کمک درسی علوم سوم ابتدایی
علوم تجربي سوم ابتدايي
بخش اول - مانند دانشمندان كار كنيد
1- مشاهده كنيد :
براي اينكه مانند دانشمندان فكر كنيد همه چيز را با دقت مشاهده كنيد. هر چه كه مي بينيد و مي شنويد. دليلي بر اتفاقاتي است كه در اطراف شما مي افتد.
2- بپرسيد:
درباره اتفاقاتي كه در حين مشاهده مي افتد و شما مي بينيد بپرسيد.
3- فرضيه بسازيد:
فرض كنيد كه شما مي دانيد چرا يك اتفاق بخصوص مي افتد؛ به اين فكر يا حدس شما فرضيه گفته مي شود.
4- آزمايش طراحي كنيد:
بعد از فرضيه سازي بايد آزمايشي را طراحي كنيد تا بتوانيد به كمك آن درستي يا نادرستي فرضيه را امتحان كنيد.
5- يادداشت كنيد:
شما بايد همه چيز آزمايش خود را با دقت مشاهده كنيد و هر اتفاقي را كه مي افتد يادداشت كنيد.
6- نتيجه بگيريد:
درباره دلايل كارهايي كه به صورت اتفاقي پيش مي ايدفكر كنيدو سپس نتيجه بگيريد.
پرسش هاي بخش اول
1- براي آنكه مانند دانشمندان فكر كنيد چگونه بايد رفتار كنيد؟
همه چيز را با دقت مشاهده مي كنيم و هرچه كه مي شنويم يا مي بينيم را دليلي براي اتفاقات اطراف خود بدانيم.
2- چرا بايد در مورد اتفاقاتي كه بارها تكرار مي شوند سؤال كرد؟
معمولاً با دقت کردن به اتفاقاتي كه بارها تكرار مي شوند مي توانيم جواب سؤال هاي خود را پيدا كنيم.
3- بعد از فرضيه سازي چه بايد كرد؟
بايد آزمايشي را طراحي كرد تا به كمك نتيجه آن درستي فرضيه خود را ثابت كنيم.
4- مراحل كار دانشمندان را بنويسيد؟
- خوب فكر مي كنند.
- همه چيز را با دقت مشاهده مي كنند.
- مي پرسند و مطالعه مي كنند.
- فرضيه مي سازند.
- با آزمايش هاي فراوان فرضيه خود را امتحان مي كنند.
- نتايج آزمايش هاي خود را امتحان مي كنند.
- نتيجه گيري مي كنند.
بخش دوم - نيازهاي جانوران
جانوران هم مانند انسان براي زنده ماندن نياز هاي گوناگوني دارند.
1- نياز به جاي مناسب :
جانوران در جايي زندگي مي كنند كه براي آنها مناسب باشد.
2- نياز به خانه :
بعضي از جانوران خانه يا لانه اي ندارند اما بيشتر آنها جايي مناسب براي خود و بچه هايشان درست مي كنند.
3- نياز به غذا :
جانوران هم مانند انسان براي حركت و رشد نياز به غذا دارند.
4- نياز به هوا :
همه جانوران براي نفس كشيدن به هوا نياز دارند.
5- نياز به آب :
همه جانوران به آب نياز دارند.
6- نياز به همكاري :
بعضي از جانوران مجبورند به صورت گروهي زندگي كنند. در زندگي گروهي هر يك از جانوران وظيفه معين دارند.
سوالات تكميلي
پرسش هاي بخش دوم :
در جاي خالي كلمه مناسبي بنويسيد.
1- جانوران هم مانند انسان ها براي زنده ماندن، نيازهاي گوناگون دارند.
2- بيشتر جانوران نمي توانند در جاهاي بسيار سرد يا بسيار گرم زندگي كنند.
3- جانوران براي حركت و رشد نياز به غذا دارند.
4- همه جانوران براي نفس كشيدن به هوا نياز دارند.
5- در زندگي گروهي هر يك از جانوران وظيفه معيني دارند.
سوالات صحيح و غلط :
جمله درست يا غلط را با × مشخص كنيد.
|
سوال |
صحيح |
غلط |
|
1- بعضي از جانوران مانند خرس و گوزن در قطب شمال زندگي مي كنند. |
ü |
|
|
2- زرافه براي زندگي و دوري از خطر براي خود لانه مي سازد. |
ü | |
|
3- دندان يك جانور گوشتخوار تيز و برنده است. |
ü |
|
|
4- خرس يك جانور گوشتخوار و علفخوار است. |
ü |
سوالات متن درس
1- در كدام محل، تعداد جانوران كمتري پيدا مي شود؟ چرا؟
در قطب ها، زيرا هوا به قدري سرد است كه جانوران كمتري توانايي مقاومت سرماي آنجا را دارند.
2- محل زندگي جانوران زير را تعيين كنيد و دليل انتخاب خود را بگوئيد:
مار :
در جنگل هاي گرم و بيابان سوزان – مارها مي توانند در شرايط مختلف آب و هوايي زندگي كنند. البته در سرما به خواب مي روند.
فُك ها :
در كنار دريا ها زندگي مي كردند چون اين جانوران از موجودات دريايي تغذيه مي كنند.
3- غذاي اين جانوران چه تفاوتي با هم دارند؟
خرس : حيواني است كه از گوشت حيوانات ديگر و گاهي گياهان تغذيه مي نند.
زرافه : حيواني است كه با گردن بلند خود مي تواند گياهان و ميوه هاي نوك درخت ها را بخورد.
4- آيا جانوران در طول خواب زمستانه به آب و غذا نياز دارند؟
البته نياز دارند ولي بسيار كم. آن ها از ذخيره بدن خود استفاده مي كنند.
5- جانوران زير هواي مورد نياز خود را چگونه به دست مي آورند:
سگ : به وسيله تنفس با شش
ماهي : به وسيله تنفس با آبشش اكسيژن هواي درون آب را مصرف مي كند.
كرم خاكي : هواي موجود در خاك
دلفين : به وسيله شش هنگام خروج و پرش در آب تنفس خود را انجام مي دهد.
6- در بيايان آب كم است و در بعضي بيابان ها تقريباً آبي پيدا نمي شود، در اين مناطق جانوران، آب لازم براي بدن را از كجا مي آورند؟
چون در بيابان گياهان صحرايي با ريشه هاي خود از اعماق زمين آب را جذب مي كنند، جانوران با استفاده از ريشه هاي گياهان صحرايي آب مورد نياز خود را تأمين مي كنند.
