کشت هیدروپونیک چیست؟چگونه بدون خاک گیاه بکاریم؟

کشت هیدروپونیک چیست؟چگونه بدون خاک گیاه بکاریم؟

اصطلاح هایدرپونیك در معنای gwater workin می باشد ودر عمل به معنای پرورش گیاه در آب واملاح محلول است.

هایدرپونیك فن كاشت گیاهان بدون خاك است ریشه ها در هوا كه باید بسیار مرطوب نگاه داشته شود یا در آب كه باید خوب تهویه شود ویا در برخی مواد جامد غیر از خاك كه رطوبت را در خود نگه می دارد رشد می كنند آب موجود در اطراف ریشه ها كه غذای مورد نیاز گیاه را تامین می كند حاوی تركیبات متعادلی از مواد غذایی است .

کشت هایدرپونیك این امکان را به ما می دهد که در ازای کار کمتر و زمان کمتر بازده بیشتری داشته باشیم .
تاریخچه ی هایدرپونیک :

كلمه هایدروپونیك از تركیب دو واژه یونانی هایدرو به معنای آب و پونوس به معنای كار و تلاش ساخته شده است.

این كلمه را اولین بار دكتر گریك استاد یكی از دانشگاههای كالیفرنیا به كار گرفت هایدروپونیك روشی برای كشت گیاهان، بدون خاك است.

در این روش گیاه در آبی، غنی از مواد مغذی رشد می كند. با این وجود كشت هایدروپونیك می تواند به عنوان روشی جهت رشد گیاهان ، در سایر محیط های متراكم مثل مخلوط پوست درختان، بدون خاك مورد استفاده قرار گیرد.روش هایدروپونیك یك روش پیشرفته باغبانی است كه هم در خانه و هم در تجارت مورد استفاده قرار می گیرد.در این سیستم هیچگونه علف هرزی رشد نمی كند و گیاهان حاصل از این روش معمولا سالم تر و زودرس ترند و فضای كمتری را اشغال می كنند.

اساس سیستم هیدروپونیك آب است، پس این سیستم می تواند كاملا اتوماتیك باشد؛ مزیت اتوماتیك بودن سیستم این است كه اگر باغبان برای مدت زیادی در گلخانه حاضر نبود، گیاه از كمبود اب و مواد غذایی ، تلف نخواهد شد. بر اساس یک رسم 2500 ساله ایرانیان در عید نوروز ، گندم یا گیاهان دیگری را در مقداری آب می کاشتند و با آن سبزه برای سفره هفت سین تهیه می کردند این شاید اولین کشت هیدروپونیک در جهان بوده که ایرانیان انجام می دادند.در استان ایلام نخستین گلخانه ی هیدروپونیک تولید گیاهان دارویی به بهره برداری رسیددر این سیستم می توان محصولات گوناگونی چون: خیار، گوجه فرنگی، كلم، كاهو،انواع گیاهان علفی، هندوانه، اسفناج، انواع فلفل ها، بادمجان،گلها و گیاهان زینتی مخصوصاً اركیدو در بعضی مناطق موز، هویج، لوبیا سبز، تربچه ، و چغندر را تولید كرد. و حتی می توان گفت كشت هیدروپونیك تكنولوژیی فوق العاده و بسیار خوب برای جوانه زنی بذر است.

مزیت های کشت هیدرو پونیک:

1- صرفه جوئی زمانی و نیاز به نیروی کار کمتر

(زیرا در کشت آبی نیاز به عملیات تهیه بستر خاک و وجین کردن علف های هرز و غیره نمی باشد(

2-حذف خاک درنتیجه حذف بیماری ها

3-مصرف بهینه آب زیراهیچ آبی به هدر نمی رود و علف هرزی وجود ندارد که از آب استفاده کند.

4-کاشت گیاه با تراکم بیشتری ودرنتیجه تولید بیشتر

5-به دلیل نبود خاک و علف هرز عملیات کشاورزی ساده تر است.

6-با حذف خاک آفات موجود در خاک نیز حذف می شود.

7-کنترل شرایط محیطی از جمله نور، دما، رطوبت و ترکیب هوا بسیار ساده تر است.

8-در جاییکه خاک مناسب ندارد یا خاک دچار بعضی بیماریها است استفاده میشود.

9-برای مناطقی که زمین گران قیمت است برای بدست آوردن بیشترین محصول با تراکم بالا کاربرد دارد.

10-در این طرح آلودگی خاک وجود ندارد و آلودگی آب هم کمتر است.

11-کنترل شیمیایی منطقه ی ریشه آسان است.

12-امکان پرورش گیاهان در تمام نقاط وجود دارد.

13-امکان کشت مداوم یک گیاه معین در یک زمین ثابت بدون اینکه احتیاج به آیش باشد.

