شکارگاه

شبهه اي بي اساس

یا

برداشتي نا صواب از طرح شكارگاه در قالي ايران

هيچ فرد خردمند و عاقلي را نمي توان يافت كه در حكمت و دقت قوانين طبيعت شك و شبهه اي داشته و بتواند بر آن ايراد و اشكالي منطقي وارد كند ؛ چرا كه خالق حكيم ؛ هرعلتي را در مكان خود و هرذره اي را در موضع خويش نهاده است ؛ بگونه ايكه چرخ هستي بر مدارقانون علت و معلول بي هيچ كم و كاستي ميگردد وچرخه طبيعي خويش مي پيمايد .

در نگاهي منصفانه از ريزترين ذرات خلقت گرفته تا ابر كهكشانها و از ساده ترين موجود تك ياخته تا پيچيده ترين موجود هستي يعني انسان ؛ نكته اي نمي توان يافت كه در آن نظمي دقيق وترتيبي ناشي از حكمت جاري نباشد.

انسان ؛ اين گل سرسبد آفرينش و پيچيده ترين معماي خلقت كه اينك در عصر حاضر بمدد اندكي علم خويش پاي در ارض و سر به عرش مي سايد ودر سايه قوه تعقل خويش سوداي سروري بر هستي در سر مي پروراند ؛گاهي بخطادر ترتيبي طولي خود را محور و مقصود خلقت پنداشته وهر آنچه را برخلاف اين ترتيب قرار ميگيرد ؛ انكار ؛ پنهان و يا حتي در صدد حذف آن بر مي آيد ؛ غافل از آنكه ترتيب خلقت ترتيبي عرضي حول محور خالق مي باشد كه او نيز در عرض ديگر موجودات تشكيل دهنده سلسله هستي اند . لذا بحكم عقل سليم؛ رابطه انسان با ساير اجزاي خلقت اعم از جماد و حيوان رابطه اي جزء با جزء است و انسان حق ندارد خود را مالك و حاكم بلا منازع ساير اجزاء خلقت دانسته و بدون در نظر گرفتن حقوق و جايگاه ديگر اجزاء خلقت ؛هر آنچه بنفع خويش است عمل نمايد ؛كه امروزه از اين نظريه در قالبها و عناويني از قبيل حفاظت از محيط زيست ؛ حقوق حيوانات ؛ووو.... نام برده مي شود .

همچنين همانگونه كه انسان حق ندارد خارج از چهارچوب قوانين طبيعي و قوانين قراردادي خالق؛ نفع خويش را بر ساير اجزاء خلقت تحميل نمايد همانطور مجاز نيست تا ساير اجزاءخلقت را از حقوق طبيعي و قراردادي خود به جهت عدم خوشايند خويش محروم نمايد .

يكي از زيباترين نمود هاي اين قوانين طبيعي و گاها قراردادي در عرصه خلقت قانون تنازع بقاست كه امروزه مع الاسف بواسطه دخالتهاي بيجا و بعضا زياده خوا هي هاي طمعكارانه بشر بطرز اسف باري به اين قانون حكيمانه در بسياري موارد نقصان اساسي وارد گشته است؛ بگونه ايكه بعضا ديگر بقائي نيست تا تنازعي هم بر سر آن باشد ونتيجه اين بي تدبيري های بشر باعث از ميان رفتن گونه هائي از حيات گشته و يا گونه هائي را در معرض انقراض قرار داده است .

بشر بدليل آنكه خود جزئي از خلقت مي باشد هرگز نتوانسته و نخواهد توانست كه مجموعه خلقت را با تمام زوايا بعنوان يك حقيقت واحد نظاره گر باشد بلكه همواره با درك جزء به جزءاست كه به وجود ارکان خلقت پي برده و به وجودي كلي اعتراف ميكند و دقيقا بهمين دليل است كه انسان هرگز در امورات مربوط به خلقت نمي تواند مصلحت كل نظام خلقت را در نظر داشته ويا حتي تشخيص دهد ؛ از اینروی در اين مقوله چه از نظر فكري و چه از لحاظ فيزيكي بشر همواره دچار افراط و تفريط بوده است.

