوي در بندرعباس، تيس در چابهار، لتيان در کرج، رامشاد در زاهدان و عاليشهر در بوشهر به دنبال تحقق آن بود اما امروزه با مطالعه وضع کنوني اين شهرها و نحوه سکونت در آنها مشخص مي شود پروژه طراحي شهرهاي جديد از اساس در ايران با شکست مواجه شده است، به طوري که ?? شهر از ?? شهر ذکر شده در بالا داراي سکنه بوده و چهار تاي آنها کاملا خالي از جمعيت هستند. طبق آمار موجود، شهرهاي جديد ايران در مجموع پذيراي جمعيتي کمتر از ??درصد ظرفيت اسکان خود بوده اند اين در حالي است که طبق آمار، شهر پرند تاکنون تنها توانسته است جمعيتي بالغ بر شش هزار نفر را در خود جذب کند، شهر هشتگرد که پيشبيني اسکان ??? هزار نفر براي آن صورت گرفته طبق آمار شرکت عمران شهرهاي جديد در حدود ?? هزار نفر را در خود جاي داده است.از طرفي در ميان همين اندک ساکنين شهرهاي جديد نيز مشکلات عديدهاي مشاهده مي شود چنان که شهرهايي نظير شيخ بهايي و بهارستان در نزديکي اصفهان همان تعداد اندک ساکنين آن نيز دانشجويان دانشگاه هاي تاسيس شده در اين شهرها هستند، ساکنيني که مي دانند چند سالي را در اين شهرها مهمانند و سپس به شهر خود باز مي گردند، هيچ علاقه و دل بستگي به آن پيدا نمي کنند، در نتيجه اين شهرها همچون کاروان سراهايي چند ساله شدهاند. از طرف ديگر فولاد شهر، مهاجران، رامين، سهند و شهرهاي جديد نزديک تهران نيز به شهرهاي خوابگاهي در اطراف شهرهاي مادر تبديل شده اند که روح شهرنشيني در آنها حاکم نيست، ساکنين اين شهرها بيشتر خانواده هاي کارگراني هستند که در واحدهاي صنعتي خارج از شهر مادر مشغول به کارند و معمولا صبحها قبل از طلوع آفتاب از خانه بيرون زده و شب در تاريکي خسته و رنجور به خانه باز مي گردند.

شهر لندن را با ?? شهر جديد اقماري ميتوان يکي از بهترين الگوي ساخت شهرهاي جديد ناميد، اما بايد به اين نکته توجه داشت در اروپا به جهت شرايط جغرافيايي خوب و بارش فراوان مي توان در تمام نقاط آن حداقل هاي زندگي را فراهم کرد و به نظر ميرسد ايده تاسيس شهرهاي جديد با وجود چنين امکانات بسيار براي نواحي با آب و هواي اروپا مناسب باشد اما در آسيا به جهت فقر اکولوژيکي و آن هم در ايران که مساحت بسياري از آن را مناطق بياباني خشک يا کوهستاني سرد فراگرفته، بيشک هرجايي که امکانات اوليه زندگي فراهم بوده حتما سکونتگاهي شکل گرفته است، در نتيجه پيدا کردن محل هايي مناسب براي تاسيس شهرهاي جديد که داراي امکانات کافي براي زندگي باشند، بسيار دور از ذهن به نظر ميرسد و چنانکه از وضعيت اين شهرهاي جديد کنوني مشخص است يکي از دلايل عدم استقبال مردم از اين شهرها مساله کمبود امکانات اوليه مناسب در آنها است. به طوري که امروزه با گذشت چندين سال از ساخت بعضي از اين شهرها اندک ساکنين آنها با مشکل نبود آب مناسب شرب روبرو هستند. اما به جز بحث حداقل امکانات حياتي زندگي معضل ديگري که در ميان شهرهاي جديد ايران وجود دارد، نبود هويت فرهنگي در ميان ساکنين اين نو شهرهاست. از نگاه کارشناسان وقتي شهر به معناي واقعي اش مفهوم مييابد که تعاملات منطقي بين شهروندان صورت بگيرد تا در سايه اجماع توان شهرنشينان، مشکلات هر روز کمتر و فوايد و مزاياي در کنار هم بودن بيشتر شود. اما در واقع اين امر در شهرهاي جديد ايران محقق نشده است. حتي در برخي شهرها موجب نوعي سردرگمي در ميان ساکنين اين شهرها شده است. ساکنيني که خود را نه اهل شهر مادر مي دانند نه هويت سکونتگاه قبلي خود را حفظ کرده اند. همچنين تا هنگامي که اين شهرهاي جديد نقش خوابگاه هاي کارخانجات صنعتي اطراف مادر شهرها را بازي کنند و تا وقتي از جهت اشتغال و خدمات به خودکفايي نرسند زندگي در اين شهرها داراي روح شهرنشيني و تعاون اجتماعي نخواهد شد نتيجه آن مي شود که امروزه در ايران شاهد آن هستيم که بعد از سالها تاسيس شهرهاي جديد دولت )وزارت مسکن( بايد طرح اسکان در اين شهرها را مجددا پيگيري کند و با تسهيلات مختلف مردم را به زندگي در اين شهرها فراخواند، زندگي که آينده مشخصي ندارد. سياست توسعه شهرها در شرايطي که تقاضاي بالايي براي سکونت در شهرهاي بزرگ ما وجود دارد بايد به روشي منطقي بنا نهاده شود، در غير اين صورت جمعيتي که با هزاران برنامه و سازماندهي وارد اين شهرها مي شوند آنها را فقط به چشم پلي براي ورود به مادر شهرها مي بينند.

منبع :حميدرضا ايماني – کارشناس معماري و شهرسازي – روزنامه سرمايه

از: http://3shahrsaz.parsiblog.com/-488898.htm

شکست طراحي شهرهاي جديد در ايران

مطالب مشابه :

پردیس -تهران

آشنايي با دانشگاه سهند

شکست طراحي شهرهاي جديد در ايران

جدول و نام تمام دانشگاه های ایران

تاثير اصلاحات ارضي بر شكل روستاهاي ايران*