کاربری اراضی شهری

مقدمه

کاربری اراضی شهری و چگونگی توزیع فضایی- مکانی آن یکی از مهمترین کارکردها به منظور استفاده بهینه از فضاهای شهری می باشد.نظر به این اهمیت،در این مقاله به بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهر هریس با توجه به دیدگاههای کمی و کیفی مطروحه در این زمینه اقدام شده است.جهانی که امروزه ما در آن زندگی می کنیم ،جهان شهری است که متاسفانه نتیجه ی آن دوری از محیط طبیعی و پذیرش ناخواسته ی عدم تعادل هایی است که از روابط ناموزون انسان ها و فضای شهری نشات می گیرد.(فرید،8:1375)

چاپین، از صاحب نظران کاربری زمین ،3 تعریف از کاربری زمین شهری ارائه داده است ( چاپین،3:1987)

1- کاربری زمین به معنای پراکندگی فضایی کارکردهای شهری مانند مسکونی ،تجاری ،خرده فروشی ،تفریحی و.....

2- کاربری زمین به معنای چارچوبه ای دو بخشی برای نمایش نواحی شهری.این دو بخش عبارتند از:

- الگوی فعالیت مردم در محیط شهری به موسسات و فضاهای مورد نیاز آنان ( فعالیتهای در آمدزا،خرید و اوقات فراغت).

- تسهیلات و تجهیزات فیزیکی که برای استقرار فعالیتهای یاد شده در زمین های شهری ساخته می شوند.

3- کاربری زمین به معنای تنظیم روابط ساختاری-کارکردی چارچوبه ای دو بخشی باسیستم های ارزشی حاکم بر الگوهای فضایی-کارکردی و فعالیتهای مردم.

همچنین چاپین بیان می دارد :

که کاربری زمین در مقیاس شهر به عواملی همچون محدودیت زمین شکل و موقعیت زمین،انواع فعالیت ها،تراکم،توزیع میان کاربری ها و مقایسه ی کاربری ها وابسته است.مسلما از آنجا که فعالیت شهر انعکاسی از مجموعه عوامل اجتماعی،اقتصادی یک جامعه ی به هم پیوسته در یک قلمرو جغرافیای است،لزوما تغییرات ظاهری بافت شهری و رشد آن در تبعیت از مجموعه ی عوامل؛به خصوص مکانیزیم های تصمیم گیری،سیاست شهری،رفاه اجتماعی و بهبود زندگی انسان،شکل خواهد گرفت و شکل های جدید در راستای عوامل فوق تحقق خواهد یافت.در این میان چگونگی کاربری اراضی درپیوستگی با روند تاریخ تحول شهر و تغییرات فضای ساخته شده با کالبد شهر،از عواملی هستند که شهر منظر و سیمای خود را طی زمان درارتباط با آنها به دست می آورد.( شالین ، 9:1372)

اهم ضوابط و مقررات

(مربوط به کاربريها و فعاليت هاي ويژه شهري در ايران )

- احداث شهرک هاي مسکوني در اراضي زراعت آبي و باغداري مجاز نيست.

- احداث شهرک هاي مسکوني در اراضي جنگلي ممنوع است.

- احداث شهرک هاي مسکوني در اراضي مرتعي ممنوع است.

- احداث يا توسعه فرودگاه مربوط به عمليات کشاورزي و جنگلداري مانند سمپاشي، شناسايي و آتش نشاني به ترتيب اولويت در اراضي مرتعي و کشاورزي ، در صورتي که امکان احداث يا توسعه آن در اراضي باير وجود نداشته باشد، بلامانع است.

- احداث يا توسعه تاسيسات نظامي از قبيل پادگانها و ميادين آموزشي و تمام يا هر قسمت از هر گونه تاسيسات ديگر متعلق به واحدهاي نظامي و انتظامي که عملکرد شهري ندارند، در داخل محدوده و حريم استحفاظي شهرها ممنوع است.

- احداث ساختمانهایی مانند اصطبل و مرغداری و همچنین دامپروری مشروط بر آن که حداقل 500 متر از نزدیکترین حوزه مسکونی فاصله داشته باشد.