البته از آنجائيكه حوزه فلسفي اين بحث و يا حتي بخشي از حوزه علمي آن از تخصص اينجانب خارج است به همين مقدار بسنده نموده و به ذكر مقصود از اين مقدمه مي پردازم كه البته بي ارتباط با اين بحث نيست و آن اينكه اخيرا در عرصه فرش ايران شبهه اي مطرح گرديده كه بعضا حتي از طرف دوستداران فرش ايران نيز نا آگاهانه بدان دامن زده مي شود كه بنظر حقير ريشه آنرا را باید در خصومت با هنر فرش ايران جستجو نمود و در نگاهي خوشبينانهفرشض را بر عدم آگاهی گذاشت وآن نیز بيانگر اين درد است كه فرش ايران حتي در زادگاه خويش و نزد خويشان هم هنوز غريب و مهجور است .

شبهه مورد اشاره مرتبط با "طرح شكارگاه " در عرصه فرش ايران مي باشد كه رقبا و يا شايد بدخواهان قالي ايران پس از القاء شبهاتي از قبيل ؛ استفاده از كودكان نابالغ در امر توليد ، تهمت تقلب و بكارگيري مواد تقلبي ، و غیره و ذالک ، اینک با علم نمودن اين شبه كه استفاده از تصاويرشکار وشكارچي و شكارگاه در عرصه طراحي و توليد فرش ايران بنوعي ترويج خشونت و ترغيب نوع بشر بر عدم رعايت حقوق حيوانات است وووو الي آخر،،، بنظر ميرسد يكبار ديگر با ااستفاده از شعارهائي فريبنده و مشوش نمودن اذهان قصد مخدوش نمودن چهره فرش ايران نزد افكار عمومي جهانيان را دارند ؛ حال آنکه " طرح شگارگاه " بخشی از شهره فرش ایران در افاق هنر جهان بوده و زيبائي ؛ اصالت و عجين و قرين بودن آن با نام فرش ايران در عرصه بين الملل و نزد فرش شناسان بي غرض امريست مسجل و مسلم كه نياز مند هيچ دليلي نيست و ارائه دليل در اين باب در نزد اهل فن چون ارائه ادله بر وجود آفتاب است .

لذا برقلم بدستان فرش ايران لازم است تا بار ديگر به دفاع از حريم هنر فرش ايران بر خاسته و با روشنگري در اين زمينه جلو تضييع حقوق اين پر آوازه ترين و در عين حال مظلوم ترين هنر ايراني را بگيرند؛ انشاؤالله

اينجانب با عنايت به بضاعت اندك علمي خويش در اين زمينه بر حسب وظيفه با كلامي هر چند نا رسا به اين مهم پرداخته تا بلكه انشاءالله نقطه آغازي باشد كه در آينده از جانب دوستان فاضل در عرصه فرهنگي فرش ايران شاهد مطالبي محققانه و كارشناسانه در اين زمينه باشيم .

بررسي طرحهاي شكاركاه موجود در قالي ايران اعم ازمتاخر و معاصرنشان مي دهد كه طرح شكارگاه در قالي ايران خارج از چهار چوب اين چهار مو ضوع نيست :

1ـ شكارگاه ؛ مرغزار ( عكس شماره 1 )

2ـ شكار و شكارچي ( با نماد هاي حيواني ) ( عكس شماره 2 و 3 )

3ـ شكار گاه ( با نماد هاي انسان و حيوان ) ( عكس شماره 4 )

4ـ شكارگاه خيالي ( عكس شماره 5)

