آهن و شیشه، معماری پهلوی را دگرگون کرد
مواد و مصالح ساختمانی در هر دوره از تاریخ معماری ایران، سبك و سیاق و شكل خاصی به معماری بخشیده به گونه ای كه در صورت بررسی مواد و مصالح بناهای متعلق به دوره های مختلف تاریخی، می توان میزان دسترسی معماران و استادكاران به امكانات ساخت و احداث بنا را مورد بررسی قرار داد.
«علی رضا بهرمان» كارشناس ارشد مرمت و استاد دانشگاه كه در پروژه های بزرگی مانند كارگاه مرمت كاخ شهربانی، مسجد سپهسالار، مرمت سنگ و تزیینات بنا را برعهده داشته در حوزه تزیینات معماری بناهای تاریخی متخصص است در مورد تزیینات و مواد و مصالح به كار رفته شده در معماری دوران قاجار و پهلوی اول می گوید:
* آغاز معماری ایران به چه دوره ای بر می گردد؟
- ایرانیان به لحاظ شرایط اقلیمی ویژه كشور اغلب برای ساخت بناها از مصالح و مواد مقاوم بهره می گرفتند و بر همین اساس در زمینه ساخت بناها تبحر كافی پیدا كردند و به سرعت توانستند به هنر معماری در معنای واقعی آن دسترسی پیدا كنند. چنانچه آثار و ابنیه تاریخی به جای مانده از تاریخ كهن ایران مانند چغازنبیل نشانی از این حكایت است....
همچنین در دوره های پارتی و ساسانی سبك و سیاق معماری سنگی به شناخت بهتر مواد و ساخت بناهای عظیم، طاق ها و كتیبه ها منجر شد كه این روند در اواخر دوره ساسانی به شكل كاملی بروز پیدا كرد. با آغاز دوره اسلامی روند معماری ایران پویاتر شد تا جایی كه در دوره سلجوقی، با تكمیل شدن مباحث سازه ای، معمارها فرصت پیدا كردند تا از آجر، ملاط و تزیینات در ساخت بناها استفاده كنند كه این هنر به ویژه در دوران اسلامی، در سطوح عالی آن به چشم می خورد. در اواخر دوره مغول اطلاعات مربوط به سازه و بنا تكمیل و معماری بنا از نظر فضاها كامل شد و بناهای به جا مانده از این دوره به عنوان یكی از كامل ترین نمونه های فضاهای معماری شهری، جلوه گر شد. پس از مغول و در دوران تیموریان كاشیكاری با سبك و سیاق كاشی معرق و به شكل بی نظیر به كار گرفته شد كه این سبك در دوره صفویه نیز ادامه پیدا كرد، در این دوره سرعت ساخت و ساز استفاده از كاشیكاری هفت رنگ را جایگزین استفاده از كاشی های معرق كرد.
* در دوره قاجار با چه شكل خاصی از معماری و تزیینات بنا روبرو هستیم؟
-سبك های آذری و اصفهانی كه به ویژه در دوران صفویه و با استفاده از كاشی های هفت رنگ و لعاب های رنگارنگ معمول بود، به دوران قاجار نیز راه یافت و به ویژه بهره گیری از سبك اصفهانی در بناهای عام المنفعه و مذهبی كاملا مشهود بود.
در دوره های میانی قاجار، تحولات جهانی و گسترش صنعت در جهان بر بخش هایی از معماری ایران تاثیر گذاشت به طوری كه با آغاز قرن 19 نوعی آمیختگی معماری اصیل ایرانی با معماری مدرن، به چشم می خورد.
اختراع ماشین و احداث كارخانه ها، تولید انبوه و به دنبال آن تولید مواد و مصالح جدید ساختمانی از جمله آهن را به دنبال داشت، كه با تولید آهن به طور انبوه، معماران از این ماده جدید در ساخت و ساز و احداث بناها استفاده كردند.
* حضور معماری مدرن و تلفیق آن در معماری كهن ایرانی تا چه میزان بر هویت معماری ایرانی تاثیر گذاشت و آیا در این دوره بناهایی را می توان شاهد بود، كه هنوز تاثیر معماری اصیل ایرانی بر ساختارشان به طور كامل دیده شود؟
- معماری مدرن به راحتی در زوایای معماری كهن ایرانی رخنه كرد به طوری كه در معماری بناهای دوران قاجار تاثیر این سبك معماری به وضوح دیده می شود، اما به هر حال تاثیر معماری مدرن بر بناهای سنتی، همچون سایر بناها نبود. برای مثال می توان از مسجد سپهسالار نام برد كه هر چند ساخت آن به اواسط دوره قاجار و تاثیر معماری مدرن بر معماری آن روز ایران باز می گردد، اما بنای مسجد، در قالب یك مكان مذهبی، نمایانگر ارزش های معماری اسلامی و ایرانی است. هر چند مسجد سپهسالار براساس طرح ها و نقشه های یكی از نخستین فارغ التحصیلان ایرانی در حوزه معماری از اروپا ساخته شد اما در این بنا سبك اصفهانی با تزیینات اسلامی قابل مشاهده است.