- احداث ساختمانهای مسکونی تک خانواری در اراضی مزروعی ، در صورتی که قطعه زمین آن کمتر از 5000 مترمربع نبوده و در آن استفاده کشاورزی به عمل آید.

مستحدثات جدید :کلیه مستحدثاتی که از این تاریخ به بعد به وجود میآیند بایستی با مقررات استفاده از اراضی مطابقت داشته باشند. همچنین بناهایی که احتیاج به اضافات یا تغییرات اساسی دارند بایستی وضع خود را با این مقررات تطبیق دهند تعمیرات اساسی مشمول این ماده نمیباشند.

مستحدثات موجود:کلیه مستحدثاتی که در حال حاضر موجود بوده و مورد استفاده قرار گرفتهاند ولی استفاده موجود از آنها با استفادههای مندرج در مقررات حوزه مربوطه مغایرت دارد بایستی نسبت به تغییر استفاده موجود و انطباق آن با استفاده مربوطه اقدام شود. این تغییر استفاده بطورکلی دارای دو حالت می باشد که عبارتند از:

اصلاح استفاده : در مواردی که تغییر استفاده محتاج به تجدید بنا بوده و در بنای موجود یا با تغییرات داخلی آن بتوان استفاده صحیح را به عمل آورده مانند بعضی آپارتمانهای مسکونی که مورد استفاده اداری یا تجارتی قرار گرفتهاند.

انتقال استفاده : در مواردی که تغییر استفاده مستلزم تغییر بنا بوده و استفاده موجود بایستی به محل مناسب خویش منتقل شده و استفاده صحیح از این زمین بوجود آید مانند کارخانجات و گاراژهای موجود در حوزههای مسکونی.

استفادههای مجاز در خارج از محدوده پنج ساله : احداث تاسیسات صنعتی در حوزههای صنعتی واقع در خارج از محدوده پنجساله مجاز میباشد. هر نوع استفاده کشاورزی و باغداری و دامداری در خارج از محدوده پنجساله مجاز میباشد مشروط بر این که پس از آن که آن قسمت در داخل محدوده توسعه پنج ساله شهر قرار گرفت استفاده از زمین با استفاده منظور شده در طرح جامع و نقشههای تفصیلی آن تطبیق داده شود. تاسیسات عمومی مانند جنگلکاری، پارکها، استادیومها، جادهها که جهت احتیاجات کلی شهر بوجود آیند یا تاسیساتی که دولت راساً جهت ارضاء احتیاجات ساکنین خارج از محدوده بنا نماید مجاز میباشند. هیچگونه استفاده دیگری از زمین در خارج از محدوده پنجساله شهر مجاز نیست.

استفادههای مجاز در حوزههای مسکونی : احداث ساختمانهای زیر و استفادههای مربوط به آنها در حوزههای مسکونی مجاز است:

ساختمانهای مسکونی : ساختمانهایی که برای سکونت افراد یا خانوارها ساخته شده باشند.

در این ساختمانها علاوه بر استفاده مسکونی استفادههای مربوط به مشاغل خانگی (مشاغلی که معمولا در داخل خانه به عمل میآید) مانند دوزندگی خصوصی، تدریس خصوصی، مطب دکتر، پانسیون و نگهداری سالخوردگان نیز مجاز است مشروط بر آن که مطابق شرایط ذیل باشد:

در صورتی که یک چنین فعالیتی کلا در یک ساختمان انجام گیرد. هیچگونه ساختمان و بنای دیگری نبایستی برای این منظور احداث گردد.

در صورتی که فعالیتهای مزبور توسط اشخاص مقیم در آن خانه انجام گیرد.

در صورتی که این فعالیتها بیش از 20% سطح کل طبقات ساختمان را اشغال نکرده باشد.

سایر ساختمانها : ساختمانهایی که برای سایر استفادههایی که در سطح واحد درجه یک شهری (محله) به عمل میآید ساخته شده باشند. این ساختمانها عبارتند از:

آموزش و پرورش : کودکستان و دبستان و یا سایر تاسیسات آموزشی برای افرادی که هنوز به دبیرستان وارد نشدهاند از قطعه زمینی که برای این منظور انتخاب میگردد حداقل 50% آن بایستی برای فضای باز اختصاص داده شود.