1ـ شكارگاه ؛ مرغزار : ( عكس شماره 1 ) اين طرح كه در آن انواع گوناگوني از وحوش ديده مي شود ودر حقيقت نشاندهنده گونه هائي از حيات وحش و احيانا تصويري از بوم زيست آنان مي باشد ؛ بكرات با طراحي هاي مختلف و شيوه هاي گوناگون در هر كدام از مناطق اقليمي بافت قالي ايران با نمادهاي حيات وحش آن منطقه به تصوير كشيده شده و با گره و هنر بافندگان آن منطقه در عرصه فرش جاودانه شده اند كه البته اين گونه ازطرحهاي شكارگاه اكثرا مورد شبهه نيست چرا كه در اين طرحها كسي را بكسي كار نيست و هر كدام از وحوش در آنجا كه طراح مصلحت ديده جاي خوش كرده و خراميده اند.كه البته اين محل مي تواند تصور و يا تصويري از محل قورق شده اي بنراي شكار و يا مرغزاري طبيعي باشد .

2ـ شكار و شكارچي( با نمادهاي حيواني ) : ( عكس شماره 2 و 3 ) در اين قبيل طرحها اكو سيستم طبيعي حيات وحش در نمايه هاي مختلف به تصوير كشيده مي شود كه البته در عالم واقع اينگونه مناظر بسيار تكاندهنده تر و يا به تصور ما خشن تر از نمود آن در اين گونه طرحهاست ؛ بطور مثال چنانچه در اينگونه طرحها خرگوشي در چنگال بازي اسيرگشته و يا پنجه شيري به خون غزالي آغشته است ويا هر شكاري كه مغلوب قدرت شكارچي خود گرديده ؛ همه و همه بيانگر استمرار قانون تنازع بقا و يا ارضاءغريزه تجديد قواست كه در عالم واقعيت وجود داشته وخواهد داشت هر چند كه شايد مواردي از اين مناظراز زاويه ديد محدود بشر جلوه اي از خشونت بوده و باب طبع و ميل او نباشد لكن در نظام كلي خلقت يقينا جزء بجزء اين مناظر و موارد ازقوانين حكيمانه و مظاهر زيباي طبيعتند و لا غير؛ كه در اين ميان طراح قالي ايراني تنها نقش انتقال دهنده مظاهري از اين قوانين جاري بر خلقت را به دايره فرش ايران بر عهده داشته است و بس .

البته گاه نيز در اين طرحها با توجه به وجود اشعاري با مضامين پند و اندرزهاي اخلاقي به نظر ميرسد طراح قصد تذكري توسط نگاره هائي را دارد كه بعنوان آياتي در طبيعت رهنماي بشر بسوي نيكي اند.

3 ـ شكارگاه ( با نمادهاي انسان و حيوان ) : ( عكس شماره 4 ) اين دسته از طرحهاي مشهور به شكارگاه كه اتفاقا از نظر كميت در ميان طرحهاي شكارگاه از اقليت برخوردارند ؛ نمونه اي ديگر از جلوه طبيعت در قالي ايرانيست كه البته اكثرا جنبه هنري ؛ تشريفاتي ؛و يا بعضا قصد القاءمضامين ادبي و فرهنگي و احيانا اخلاقي نيز دارند همانند به تصوير كشيدن مضامين اين اشعار و امثالهم:

دشمن طاووس آمد پر او اي بسا شه را بكشته فر او

گفت من آن آهوم كز ناف من ريخت آن صياد خون صاف من

اي من آن روباه صحرا كزكمين سر بريد ند م براي پوستين

اي من آن پيلي كه زخم پيل بان ريخت خونم از براي استخوان

ويا

چون بسي ابليس آدم روي هست پس به هر دستي نشايد داد دست

زآنك صياد آورد بانگ صفير تا فريبد مرغ را آن مرغ گير

بشنود آن مرغ بانگ جنس خويش از هوا آيد بيابد دام و نيش

كه درپر هيز از خود نمائي ومذمت تظاهر است .

