تحقیق شماره 5: خلاصه روش های تحقیق در روانشناسی رشد

تحقیق شماره 5:خلاصه روش های تحقیق در روانشناسی رشد<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

محمّد شمس – کارشناسی 86

منابع و زمینه های موثر در علوم انسانی

روانشناسی رشد از آنجهت که رشته ای در علوم اجتماعی است برای تحقیق، بررسی و اثبات مطالب خود، از روش های علوم اجتماعی سود میبرد و از سوی دیگر به دلیل ویژگیهای موضوع خود، روش های اختصاصی تری را نیز به کار می گیرد. قبل از بحث پیرامون روش های تحقیق در روانشناسی رشد لازم است به سه منبع اصلی که نقش جهت دهنده ای در تحقیقات علوم اجتماعی دارند اشاره کینم: جهان بینی، وحی و تئوری.

الف) نقش جهان بینی: هر اندیشمندی با یک نوع نگرش نسبت به هستی و با پذیرش یک سری اصول موضوعه به سراغ تحقیق در علوم انسانی می رود، چه آنرا ابراز کند یا نکند، آگاهانه آنرا در پژوهش های خود شرکت دهد یا ناآگاهانه، از آنها تاثیر می پذیرد. مثلا روانشناس رشدی که بر این باور است که جهان چیزی جز پدیده های مادی نیست، به گونه ای تحقیق وبررسی و نتیجه گیری میکند و آن روانشناس رشدی که بر این باوراست که ورای این جهان علل غیر مادی نیز وجود دارد و روح انسان هم نیاز به رشد دارد به گونه ای دیگر تحقیق و بررسی و نتیجه گیری می کند.

ب) نقش وحی: یکی ازراههای کسب اطلاعات قابل اعتماد درباره حقایق مربوط به انسان، استفاده از داده های وحی است که از طریق قرآن و روایات واجد شرایط لازم به دست ما رسیده است، زیرا بیان کننده این اطلاعات همان کسی است که انسان را با تمام پیچیدگی هایش آفریده و به اسرار خلقت او از هر کسی آگاه تر است.

ج) نقش فرضیه و تئوری: فرضیه راه حلی است که دانشمند قبل از پژوهش خود برای یک مسئله بیان می کند و مبتنی بر قوه ابتکارو حدس وی در مورد روابط متغیرهاست. تئوری به معنای جمع بندی اطلاعات پراکنده، تنظیم، تجزیه و تحلیل آنها و حدس در مورد روابط میان پدیده های مورد مطالعه است. روانشناسی رشد مانند سایر علوم، برای آزمون فرضیه ها و پیش بینی های ناشی از تئوری های رشد به روش هایی احتیاج دارد، روش هایی برای جمع آوری اطلاعات، استراتژی هایی برای طرح تحقیق و طرح هایی برای اجرای تحقیق.

روش های جمع آوری اطلاعات: که شامل مقیاس های خود سنجی، تست های استاندارد و مشاهده می باشد. اما به خاطر وجود نقاط ضعف در هر یک از این روش ها پژوهش گران از روش های ترکیبی به جهت پوشاندن نقاط ضعف استفاده می کنند.

الف) مقیاس های خود سنجی: مقیاس های خود سنجی ابزارهایی برای اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات است که توسط افراد مورد مطالعه یا وابستگان آنها پاسخ داده می شوند. نوع شفاهی این مقیاس ها، مصاحبه و نوع کتبی آنها پرسشنامه نامیده می شود. اگر موضوع مورد مطالعه درباره کودکان باشد، مقیاس های خود سنجی به دو شکل: گزارش کودکان و گزارش والدین انجام می گیرد.

ب) ارزیابی مقیاس های خود سنجی: با این روش امکان کسب اطلاعات درباره جنبه های غیر قابل مشاهده رفتار و ویژگی های آزمدنی میسر می شود.

ج) تست های استاندارد شده: مجموعه سؤالاتی است که بر روی گروه بزرگی از افراد تقریبا مشابه، استاندارد شده است و برای اندازه گیری برخی ویژگیهای رفتاری و روانی مورد استفاده قرار می گیرد.

د) مشاهده: این شیوه به شکلهای مختلف و در موقعیت های گوناگون انجام می شود که شامل مشاهده رفتار در شرایط کاملا طبیعی، مشاهده رفتار در موقعیت های کاملا کنترل شده آزمایشگاهی و مشاهده رفتارهای از پیش تعیین شده می شود.

ه) روش های ثبت مشاهدات: برای ثبت مشاهدات انجام شده، متناسب با نحوه مشاهده، روش های مختلفی وجود دارد:

1- شرح داستانی مشاهدات: ویژگی اصلی این روش آن است که در یک دوره زمانی مشخص و در شرایط معین، تمامی رویدادها ثبت می شود.

2- گزارش خطوط اصلی: در این روش تنها رویدادهایی گزارش می شود که در رشد کودک معنی دار و مهم باشد.

3- شرح حال نگاری کودک: این روش شامل گزارش روز به روز تحولات و مراحل رشد کودک می شود.