- بهداشت : مطب دکتر، ساختمانهای پزشکی و درمانگاههای محلی و حمام.

فرهنگی : کلوپهای خصوصی و یا باشگاههایی که برای استفاده اعضاء تاسیس گردیده و تمام تاسیسات مذهبی و عامالمنفعه که فعالیتهای مختلف فرهنگی، آموزشی، خیریه و اجتماعی در آنها انجام میگیرد.

صنعتی : ایجاد کارگاههای کوچک دستی مجاز میباشد.

این نوع فعالیتها بایستی در قطعه زمینی انجام گیرد که سطح کل طبقات آن بیشتر از 50 مترمربع نبوده و سطح کل زمین از 100 مترمربع تجاوز ننماید. این نوع استفادهها و فعالیتها نبایستی بوهای بد و دودهای خطرناک، گرما، لرزش و صداهای ناهنجار خارج از محدوده استفاده خود ایجاد نماید.

تجارتی : احداث ساختمانهای تجارتی مجاز است مشروط بر آن که این ساختمانها یک طبقه بوده و سطح طبقه آن از 75 متر مربع و سطح زمین آن از 300 متر مربع تجاوز ننماید.

فضای باز : احداث پارکها و زمینهای بازی و ورزشی محلهای مجاز میباشد.

مختلط تجارتی و مسکونی : احداث ساختمان به منظور استفاده مختلط تجارتی و مسکونی مجاز میباشد در صورتی که استفاده تجارتی در طبقه همکف ساختمان به عمل آمد و سطح طبقه آن از 50 متر تجاوز ننمود و واحدهای مسکونی که در طبقات بالا قرار دارند دارای درب ورودی مجزا بوده و دسترسی کامل به فضای باز قطعه زمین داشته باشند.

استفادههای مجاز در حوزههای تجارتی : احداث ساختمانهای زیر و استفاده مربوط به آنها در حوزه‌های تجارتی مجاز است.

ساختمانهای تجارتی : ساختمانهایی که به منظور استفاده تجارتی مانند خردهفروشی (عطاری، بقالی، قصابی) و خدمات شخصی (آرایشگاه، خیاطی، کفشدوزی و غیره) بنا شوند.

ساختمانهای اداری : ساختمانهایی که به منظور استفاده اداری مانند بانکها، شرکتهای بیمه، دفاتر موسسات غیرتولیدی، ادارات دولتی و غیره بنا شوند.

ساختمانهای آموزشی : ساختمانهایی که به منظور استفاده آموزشی در سطح بالاتر از دبیرستان یا برای کلاسهای خصوصی و اکابر و مدارس حرفهای بنا شوند.

ساختمانهای بهداشتی : ساختمانهایی که به منظور استفاده بهداشتی مانند بیمارستان، کلینیک، مطب دکتر، درمانگاههای دولتی و مراکز رفاه خانواده بنا شوند.

ساختمانهای تفریحی : ساختمانهایی که به منظور استفاده تفریحی مانند سینما، تئاتر، کلوپ، بیلیارد، پینگپنگ، بولینگ و غیره بنا شوند.

ساختمانهای فرهنگی : ساختمانهایی که به منظور استفاده فرهنگی مانند موزه، اپرا، تالار، کنسرت، کاخ جوانان، کلیسا، مساجد و تکایا ساخته شوند.

ساختمانهای صنعتی : ساختمانهایی که به منظور احداث کارگاه صنعتی کوچک در سطح احتیاجات موضعی شهر مانند تجاری، آهنگری، بستهبندی کالا و غیره بنا شوند. سطح طبقات این نوع ساختمانها نباید از 200 متر مربع تجاوز نماید.

استفاده از این نوع ساختمانها نباید بوی بد یا خطرناک، گرمای زیاد، لرزش و صداهای شدید در خارج از ساختمان تولید نماید.

ساختمانهای ویژه : ساختمانهای دیگری که جهت ارضای احتیاجات عمومی لازم است مانند پمپ بنزین، تعمیرگاه اتومبیل، حمام عمومی، نانوایی.

فضای باز : پارکهای عمومی، زمینهای بازی و باغ کودکان و غیره.

استفادههای مجاز در حوزههای مختلط - استفادههای مجاز در حوزههای مسکونی و حوزههای تجارتیدر این حوزهها مجاز میباشد.