* تغییر در ساخت و ساز بناهای جدید در دوره قاجار چگونه به وجود آمد؟
- تغییر در مواد و مصالح معماری، تغییر در شكل و ساختار معماری بناها را در این دوره به دنبال داشت. به گونه ای كه با توجه به تغییرات ایجاد شده در عصر صنعت و نیاز به امكانات جدید شهری، ساخت برخی از بناها از جمله ایستگاه های راه آهن، نمایشگاه ها و كارخانه ها از سوی معماران مورد توجه قرار گرفت.
* تلفیق سبك معماری كهن ایران و معماری مدرن چگونه صورت گرفت؟
- به دنبال سفر شاهان قاجار به اروپا به علاقه آنان به ساخت بناهایی مشابه آنچه در فرنگ دیده بودند، منجر شد و پس از آن معماران ایرانی با بهره گیری از تصویر كارت پستال هایی كه شاهان قاجار از بناهای اروپایی به ایران آورده بودند، بناهایی را احداث كردند كه نشانگر تلفیقی از معماری كهن ایران و معماری مدرن اروپایی بود. به ویژه در دوره امیركبیر، نخست وزیر اصلاح طلب دربار قاجار با نگرش های نورپردازانه تحولاتی در سیمای شهر تهران به وجود آورد، كه از جمله این تحولات می توان به سامان دهی میدان ارگ و احداث میدان توپخانه و بناهای جدید اشاره كرد.
* وضعیت معماری اواخر دوران قاجار به چه شكل بود؟
_ در اواخر دوران قاجاریه حضور معماری اروپایی در فضاها و در تمامی بخش های ساختمان ها به چشم می خورد. معماران اروپایی در این دوران به ساخت بناهایی در ایران پرداختند كه شكل ظاهری و معماری آن با بناهای پیشین ساخته شده در ایران متفاوت بود. در اواخر دوران قاجار و به ویژه با به قدرت رسیدن رضاخان استفاده از مواد و مصالح جدید كه در اروپا رایج بود، جایگاه ویژه ای در معماری پیدا كرد كه پس از پنج سال و با تشویق و حمایت رضاخان معماران ایرانی از این مواد و مصالح جدید برای ساخت و احداث بناها استفاده كردند.
* در دوران حضور رضاخان در ایران چه شكل خاصی از معماری در بناهای ساخته شده در آن دوران به چشم می خورد؟
_ در دوره رضا شاه با توجه به نگرش هایی كه وی به سیستم اداری و حكومتی در ایران داشت، تلاش شد سامان دهی شكل اداری حكومتی ایران منطبق با اشكال موجود در اروپا باشد. در نخستین گام احداث ساختمان هایی كه پاسخگوی شرایط جدید اداری باشند در قالب سه نوع متفاوت كاربری اداری، آموزشی و صنعتی مورد توجه قرار گرفت.
* چه بناهای خاصی در دوره رضا شاهی كه نمایانگر شكل اداری جدید در ایران است، به وجود آمد؟
_ احداث كارخانه های مختلف از جمله كارخانه نساجی در دوره رضا شاهی و دیگر بناهای اداری، شكل خاصی از معماری و استفاده از مواد و مصالح اروپایی را به دنبال داشت، به خصوص حضور سبك نئوكلاسیك در این دوره در احداث بناها مشهود است و از آنجا كه در این دوره براساس اعتقادات ناسیونالیستی سران حكومتی، بازگشت به معماری دوران پرشكوه تاریخ ایران از جمله دوره هخامنشی و ساسانی مد نظر قرار گرفت. برای مثال یكی از شرط های گزینش طرح های ارایه شده از سوی معماری برای ساخت بناهای اداری و دولتی در این دوره میزان توجه به عناصر معماری تزیینی دوران پیش از اسلام و به ویژه دوره هخامنشی و ساسانی بود.
* چه بناهای شاخصی از دوران حكومت رضاخان و با توجه به اصول معماری نئوكلاسیك (تلفیقی) در ایران به جای مانده است؟
_ كاخ شهربانی سابق، اداره پست، ساختمان شركت نفت ایران و انگلیس و ساختمان بانك ملی، به عنوان بناهای شاخص به جای مانده از معماری دوران رضاشاهی مطرح هستند.
* در دوره پهلوی دوم چه شكل خاصی از معماری به چشم می خورد؟
_ در دوران پهلوی دوم وجود مصالح جدید ساختمان سازی در ایران و به ویژه كاربرد سیمان كه تا آن زمان ماده ای ناشناخته بود، امكانات ویژه ای را در زمینه احداث بناها در اختیار معماران قرار داد. سیمان از سال 1305 از سایر كشورها به ایران وارد شد كه در سال 1312 و با توجه به نیاز تولید سیمان در داخل كشور نخستین كارخانه سیمان در ایران احداث شد.
