نقشه های توپوگرافی

منحنی‌های میزان خطوط فرضی هستند که تمام نقاط واقع درآنها دارای ارتفاع یکسان نسبت به سطح دریا و یا یک مبدا مشخص هستند. منحنی‌هایمیزان علاوه بر مشخص نمودن وضعیت پستی و بلندی ناحیه ارتفاع و شیب واقعی محل را نیزمشخص می‌نمایند.
فواصل منحنی‌های میزان بیانگر مسافت عمودی بین دو منحنی هستند. این فاصله معمولا برای تمام منحنی‌های متوالی ثابت نگهداشته می‌شود. مگر در مواقعیکه ارتفاع منطقه معینی مانند قله وغیره را نشان دهند

قوانین مربوط به منحنی‌های میزان

- خطوط تراز به طرف بالادست رودها یا به طرف بالادست دره خم می‌شوند. در محلدره‌ها این منحنی‌ها ، شکل V به وجود می‌آورند که نوک آن به طرف بالادست رود است وبه طرف بالادست رود منحنی میزان پی در پی ارتفاعات بالاتری را نشان می‌دهند.

- خطوط تراز در قسمت‌های فوقانی تپه‌ها منحنی‌های بسته‌ای را بوجود می‌آورند. قلهتپه بالاتراز بالاترین منحنی میزان بسته قرار دارد.

- گودال‌های (فرورفتگی‌های) قاقد راه خروجی را با منحنی‌ها بسته هاشوردار نشانمی‌دهند. هاشورها طوری زده می‌شوند که نوک خط‌های هاشور طرف داخل گودی را نشاندهند.

- فاصله خطوط تراز در دامنه‌های کم شیب بیشتر می‌شود.

- فاصله خطوط تراز در دامنه‌های پرشیب کم می‌شود.

- خطوط تراز دارای فواصل یکسان نشانگر دامنه‌های دارای شیب یکنواخت است.

- خطوط تراز در موارد استثنایی همچون صخره‌های آویزان ، از روی یکدیگر عبور نکردهو همدیگر را قطع نمی‌کنند.

- تمام خطوط تراز ، در نهایت یا در روی خود نقشه یا در حاشیه نقشه بسته می‌شوند.

- یک خط تراز بالا هیچ وقت بین دو خط تراز پایین‌تر از خود قرار نمی‌گیرد وبالعکس ، به عبارت دیگر تغییر در جهت شیب زمین همیشه با تکرار خطوط تراز هم ارتفاعبه صورت دو خط تراز جداگانه هم ارتفاع و یا برروی یک خط ترازی که دور می‌زند همراهاست.

- ارتفاع نقاط مرتفع بین خطوط تراز در بسیاری از جاها همچون تقاطع جاده‌ها ، قلهکوهها و سطح دریاچه داده می‌شود.

پستی و بلندی

پستی و بلندری (رلیف) نشانگر اختلاف ارتفاع بین دو نقطه است. رلیف حد اکثر ، حاکی از اختلاف ارتفاع بین بلندترین و کوتاهترین نقاط مورد نظر است. رلیف ، فاصله عمودی بین خطوط تراز متوالی به کار رفته در نقشه است را تعیین می‌کند.
وقتی برجستگی کم باشد از فواصل عمودی کمی چون 10 یا 20 پا استفاده می‌نمایند. در نواحی مسطح مثل یک دره رودخانه‌ای پهن یا جلگه‌های مسطح از فاصله عمودی 5 پااستاده می‌کنند. در کوههای ناهموار جایی که برجستگی صدها پا باشد از فواصل عمودی 50یا 100 پا استفاده می‌کنند.

مقیاس

مقیاس (Scale) نقشه ارتباط بین مسافت یا سطح را روی نقشه نسبت بهمسافت یا سطح در روی زمین را نشان می‌دهد. این مقدار را عموما به صورت نسبی همچون 1:24000 یا 24000/1 نشان می‌دهند. صورت معمولا 1 است و نشانگر فاصله روی نقشه است ومخرج یک عدد بزرگ است که نشانگر فاصله در روی زمین است. بدین ترتیب 1:24000 به معنیآن است که یک واحد روی نقشه معادل 24000 برابر همان واحد روی زمین است. این امربستگی به اندازه واحد ندارد.
اغلب ، یک مقیاس ترسیمی ، یا پاره خطی ، مفیدتر ازمقیاس کسری است، زیرا اندازه‌گیری فاصله با آن آسانتر است. مقیاس پار‌خطی ، شاملپاره‌خطی است که به فواصل مساوی تقسیم شده که نمایانگر فواصل مساوی روی نقشه است. برای اندازه‌گیری دقیق کسری از واحد ، معمولا یک قسمت در رف چپ ، به واحدهایکوچکتری تقسیم شده است

رنگ‌ها و علایم

هر رنگ و علامتی که در نقشه توپوگرافی سازمان زمین‌شناسیآمریکا به کار رفته دارای معنی خاصی است. معنی هر رنگ به قرار زیر است:
آبی - برای آب
سیاه - سازه های دست انسان مثل خانه ، مدرسه ، کلیسا ، جاده و غیره
قهوه‌ای - خطوط میزان
قرمز - نواحی شهری ، جاده‌های مهم ، خطوط تقسیمزمین‌های عمومی

تهیه مقاطع توپوگرافی

برای پی بردن به حالت طبیعی پستی و بلندی‌های سطحزمین در هر مسیری می‌توان مقاطع توپوگرافی را تهیه نمود. در تهیه مقاطع معمولافاصله عمودی به خاطر بزرگی کوچکتر از مقیاس افقی نشان داده می‌شود. جهت رسم یک مقطع، ابتدا باید یک صفحه کاغذ را که دارای خطوط افقی و موازی هم می‌باشد در موازاتمسیر مورد نظر برای تهیه مقطع قرار داده و سپس از محل‌های برخورد مسیر با خطوطمیزان عمودی بر خطوط موازی کاغذ خارج نمود.

خطوط موازی که هر کدام بیانگر یک ارتفاع عمودی معلومهستند با ارتفاع خطوط میزان مورد نظر مطابقت داده دشه و علامت گذاشته می‌شود. اینعمل باید برای تمامنقاط تقاطع مسیر مقطع و در محل‌های برخورد با خطوط میزان انجامگیرد. که از اتصال این نقاط به هم مسیر مورد نظر حاصل خواهد گردید.

محاسبه شیب زمین از خطوط میزان

برای پیدا کردن شیب کلی زمین در یک مسیرمحدود و معینی اول فاصله افقی ابتدا تا انتهای مسیر مورد نظر را اندازه گرفته و سپساختلاف ارتفاع مبدا تا انتهای مسیر را از خط میزان اول و آخر قرایت کرده و سپسفاصله عمودی را بر افقی تقسیم می‌نمایند. عدد حاصل زاویه شیب مسیر را نشان خواهدداد.

نقشه های توپوگرافی

مطالب مشابه :

نقشه توپوگرافي كرمان 1:2500000

جغرافیای طبیعی استان کرمان در یک نگاه

دانلود نقشه توپوگرافی ایران

دانلود نقشه DEM کل کشور به تفکیک استانها

نقشه توپوگرافی

دانلود رایگان نقشه های توپوگرافی 1/250000 کل ایران

نقشه های توپوگرافی

نمونه سوالات

راهنمای نقشه های زمین شناسی و توپوگرافی ایران

نکاتی در مورد نقشه،مقیاس و...