قلمرو بيابانهاي اقليمي استان اصفهان

-موقعيت جغرافيائي:<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

استان اصفهان در محدوده جغرافيائي 31 درجه و 45 دقيقه تا 34 درجه و 30 دقيقه عرض شمالي و 45 درجه و 9 دقيقه تا 55 درجه و 15 دقيقه طول شرقي با مساحت 105 هزار كيلومتر مربع (حدود 4/6 درصد سطح كل كشور) واقع شده است اين استان از شمال به استانهاي سمنان، قم و از جنوب به استان فارس و از غرب به استانهاي كهكيلويه و بويراحمد و چهار محال بختيار و از شرق به استانهاي خراسان و يزد محدود ميشود. استان اصفهان از لحاظ آب و هوائي بسيار متنوع و بطور كلي از غرب به شرق و از جنوب به شمال رطوبت هوا كاهش و دماي آن افزايش مي يابد . ميزان بارندگي و دماي هوا وابستگي شديدي به ارتفاع محل دارد. بخش اعظم بارندگي در فصول سرد و ميزان كمي از آن در فصول گرم سال ريزش مي كند.

- شناسايي ايستگاههاي هواشناسي:

از تعداد 325 ايستگاه شناسايي شده در سطح استان، پس از پالايش ايستگاههاي واجد آمار ناقص و آن دسته از ايستگاههايي كه بارسازي و تكميل آمار آنها امكان پذير نبود، تعداد 46 ايستگاه براي مطالعات بارش، 36 و 38 ايستگاه براي مطالعات دما و تبخير بكار گرفته شد. لازم بيادآوري است براي كنترل كمي و كيفي، تصحيح موارد مشكوك و اشتباه و بازسازي خلاءهاي آماري پس از بررسي نظري از روشهاي متعارف آماري استفاده شد.

- ميزان بارندگي:

متوسط 20 ساله بارندگي ماهانه و سالانه براي هريك از ايستگاههاي 46 گانه استان محاسبه گرديد.

- ضريب تغيير پذيري سالانه ، فصلي و ماهانه:

جدول 3-1 ضرايب تغيير پذيري سالانه، فصلي و ماهانه ايستگاههاي استان را ارائه مي‌كند. بيشترين ضريب تغيير پذيري در ايستگاه جنگلباني بادرود با ارتفاع 1300 متر و كمترين آن در ايستگاه مهيار با ارتفاع 1700 متر مشاهده گرديد.

- ضريب تغيير پذيري درون سالي بارش:

براي چنين محاسبه اي انحراف معيار بارندگي هر ماه طي دوره آماري 20 ساله محاسبه شد و سپس از دوازده عدد بدست آمده ميانگين گيري شد، تا ضريب تغيير پذيري درون سالي بدست آيد

- ضريب بي نظمي بارش:

جدول4-1 ستون 10 ضرايب بي نظمي بارش براي ايستگاههاي استان را ارائه مي‌كند، همانگونه كه ملاحظه مي‌شود، بالاترين ضريب بي نظمي را ايستگاه خور و بيابانك با ارتفاع850 متر و بارندگي سالانه 79.7 ميلي متر به خود اختصاص داده در صورتيكه پائين ترين ضريب بي نظمي مربوط به ايستگاه چهلگرد با ارتفاع2400 متر و بارندگي سالانه 1426.7 ميليمتر مي‌باشد.

- شدت ميانگين باران روزانه:

بر اساس شدتهاي محاسبه شده براي ايستگاه هاي استان ، بيشترين شدت مربوط به ايستگاه چهلگرد با ارتفاع 2400 و كمترين آن متعلق به ايستگاه بياضه بيابانك با ارتفاع 1450 مي‌باشد .

- متوسط دما:

ميانگين دماي سالانه و متوسط دماي ماهانه ايستگاههاي سطح استان محاسبه گرديد . جدول4-1 ميانگين دماي سالانه اين ايستگاهها را نشان مي‌دهد كه بالاترين آن متعلق به ايستگاه بياضه بيابانك با ارتفاع1450 و كمترين آن مربوط به ايستگاه بروجن با ارتفاع 2140 است.

- دامنه مطلق سالانه دما:

اين پارامتر از اختلاف بين حداقل مطلق و حداكثر مطلق دما براي هر سال حاصل مي‌شود. ايستگاههاي با دامنة مطلق سالانه بالاتر از تغييرات دمائي بالاتر برخوردارند. كه اين موضوع در مناطق بيابان به وضوح ديده مي‌شود.

- دامنه ميانگين سالانه دما:

عبارت است از اختلاف بين ميانگين حداقل سردترين ماه سال و ميانگين حداكثر گرمترين ماه سال، اين دامنه در مناطق بياباني رقم بالاتري را نشان مي‌دهد. كه مؤيد نوسانات زياد دما مي‌باشد.