7- دندان هاي يك جانور علفخوار با گوشتخوار چه تفاوتي با هم دارند؟
جانوران گوشتخوار داراي دندان هاي تيز و برنده هستند تا گوشت را به راحتي پاره كنند.
جانوران علفخوار داراي دندان هاي پهن و بزرگ هستند كه اين دندان ها مي تواند به راحتي گياهان را قطعه و له كند.
8- بين خواب معمولي و خواب زمستانه چه تفاوتي وجود دارد؟
اولاً در خواب زمستانه جانور فعاليت بدني زيادي ندارد به همين دليل نيازي به غذا پيدا نمي كند ولي در خواب معمولي چنين نيست.
ثانياً خواب زمستانه مدت طولاني دارد ولي خواب معمولي كوتاه مدت است.
بخش سوم_جانوران مهره دار
جانوران به دو گروه مهره داران و بي مهرگان تقسيم مي شوند. مهره داران جانوراني هستند كه در داخل بدن خود اسكلت دارند. مهره داران خود به پنج گروه: ماهي ها، دوزيستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران تقسيم مي شوند. اسكلت از جنس استخوان است و بدن را محكم نگه مي دارد و مهم ترين قسمت آن ستون مهره است.
1- ماهي ها :
ماهي ها به كمك باله ها شنا مي كنند و با آبشش نفس مي كشند. ماهي ها تخم ريزي مي كنند و از هر تخم يك ماهي بيرون مي آيد.
2- دوزيستان :
قورباغه ها از گروه دوزيستان هستند. آنها در آب تخم ريزي مي كنند و نوزاد قورباغه باله و آبشش دارد و بعد از رشد، داراي شش مي شود بنابراين پس از بزرگ شدن بايد در خشكي باشد.
3- خزندگان :
به جانوراني مانند مار و سوسمار خزنده مي گويند . خزندگان موقع حركت شكم خود را روي زمين مي كشند و بدنشان از پولك پوشيده شده است. آنها با شش نفس مي كشند و مجبورند براي نفس كشيدن به سطح آب بيايند. خزندگان تخم گذارند.
4- پرندگان :
بدن پرندگان از پر پوشيده شده است. آنها منقار دارند و از آن براي برچيدن دانه استفاده مي كنند. آنها تخم گذارند.
5- پستانداران :
پستانداران گروه بسيار متنوع و گسترده اي هستند. در سطح بدنشان مو وجود دارد و با شش نفس مي كشند. پستانداران بچه مي زايند و به بچه هايشان شير مي دهند.
سوالات تشريحي
1- به چه جانوراني مهره دار مي گويند:
مهره داران در داخل بدن خود اسكلت دارند. اسكلت از جنس استخوان است.
2- لغزندگي سطح بدن ماهي چه فايده اي برايش دارد؟
به حركت ماهي در آب كمك مي كند.
3- در هنگام دور زدن ماهي كدام باله ها را تكان مي دهد؟
باله هاي سينه اي و شكمي
4- آيا در داخل باله ها استخوان وجود دارد؟
خير، اما از ماده محكمي مانند غضروف تشكيل شده اند.
5 - لاك پشت هاي آبي در اعماق دريا چگونه نفس مي كشند؟
مجبورند براي تنفس به سطح آب بيايند.
6 - شباهت هاي خزندگان را بنويسيد؟
خونسرد هستند. با شش نفس مي كشند. تخم گذار هستند و بدنشان از پولك پوشيده شده است.
7 - چرا خزندگان كمتر از مهره داران ديگر غذا مي خورند؟
چون تحرك آنها كمتر است.
8 - نام پستانداري را بنويسيد كه در دريا زندگي مي كند؟
وال
9 - كدام گروه از جانوران روي تخم هاي خود مي خوابند؟
پرندگان
10 - آبشش در كدام قسمت بدن ماهي قرار دارد؟
در دو طرف سر او
11 - چرا مرغ نمي تواند به خوبي لك لك يا عقاب پرواز كند؟
الف: وزن مرغ زياد است و بال هاي او توانايي تحمل بدنش را ندارد.
ب : بال هاي مرغ كوتاه است و مانند لك لك و عقاب توانايي پرواز ندارد.
12 - آيا شكل پا در سرعت حركت جانور تأثير دارد؟
بله، جانوري كه پاي بلندتر دارند و بدني كوچك تر، سريع تر حركت مي كند مانند يوزپلنگ و آهو.
13 - نام يك پستاندار پرنده را بنويسيد؟
خفاش
سوالات تكميلي
سؤالات بخش سوم :
در جاي خالي كلمه مناسب بگذاريد.
1- جانوراني مانند اسب، مار، قورباغه را مهره دار مي گويند.
2- مگس و حلزون از جانوران بي مهره هستند.
3- مهم ترين قسمت اسكلت ستون مهره است.
4- پوست بيشتر ماهي ها پولك دار و لغزنده است.
5- ماهي ها در هنگام حركت سريع باله دمي را تكان مي دهند.
6- قورباغه ها بعد از بزرگ شدن بايد در خشكي زندگي كنند.
7- پرندگان به جاي لب و دندان منقار دارند.
8- همه پستانداران با شش نفس مي كشند.
9- بدن پرندگان از پر و بدن خزندگان از پولك پوشيده شده است.
10- پستانداران بسيار گوناگون و فراوان هستند.
بخش چهارم_گوناگوني گياهان
گياهان هم مانند جانوران، بسيار گوناگونند. بعضي به شكل درخت و بعضي به شكل بوته هاي كوچك. قسمت هاي اصلي يك گياه عبارتند از:
ريشه، ساقه، برگ و گل.
ريشه :
بعضي گياهان ريشه هاي دراز و عميق دارند و در مناطقي كه آب كم است رشد مناسبي دارند و بعضي گياهان ديگر ريشه هاي افشان دارند و براي مناطقي مناسب هستند كه آب فراوان دارند.
ساقه :
ساقه ها نيز در گياهان شكل هاي متفاوتي دارند. كار ساقه ها رساندن مواد غذايي از ريشه به برگ ها و ميوه ها است. بعضي از ساقه ها بسيار كلفت و بعضي بسيار نازكند.
برگ: برگ ها را مي توان از نظر شكل، رنگ و اندازه طبقه بندي كرد. بعضي برگ ها سوزني و بعضي پهن هستند.
