مقایسه کوهمره ایها و قشقایی ها

هدف در اینجا تحلیل عمیق ، جامع و گسترده نیست

اول - منشأ : منشأ کوهمره ای ها واحد نیست ، کوهمره از دسته های بزرگ مردمی و گاه واحدهای کوچک تشکیل شده است . تاکنون پژوهشی جامع و عمیق انجام نگرفته اما چنین به نظر می آید که تیره های بزرگی در گذشته در کوهمره زیست می کرده اند که بعدها با گذر زمان بزرگ و بزرگتر شده اند و در قالب روستاهای متعدد خودنمایی کرده اند .جنگهای ملی و بیماریهای مهلک عمومی بارها به مثابه تصفیه ای عمومی عمل کرده اند اما در مجموع روند تزایدی بوده است . حکایت کوزرگی ها اولیه ، سقلمه چی ها و جروقی ها اینچنین است . گاه نیز مهاجرت خانواده یا خاندانی کوچک انجام شده و بعداً جمعیت رشد کرده مانند شکفتی ها یا ظاهراً کراجی های کوهمره سرخی .گاه نیز طایفه ای بزرگ وارد در کوهمره شده که سرخیها را می توان مثال زد . منشأ برخی کوهمره ایها بویر احمدی و حتی بختیاری است اما عمدتاً بومیان دارای قدمتند .

منشأ قشقایی ها هم محل بحث است ، برخی لر کوهگیلویه و بختیاری و لرستان است . برخی کرد حتی کردهای عراق اند و عمده حداقل به لحاظ زبان ترکند . ریخت قشقایی ندرتاً ریخت نژاد زردی است در آنها خیلی کم چشمهای مورب و بادامی ، سر و صورت گرد ، ریش کم پشت و قد کوتاه دیده می شود . برعکس مشخصه های آریایی را دارند . برخی آنها را از ترکمنهای ترکمنستان و برخی آنها را از کاشغر سین کیانگ دانسته اند و قشقایی را همان کاشغری می دانند . اگر اینچنین باشد یحتمل ترک و یا سکایی باشند. نهایتاً آنها از آذربایجان به اینجا آمده اند . برخی هم منشأ را کش می دانند ، کش (قش) کشکایی ، کش نام شهری در ازبکستان فعلی است . کشها شاخه ای از سکاها بودند . برخی هم می گویند از ایل خلج که تیمور آن را از آسیای میانه آورده بود تا برای جنگ به ترکیه فعلی ببرد عده ای فرار کردند که به این سبب قشقایی یا فراری نامند . به احتمال قوی خلجها گروهی از سکاها هستند . سکاها قومی ایرانی آمیخته به ترکند ، عشایر سکایی ایران ، در محدوده ای از آلتایی فعلی روسیه تا دانوب پراکنده بودند . قشقایی یک کنفدراسیون ایلیاتی اند که در سطح تیره دارای ریشه خونی اند .

دوم - ساخت اجتماعی:ساخت اجتماعی کوهمره ، ساختی خاندانی - تیره ای است ، نهایتاً طایفه در کار باشد . دیگر ایل بدان معنا ندارد . ولی ساخت اجتماعی قشقایی ، ساخت صد در صد ایلیاتی است . منظماً دارای بنکو - تیره - طایفه - ایل است .

سوم - مکان زیست : کوهمره ایها روستا نشین و نهایتاً تا این اواخر نیمه سیار بوده و کوچهایی در محدوده منطقه خود با توجه به فصول داشتند . کوهمره ایها در دوسرون و نودان و جروق و ارژن و کوهمره سرخی و محور کوار- فیروز آباد سکونت دارند . اما قشقاییها کاملاً کوچرو بودند و فقط این اواخر عمدتاً یکجانشین شدند .قشقایی ها عمدتاً در فارس اند و برخی نیز در استانهای کوهگیلویه ، بختیاری ، خوزستان ، بوشهر ، کرمان و اصفهانند .

چهارم - نظام اداری - سیاسی :کوهمره ایها نظام کدخدایی و کلانتری داشتند و در مواردی بزرگ طایفه داشته است . تیره ها توسط ریش سفیدان مدیریت می شد ، منطقه کلانتر داشت و روستاها کدخدایان منصوب از سوی کلانتر . قشقایی ها در رأس دارای ایلخانی و بعد از آن ایلبیگی بوده ، روی هر طایفه کلانتری بوده منصوب از سوی ایلخانی . در رأس تیره ها نیز کلانتران و خانها بودند . در دوره پهلوی ایلخانی منسوخ و نهایتاً ساختار اجتماعی قشقایی فروپاشید اما هنوز این هویت و تعلق نام کامل و قوی باقی است .گرچه هیچ سازماندهی مناسبی تا الان وجود ندارد .

