حسابرسی اموال و ماشین آلات و تجهیزات

اصطلاح اموال، ماشين آلات و تجهيزات، تمام داراييهاي مشهودي را دربرمي گيرد كه عمر مفيد آنها بيش از يك سال است و در عمليات شركت مورد استفاده قرار ميگيرند و به منظور فروش، تحصيل نشده است.

هدفهاي حسابرسان از رسيدگي به اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات تعيين موارد زير است:

1. كفايت سيستم كنترل داخلي اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات.
2. اعتبار اموال. ماشين‌آلات و تجهيزات ثبت شده (وجود و مالكيت)

3. ثبت دفاتر بودن تمام اموال. ماشين‌آلات و تجهيزات (كامل بودن ).

4. صحبت محاسبات رياضي مدارك اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات و جداول پيشتوانه آنها و انطباق مدارك مزبور با حسابهاي دفتر كل (صحت محاسبات رياضي) .

5. درستي ارزشيابي اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات.

6 . كفايت افشا و چگونگي ارائه اموال، ماشينآلات و تجهيزات، شامل روشهاي استهلاك مربوط.

تمایزحسابرسي اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات با حسابرسي داراييهاي جاري

1 - يكي آن كه، هر يك از اقلام اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات، داراي ارزش ريالي به نسبت بالايي است و تعداد معاملات مربوط به مانه اين دارايي در ترازنامه، به نسبت، اندك مي‌باشد.

2 – ديگري آن كه حسابهاي اين دارايي از سالي به سال بعد، به ندرت تغيير مي‌كند.

3 – تمايز ديگر بين حسابرسي داراييهاي ثابت و حسابرسي داراييهاي جاري، اهميت انقطاع زماني معاملات پايان سال است.

ساير تدابير عمده كنترلي

1. تهيه حساب معين جداگانه براي هر يك از اقلام اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات.
2. يك سيستم صدور مجوز كه هر گونه تحصيل ماشين‌آلات و تجهيزات، اعم از خريد و اجاره بلند مدت يا ساخت.

3. استقرار يك سيستم گزارشگري كه مستلزم افشا و تجزيه و تحليل بموقع انحرافات مخارج مصوب و مخارج واقعي باشد.

4– تدوين دستورالعمل كتبي درباره تمايز مخارج سرمايه اي و مخارج جاري.

5 – برقراري سيستم خريد ماشين آلات وت جهيزات كه تنها از طريق دايره خريد صورت گيرد و مستلزم رعايت روشهاي استاندارد دريافت، بازرسي و پرداخت نيز باشد.

6. شمارش عيني داراييها در فواصل زماني متناوب.

7 . استقرار سيستم بركناري داراييها.

حسابرسي نخستين و حسابرسي هاي بعدي

در حسابرسي نخستين صاحبكاري كه قبلاً توسط حسابرسان مستقل حسابرسي نشده است، تجزيه و تحليل كامل اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات، بهترين نحوه برخورد ميباشد. حسابرسان با بررسي دقيق تمام اقلام بدهكار و بستانكار حساب اين داراييها از زمان تحصيل تاكنون مي توانند از اعمال شدن يكنواخت روشهاي مناسب حسابداري براي ثبت اضافات و بركناريهاي اين گونه داراييها و تأمين ذخيره استهلاك كافي براي آنها، اطمينان يابند.

برنامه حسابرسي اموال، ماشين‌آلات و تجهيزات

1) شناختي از سيستم كنترل داخلي كسب كنيد.

حسابرسان براي مطالعه سيستم كنترل داخلي اموال، ماشين آلات و تجهيزات مي‌توانند از شرح نوشته، نمودگر سيستم يا پرسشنامه كنترلهاي داخلي استفاده كنند.

2) خطر كنترل را برآورد و آزمونهاي اضافي كنترلها را طراحي كنيد.

خطر كنترل مربوط به هر قلم صورتهاي مالي تنها زماني مي‌تواند كمتر از حداكثر برآورد شود كه آزمونهاي به عمل آمده نشان دهند كنترلهاي مربوط، طراحي شده است و به گونه اي مؤثر اعمال مي شود..

3) آزمونهاي اضافي كنترلها را اجرا كنيد.

هدف از آزمون كنترلهاي داخلي داراييهاي ثابت، تشخيص اعمال شدن يا نشدن كنترلهاي برقرار شده توسط صاحبكار بطور يكنواخت است؛

4. خطر كنترل را دوباره برآورد و آزمونهاي محتوا را طراحي كنيد.

ب – آزمونهاي محتوا

5. صورت ريز تغييرات در اموال، ماشين آلات و تجهيزات متعلق به صاحبكار را دريافت و با دفاتر كل و معين مغايريت گيري كنيد.