گل :
گل ها از نظر رنگ، اندازه و تعداد گلبرگ ها و جدا يا پيوسته بودن گلبرگ ها با هم تفاوت دارند. مثلاً گل لاله از 3 گلبرگ، گل اطلسي 5 گلبرگ و گل گلايل از 6 گلبرگ تشكيل شده. گل هاي 3 برگي يا 6 گلبرگي خصوصيات يكسان دارند و گل هاي چهار يا پنج گلبرگي خصوصيات يكسان دارند.
دانه :
دانه ها به دو دسته دانه هاي يك قسمتي مانند جو، برنج،گندم و دو قسمتي مانند نخود، عدس، بادام و لوبيا تقسيم مي شوند. درخت كاج به جاي گل دانه دارد و دانه هاي آن در اندام هايي به نام مخروط تشكيل مي شود. مخروط كاج به ميوه گياهان ديگر شبيه است.
گياهان دانه دار به اين شكل تقسيم و طبقه بندي مي شوند:
پرسش هاي بخش چهارم
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.
1- دانه هايي مانند لوبيا و عدس دو قسمتي هستند.
2- درخت كاج گل ندارد.
3- گياهان گلدار به دو گروه بزرگ گل 3 گلبرگي و گل 4 يا 5 گلبرگي تقسيم مي شوند.
4- دانه هاي كاج در اندام هايي به نام مخروط تشكيل مي شوند.
5- لوبيا و شمعداني برگ هاي پهن ندارد.
سوالات تشريحي
1- گياهان مخروط دار به چه گياهاني گفته مي شوند؟
به گياهاني كه به جاي گل، اندامي به نام مخروط دارند و دانه هايشان در اين اندام است.
2- كار ساقه چيست؟
رساندن مواد غذايي از ريشه به برگ ها و ميوه ها
3- گياهاني را نام ببريد كه گل 3 گلبرگي داشته باشند؟
گل لاله
4- نام دو گياه را بنويسيد كه 4 يا 5 گلبرگ داشته باشند؟
لوبيا ،گل نرگس ،گل اطلسي
5- دانه هاي كاج چگونه پراكنده مي شوند؟
به وسيله باد
6- دانه ها در كدام قسمت مخروط قرار دارند؟
در لابه لاي پوست مخروط
7- بيشتر غذاهاي ما از دانه هاي يك قسمتي است يا دو قسمتي؟
دانه هاي يك قسمتي. چون بيشتر غذاي انسان برنج، گندم و جو است.
8- چه تفاوتي در شكل گل ها مي توان يافت؟
گل ها از نظر رنگ، تعداد، اندازه گلبرگ ها و جدا يا پيوسته بودن آنها متفاوتند.
9- ريشه هاي دراز و عميق چه خاصيت مفيدي دارند؟
به دليل درازي و عمق زياد مي توانند در مناطق كم آب، آب مناسب را به گياه برسانند.
بخش پنجم_گرما و مواد «1»
تبديل جامد و مايع به يكديگر: اگر مواد جامد به اندازه كافي گرم شوند، به مايع تبديل مي شوند. تبديل مواد جامد به مايع ذوب شدن نام دارد. ذوب شدن يعني مايع شدن.
تبديل مايع به جامد و انجماد: مواد مايع اگر به اندازه كافي سرد شوند، به جامد تبديل مي شوند. تبديل مايع به جامد انجماد نام دارد. انجماد به معني جامد شدن است.
تبديل مايع و گاز به يكديگر: آب دريا بخار مي شود. بخار آب يك گاز است. معمولاً در هوا مقداري بخار آب وجود دارد. ولي ديده نمي شود، تبديل شدن مايع به گاز تبخير نام دارد. تبخير يعني بخار شدن.
اگر گازها به اندازه كافي سرد شوند به مايع تبديل مي شوند.
پرسش هاي بخش 5
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.
1- در اطراف ما مواد به سه حالت جامد مايع و گاز ديده مي شوند.
2- ذوب به معني مايع شدن است.
3- بخار آب يك گاز است.
4- از تبخير آب بر اثر گرما بخار به وجود مي آيد.
5- تبديل آب به يخ را انجماد مي گوئيم.
سوالات تشريحي
به سوالات زير پاسخ كامل دهيد:
6- ذوب شدن يعني چه؟
تبديل مواد جامد به مايع ذوب شدن نام دارد.
7- قطره هاي شمع پس از افتادن در بشقاب چه تغييري مي كنند؟
قطره هاي مايع به جامد تبديل مي شود.
8- آيا تا به حال فكر كرده ايد چرا لباس هاي شسته شده پس از مدتي خشك مي شوند؟
زيرا بر اثر گرما آب داخل آنها بخار مي شود.
9- چرا زمين هاي خيس پس از مدتي خشك مي شوند؟
چون تابش آفتاب يا گرما باعث مي شود تا آب هاي روي زمين بخار شوند.
10- هنگام خشك شدن سبزي چه تغيير حالتي روي مي دهد؟
تبخير
11- اگر آب هميشه به صورت مايع بماند چه مي شود؟
هيچ ابري درست نمي شود و بارندگي نخواهد بود و خشكسالي و مرگ موجودات زنده رخ خواهد داد.
12- در يك ليوان كاملاً خشك مقداري آب و يخ بريزيد. ليوان را روي ميز بگذاريد. كمي صبر كنيد. به بدنه ليوان دست بكشيد. چه مي بينيد؟
قطره هاي آب روي بدنه ليوان ديده مي شود. زيرا بخار آب درون هوا به بدنه سرد ليوان بر مي خورد و به مايع (آب) تبديل مي شود.
13- بخار آب دريا به كجا مي رود؟
به هوا
14- در چه صورتي مي توان ماده مايع را به جامد تبديل كرد؟
در صورت قرار دادن ماده مايع در يك جاي سرد.
بخش ششم_گرما و مواد «2»
اثر گرما بر مواد جامد :
در كتاب با كمك يك آزمايش يعني آزمايش گرما دادن ميخ و عبور مجدد آن از سوراخ ته قوطي دريافته ايد كه وقتي يك ماده جامد را حرارت بدهيم بر اثر گرما بزرگ تر مي شود. در اين صورت ميخ پس از حرارت از سوراخ ته قوطي عبور نمي كند چون بزرگ تر شده است.
اثر گرما بر مواد مايع :
با يك آزمايش ساده مي توانيم بفهميم كه مواد مايع نيز بر اثر حرارت حجمشان زياد مي شود. اگر يك خود نويس را پر از جوهر كرده و در مقابل حرارت آفتاب قرار دهيم، پس از مدتي جوهر خودنويس به دليل افزايش حجم از نوك خودنويس بيرون مي زند.
