سازه نگهبان

اگر خاك محل گودبرداري دستي باشد، لازم است گودبرداري به صورت تدريجي و با مهار كامل ديواره‌هاي جانبي به وسيله سازه نگهبان صورت پذيرد و همچنين براي جلوگيري از ريزش ديواره‌هاي جانبي با توجه به عمق گودبرداري بايد سازه نگهبان و روش‌هاي مناسب گودبرداري اتخاذ شود. همچنين مصالح حاصل از گودبرداري بايد با رعايت فاصله از محل گودبرداري در محل مناسب انباشته شود. زمان‌بندي و اجراي عمليات ساختماني بايد طوري تنظيم شود كه بلافاصله پس از گودبرداري عمليات مهارسازي و اجراي آن صورت گيرد. همچنين بايد از استقرار ماشين‌آلات سنگين در مجاورت لبه‌هاي گود خودداري شود. براي ايجاد ايمني عابران پياده و جلوگيري از سقوط آزاد و اشيا به محل گودبرداري حصاركش مناسب و نصب علائم خطر و چراغ‌هاي هشداردهنده قابل رويت در هنگام شب ضروري است. لازم است بعد از وقوع بارندگي يا سيل يا ساير حوادث طبيعي ديواره‌هاي گود مورد بازديد واقع شوند و در صورت لزوم وسايل حفاظتي تقويت شوند.

ه گزارش سرويس اجتماعي برنا، در اين دستور العمل كه حسن اجراي آن بر عهده شهرداران منطقه و نظارت عاليه آن توسط اداره كل معماري و ساختمان شهرداري تهران انجام مي شود، آمده است: اخذ گزارش قبل و به هنگام عمليات گودبرداري ساختمان هايي كه در پروانه ساخت آن ها نام مهندس مجري درج شده است در زمينه بررسي استحكام زمين، شناسايي موقعيت تاسيسات زير زميني كه امكان بروز خطر در هنگام عمليات را دارند و اقدامات حفاظتي در اين مورد الزامي و در غير اين صورت مهندس ناظر موظف به ارائه گزارش است.
هم چنين رفع خطر و ايمني ديواره هاي گود و پايداري ساختمان هاي مجاور بايد از طريق نصب شمع و مهارهاي مناسب ايمني تامين و در مواردي كه عمليات گودبرداري و حفاري در مجاورت بزرگراه ها، شريان هاي اصلي عبور و مرور و يا مراكز و تاسيساتي كه توليد ارتعاش مي كنند انجام شود، بايد تدابير احتياطي مانند نصب شمع، سپر و مهارهاي مناسب براي جلوگيري از خطر ريزش اتخاذ شود.
در اين دستور العمل هم چنين براين موضوع كه مصالح حاصل از گودبرداري نبايد به فاصله كم تراز نيم متر از لبه گود ريخته شود تاكيد شده است.
بر اساس اين گزارش در اين دستورالعمل، بررسي و بازديد ديواره هاي گودبرداري و حفاري پس از يك وقفه 24 ساعته يا بيشتر در كار، بعد از هرگونه عمليات انفجاري، بعد از ريزش ناگهاني، بعد از صدمات اساسي به سازه نگهبان و بعد از يخبندان و باران هاي شديد الزامي است و در نقاطي كه خطر ريزش يا لغزش وجود دارد بايد وسائل ايمني نصب يا تقويت شود.
هم چنين قبل از قراردادن ماشين آلات و وسائل مكانيكي مانند جرثقيل، بيل مكانيكي، كاميون و غيره بايد در نزديكي لبه هاي گود شمع، سپر و مهارهاي لازم براي افزايش مقاومت در مقابل بارهاي اضافي در ديواره گود نصب شود و در محل گودبرداري نيز يك نفر نگهبان، مسئول نظارت بر ورود و خروج كاميون ها و ماشين آلات سنگين باشد و براي آگاهي كارگران و ساير افراد، علائم هشدار دهنده در معبر ورود و خروج كاميون ها و ماشين آلات نصب شود.

) اگر در مجاورت ساختمان شما قرار است تخريب و گودبرداري انجام شود:
ـ قبل از صدور پروانه و شروع گودبرداري بايد بررسي‌هاي مکانيک خاک مناسبي انجام شده باشد.
ـ ساختمان شما بايد مورد بررسي قرار گرفته و مهندس محاسب و يا ناظر با توجه به نوع بنا و عمق قرارگيري پي ساختمان شما نسبت به کف پي مورد نظر راجع به نياز و نحوه‌ي حفاظت و مقاوم‌سازي آن اظهار نظر کرده و در صورت نياز طرح‌هاي لازم را ارائه کرده باشد.
ـ در نقشه‌هاي اجرايي، نحوه‌ي گودبرداري و حفاظت از گود و يا سازه نگهبان بايد به خوبي نشان داده شده باشد و اين اقدامات براي محافظت از گود و ساختمان‌هاي مجاور کافي باشند.
ـ دوره باز بودن گود بايد زمان‌بندي مشخصي داشته باشد (زمان شروع گودبرداري، زمان برپايي سازه نگهبان، زمان خاتمه گودبرداري).
ـ مهندس ناظر و در صورت لزوم نماينده شرکت مکانيک خاک بايد بر عمليات گودبرداري نظارت کافي اعمال کنند.
ـ گودبرداري و اجراي سازه نگهبان بايد مطابق نقشه‌هاي اجرايي و مشخصات اجرايي (دستي، ماشيني) و اصول فني پيش انجام شود. در صورت مشاهده هر گونه اقدام خطرناک مراتب را به مسئولين گزارش نماييد.
ـ در جريان انجام کار گودبرداري سعي کنيد همه چيز را به خوبي زير نظر داشته باشيد و به ويژه با در نظر داشتن وضعيت ساختمان خود ايجاد هرگونه ترک، صداي غيرعادي ساختمان،‌ نشست و غيره را بررسي نماييد و در صورت بروز اينگونه موارد فوراً اقدامات لازم را انجام بدهيد. ايناقدامات حسب شرايط مي‌تواند به صورت تخليه فوري ساختمان، انعکاس موضوع به مسئولينپروژه و شهرداري جهت انجام اقدامات اصلاحي باشد.
ـ در صورتي که عمليات گودبرداري تأسيسات و لوله‌هاي شهري گاز، آب، برق و...را به خطر انداخته مراتب را به مراجع مربوطه اطلاع دهيد.
ـ مراقب باشيد که گودبرداري بيش از حد مجاز به ساختمان شما نزديک نشود. گاه بعضي با بي‌دقتي و يا به خاطر سهولت کار خود، زير ملک شما را نيز خالي مي‌کنند.
ـ در صورتي که نقصي در انجام کارها مشاهده کرديد، ابتدا از طريق مراجعه به مسئولين فني ساختمان نظير مهندس ناظر، مجري يا مالک موضوع را به آرامي و محترمانه در ميان بگذاريد. در صورت نياز مي‌توانيد به ناحيه و منطقه شهرداري و يا ديگر مراجع ذيصلاح مراجعه نماييد.
ـ به ياد داشته باشيد که يکي از بهترين راه‌هاي کاهش خطرات گودبرداري، اتمام زودتر عمليات داخل گود و ايمن‌ و پرکردن مجدد آن است. بنابراين مراقب باشيد دخالت‌هاي شما موجب توقف و يا طولاني شدن زياد و بيهوده کار نشود.

?) در صورتي که داخل گود کار مي‌کنيد:
ـ به خاطر داشته باشيد که ريزش ديواره‌هاي گود مي‌تواند ظرف چند ثانيه شما را به دام انداختهو در عرض چند دقيقه هلاک کند.
ـ اگر در زير خاک ريزش کرده مدفون شويد در عرض کمتر از 3دقيقه خفه مي‌شويد و حتي اگر زنده بيرون آييد، احتمالاً بار خاک صدمات داخلي شديدي به بدن شما وارد آورده است. ريزش گود تنها خطر گودبرداري نيست و کمبود اکسيژن، هواي سمي، گازهاي قابل انفجار و خطوط برق مدفون نيز ممکن است جزء خطرات باشند.
ـ در داخل گود به ويژه در محل‌هايي که خطر سقوط اشياء وجود دارد حتماً از کلاه ايمني استفاده کنيد.
ـ در صورتي که در معرض برخورد با ترافيک عبوري هستيد از پوشش‌هاي براق و شبرنگ استفاده کنيد.
ـ مواظب خطر سقوط قطعات سست خاک يا سنگ باشيد.
ـ در زير بارهاي آويزان نايستيد و يا کار نکنيد.
ـ از ماشين‌آلات خاکبرداري فاصله بگيريد.
ـ در صورتي که کارگراني در پايين‌دست گود حضور دارند، بر روي ديوارها و يا سطوح مشرف به گود کار نکنيد.
ـ وارد گودي که نشانه‌ي تجمع آب دارد نشويد؛ مگر آنکه به خوبي محافظت شده باشيد.
ـ در صورتي که داخل گود مشغول کندن ديواره يا پاي آن هستيد، حتماً بايد فردي مطلع در بيرون از محوطه خطر، مراقب وضعيت پايداري گود و کار شما باشد.
ـ حتي‌المقدور از بريدن داخل پاي ديوار يا شيب و ايجاد شيب منفي (نيم‌ طاقي) جهت اجراي پي‌ها جداً خودداري کنيد. در صورتي که مجبور به اين کار هستيد اولاً سعي کنيد اين طول حداقل بوده و ثانياً‌ در حين کار بايد فردي مطلع(ترجيحاً مهندس ناظر) مراقب وضعيت پايداري ديواره و کار شما باشد. حتماً ‌از کلاه و ديگر وسايل ايمني استفاده کنيد و سعي کنيد کار را در زير يک ميز محافظ فلزي مقاوم انجام دهيد.
?) در صورتي که از طرف شهرداري يا ديگر نهادها، مسئول کنترل طرح و اجراي ساختمانهستيد:
ـ براي گودبرداري‌هاي عمده (گودبرداري‌هاي با عمق بيشتر از عمق ديوارها يا پي‌هاي ساختمان مجاور و به فاصله نزديکتر از عمق گودبرداري از مرز زمين) بهتر است که سازنده ساختمان حداقل ?? روز قبل از شروع گودبرداري موضوع را به طور کتبي به مالکين اطلاع داده و رونوشت آن را به شهرداري ارائه نمايد.
ـ قبل از صدور پروانه ارائه نقشه‌هاي سازه نگهبان و کنترل آن‌ها توسط شهرداري ضروري است. کنترل سازه نگهبان طرف معابر عمومي بهتر است توسط معاونت فني و عمراني انجام شود.
ـ در گودهاي با عمق بيش از ?/? متر قبل از صدور پروانه، ارائه گزارش بررسي‌هاي مکانيک خاک انجام شده از طريق شرکت‌هاي معتبر توسط مالک و کنترل آن‌ها توسط شهرداري منطقه ضروري است.
ـ سازنده ساختمان را موظف کنيد که در نزديکي محل کارگاه تابلويي با فرم يکسان براي اعلام مشخصات عمومي گودبرداري نصب کند که شامل اطلاعات زير باشد:
تاريخ شروع گودبرداري(هفته)، تاريخ تکميل گودبرداري(هفته)، تاريخ تکميل ايمن‌سازي گود(هفته)، تاريخ خاتمه دوره باز بودن گود(هفته)، عمق گودبرداري، روش گودبرداري، روش حفاظت گود، نام مهندس ناظر پروژه، نام مهندس طراح پروژه، نام مشاور ژئوتکنيک پروژه، نام مهندس طراح گود، نام پيمانکار اجراي گود، نام مهندس ناظر گودبرداري
ـ در صورتي که براي حفاظت گود يا ساختمان مجاور نياز به انجام کارهاي ساختماني عمده در زمين يا ساختمان مجاور باشد، نياز به اخذ رضايت از مالک آن و يا صدور پروانه جداگانه‌اي خواهد بود.

? بازرسي‌ها:
گود و محل‌هاي اطراف آن و نيز سيستم‌هاي حفاظتي بايد هر روزه توسط فردي مجرب از نظر وجود هرگونه شواهد خطرناک نظير گسيختگي گود، گسيختگي سيستم‌هاي حفاظتي و يا سازه نگهبان گود يا جريان آب، بازرسي شوند. بازرسي بايد قبل از شروع شيفت کار و در صورت نياز در تمام ساعات کار انجام شود. همچنين بعد از هر بارندگي يا شرايط خطرناک ديگر نيز الزامي است. اين بازرسي‌ها فقط هنگامي مورد نيازند که خطري افراد شاغل در گود و ساختمان‌هاي مجاور را تهديد کند.