و) مشاهده رفتارهای از پیش تعیین شده: ویژگی خاص این روش این است که این مشاهدات تخصصی و ساخت دار هستند، لذا نتایج کامل تری به دست میدهند. و برای این منظور سه روش وجود دارد: فهرست کنترل، نمونه گیری زمانی و نمونه گیری رویدادی.

1- فهرست کنترل: عبارتست از فهرستی از رفتارهایی که برای مشاهده و ثبت با اهمیت فرض شده است.

2- نمونه گیری زمانی: در این روش رفتارها به جای اینکه به طور مستمر گزارش شود، در زمانهای معین ثبت می گردد. این روش برای مشاهده رفتارهایی طراحی شده است که به کرات اتفاق می افتند ولی رفتارهایی که هر از گاهی از شخصی سر میزنند برای مطالعه با این روش مناسب نیستند.

3- نمونه گیری رویدادی: در این روش مشاهده گر منتظر می ماند تا رفتاری که از قبل کاملا مشخص و تعریف شده است رخ دهد. به محض وقوع آن رفتار، مشاهده گر بر اساس مفاهیمی که از قبل در فرمهای ثبت گزارش ها آمده است، به جمع آوری اطلاعات می پردازد.

روش های تحقیق: تحقیقات مربوط به رشد بر اساس استراتژی های مربوط به خود از یکدیگر متمایز می شوند. این استراتژیها شامل روشهای همبستگی، تجربی و مورد پژوهی می شود:

الف: روش همبستگی: در این روش دو یا چند عامل یا متغیر در گروهی از افراد اندازه گیری می شود تا چگونگی تغییرات آنها در ارتباط با هم ارزیابی گردد. برای تعیین میزان همبستگی میان متغیرها غالبا ضریب همبستگی را محاسبه می نمایند. ضریب همبستگی «1+» نشان میدهد که بازای افزایش یک متغیر، متغیر دیگر نیز افزایش ثابت و قابل پیش بینی پیدامیکند و ضریب همبستگی «1-» بالعکس است. اما ضریب همبستگی «0» حاکی از آن است که میان دو متغیر تنها یک رابطه اتفاقی ممکن است پدید آید.

ب) روش تجربی: عبارتست از آزمون فرضیات تجربی در شرایطی که تمام عواملی که احتمالا به متغیر وابسته یا بر ذهن و رفتار آزمودنی تاثیر میگذارد مورد مطالعه قرار می گیرد. روش های تجربی سه دسته هستند: تجربه آزمایشگاهی، تجربه میدانی و تجربه طبیعی.

ج) روش مورد پژوهی: این روش شامل توصیف نظام دار از ویژگیها و رفتار یک فرد است که در نتیجه، اطلاعات عمیقی را در خصوص فرد مورد مطالعه فراهم میسازد. این روش مطالعه پدیده های نادری همچون زندگی نوابغ یا رفتار کودکان وحشی را ممکن میسازد. حال دو روش از این مورد را ذکر می کنم:

1- طرح تجربی تک موضوعی(بازگشتی یا ABAB): به کار بستن روش علوم تجربی را با تاکید بر یک آزمودنی مبهم آمیخته است.

2- مورد پژوهی بالینی: این شیوه تحقیقی عمیق تر پیرامون رشد و تحول است و شامل مشاهده دقیق، موشکافانه، گزارش تفصیلی، مصاحبه و مداخله گاه و بیگاه است.

د) زمینه کاربردی استراتژی ها: امروز به طور فزاینده ای استراتژی های ترکیبی تحقیقی برای مطالعه رشد، مورد استفاده قرار می گیرد و پژوهش گران ترجیح میدهند به جای تکیه بر یک روش از مجموعه روش های تحقیق سودبرند.

طرحهای اجرایی تحقیق: پژوهش های رشدی در یکی از تقسیمات زیر جای می گیرند:

الف) مطالعه طولی: گروهی از افراد در یک دوره از زندگی بارها مورد مشاهده قرار گرفته، ثبات یا تحول ویژگی های آنان در طول زمان مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرد.

ب) مطالعه مقطعی: که در آن افراد مختلف به طور همزمان مورد مطالعه قرار میگیرند. و یکی از ویزگی یا رفتار خاص در آنها بررسی می شود.

ج) طرح طولی کوتاه مدت: ترکیبی از روش های طولی و مقطعی است. این روش که منظور رفع برخی نارسائی های روش طولی طراحی شده است برخلاف آن روش، معمولا بر موضوعات کلیدی و محدودتر متمرکز میشود

د) مطالعه زنجیره ای: یا مقطعی کوتاه مدت، یک روش میانه یا مرکب است که در آن سعی شده است نقاط مثبت دو روش جمع شود.

تحقیق شماره 5: خلاصه روش های تحقیق در روانشناسی رشد

مطالب مشابه :

روش تحقيق در روانشناسي و علوم تربيتي

آمار و روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی

روش تحقیق در روانشناسی صنعتی و سازمانی

روش تحقیق روانشناسی

موضوعات روش تحقیق

روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی (پاورپوینت)

روانشناسی تجربی

تحقیق شماره 5: خلاصه روش های تحقیق در روانشناسی رشد