اثر گرما به گازها :
حجم گازها نيز بر اثر گرما افزايش مي يابد. به عنوان مثال اگر دهانه يك بادكنك را به يك بطري ببنديم و آن را در يك ظرف آب گرم قرار دهيم. بادكنك آرام آرام باد مي شود چون در اثر گرماي آب، حجم هواي درون شيشه زياد شده و به درون بادكنك مي رود. حال اگر اين ظرف را پر از آب سرد كنيم و يا بطري را در آب سرد انتقال دهيم. هواي بادكنك كمتر مي شود چون هواي درون شيشه بر اثر سرما حجمش كم مي شود.
پرسش هاي بخش 6
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.
1- وقتي ماده اي را گرم مي كنيم حجم آن زياد مي شود.
2- بخار آب را مي توان با سرما به مايع تبديل كرد.
3- سيم هاي برق در فصل تابستان آويخته تر از فصل هاي ديگر است.
4- از دماسنج براي اندازه گيري دماي هوا و دماي بدن استفاده مي شود.
5- گرما مي تواند حجم ماده را تغيير دهد.
سوالات تشريحي
به سوالات زير پاسخ كامل بدهيد.
1- اگر ماده اي را گرم كنيم چه مي شود؟
ماده بر اثر گرما جاي بيشتري را مي گيرد.
2- چرا در تابستان فاصله ريل هاي راه آهن كم مي شود؟
چون ريل ها در اثر حرارت خورشيد و آفتاب حجم بيشتري پيدا كرده و بزرگ تر مي شوند و فاصله ميان آنها كمتر مي شود.
3- گرما چه تغييري در حجم گازها مي دهد؟
حجم گازها را زياد مي كند.
4- چرا وقتي در شيشه مربا را نمي توانيم باز كنيم، آن را زير آب گرم مي گيريم؟
چون آب گرم باعث مي شود حجم در شيشه بيشتر شده و در شيشه مربا به راحتي باز شود.
5- يك كتري را كاملاً پر آب كنيد و روي اجاق بگذاريد تا گرم شود. مدتي صبر كنيد قبل از اينكه جوش بيايد چه اتفاقي مي افتد؟
قبل از به جوش آمدن آب شروع به بخار شدن مي كند.
6- راننده ها در روزهاي گرم تابستان، هواي چرخ هاي ماشين خود را كمي خالي مي كنند. آيا مي دانيد چرا؟
گازها در اثر گرم شدن حجمشان زياد مي شود و باد داخل چرخ هاي ماشين ممكن است در اثر گرما باعث تركيدن لاستيك شود.
7- يك بشقاب داخل كاسه گير كرده است چگونه آن دو را جدا مي كنيم؟
كاسه را درون ظرف آب گرم قرار مي دهيم با گرم شدن كاسه حجم آن زياد مي شود و بشقاب را خارج مي كنيم.
8- با آزمايش سكه، بطري و حباب هاي صابون در كتاب چه نتيجه اي مي گيريد؟
حباب هاي هوا از كنار سكه به بيرون تراوش مي كند، زيرا حجم هواي درون بطري بر اثر گرما زياد ديده مي شود و وقتي كه مي خواهد از دهانه بطري خارج شود با آب و صابون مخلوط مي شود و حباب هوا درست مي كند.
9- آيا در نفس كشيدن بخار آب وجود دارد؟
بله
بخش هفتم_انرژي چيست؟
توانايي انجام دادن كار را انرژي مي گويند. ما براي انجام دادن كارها و يا به حركت در آوردن چيزها به انرژي نياز داريم.
انرژي حركتي :
همه چيزهايي كه حركت مي كنند انرژي دارند. اين انرژي را انرژي حركتي مي ناميم.
انرژي گرمايي:
براي پختن غذا و گرم كردن خانه از انرژي گرمايي استفاده مي كنيم.
خورشيد زمين را گرم مي كند و روشن مي نمايد. پس نور خورشيد انرژي گرمايي و انرژي نوراني دارد.
انرژي صورتي :
صداي هواپيما شيشه پنجره را مي لرزاند. انرژي صوتي صدا شيشه را مي لرزاند.
انرژي الكتريكي :
بسياري از وسايلي كه به كار مي بريم با برق كار مي كنند و حركت، گرما يا نور توليد مي كنند. همه اين وسايل به كمك انرژي الكتريكي كار مي كنند.
انرژي ها به هم تبديل مي شوند :
انرژي ها هميشه به يك شكل نمي مانند و به شكل هاي ديگر تبديل مي شوند. مثلاً چرخ گوشت الكتريكي را به انرژي حركتي تبديل مي كند.
پرسش هاي بخش 7
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسبي بنويسيد.
1- نور خورشيد انرژي گرمايي و نوراني دارد.
2- براي شنا كردن به انرژي حركتي نياز داريم.
3- براي انجام دادن كارها و به حركت در آوردن چيزها به انرژي نياز داريم.
4- براي پختن غذا و گرم كردن خانه به انرژي گرمايي نياز داريم.
5- صداي هواپيما شيشه پنجره را مي لرزاند. انرژي صوتي شيشه را مي لرزاند.
6- در روشن كردن اتو انرژي الكتريكي به انرژي گرمايي تبديل مي شود.
سوالات تشريحي
به سؤالات زير پاسخ كامل دهيد :
1- انرژي را تعريف كنيد؟
توانائي انجام دادن كار را انرژي مي گويند.
2- در حركت پنكه كدام شكل انرژي به شكل ديگري تبديل مي شود؟
انرژي الكتريكي به انرژي حركتي
3- چه چيزهائي انرژي دارند؟
همه چيزهائي كه حركت مي كنند.
4- چهار نوع كار كه از انرژي گرمايي استفاده مي شود را نام ببريد.
حركت اتومبيل ها، حركت قطارها، حركت كاميون ها، به راه افتادن چرخ كارخانه ها.
5- انرژي الكتريكي چه كارهايي مي تواند انجام دهد؟
بعضي اجسام را به حركت در مي آورد. در بعضي اجسام توليد گرما مي كند و در بعضي توليد نور و در بعضي توليد صدا مي كند.
6- در راديو چه انرژي هايي به يكديگر تبديل مي شوند؟
انرژي الكتريكي به انرژي صوتي.