در اين طرحهاي شكارگاه كه قالبا اشعار نغزي نيز در آنها بچشم مي خورد اكثرا منظره تفرجگاهي ديده مي شود كه عده اي بقصد تفريح و تمرين سوار بر اسب مشغول حركاتي به جهت شكار مي باشند كه در اوج هارمونيك هنري ؛ بيشتر به تصويري مينياتوري مي مانند تا طرح قالي و قبل از هر چيز اين نكته را به ذهن بيننده متبادر مي سازد كه قصد طراح از اين رقص قلم؛ نشان دادن و به رخ كشيدن اوج مهارت خود در استخدام رنگ و خط و تسلطش بر زواياي پيچيده طراحي است تا نشان دادن منظره اي از شكار و شكارچي . ويا شايد هم انگيزه اين طراحي نشان دادن تعالي هنري باشدكه طراح بدان تعلق داشته و دارد.

4 ـ شكارگاه خيالي : ( عكس شماره 5 ) در اين دسته از طرحهاي شكارگاه كه آنها نيز از نظر كمي در اقليت هستند ؛ از ديو دد و اژدها و ديگر تصاوير حيواناتي افسانه اي يا خيالي استفاده شده است كه ريشه در ادبيات وفرهنگ فولكلورمنطقه اي و يا ملي دارند كه بيانگر بخشهائي از حكايات حماسي و يا اخلاقي و يا حتي گاهي مذهبي اند كه طراحان به طبع تراوشات ذهني و برداشتهاي خود از آن متون چنين تصاويري را در عرصه فرش ايران بظهور رسانده اند.

بنظر مي رسد بيش از اين مختصر؛ اطاله كلام در اين مقوله از حوصله اين نوشتار خارج و چه بسا در فرصتي مناسب ؛ تحليل و بررسي جامع و كاملي را در اين زمينه مي طلبد ؛اما آنچه از همين مختصر نيز معلوم گشت آنكه ؛ قصد طراحان ايراني از طراحي گونه هاي مختلف طرح شكارگاهي و موضوعات مربوطه هرگز در طول حيات اين طرح در عرصه فرش ايران ترويج و يا حتي تصوير خشونت نبوده و نيست ؛ چرا كه اين نيت درست در نقطه مقابل هنرقرار داردكه فرش ايران و طراحانش همواره به اين جنبه قالي ايران نازيده و خود را پاسدار آن پنداشته اند ؛ از اينروي منصفانه نيست بگذاريم يكي از زيباترين و اصيل ترين طرحهاي قالي ايراني با شبهاتي بي اساس مورد هجمه قرار گرفته ويا به بهانه هائي واهي در صدد خذف آن از عرصه فرش ايران بر آئيم .

به اميد روزيكه اظهار نظرها در مورد نكات فني و جوانب فرهنگي وحتي اقتصادي فرش ايران آگاهانه و مسئولانه ترابراز گردند. انشا ءالله.

سعيد رونقيان تبريزي

[email protected]

شکارگاه

شبهه اي بي اساس

دشمن طاووس آمد پر او اي بسا شه را بكشته فر او

گفت من آن آهوم كز ناف من ريخت آن صياد خون صاف من

اي من آن روباه صحرا كزكمين سر بريد ند م براي پوستين

ويا

به اميد روزيكه اظهار نظرها در مورد نكات فني و جوانب فرهنگي وحتي اقتصادي فرش ايران آگاهانه و مسئولانه ترابراز گردند. انشا ءالله.

مطالب مشابه :

بافت{بافتنی با کاموا.پارچه.دستبند دوستی.قلاب بافی.تابلو فرش.شبه قالی}

شبهه ای بی اساس (برداشتی نا صواب از طرح شکارگاه در قالی ايران

معرفی و آشنایی با اصطلاحات تخصصی فرش به عنوان یک هنر میان رشته ای قسمت اول

شکارگاه

دانستنی های قالی ,گلیم ,گبه

اموزش بافت فرش با سوزن و قلاب

اعتراض به تخریب بافت تاریخی شیراز/ فروش فرش کاشان با نشان چین!