پنجم - جمعیت :جمعیت کوهمره به طور دقیق معلوم نیست ولی ساکنین مناطق مزبور زیادند و آن را در حد یک واحد جمعیتی عظیم همسان ایلات بزرگ قرار می دهد . جمعیت قشقایی را حدود یک میلیون حدس زده اند .

ششم - زبان :زبان کوهمره ایها گویشی از فارسی قدیم است ، اختلاف در لهجه هم بسیار است . ظاهراً گویش فارسی میانه است . گویش بوشهریها و لاریها به شدت به گویش ما نزدیک است . مناطق مزبور به دلیل جغرافیای باز و بیابانی دچار تغییر گویش نشده اند و کوهمره به سبب جغرافیای بسته و منزوی و سخت و صعب خود دارای لهجه بکر و قابل مطالعه است . در کوهمره گروهی از ترکان ساکنند که زبانشان ترکی است . قشقاییها عمدتاً دارای گویشی ترکی اند . ظاهراً گویش ترکی آنها یکسان نیست از روی همین می شود به منشأ آنها تا حدودی پی برد .

هفتم - وضعیت اجتماعی و فرهنگی :مردم کوهمره دارای فرهنگ فارسی و بومی خاص خوداند . در خانواده فرهنگ فارس این فرهنگ به لری شباهت بسیار دارد . فرهنگ قشقایی ترکی است که رنگ و بوی فارسی یافته است حتی موسیقی آن چنین است . عادات و فرهنگها هر دو نکات غامض زیادی دارد که درک عمق و چرایی و منشأ آن کار دشواری است . رشد قشقایی ها در درس و مقام خوب بوده اما اعتیاد جوانان قشقایی را تهدید می کند . محفل نشینی و دوری از فرهنگ نسل گذشته ، تغییر شیوه زندگی علت این امر است . رشد مردم کوهمره از حیث درس و مقام چندان مطلوب نیست .اعتیاد خطر جدی تلقی نمی شود .

هشتم - وضعیت مالی و معیشتی :وضعیت قشقایی ها مطلوب است . در دوره ای - زمان دولت آقای هاشمی - دام ارزش زیادی پیدا کرد و آنان دامهای خود را به اموال دیگری تبدیل کردند. همچنین با شناخت مناطق و اسکان در مناطق ارزشمندبه زمینهای لرزشمندی دست پیدا کردند . کوهمره ایها به سبب تعصب به جغرافیا و عدم انتقال از این حیث متضرر شدند . وضعیت کوهمره ایها در دهه اخیر رشد خوبی داشته است . این رشد به سبب ارتباط با جامعه شهری ، فعالیتهای درون شهر ، ارزش یافتن کشاورزی ، و سختکوشی و کم مصرفی کوهمر ه ای ها است .

اشتراکات دو فرهنگ زیاد است ، کوهمره از ایلراههای قشقایی بوده ، آمیزه ای از تقابل و تعامل وجود داشته است . قشقایی ها کوهمره ای ها را سخت ترین قومی می دانند که با آنها تعامل دارند و به قدرت و برتری آنها مقرند لذا حین عبور از منطقه رعایت جوانب قضیه را می نمایند . در روزگاری قشقایی ها با عبور از منطقه ما تندروی هایی به قصد تثبیت خود داشتند که با برخورد بسیار شدید مردم کوهمره روبرو شدند . در این راستا حکایات زیادی از گذشته به جا مانده است ، حکایت علی باز کوزرگی شنیدنی است . نهایتاً ترکها تا الان هم در عبور از منطقه کوهمره آسایش ندارند . ریشه خیلی از تندرویی های امروز کوهمره ای ها به تندروی های اولیه ترکها برمی گردد . البته فراموش نشود وصلت های زیادی شده و دوستی مردان ترک قشقایی با مردان روستاهای کوهمره و معاملات آنها با هم درخور توجه است . این دو گروه تعاملات زیادی با هم دارند و فرهنگ همدیگر را درک می کنند .در نبردهای جنوب با انگلیسیها هر دو گروه مشارکت داشته اند .

مقایسه کوهمره ایها و قشقایی ها

مطالب مشابه :

مقایسه ی نیسان قشقایی و سوزوکی ویتارا

مقایسه کوهمره ایها و قشقایی ها

قشقایی ها و تفنگ برنو

سوزی از موسیقی قشقایی

نیسان قشقایی بخرم یا سوزوکی گرند ویتارا ؟ (به همراه عکس و مشخصات فنی)

نیسان قشقائی

مقایسه نیسان قشقایی و سوزوکی ویتارا

مقایسه صفـات در زبان ترکـی و فارسـی(1)

مشخصات فنی نیسان قشقایی NISSAN QASHQAI

بهمن شهبازی