7- رعد و برق چه انرژي هايي دارد؟
انرژي صوتي و نوراني
بخش هشتم_منابع انرژي
بدن شما انرژي مورد نيازخود را از كجا به دست مي آورد؟
از مواد غذايي كه در شبانه روز مي خوريد.
اتومبيل ها براي حركت انرژي لازم دارند و اين انرژي از طريق سوخت و مواد سوختي يعني نفت و بنزين به دست مي آيد. به جز نفت و بنزين، سوخت هاي ديگري مانند گاز، گازوئيل و ذغال سنگ هم انرژي توليد مي كنند.
آب جاري و باد نيز انرژي دارند.
با يك فرفره ساده و همچنين يك چرخ آبي كوچك مي توانيد انرژي حاصل از آب و باد را ببيند. آبي كه در رودخانه ها و نهرها جريان دارد. شاخه و برگ و حتي تنه بزرگ درختان را به حركت در مي آورد. انرژي آب را مي توان براي به گردش در آوردن چرخ ها و توليد برق استفاده كرد.
از انرژي باد براي توليد برق و بالا كشيدن آب از چاه استفاده مي شود.
خورشيد يك منبع بزرگ انرژي است. چون به زمين نور و گرما مي دهد.
انرژي را درست مصرف كنيم. اگر برق شهر مدت كوتاهي قطع شود و يا روزي سوخت در زندگي ما تمام شود چه مي شود؟ يقيناً زندگي تمام موجودات با مشكلات فراوان روبرو مي شود، ماشين ها قادر به حركت نخواهند بود و تمام دستگاه هاي برقي از كار خواهند افتاد. استفاده نادرست و زياد سوخت ها باعث آلودگي هوا مي شود و به سلامت موجودات زنده آسيب مي رساند. بنابراين بايد از سوخت درست استفاده كرد.
پرسش هاي بخش 8
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمات مناسب بنويسيد.
1- انرژي بدن انسان از مواد غذايي به دست مي آيد.
2- با بستن سد بر روي آب رودخانه ها مي توان انرژي آب را ذخيره كرد.
3- از انرژي آب جاري مي توان براي به حركت در آوردن چرخ ها و توليد برق استفاده كرد.
4- استفاده نادرست و زياد از سوخت ها باعث آلودگي هوا مي شود.
5- از ميان انرژي هاي خورشيد، آب، سوخت و باد، انرژي سوخت هوا را آلوده مي كند.
سوالات تشريحي
به سوالات زير پاسخ كامل دهيد :
1- در گذشته بيشتر از چه سوخت هايي استفاده مي شد؟
از سوخت چوب و ذغال سنگ
2- آيا مي دانيد انرژي خورشيد چه كاربردهايي دارد؟
انرژي خورشيد باعث رشد گياهان مي شود. باعث بخار شدن آب بر روي زمين و درياها شده و تشكيل ابر و ريزش باران مي دهد. انرژي خورشيد زمين را گرم كرده تا انسان و موجودات زنده ديگر بتوانند بر روي زمين زندگي كنند.
3- از انرژي باد چه استفاده ايي مي شود؟
براي توليد برق و بالا كشيدن آب از چاه.
4- يك انرژي را نام ببريد كه هوا را آلوده نمي كند؟
انرژي خورشيد.
5- دو نمونه مثال بزنيد كه نشان دهد چگونه انرژي به هدر مي رود؟
روشن بودن لامپ هاي اضافي و به هدر رفتن انرژي الكتريكي. سوخت گيري بيش از بنزين مورد نياز و بيرون ريختن بنزين از باك اتومبيل.
6- اين شكل چه چيزي را نشان مي دهد و از چه انرژي استفاده مي كند؟
يك آب گرمكن خورشيدي است كه نشان مي دهد با كمك انرژي خورشيدي مي توان آب داخل لوله را گرم كرد.
7- براي انجام دادن چه كارهايي از سوخت ها استفاده مي كنند؟
گرم كردن آب در آبگرمكن، حركت اتومبيل ها، پختن غذا و ...
بخش نهم_آب در روي زمين
آب در جاهاي بسياري يافت مي شود؛ آب در درياها، درياچه ها، رودخانه ها و زير زمين وجود دارد. آبي كه در روي خشكي ها وجود دارد، محصول بارندگي است. آب در روي زمين و درياها براي حرارت نور خورشيد بخار مي شوند. اين بخار چون گرم و سبك است به بالا مي رود و تشكيل ابر مي دهند. ابرها در جاهاي بلند سرد شده و تشكيل باران مي دهند و اين آب دوباره بر روي زمين بر مي گردد.
آب در هوا :
در هوا هميشه مقداري بخار آب وجود دارد. و وقتي بخار زياد شود به ابر تبديل مي شود. بعضي از ابرها مانند پر هستند و بسيار بالا هستند بعضي از ابرها مانند تكه پنبه هستند اين ابرها در هواي نسبتاً خوب در آسمان پيدا مي شوند. بعضي ابرها هم لايه لايه هستند و همه آسمان را مي پوشانند. بيشتر بارندگي ها از اين ابرهاست.
آب در خشكي :
آبي كه از بارندگي به روي زمين مي رسد، به شكل هاي مختلفي ممكن است در آيد.
آب در زير زمين :
در بيشتر قسمت هاي كشور ما رودخانه و درياچه وجود ندارد و مردم بايد آب لازم براي مصرف خانگي يا كارهاي كشاورزي را از چاه و چشمه به دست بياورند.
آب آشاميدني :
در بيشتر شهرها آب آشاميدني از رودخانه يا چاه تأمين مي شود. آب رودخانه ها قبل از اينكه به خانه ها برسد، در پشت سدها جمع آوري شده و بعد آن را به تصفيه خانه مي برند. در تصفيه خانه آب را پاكيزه و براي مصرف آماده مي كنند. بعضي از آب ها كه گل آلودند، بايد ميكروب زدايي شوند و مواد ميكروب كش در آب مي ريزند و بعد اين آب پاكيزه از راه لوله به شهرها و روستاها مي رسد.
پرسش هاي بخش 9
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.
1- در بيشتر شهرها، آب داخل لوله ها از رودخانه يا چاه آورده مي شود.
2- در هوا هميشه مقداري بخار آب وجود دارد.
3- آبي كه در خشكي ها جمع مي شود محصول بارندگي است.
4- ابرهاي بسيار بالا مانند پر به نظر مي آيند.
5- ابرهايي كه لايه لايه اند همه آسمان را مي پوشانند.