استفادههای مجاز در حوزههای آموزشی : احداث هر نوع دانشگاه، دانشکده، دبیرستان یا دبستان و یا هر نوع آموزشگاهی (مانند مدارس حرفهای، هنری، تجارتی، زبان، فنی، مذهبی، مدارس مخصوص معلولین) در این حوزهها مجاز میباشد.

ایجاد واحدهای مسکونی برای سکونت دانشجویان و معلمین نیز مجاز است.

استفادههای مجاز در حوزههای بهداشتی : احداث هر نوع تاسیسات بهداشتی نظیر بیمارستانها و درمانگاهها همچنین فعالیتهای اداری مربوط به آن و تاسیسات آزمایشگاهی در این حوزهها مجاز میباشد.

استفادههای مجاز در حوزههای دولتی : احداث هر نوع ساختمانهای دولتی مانند ادارات قوای مقننه، قضاییه و اجراییه و نیز موسسات دولتی در این حوزهها مجاز است.

استفادههای مجاز در حوزههای فرهنگی : احداث هرگونه تاسیسات فرهنگی، مذهبی و یا فعالیتهای اجتماعی نظیر موزهها و تالارهای هنری و مساجد، سازمانهای خیریه، باشگاههای خصوصی و غیره و همچنین تاسیسات مربوط به آن در این حوزهها مجاز میباشد.

استفادههای مجاز در حوزههای صنعتی : احداث هر نوع ساختمان به منظور تهیه کالاهای سنگین و سبک و همچنین تسهیلات مربوط به توزیع کالاها، فروش، عمده فروشی، تعمیرات و سرویس در این حوزهها مجاز میباشد به استثناء آن که صنایع بسیار سنگینی که مزاحمت ایجاد مینمایند، بوهای بد، دودهای خطرناک، گرما، لرزش، صدا و غیره بایستی در حوزه مربوط به صنایع مزاحم احداث شوند.

استفادههای مجاز در حوزههای انبارداری : احداث هرگونه ساختمان و تأسیسات مربوط به نگهداری کالاها و همچنین برای توزیع و عمده فروشی و یا خرده فروشی، تعمیرات و سرویس این کالاها در قطعه زمینهایی که برای انبارداری در نظر گرفته شده مجاز میباشد.

استفادههای مجاز در حوزههای حمل و نقل : هر نوع تشکیلات ارتباطی و یا استفادههای ارتباطی نظیر فرودگاهها، ایستگاههای مسافربری، ایستگاههای ترن، ایستگاههای اتوبوس، ایستگاههای کامیونهای تجارتی و باراندازها در قطعات زمینی که برای حمل و نقل منظور گردیده مجاز میباشد.

استفادههای مجاز در حوزههای ارتشی : احداث هر نوع تاسیساتی که ارتش جمهوری اسلامی ایران صلاح بداند در این حوزهها مجاز میباشد.

استفادههای مجاز در حوزههای تفریحاتی و فضای باز : فعالیتهای ذیل در قسمتهایی که برای تفریحات و فضای باز در نظر گرفته شده مجاز میباشد (مگر آن که استثنائاً در روی نقشه مشخص شده باشد).

پارکهای شهری، زمینهای بازی، استخرهای شنا و مراکز تفریحی.

پارکهای منطقهای و همچنین فضاهای باز که به منظور تاسیسات و استفادههای تفریحی ذخیره گردیده است.

هر نوع تاسیسات تفریحی که جنبه تجارتی داشته باشد مانند میدانهای اسبدوانی، فانفار و غیره.

استفادههای مجاز در حوزههای کشاورزی : در این حوزهها استفاده کشاورزی از زمین و نیز استفادههای ذیل مجاز میباشد.

با کسب اجازه مخصوص احداث گورستان و یا حفاریهای علمی و معدنی.

کاربری اراضی شهری

مطالب مشابه :

پایان نامه ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهری

ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهری

روش های ارزیابی کاربری اراضی شهری

روشهای ارزیابی کاربری های شهری

کاربری اراضی شهری

ارزیابی کیفی کاربری های خدمات شهری در مقیاس محله

برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری

روش های ارزیابی کاربری اراضی شهری

برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری