در رثای استاد

به مناسبت چهلمین روز در گذشت استاد فقید دکتر محمد علی جعفریان

برای نخستین بار نام دکتر جعفریان را چند سال پیش از ورود به دانشگاه شنیدم. به یاد دارم زمانی که دانش آموز دبیرستان بودم، بعد از ظهر یک روز پاییزی از رادیوی اصفهان شرح حال و پیشینه استادی در حال اعلام بود که به عنوان استاد نمونه دانشگا ههای کشور انتخاب شده بود. بعد ها فهمیدم که این استاد ارجمند کسی جز دکتر محمد علی جعفریان نبود. در آن لحظه گمان نمی کردم آینده من را با آشنایی با این مرد بزرگ نقش خواهد داد. 2-3 سال پس از این آشنایی ابتدایی بود که وارد دوره کارشناسی زمین شناسی دانشگاه اصفهان شدم. هر چند در اوایل دید و شناخت خوبی از رشته فسیل شناسی نداشتم در جریان دومین ترم تحصیلی و در کلاس های درس زمین شناسی تاریخی استاد جعفریان بود که علاقمندی من به این رشته شکل گرفت. بی شک تسلط و تدریس فوق العاده ایشان در این درس بود که با دلربایی از یک دانشجوی تازه وارد او را به این دانش مشتاق ساخت. در آخرین جلسات این درس بود که ایشان ضمن تدریس تکامل انسان ما را با بزرگ مرد زمین شناسی ایران مرحوم دکتر سحابی نیز آشنا نمود و ما را به آثار ایشان چون خلقت انسان رهنمون ساخت. به دلایلی این توفیق را داشتم که دو دوره پیاپی در درس زمین شناسی تاریخی استاد حاضر باشم و از کلاس های ایشان لذت برده و کسب فیض نمایم.

در همان سال ها بود که در جریان برگزاری اولین همایش انجمن زمین شناسی ایران در تابستان 76 در تهران افتخار دیگری نیز نصیب من گردید و آن همراهی ایشان در گردش علمی این همایش در منطقه البرز بود. به راستی تسلط و دانش ایشان در زمین شناسی منطقه ای که فرسنگ ها از محل زندگی ایشان یعنی اصفهان، جایی که ایشان عمده مطالعات خود را گذرانده بود، بسیار ستودنی بود. در جریان همین همایش بود که استاد یکی از اولین سخنرانی ها در زمینه دیرینه شناسی مهره داران را نیز در کشور ارائه نمود و در میان جمع کثیری از مشتاقان در مورد انقراض دایناسور ها و دلایل اکولوژیکی آن صحبت نمود. به راستی حضور در آن جمع و گوش دادن صحبت های استاد شیرین و دلفریب بود.

پس از این آشنایی های اولیه تا پایان دوره کارشناسی شانس گذراندن درس دیگری را با استاد نداشتیم چرا که ایشان بیشتر، دروس دوره های کارشناسی ارشد و دکتری را تدریس می نمود. با این وجود با همان آشنایی و شاگردی ابتدایی نیز ایشان همواره در خدمت دانشجویان حتی دانشجویان کارشناسی بود و با گشاده رویی و منش والایش راهنما و پاسخگوی پرسش ها و کنجکاوی هایمان بود. همچنین همیشه با سخاوت و صداقت اطلاعات خود در مورد نواحی فسیل دار را در اختیار ما دانش جویان قرار می داد و مشوق ما برای سفر به این نواحی و جمع آوری نمونه های فسیلی بود.

با ورود به دوره کارشناسی ارشد چینه شناسی و فسیل شناسی دانشگاه اصفهان بیش از پیش در خدمت استاد عزیزمان بودیم. درس های فراوانی را در خدمت ایشان گذراندیم و چه استفاده ها و لذت ها بردیم. هنوز بسیاری از مثال ها و توضیحات ایشان در مورد مطالب علمی را به یاد می آورم که با بیان و شرح هنرمندانه ایشان حتی می توانیم امروز آنها در زندگی روزمره مان نیز به کار ببندیم. یاد مجموعه های تخصصی فسیل بی مهرگان استاد به خیر. مجموعه هایی که در اندازه یک کیف دستی بود که توسط ایشان جمع آوری و ساخته شده بود و با کمک آنها می شد رده بندی گروه های مختلف را به آسانی دوره کرد و آنچه را همیشه در کتاب ها می دیدیم و می خواندیم با چشم دیده و با دست لمس کرده به خاطر بسپاریم. به راستی این مجموعه ها نشان از تلاش و علاقه وافر استاد به فسیل شناسی بی مهرگان ایران بود.

در این دوره با اخذ پایان نامه با ایشان این توفیق را یافتم تا بیشتر از قبل به ایشان نزدیک شده، در محضر وی باشم. هر چند موضوع پایان نامه من خارج از حوضه تخصصی ایشان بود اما استاد گرامی همه امکانات خویش حتی اتاق شخصی خود را نیز در اختیار من قرار داده بود . در این زمان ایشان از معدود استادانی بود که برای پیشبرد امور پژوهشی خود و شاگردانش با هزینه خود کامپیوتری را در اتاق خود قرار داده بود. به یاد دارم که علیرغم سنش در این زمان که بیش از 65 سال بود (سن بازنشستگی در بسیاری از کشور ها) علاقمند یادگیری کامپیوتر و اصول کار با آن بود و همواره از ما می خواست روش های استفاده از کامپیوتر را برایش شرح دهیم.

باری، دوران شادکامی ها از حضور در کنار استاد برای من چندان پایدار نبود چرا که با پایان دوران تحصیلم در ایران و سفربه خارج از کشور برای تحصیل دوره دکتری شانس حضور در کنار استاد را از دست دادم و از طرفی با بازنشستگی ایشان نیز حضور ایشان محدود به فعالیت در موزه و فرهنگستان گردید. با این حال همواره در سفر هایم به کشور خدمت ایشان می رسیدم و توشه بر می گرفتم. از این دوره چندین کتاب که وی به من اهدا نمود و دست نوشته ها و توصیه نامه هایی از وی برایم به یادگار مانده است. مفتخرم که ایشان حقیر را دانشجویی کوشا و همکار خود در بسیاری زمینه ها می دانست. البته این خصایصی بود که من از ایشان فرا گرفته بودم. خوشحالم که اندک زمانی پیش از در گذشت ایشان نیز فرصت دیدار مجدد وی را یافتم و با وی از هر دری سخن به میان آوردیم و شنیدار درد دل ها و تجربیات وی بودم. آخرین کار ها و برنامه هایم را نیز با وی در میان گذاشتم و چون همیشه از توصیه ها و نظراتش در این زمینه آگاه شدم.

آری، زندگی بعضی انسان ها کتابی را می ماند که باید آنرا به دفعات خواند و از روی آن سرمشق نوشت و زندگانی دکتر محمد علی جعفریان چنین بود.

در رثای استاد

مطالب مشابه :

یک اسم و چند قصه - مجید راستی

ادرس دکتر میلانی

آدرس دکتر رزینا بشارتی زاده

فیلم عمل مغز

طاهریان

در رثای استاد