6- بيشتر بارندگي ها از ابرهاي لايه اي تشكيل مي شوند.
7- آب رودخانه ها قبل از آنكه به خانه ها برسد، در پشت سدها يا استخرهاي بزرگ جمع آوري مي شود.
سوالات تشريحي
به سوالات پاسخ كامل دهيد :
1- آب در چه جاهايي ديده مي شود؟
در درياها، درياچه ها، رودخانه ها و زير زمين ها.
2- باران از كجا مي آيد؟
آب درياها توسط نور خورشيد بخار شده و به بالا مي روند، اين بخار تشكيل ابر داده و دوباره به صورت باران برروي زمين مي ريزد.
3- آبي كه از بارندگي روي زمين مي رسد به چه شكل هايي در مي آيد؟
مقداري روي زمين جاري مي شود، مقداري هم به زير زمين نفوذ مي كنند.
4- در جايي كه رودخانه و درياچه وجود نداشته باشد، مردم آب لازم را از كجا به دست مي آورند؟
چاه و چشمه
5- كار تصفيه چاه چيست؟
كار تصفيه پاكيزه كردن آب و آماده مصرف كردن آن است.
6- چگونه مي توانيم آبي را كه يك بار از آن استفاده شده، دوباره استفاده كنيم؟
با تصفيه كردن و ضدعفوني كردن آب
7- آيا عمق همه چاه هاي آب، به يك اندازه است؟
خير، عمق چاه هاي آب بستگي به محل آب هاي زير زمين دارد.
8- آب بعضي از چاه ها آلوده است. توضيح دهيد آب چاه ها چگونه آلوده مي شود؟
نزديك بودن راه هاي فاضلاب و آب هاي آلوده به چاه هاي آب يا رودخانه ها باعث آلودگي آبها مي شود.
بخش دهم_درياها
درياهاي زيادي در روي كره زمين وجود دارد. درياهاي بسيار بزرگ را اقيانوس مي ناميم. مزه آب درياها شور است و جانداران زيادي در درياها زندگي مي كنند.
نمك ها چگونه وارد آب درياها مي شوند؟
رودهايي كه از خشكي به دريا مي رسند. مقدار زيادي خاك و سنگ همراه دارند. در بعضي از اين خاك ها و سنگ ها، نمك وجود دارد كه در آب حل مي شود و به دريا مي رسد.
حركات آب دريا :
وقتي در دريا باد مي وزد، بر روي آب موج ايجاد مي شود كه فقط در روي آب وجود دارد و در زير آب موج حس نمي شود. موج ها به دليل دارا بودن انرژي هنگام برخورد با ساحل سنگي، تغييرات مهمي را در شكل آن به وجود مي آورند. اما وقتي با ساحل ماسه اي برخورد مي كنند فقط ماسه ها را عقب و جلو مي برند.
كف دريا :
كف دريا مانندخشكي ها پر از پستي و بلندي است. وقتي از ساحل دور مي شويم تا فاصله نسبتاً زيادي، عمق آب به آرامي تغيير مي كند و جانوران و گياهان زيادي در اين قسمت زندگي مي كنند. مواد همراه رودها كه از خشكي ها به دريا مي رسند در همين مناطق رسوب مي كنند. در قسمت عميق درياها، كوه هاي زيادي وجود دارد و بعضي از آنها به جهت ارتفاع بالا به شكل جزيره سر از آب در آورده اند.
استفاده از دريا :
1- غذا :
از زمان هاي گذشته درياها و اقيانوس ها توانستنداند غذاي مورد نياز انسان را بر طرف كنند. امروزه هم با كمك قايق ها و كشتي هاي بزرگ ماهيگيري و شكار جانوران دريايي همچنان اين روند ادامه دارد. در بعضي از كشورها، از گياهان دريايي هم غذا تهيه مي كنند.
2- گرفتن نمك :
از آب دريا مقداري نمك به دست مي آورند كه براي خوردن و استفاده در صنعت مصرف مي شود.
3- شيرين كردن آب دريا :
به آبي كه در صنعت كشاورزي و آشاميدن استفاده مي كنند، آب شيرين مي گويند. در بعضي از شهرهاي جنوبي ايران از آب شور دريا آب شيرين به دست مي آورند.
4- كشتيراني :
يكي از وسيله هاي جابه جا كردن انسان و كالا، كشتي است. كشتي ها مي توانند مقدار زيادي كالا را با قيمت ارزان جابه جا كنند.
5- آلودگي دريا :
به طور كلي آب درياها و اقيانوس ها توسط كارخانه ها، مواد زايد و فاضلاب ها، كودها و مواد سمي آلوده كننده و مواد زايد كشتي ها خصوصاً كشتي هاي مختلف نفت كش آلوده مي شوند و جانداران دريايي در اين آب هاي آلوده از بين مي روند.
پرسش هاي بخش 10
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمه مناسب بنويسيد.
1- درياهاي بسيار بزرگ را اقيانوس مي نامند.
2- موج ها فقط در روي آب وجود دارند و در زير آب موج حس نمي شود.
3- موج ها داراي انرژي هستند.
4- كف دريا مانند روي خشكي ها پر از پستي و بلندي است.
5- در قسمت عميق درياها كوه هاي بسياري وجود دارد.
6- در بعضي از كشورها از گياهان دريايي غذا تهيه مي كنند.
7- كشتي ها مي توانند مقدار زيادي كالا را با قيمت ارزان جابه جا كنند.
بخش يازدهم_اندام هاي حركتي
حركت بدن بر عهده ماهيچه هاست. اما ماهيچه ها براي حركت آسان تر و تندتر بايد به استخوان متصل باشند. ما كارها را با كمك ماهيچه ها انجام مي دهيم. ماهيچه ها به دو دسته تقسيم مي شوند. ماهيچه هايي كه به دلخواه حركت مي كنند مثل ماهيچه هاي دست و پا و ماهيچه هايي كه به دلخواه حركت نمي كنند مانند ماهيچه هايي كه در عضلات قلب وجود دارند.بعضي از ماهيچه ها نيز اصلاً حركت ندارند. مانند ماهيچه هايي كه در ناحيه سر قرار دارند.
استخوان ها :
در بدن ما اسكلت وجود دارد. اسكلت بدن از تعدادي استخوان تشكيل شده است مانند استخوان هاي سر، دست، پا، جمجمه. اسكلت در بدن ما از اندام هاي ديگر بدن محافظت مي كند و حركت بدن به كمك ماهيچه ها سريع تر صورت مي گيرد.
مفصل ها :
به محلي كه يك استخوان ديگر وصل مي شود مفصل مي گويند. ما مي توانيم دست و پا و انگلشتان خود را تكان دهيم زيرا هر يك از اين قسمت ها چند استخوان متصل به هم دارد.
آسيب هاي استخوان و ماهيچه :
استخوان ها و ماهيچه ها در سلامت بدن اثر بسياري دارند و براي محافظت از آنها بايد غذاي مناسب و ورزش فراموش نشود.
شكستگي استخوان :
استخوان ها به سبب افتادن از بلندي، تصادف با اتومبيل و يا افتادن چيزهاي سنگين روي بدن مي شكنند. استخوان ها گاه ترك بر مي دارند و گاه مي شكنند. پزشكان براي فهميدن نوع شكستگي از دستگاه خاصي استفاده مي كنند. اين دستگاه از استخوان هاي بدن عكس مي گيرد و براي جلوگيري از حركت استخوان، آن را گچ گرفته و مي بندند تا محل شكستگي پس از مدتي طولاني خوب شوند.
ماهيچه ها و استخوانها بايد به اندازه معيني حركت كنند و اگر فشار زيادي به آنها بيايد دچار آسيب شده و از حركت مي افتد. اگر به ماهيچه ها فشار زيادي بيايد محل اتصال آن به استخوان پاره شده و جايش ورم مي كند. گاه نيز سر استخوان از جاي خود در مي آيد. در اين حالت نيز ممكن است محل اتصال ماهيچه به استخوان پاره شود.
پرسش هاي بخش 11
سوالات تكميلي
در جاي خالي كلمات مناسب بنويسيد.
1- استخوان هاي سر از مغز محافظت مي كنند.
2- اسكلت بدن از تعداد زيادي استخوان درست شده است.
3- در سينه هم دنده ها از قلب و شش ها محافظت مي كنند.
4- مفصل هاي بدن انسان شكل هاي گوناگوني دارند.
5- براي نفس كشيدن ماهيچه هاي سينه بايد حركت كنند.
6- ماهيچه هاي قلب و معده و روده به دلخواه حركت مي كنند.
7- اگر بيشتر از اندازه به ماهيچه ها و استخوان فشار وارد شود، آنها آسيب مي بينند.
سوالات تشريحي
به پرسش هاي زير پاسخ كامل دهيد.
1- شكستن استخوان چه شكلي دارد؟
استخوان ها به دو صورت مي شكنند. شكستگي باز و شكستگي بسته.
2- ماهيچه ها براي حركت آسان تر و تندتر، به چه چيزي بايد متصل باشند؟
به كمك ماهيچه ها
3- چرا براي ساختن ساختمان، ابتدا قسمت هاي محكم يعني اسكلت آن را مي سازند؟
چون ساختمان بتواند سرپا بماند، ريزش نكند و عمر بيشتر داشته باشد.
4- چرا انگلشتان دست و شانه بيشتر از استخوان هاي ديگر از جاي خود در مي آيند؟
چون حركت دست و شانه بيشتر از جاهاي ديگر است و ضربه پذيري به دست و شانه بيشتر از جاهاي ديگر است.
5- استخوان هاي بدن در كجاها به هم وصل شده اند؟
اين استخوان ها در سر، دست، پا و تنه به هم وصل شده اند.
6- چرا ما مي توانيم دست و پا و انگشتان خود را حركت دهيم؟
چون هر يك از اين قسمت ها چند استخوان متصل به هم دارد.
7- چرا اندام شكسته را گچ مي گيرند؟
چون استخوان ها حركت نكنند و خوب به هم وصل شوند.
8- به كدام ماهيچه ها غير ارادي مي گويند؟
ماهيچه هايي كه حركت آنها تحت اختيار ما نيست. مثل ماهيچه هاي قلب، معده و روده.
9- چه وقت ماهيچه ها ورم مي كند؟
وقتي به ماهيچه ها فشار زيادي بيايد. محل اتصال آن به استخوان پاره مي شود و آن محل ورم مي كند.
بخش دوازدهم_دستگاه گوارش
گوارش چيست؟
بدن انسان براي رشد و انجام كارهاي گوناگون به غذا نياز دارد. غذا به همان صورتي كه خورده مي شود براي بدن فايده اي ندارد بلكه ابتدا بايد به ذره هاي بسيار ريز تبديل شود. ريز شدن غذا و آماده شدن آن براي استفاده بدن گوارش نام دارد.
دستگاه گوارش :
گوارش در داخل اندام هايي مانند معده، روده و دهان صورت مي گيرد. به مجموع اين اندام ها دستگاه گوارش گفته مي شود.
دهان :
گوارش از راه جويدن غذا در دهان شروع مي شود. هنگام جويدن غذا به تكه هاي كوچك تر تقسيم مي شود. آب دهان هم به نرم شدن و خرد شدن غذا كمك مي كند. غذاي نرم تر آسان تر از راه گلو پايين مي رود. دندان هاي جلو غذا را مي برند. دندان هاي عقب غذا را خرد مي كنند. دندان هاي نوك تيز غذا را پاره مي كنند.
مري :
مري لوله اي است كه دهان را به معده وصل مي كند و غذاي جويده شده از راه مري به داخل معده مي رود . ماهيچه هاي مري وظيفه فرستادن غذا را به معده بر عهده دارند.
معده :
معده به شكل كيسه است. ديواره معده ماهيچه هاي زيادي دارد. غذا چند ساعت در معده مي ماند تا بيشتر گوارش پيدا كند. در معده هم مايعي وجود دارد كه به آن شيره معده مي گويند. ماهيچه هاي معده با حركات خود، غذاي جويده شده را با اين مايع مخلوط مي كنند. شيره معده غذاهاي گوشتي را گوارش مي دهد. در بيشتر غذاها آب وجود دارد. آب دهان، شيره معده و آبي كه مي نوشيم در نرم شدن غذا بيشتر تأثير دارند.
روده ها :
غذايي كه در معده گوارش پيدا مي كند كم كم وارد روده باريك مي شود. طول روده باريك 3 تا 4 متر است اما چون پيچيده شده در داخل شكم جا گرفته است. در روده هم مانند معده مايعي وجود دارد كه غذاهاي گوناگون را گوارش مي دهد. روده باريك مهم ترين قسمت دستگاه گوارش است.