- ضريب خشكي :

ضريب خشكي دمارتن نیز براي ايستگاهها مورد مطالعه محاسبه گرديد كه 14 ايستگاه داراي اقليم فراخشك، 9 ايستگاه داراي اقليم خشك، 10 ايستگاه داراي اقليم نيمه خشك و3 ايستگاه داراي اقليم مديترانه اي، نيمه مرطوب، مرطوب و بسيار مرطوب بود.

- بررسي تبخير و تعرق :

ميزان تبخير ماهانه و سالانه براي هريك از سالهاي دورة آماري در هر ايستگاه محاسبه گرديد.جدول 5 اين مقادير را نشان مي‌دهد. بالاترين ميزان تبخير مربوط به ايستگاه شادگان و كمترين آن مربوط به ايستگاه سد اميركبير است.

- قلمرو بيابانهاي اقليم شناسي استان :

با استفاده از ارقام حاصله اقدام به تهيه شش لايه از نقشه هاي پارامترهاي اقليمي نظير هم باران، هم دما، هم تبخير، هم ضريب تغييرات سالانه، هم بي نظمي بارش و شدت ميانگين بارندگي روزانه در استان اصفهان شد. مرز بيابان در هر يك از لايه هاي فوق بر اساس اطلاعات محيطي، جدول و نمودار تعيين شده است. حد مرزي بيابان و غير بيابان در مرحله اول از ديدگاه ميزان بارندگي 150 ميليمتر تعيين شده است و مناطقي كه زير 150 ميليمتر بارندگي دارند جزء قلمرو بيابان محسوب مي شوند. همچنين در مورد ساير پارامترها مرز بيابان تعيين شده كه به قرار زير است از ديدگاه تبخير خط 2400 ميليمتر (مناطقي بالاتر از 2400 ميليمتر تبخير داشته باشند جزء قلمرو بيابان منظور مي شوند). از ديدگاه متوسط دماي سالانه، مناطقي كه دماي سالانه آنها بيشتر از 15 درجه سانتيگراد باشد در محدوده بيابان قرار دارد. از ديدگاه ضريب تغييرات سالانه بارندگي خط ضريب تغييرات 36 درصد در استان به عنوان مرز بيابان تعيين شده و مناطقي كه ضريب تغييرات آنها بيشتر از 36 درصد باشد جزء قلمرو بيابان مي باشند و از ديدگاه بي نظمي بارش خط 15 به عنوان مرز بيابان تعيين شده و ايستگاههايي كه بي نظمي بارش در آنها بيشتر از 15 باشد در قلمرو بيابان قرار دارند. و از نظر شدت ميانگين روزانه بارندگي خط مربوط به 7 ميليمتر جهت تعيين مناطق بياباني از غير بياباني در استان انتخاب شده اند. از تلفيق خطوط حاصله سه ناحيه يا قلمرو از هم قابل تفكيك مي باشد. بيابان، منطقه گذر از بيابان به غير بيابان و غير بيابان كه به صورت نقشه شماره4-1 نمايش داده شده است. بر اساس بررسيهاي به عمل آمده از نقشه شماره4-1 مساحت قلمرو بيابان در استان اصفهان 4028075 هكتار معادل 8/49 درصد سطح استان شده است. همچنين مساحت منطقه گذر از بيابان به غير بيابان 4840450 هكتار يعني 5/45 درصد و منطقه غير بيابان 1775750 هكتار يعني7/4 درصد ميباشد.

به منظور بيان كمي ويژگيهاي هريك از مناطق سه گانه فوق نقشه منحني هاي هم ميزان هريك از عناصر مورد نظر، بطور انفرادي روي نقشه نهائي قرار داده شده و عدد مربوط به دو خطي كه بيشترين اشتراك را با خط مربوط به مرز بيابان و نيمه بيابان و خط مرزي غير بيابان و نيمه بيابان داشتند تعيين گرديد. به اين ترتيب ويژگيهاي كمي هريك از عناصر براي تعريف بيابان در استان اصفهان مشخص شد.

از اين نظر در استان اصفهان ، به مناطقي بيابان گفته ميشود كه داراي بارندگي كمتر از 100 ميليمتر،تبخير بيش از 2800 ميليمتر، ضريب تغييرات بارندگي بيش از 42 درصد، ميانگين دماي سالانه بيش از 16 درجه سانتيگراد، ضريب بي نظمي بارش بيش از 17 درصد و شدت ميانگين بارش روزانه كمتر از 6 ميليمتر باشد.

با تشکر از آقای مهندس ابطحی مجری استانی زیرطرح

قلمرو بيابانهاي اقليمي استان اصفهان

مطالب مشابه :

تهیه دو نقشه بوم شناسی- گیاهشناسی (اکولوژیکی-بوتانیکی) استان اصفهان

شهرستان اصفهان

نقشه راههای ایران- نقشه ایران- نقشه راه های ایران

جغرافیای طبیعی استان اصفهان(کتاب کوههای اصفهان)

محدوده شهر اصفهان 5 هزار هکتار افزایش یافته است

ميدان نقش جهان

نقشه مناطق ثبتي استان تهران

قلمرو بيابانهاي اقليمي استان اصفهان

شهرستان نطنز

شهرستان اردل