14- یکی شدن عمل آبیاری و کود دهی

15-کاهش میزان ابتلا به بیماریهای ارگانیک و انگلی گیاهان

معایب این روش:

1- هزینه سرمایه گذاری در روش آبکشت بیشتر از کشت گلخانه ای معمولی است.این هزینه اضافی به احداث حوضچه ها، کانالها و استفاده از پمپ مربوط می شود.

2-هزینه برقی که برای به کار انداختن تاسیسات استفاده می شود بیشتر است.

3-مشکل تهویه

4-عدم وجود خاصیت تامپونی(بافری)

5-ضرورت کمک گرفتن از تکنسینهای که قادر به تهیه محلول غذایی، تجزیه و ترکیب و بازسازی آن باشد.

عناصر اصلی
عناصراصلی مورد نیاز کشت هیدروپونیک :

پرمصرف کم مصرف
اکسیژن بر
نیتروژن کلر
کلسیم مس
فسفر آهن
گوگرد منگنز
منیزیم مولیبدن
کربن روی
هیدروژن
پتاسیم

سه روش اصلی و مناسب برای كشت وپرورش هایدرپونیك عبارت از :

الف) كشت در مواد دانه بندی شده (Aggregate culture)

مواد دانه بندی شده شامل ذراتی كوچك با خاصیت شیمیایی خنثی است.

ب) كشت در پشم سنگ (Rock woolculture)

پشم سنگ الیاف اسفنج مانندی است كه منشا مواد آن سنگ های آتشفشانی است .

ج) كشت در آب(Water culture)

در این روش ریشه ها در تركیب آب با هوا (نه با مواد جامد رشد می كند) رشد می كند .

مواد دانه بندی شده پشم سنگ با آب به عنوان تامین كننده محیطی مناسب برای رشد ریشه در واقع نیاز های فیزیكی ریشه را نیز فراهم می كند نیازهای شیمیایی ریشه یا كل را میتون با محاسبه دقیق مقدار عناصر محلول غذایی در منطقه ریشه برآورد كرد وتعادل شیمیایی محلول را نیز حفظ نمود هایدرپونیك همچنین كشت درمحلول شیمیایی نیز نامیده می شود.

چگونگی فرآیند رشد در گیاهان

شناخت وبه كار بستن موفقیت آمیز روش هایدرپونیك مستلزم فهم وشناخت چگونگی رشد گیاهان توسط پروش دهندگان آنهااست تقریبا همه گیاهانی را ك.ه می شود به روش هایدرپونیك پرورش داد گیاهان گلدار هستند این گیاهان از چهار قسمت اصلی تشكیل شده اند:

ریشه : قسمت است كه در زیر خاك رشد می كند.

ساقه:شامل تنه یا بدنه گیاه است.

برگ: قسمت لازم برای تنفس تعرق وغذاسازی است.

قسمت های تناسلی شامل میوه ها وگل هاست.

ریشه ها

خاك تامین كننده مواد غذایی آب وهوابرای گیاه بوده وعامل تثبیت ریشه ها وماندگاری گیاه برروی زمین است ریشه مواد غذایی آب وگازهای موجود در خاك را جذب كرده واین عناصر شیمیایی را برای تغذیه به سایر قسمت های گیاه منتقل می كند همچنین ریشه به ایستایی وثبات گیاه وجلوگیری از افتادن آن كمك می كند.

تامین مواد غذایی گیاهان عمدتا به سه شكل متفاوت می تواند انجام شود:

الف)تركیبات شیمیایی ساده محلول در آب

(مواد غذایی دراین نوع تركیبات می تواند بلافاصله در دسترس گیاه قرار گیرد(

ب)تركیبات شیمیایی ساده غیر محلول در آب

مواد غذایی در این نوع تركیبات بدون نیاز به انجام تغییرات شیمیایی می تواند مورد استفاده قرار گیرد لیكن به دلیل آن كه این مواد مانند تركیباتمحول در آب نمی تواند به سادگی در آب حل شود امكان استفاده فوری وسریع از این مواد برای گیاه وجود ندارد

ج)تركیبات شیمیایی پیچیده

موادغذایی موجود دراین تركیبات قبل از آن كه جذب گیاه شود نیازمند انجام برخی تغییرات شیمیایی است این تركیبات شامل كود های آلی ومعدنی است كه الزاما باید برای استفاده گیاه توسط میكرواورگانیسم های موجود در خاك تجزیه شوند .

ساقه ها

ساقه اصلی وشاخه های فرعی منشعب از آن اسكلت نگه دارنده برگ ها گل ها ومیوه ها است برگ ها وساقه های سبز طی فرایند فتوسنز غذای لازم برای انتقال به گل ها میوه ها و ریشه های گیاه را تولید می كندد شبكه آوندی موجود درساقه مشتمل بر مجاری ورگ هایی است كه آب وموادغذایی را به سراسر قسمتهای فوقانی وتحتانی گیاه منتقل می كند این امر نظیر سیستم گردش گردش خون در حیوانات است.