خوني كه در اطراف روده ها جريان دارد. غذاي گوارش يافته را جذب مي كند. و اين خون همراه غذا در تمام قسمت هاي بدن حركت مي كند و غذاي دريافت شده از روده ها را به اندام ها مي دهد تا از انرژي آن استفاده كنند. قسمتي از غذا كه قابل گوارش و جذب نباشد از بدن دفع مي شود.
پرسش هاي بخش 12
سوالات تكميلي
در جاي خالي پاسخ هاي صحيح بنويسيد.
1- ريز شدن و آماده شدن غذا به صورتي كه براي بدن قابل استفاده باشد، گوارش نام دارد.
2- دندان هاي ما سه شكل نيش، پيش و آسيا دارند.
3- آب دهان هم به نرم شدن و خرد شدن غذاها كمك مي كند.
4- غذاي نرم تر آسان تر از راه گلو پائين مي رود.
5- غذاي جويده شده از راه مري به داخل معده مي رود.
6- ديواره معده ماهيچه هاي زيادي دارد.
7- غذايي كه در معده گوارش پيدا مي كند كم كم وارد روده باريكمي شود.
8- مهم ترين قسمت دستگاه گوارش روده باريك است.
9- قسمتي از غذا كه قابل گوارش و جذب نباشد از راه روده بزرگ دفع مي شود.
سوالات تشريحي
به سوالات زير پاسخ كامل دهيد :
1- وظيفه معده چيست؟
معده وظيفه دارد غذا را مدتي در داخل خود نگه دارد تا غذا گوارش بيشتري پيدا كند.
2- گوارش چيست؟ تعريف كنيد؟
ريز شدن غذا و آماده شدن آن به صورتي كه براي بدن قابل استفاده باشد، گوارش نام دارد.
3- دستگاه گوارش چيست؟
به مجموع اندام هايي مانند دهان، معده و روده كه غذا را براي بدن قابل استفاده مي كنند دستگاه گوارش مي گويند.
4- كار ماهيچه هاي معده چيست؟
ماهيچه هاي معده با حركات خود، غذاي جويده شده را خوب با شيره معده مخلوط مي كنند.
5- شيره معده چه غذاهايي را بيشتر گوارش مي دهد؟
غذاهاي گوشتي.
6- چرا بايد هر روز تعدادي آب بنوشيم؟
چون بدن انسان به آب احتياج دارد و ديگر اينكه آب در معده باعث مي شود تا غذا كاملاً نرم و آبكي شوند.
7- مري چيست؟ تعريف كنيد؟
مري لوله اي است كه دهان را به معده وصل مي كند و غذاي جويده شده از راه آن به معده مي رود.
8- خون چگونه غذا را به تمام بدن مي رساند؟
خون در تمام اندام هاي بدن گردش مي كند و غذايي كه از روده ها گرفته است به تمام اندام ها مي رساند.
9- كار دندان ها چيست؟
دندان ها كمك مي كنند تا غذاها بريده شده، له و خرد شده و براي گوارش آماده شوند.
بخش سيزدهم_گوارش سالم
موادي كه در غذاها وجود دارند، باعث رشد و سلامتي بدن شما مي شوند و به شما انرژي لازم را مي دهند، پس بايد غذا هاي متنوع خورد.
در هر غذايي بايد 4 نوع ماده متفاوت وجود داشته باشد:
1- پروتئين ها :
مواد پروتئين دار براي رشد بدن لازم هستند كه از بدن جانوران به دست مي آيند. غذاهاي گياهي هم پروتئين دارند. غذاي گياهي و جانوري پروتئين دار شامل: ماهي، گوشت، مرغ، سبزيجات، شير، كره، تخم مرغ و غيره مي باشند.
2- قند و نشاسته :
غذاهايي مانند مربا، خرما، عسل و انگور مقدار زيادي قند دارند. بعضي از غذاها مقداري قند و نشاسته دارند. نان، برنج و سيب زميني هم مقدار زيادي نشاسته دارد. انرژي مورد نياز بدن را از قند و نشاسته به دست مي آورند. بعضي مواد قندي مفيدتر از بقيه هستند. شكر به بدن ما انرژي مي رساند. در صورتي كه ميوه هاي شيرين فوايد ديگري هم دارند.
3- چربي ها :
چربي ها مانند قندها به بدن انرژي مي دهند. چربي هم در غذاي جانوري و هم در غذاي گياهي وجود دارد. از دانه هايي مانند زيتون، روغن آفتابگردان و ذرت هم روغن مي گيرند كه به روغن هاي گياهي معروفند. چربي ها در زير پوست جمع مي شوند و بدن را در برابر سرما محافظت مي كنند. خوردن غذاهاي پر چرب براي بدن مفيد است.
4- ويتامين ها :
ويتامين ها كه براي بدن ضرورت دارند از راه خوردن غذا وارد بدن مي شوند. بايد با خوردن غذاهاي گوناگون مانند: شير، سبزي و ميوه ويتامين هاي مختلف را به بدن رساند.
5- آب :
بيشتر از نصف بدن ما آب است و در خون هم آب زيادي وجود دارد. در بدن اين آب كم و زياد مي شود. آب با عرق كردن و يا ادرار كردن از بدن خارج مي شود اما نوشيدني ها و غذاها آب لازم را به بدن مي رسانند.
مطالب مشابه :
دانلود+متن کتاب های درسی+ابتدایی
آموزگار ابتدایی : اول تا ششم - دانلود+متن کتاب های درسی+ابتدایی - آزمون سوم.
کمک درسی علوم سوم ابتدایی
کتاب های کمک درسی رایگان سوالات متن کمک درسی سوم ابتدایی
متن کتاب های درسی دوره ابتدایی به صورت PDF
متن کتاب های درسی دوره ابتدایی به صورت pdf. هدیه های آسمان کتاب سوم: آموزش قرآن
کتابهای درسی سوم ابتدایی و هفتم را رونمایی شذ.
کتابهای درسی سوم ابتدایی و برنامه تبدیل متن کتابهای درسی سوم ابتدایی و هفتم
متن کتاب های درسی - هديه هاي آسمان كتاب كار پایه چهارم
متن کتاب های درسی پایه سوم ابتدایی; پایه ششم ابتدایی; متن کتاب های اول تا
متن کتاب های درسی
متن کتاب های درسی . متن کلیه کتابهای درسی از سال اول ابتدایی تا ویژه دانش آموزان سال سوم
برچسب :
متن کتاب های درسی سوم ابتدایی