? بررسي‌هاي مکانيک خاک چيست؟
بررسي‌هاي مکانيک خاک انجام بررسي هاي محلي در مورد زمين‌شناسي عمومي، مشخصات خاک محل و سطح آب‌هاي زيرزميني مي باشد و به ويژه بايد وجود و عمق خاک‌هاي مسئله‌داري نظير خاک‌هاي دستي را مشخص نمايند. توصيه‌هاي فني در مورد نوع پي، مقاومت مجاز خاک‌ زير پي و نشست‌هاي مورد انتظار و پارامترهاي طراحي ديوارهاي حايل ديگر بخش‌هاي ضروري گزارش مکانيک خاک را تشکيل مي‌دهند.
همچنين با توجه به عمق گودبرداري مورد نياز و مشخصات ساختمان‌ها و ديگر تأسيسات مجاور نظير معابر، خطوط گاز، فاضلاب ... بايد خطر گودبرداري ارزيابي شده و روش گودبرداري، شيب ايمني گودبرداري، مراحل گودبرداري، نياز به سازه نگهبان، نوع سازه نگهبان و روش طراحي و اجراي آن به تفصيل بيان شود. براي اين کار لازم است که مشخصات ساختمان‌ها و تأسيسات مجاور به تفصيل برداشت شده و در گزارش ارائه گردد.
البته گاه مي‌توان مشخصات ساختمان‌ها و تأسيسات مجاور را در اين مرحله به صورت تخميني تعيين کرد و تعيين دقيق آنها را به مرحله طراحي گودبرداري واگذار نمود که در اين صورت مشاور بايد اين موضوع را به روشني در گزارش بيان نمايد. همچنين خطرات احتمالي نظير چاه‌ها، قنات و حفره‌هاي زيرزميني ديگر بايد شناسايي شده و عمق، موقعيت و تأثير آنها بر ساختمان و نحوه مقاوم‌سازي آنها جهت رفع خطر به تفصيل بيان گردد.
از موارد ديگري که در گزارش بيان مي‌شود تعيين نوع زمين جهت برآورد تأثير آن بر نيروهاي زلزله طراحي ساختمان است که تأثير زيادي در ايمني لرزه‌اي و هزينه‌هاي ساختمان دارد.
مشاور بايد با توجه به شيب زمين و مشخصات زمين‌شناسي محل اسکان بروز ناپايداري‌هايي نظير رانش زمين، ريزش سنگ، جريان گل و نظاير آنها را به طور اجمالي بررسي نموده و در صورتي که خطرات فوق در محل مطرح باشند، به تفصيل اين موارد را بررسي نموده و توصيه‌هاي اجرايي در مورد رفع خطرات آنها بر ساختمان ارائه نمايد. همچنين مشاور بايد با توجه به بررسي کلي و اجمالي عکس‌هاي هوايي و نقشه‌هاي پايه امکان وجود خطراتي نظير گسل فعال و روانگرايي حين زلزله را بررسي نموده و در صورت نياز بررسي‌هاي تفصيلي‌تري را در مورد آنها انجام دهد.
- در حال حاضر شهرداري فقط براي ساختمان هاي ? طبقه و بيشتر انجام بررسي‌هاي مکانيک خاک را الزامي کرده ولي بهتر است که شما اگر ساختن ساختماني با تعداد طبقات کمتري را هم در نظر داريد، به ويژه اگر عمق گودبرداري بيش از ?/? متر باشد، حتماً بررسي هاي مکانيک خاک را انجام دهيد زيرا اين بررسي ها اگر به درستي انجام شوند، ايمني ساختمان و عمليات ساختماني را تضمين کرده و حتي مي‌توانند از طريق تعيين دقيق مقاومت خاک و نوع زمين تأثير زيادي در بهينه کردن و جلوگيري از افزايش هزينه‌ها در موارد غيرضروري داشته باشند.
- سعي کنيد شرکت انجام دهنده بررسي ها را از ميان شرکت هاي معتبر انتخاب کنيد و مراقب باشيد که بررسي ها به طور کامل و دقيق انجام شده و صوري برگزار نشود.
- معمولاً براي انجام بررسي هاي مکانيک خاک، شرکت انجام دهنده بررسي‌ها بعد از بررسي عکس‌هاي هوايي و نقشه‌هاي پايه محل و بازديد و بررسي محلي، گمانه‌ يا گمانه هايي را حفر و از خاک نمونه‌برداري مي‌کند و نمونه‌ها را براي انجام آزمايش به آزمايشگاه مي‌فرستد. همچنين همراه با حفاري، آزمايش هايي نيز در محل انجام مي شود.
- حتماً بايد فرد متخصصي از شرکت در هنگام حفاري ها و انجام آزمايش‌هاي محلي حاضر باشد و شرايط حفاري، آزمايش-هاي محلي و نمونه برداري را کنترل کند. بعد از انجام آزمايش هاي آزمايشگاهي شرکت بايد گزارش بررسي‌ها را تهيه و ارائه کند.
دقت کنيد که گزارش به طور کامل تهيه شده باشد و در صورت لزوم گزارش را جهت کنترل به فردي متخصص ارائه دهيد و رفع نواقص آن را از شرکت بخواهيد. به‌ويژه بايد توصيه‌هاي کاملي در مورد انجام گودبرداري و حفاظت گود از ارائه شده باشد. به خاطر داشته باشيد که هرگونه نقص در اين قسمت مي‌تواند مخارج زيادي را در جريان گودبرداري به شما تحميل کرده و يا باعث ريزش گود و ايجاد خسارت شود. مهندس محاسب ساختمان بايد اين گزارش را در طراحي پي و نحوه گودبرداري مورد استفاده قرار دهد

سازه نگهبان

مطالب مشابه :

دفترچه راهنمای نکات حائز اهمیت در محاسبات و نقشه های سازه

سازه های نگهبان

چک لیست سازه بنایی

سازه نگهبان

چک لیست مدل سازی ساختمان

سازه نگهبان

دانلود رایگان نمونه نقشه اتوکد برای سازه نگهبان