كشت در آب

مواد غذایی به گونه ای در آب حل می شود كه ریشه بتواند از محلول غذایی استفاده كند در این سیستم یا در آب هوادهی می شود ویا اینكه ریشه ها به خوبی در معرض هوای موجود در محلول غذایی قرار می گیرد داربست چه به صورت شبكه سیمی وچه به صورت های دیگر نگه دارنده گیاهان در محلول غذایی هستند.

۱ـ كشت در محفظه های محتوی محلول غذایی

۲ـ كشت در گلدان یا ظروف استاندارد

۳ـ كشت در NFT

۴ـ كشت در سیستم محلول دهی به صورت بخار

كشت در مواد دانه بندی شده

مواد غذایی با حل شدن در آب به صورت محلول در محیط رشد ریشه جریان پیدا می كند ریشه ها در مواد جامدی كه دارای خاصیت خنثی بوده و در داخل محلول غذایی هستند رشد می كند این وضعیت باعث می شود كه ریشه ها از رطوبت كافی برخوردار بوده ودر عین حال با انجام زهكشی وتخلیه محلول اضافی هوای كافی در محیط رشد ریشه وجود داشته باشد مواد دانه بندی شده مواد جامدی هستند كه ریشه در آن رشد كرده وبه آنها متكی است .

متغیر های مشترك این سیستم ها عبارت از:

1-چگونگی توزیع محلول غذایی در كشت هایدرپونیك

الف)بسته یا باز بودن سیستم توزیع محلول (اینكه محلول غذایی پس از گردش دربستر كشت مجددا بازیافت شده ویا كل آن تخلیه ودور ریخته شود)

ب)نحوه توزیع محلول كه ممكن است به صورت قطره ای اشباع تغذیه با لوله های موئینه فتیله های هادی محلول بخار دهی و... باشد.

2-دستی یا اتوماتیك بودن محلول دهی

نوع محیط كشت (شامل موادی شن ورمیكولیت پرلیت ماسه اسكوریا پیت موس یا تركیبی ازاین ها باشد(

نوع مواد ساختنی به كار رفته در بستر كشت(مواد مانند بتون فایبر گلاس پلاستیك شیشه چوب اسكلت فلزی سرامیك(

3-میزان ونسبت غذادهی وآبیاری

تزریق هوا(درسیستم آبكشت هوا دهی در محلولو غذایی سبب افزایش سطح اكسیژن محلول می شود(

كنترل های محیطی(عواملی چون حرارت تهویه رطوبتنحوه نگهداری گیاه بوسیله داربست ها و...)

انواع محیط های كشت هایدرپونیك

گروه های اصلی محیط های كشت هایدروپونیك براساس منشا های زیر تشكیل شده است:

1-محیط كشت مشتق از سنگ

2- محیط كشت مشتق از مواد ساختگی یا مصنوعی

3- محیط كشت مشتق از مواد آلی

مشخصات عمومی

محیط های كشت هایدرپونیك عوما ساخته شده از مواد جامدی هستند كه میتوان از آنها به جای خاك استفاده كرد مانند محیط های كشت در مواد دانه بندی شده یا كشت در پشم سنگ.

خصوصیات كلی یك محیط كشت عبارت است از :

۱ـ از نظر شیمیایی خنثی باشد.

۲ـ همچنین از نظر شیمیایی پایدار یاشد.

۳ـ پاك وتمیز باشد.

۴ـ به حد كافی دارای ظرفیت نگهداری آب باشد .

۵ـ به حد كافی دارای ظرفیت نگهداری هوا باشد.

۶ـ ضمن آنكه بتواند به سهولت و به نحوی مطلوب آب را تخلیه نماید مشكلات ناشی از پدید آمدن حالت غرقاب در آن ایجاد نشود.

۷ـ از ظرفیت بافری خوبی برخوردار باشد این امر به قابلیت مقاومت محیط كشت در برابرتغییرات PHتکیه دارد.

۸ـ ترجیحا بهتر است كه ظرفیت تبادل كاتیونی آن دستخوش كمترین تغییرات شود.

کشت هیدروپونیک چیست؟چگونه بدون خاک گیاه بکاریم؟

مطالب مشابه :

مطالب در مورد دانه

علوم. فصل اول (گل ، میوه ، دانه)

درس علوم

لوبیای پرنده چیست؟

کشت هیدروپونیک چیست؟چگونه بدون خاک گیاه بکاریم؟

اثرات آرایش کاشت بر شاخص های رشد ارقام لوبیا قرمز

نمونه سوال 3 - علوم دوم دبستان همراه با پاسخ

تولید مثل در گیاهان

روش کاشت و برداشت سیر