* استفاده از مواد و مصالح جدید و به ویژه سیمان چه امكانات ویژه ای را در اختیار معماران قرار داد؟
_ این ماده به سرعت از سوی معماران، استادكاران و مهندسان ایرانی مورد توجه قرار گرفت به گونه ای كه در سال 1313 و تنها یك سال پس از احداث كارخانه سیمان، شیوه های مختلفی برای استفاده از این ماده ساختمانی از سوی معماران ابداع شد و همچنین این ماده در احداث تندیس ها و مجسمه ها، بناهای دولتی و اداری از جمله كاخ شهربانی مورد استفاده قرار گرفت.
* استفاده از شیشه چه تغییراتی را در معماری ایران به وجود آورد؟
_ در قرن 19، در اروپا و به لحاظ نیاز شدید معماری به ساخت فضاهای گسترده مثل نمایشگاه ها دیگر استفاده از مواد و مصالح سنگی یا آجری پاسخگو نبود بنابراین ضرورت ساخت سقف ها و سازه های فلزی از سوی معماران مورد توجه قرار گرفت كه به منظور استفاده از پوشش های سبك برای پوشاندن این سازه های فلزی، شیشه به عنوان ماده ای مقاوم از سوی معماران اروپایی مورد استقبال قرار گرفت.
در اوایل قرن 19، تولید شیشه به شكل انبوه و صنعتی آن در اروپا آغاز شد و پس از مدتی رضاخان، به منظور استفاده از شیشه در ساخت بناهای جدید، كارخانه شیشه و بلور كرج را احداث كرد. در همین دوران استفاده از سنگ نیز از سوی معماران مورد توجه قرار گرفت.
* بهره گیری از سنگ به عنوان یكی از مصالح ساختمانی كه از گذشته نیز توسط معماران به كار گرفته می شد در دوره پهلوی اول در معماری بناها چگونه مورد استفاده قرار گرفت؟
_ در دوره پهلوی اول، بهره گیری از برخی مواد و مصالح ساختمانی كه از گذشته نیز معمول بود، بار دیگر از سوی معماران و استادكاران مورد توجه قرار گرفت به ویژه در دوره پهلوی اول و بازگشت به سبك معماری دوران هخامنشی و ساسانی، استفاده از سنگ در بناهای این دوره مشهود است، ساختمان سینگر كه در امتداد خیابان سعدی به سمت میدان امام خمینی قرار گرفته است به عنوان یكی از بناهای شاخص كه در احداث آن به استفاده از سنگ توجه شده، مطرح است.
* پرداختن به نمای داخلی بنا در دوران قاجار به چه صورت انجام می شد؟
_ در زمینه تزیینات معماری نمای داخلی بناها، در اوایل دوران قاجار استفاده از گچ بری و كاشیكاری در نماهای داخلی بناها مشهود است، اما با عبور از این دوره به ویژه با ورود به دوران پهلوی اول و دوم، استفاده از تزیینات پیچیده در فضاسازی داخلی كاهش پیدا می كند تغییر در میزان به كار بردن تزیینات داخلی بنا، با توجه به افزایش سرعت ساخت و ساز و استفاده از مواد و مصالح جدید در احداث بناها، به وجود آمد. برای مثال در كاخ شهربانی استفاده از گچ بری تنها در سرستون های بنا دیده می شود.
کلاس های آمادگی آزمون کارشناسی ارشد معماری
ویژه آزمون دانشگاه آزاد سال 94
موسسه ایوان خانه معمار . مشاوره رایگان: 2-88538401
مطالب مشابه :
پرسش دانشجو: گرایش طراحی داخلی در تحصیلات تکمیلی ارشد معماری
به پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد معماری در گرایش معماری داخلی می نماید.منتها امکان
آهن و شیشه، معماری پهلوی را دگرگون کرد
* پرداختن به نمای داخلی بنا در دوران قاجار به چه کلاس های آمادگی آزمون کارشناسی ارشد معماری.
کارشناسی ارشد معماری و منظر
فعالیت در زمینه معماری داخلی و چند سالی است که در مقطع کارشناسی ارشد جدای از رشته معماری
معرفی گرایش های کارشناسی ارشد معماری
معرفی گرایش های کارشناسی ارشد معماری: معماری داخلی معماری اسلامی مطالعات معماری
آموزش اسکیس ویژه آزمون کارشناسی ارشد
خانه هنر ، معماری آموزش اسکیس ویژه آزمون کارشناسی ارشد طراحی نما و دکوراسیون داخلی
معرفی رشته کارشناسی ارشد مهندسی معماری
ورود به دوره‌ی کارشناسی ارشد معماری به کسانی که از سانحه، «معماری داخلی» و
منابع آزمون کارشناسی ارشد معماری
منابع آزمون کارشناسی ارشد معماری:گرایش معماری آینده طراحی داخلی. دانشگاه
منابع ارشد 4
گروه معماری و معماری داخلی فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد مرمت واحیای بناهای
برچسب :
کارشناسی ارشد معماری داخلی