6. اضافات طي سال اموال، ماشين آلات و تجهيزات را سندرسي كنيد.

ميزان اين سندرسی رسی رابرآ ورد حسابرسان ازخطر كنترل مربوط به مخارج داراييهاي ثابت تعيين مي كند.درفرآیند سند رسی کاربرگی برای تجزیه وتحلیل حسابهای کنترل دارایی های ثابت در دفتر کل تهیه می سود که ردیابی اقلام ثبت شده در این حسابها را به دفتر روزنامه ومدارک اولیه مانند قراردادها، اسناد مالکیت،دستورهای خرید،صورتحسابها و مدارک پرداخت وجوه نقد ومجوزهای مدیریت نشان می دهد

7خریدهای عمده داراييهاي ثابت را از نزديك مشاهده و بازرسي كنيد،واز ثبت آنها در دفاتر یا کارت اموال اطمینان حا صل نمایید

8 هزينه هاي تعمير و نگهداري را تجزيه و تحليل كنيد.واز انعکاس هزینه های سرمایه ای در بهای تمام شده دارایی وهزینه های جاری در سرفصل هزینه ها وتعمیر نگهداری اطمینان حاصل نمایید

9 . وضعيت داراييهايي كه مورد استفاده روزمره نيست و دلايل آن را پي جويي كنيد.

1 . داراييهاي ثابتي كه بطور موقت مورد استفاده قرار نمي گيرد.
2. ارزش داراييهاي ثابتي كه از رده خارج شده است يا به هر دليلي به نظر نمي رسد كه ديگر مورد استفاده عملي قرار گيرد.

3. در مورد داراييهايي كه به حال انتظار خدمت ميباشد يا آنهايي كه فعلاً مورد نياز عملياتي نيست.

10. ذخيره استهلاك را آزمون کنید،یعنی استهلاک انباشته را از لحاظ صحت محاسبه استمرار رویه سنوات قبل مورد آزمون قرار دهید

11. بركناري طي سال داراييها را بازبيني كنيد.

هدف اصلي از اجراي اين روش، شناسايي مواردي است كه اين گونه داراييها بدون ثبت مناسب در اسناد و دفاتر حسابداري، جايگزين شده، فروش رفته، از رده خارج شده يا كنار گذارده شده است.

يكي از راه هاي پيشگيري از بركناري داراييهاي ثابت بدون آن كه ثبت شود، برقراري سياستي است كه طبق آن، هيچ يك از داراييهاي كارخانه نبايد كنار گذارده شد. مگر اجازه آن قبلاً و با استفاده از دستور كارهاي با شماره رديف گرفته باشد.

12. مالكيت قانوني اموال، ماشين آلات و تجهيزات را اثبات كنيد.

حسابرسان براي اثبات مالكيت صاحبكار بر داراييها به دنبال شواهدي چون سند مالكيت، بيمه نامه ها، برگه هاي تشخيص ماليات بر مستغلات و رسيد پرداختهاي به گروگيرندگان، مي باشند. به علاوه همين كه اجاره اي پرداخت نمي‌شود نيز نشانه مالكيت داراييهاست.

13. درآمد اجاره حاصل از اموال، ماشين آلات و تجهيزات صاحبكار را كه به ديگران اجاره داده شده است، بررسي كنيد.

حسابرسان هنگام رسيدگي به درآمد اجاره زمين و ساختمان بهتر است كه نقشه محل مورد اجاره را تهيه يا دريافت و از محل نيز بازديد كنند.

نكته:چنانچه حسابرسي ضمني انجام شده باشد، حسابرسان بايد با بازديد از محل و مذاكره با مديريت صاحبكار، موضوع خالي ماندن فضاي قابل اجاره را در طول سال اثبات كنند.

14. مفاد قراردادهاي اجاره بلند مدت داراييهاي ثابت را، اعم از اجاره داده و اجاره شده، رسيدگي كنيد.

15 . روشهاي تحليلي را در مورد اموال، ماشين آلات و تجهيزات اجرا كنيد.

یعنی همان کامل بودن وارزشیابی وتخصیص داراییهای ثابت مشهود می باشد
16 . چگونگي ارائه در صورتهاي مالي و كفايت افشاي مربوط به داراييهاي ثابت و درآمدها و هزنيههاي آنها را ارزيابي كنيد.

علاوه بر اين، ارائه مناسب و افشاي كافي معمولاً اصول زير را منعكس مي‌كند؛

الف – مباني ارزشيابي داراييها بايد به صراحت ذكر شود.

ب - داراييهاي گروگذارده شده براي دريافت وامها بايد به روشني مشخص شود.

پ – داراييهايي كه مورد استفاده نيست بايد جداگانه در ترازنامه ارائه شود.
استهلاك

ديدگاه كلي حسابرسان نسبت به استهلاك بازبيني و اثبات استهلاك توسط حسابرسان تحت تأثير دو عامل است كه در مورد اغلب هزينه هاي ديگر كاربرد ندارد.

1. يكي، بايد پذيرفت كه هزينه استهلاك، برآوردي است.2 دومين ويژگي غير عادي هزينه استهلاك آن است كه بر خلاف ساير هزينه.متداولترين روشهاي شتابدار محاسبه استهلاك، روشهاي درصدي از مانده نزولي و مجموع سنوات است.

هدفهاي حسابرسان از حسابرسي و استهلاك

الف ) پذيرفته شده بودن روشهاي مورد استفاده.

ب) يكنواختي كاربرد روشهاي مزبور

پ ) درستي و دقت محاسبات لازم تحت هر روش را تعيين نمايند.

برنامه حسابرسي – هزينه استهلاك و استهلاك انباشته.

1 . بررسي سياست، استهلاك مديريت شركت

.2دریافت یا تهیه تجزیه وتحلیل استهلاک انباشته هر گروه داراییها از صاحبکار

3. اثبات ذخيره استهلاك

4. كاهش استهلاك انباشته بابت داراييهاي كنار گذاره شده را بازبيني و اثبات كنيد.

5 . بررسيهاي تحليلي را در مورد استهلاك اجرا كنيد.

آزمون ذخيره استهلاك

آزمون كلي ذخيره استهلاك سال مستلزم اجراي موارد زير توسط حسابرسان است:

1 . فهرست مانده حسابهاي مختلف داراييها را در ابتداي دوره تهيه كنيد.
2 . داراييهاي كاملاً مستهلك شده را از ليست كسر كنيد؛

3 . نصب داراييهاي اضافه شده در طول سال را به ليست اضافه كنيد.
4. نصف داراييهاي كنار گذاره شده طي سال، بجز داراييهاي كاملاً مستهل شده، را از ليست كسر كنيد.

بازبيني و اثبات منابع طبيعي

تهي شدن (استهلاك) جنگل معمولاً بر اساس مقادير عيني كه از طريق ديد زدن بدست مي آيد، تعيين مي شود (ديد زدن يعني بازديد قطعه اي از جنگل به منظور برآورد چوب كل جنگل). تعيين مقادير عيني كانها و ذخاير نفت و گاز به منظور مبناي تهي شدن، بمراتب دشوارتر است. در اين گونه موارد،

حسابرسان براي تعيين منطقي بودن كلي نرخهاي تهي شدن چنين منابعي معمولاً به نظرات كارشناساني چون مهندسان معدن و زمين شناسان اتكا مي‌كنند.
مالكيت و بهاي تمام شده معادن را حسابرسان با رسيدگي به اسناد مالكيت، قراردادهاي اجاره، قبوض مالياتي، اسناد، مدارك پرداخت و ساير مدارك به همان طريقي اثبات مي كنند كه اموال، ماشينآلات و تجهيزات يك شركت توليدي يا بازرگاني را اثبات مي نمايند.

بازبيني و اثبات داراييهاي نامشهود

رسيدگيهاي حسابرسان مي تواند با تجزيه و تحليل حسابهاي اين گونه داراييها شروع شود. اقلام بدهكار اين حسابها بايد به شواهد و مدارك پرداخت مربوط و به شواهد كتبي مربوط به حقوق مالكانه و مزاياي تحصيل شده، رديابي شود. اقلام بستانكار اين حسابها بايد با برنامه شركت براي استهلاك آنها مطابقت داده شود يا بايد به مجوزهاي لازم براي حذف آنها از حسابها رديابي گردد.

. داراييهاي نامشهود بطور معمول به روش خط مستقيم و در طول عمر مفيد برآوردي آن كه نبايد بيش از 40 سال باشد، مستعلك مي‌شود.(FASB)

استهلاك براي حق اختراع طبق بند 2 پيوست استاندارد حسابداري شماره 17 20 سال

استهلاك براي نام‌ها و علائم تجاري استاندارد حسابداري شماره 17، 10 سال
استهلاك براي حق امتياز و فرانشيز استاندارد طي مدت اعتبار مستهلك مي شوند.
استهلاك براي مخارج نرم افزارهاي كامپيوتري 5 سال.

رسيدگي پيش از تاريخ ترازنامه به اموال، ماشين آلات و تجهيزات

معمولا به دلیل کم گردش بودن داذاییهای ثابت در طول دوره های مالی بیشتر رسیدگیهای مربوط به دارایهای ثابت می تواند پیش از تاریخ ترازنامه انجام گیرد.

همچنین ببینید؛

حسابرسی داخلی

نمونه بندهای مشروط گزارشات حسابرسی

نمونه موارد ابهام در گزارشات حسابرسی

تأثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام

مهم ترین نکات اصول حسابرسی

بازگشت به فهرست موضوعی مطالب