اماری در مورد تولیدات محصولات پتروشیمی در ایران و اشنایی مختصری با مهندسی شیمی

درآمد 3/8 ميليارد دلاري صنعت پتروشيمي تا پايان امسال :

درآمد امسال بخش پتروشيمي‌ به 3/8 ميليارد دلار خواهد رسيد که نسبت به سال گذشته حدود 5/3 ميليارد دلار بيشتر است.
غلامحسين نجابت ـ مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي‌ ـ با بيان اين مطلب اظهار کرد: اين مبلغ شامل مجموع مصرف داخل و صادرات مي‌شود، ولي پيش‌بيني مي‌کنيم ارزش محصولات صادراتي تا پايان سال حدود 5/4 ميليارد دلار باشد.

راه‌اندازي شدن 13 واحد پتروشيمي تا پايان سال
وي با اعلام خبر راه‌اندازي 13 واحد پتروشيمي‌ در سال 86 افزود: از ابتداي امسال تاکنون مجتمع‌هاي پتروشيمي‌ زاگرس، برزويه، قدير، اسيد استيک ماهشهر و همچنين توليد CO ماهشهر به توليد رسيده‌اند و قرار است تا پايان سال مجتمع‌هاي پتروشيمي‌ کرمانشاه، لاله، کارون،‌ جم، آريا ساسول و آمونياک سوم نيز به توليد برسد.
مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي‌ ايران در ادامه گفت: در ابتدا تعهد به توليد رسيدن 12 مجتمع پتروشيمي‌ را داده بوديم که تلاش مي‌کنيم اين تعداد را به 13 واحد پتروشيمي‌ افزايش دهيم. به اين ترتيب مجموع توليد محصولات پتروشيمي‌ امسال 27 ميليون تن خواهد بود که از اين مقدار 30 درصد معادل هشت ميليون تن مصرف بين مجتمعي دارد و باقي آن يعني حدود 19 ميليون تن به فروش مي‌رسد که از اين مقدار نيز بين 9 تا 11 ميليون تن آن صادر و باقي به مصرف داخل مي‌رسد.
به گفته او مجموع صادرات در سال گذشته حدود شش ميليون تن بود که در سال 86 با مجتمع‌هاي جديد به 9 ميليون تن خواهد رسيد که تلاش مي‌کنيم آن را به 11 ميليون تن نيز افزايش دهيم.

واگذاري پتروشيمي فن‌آوران تا 26 آبان
وي درباره خصوصي‌سازي يک شرکت پتروشيمي‌ توضيح داد: از زماني که اين دستور در شوراي عالي واگذاري تصويب شود، مراحل خصوصي‌سازي در اختيار سازمان مربوطه قرار مي‌گيرد که براي انجام مقدمات آن بايد اقداماتي انجام شود. در اين زمينه براي نمونه واگذاري شرکت فن‌آوران از طريق بورس در حال انجام است. اگرچه اين زمان را 10 روز عقب انداختند، ولي اين تاخير براي اين است که واگذاري اين شرکت به کيفيت بهتري انجام شود و در اين زمينه احتمالا اين شرکت تا 26 آبان واگذار خواهد شد. باقي شرکت‌ها نيز تا پيش از پايان سال عرضه خواهند شد.
نجابت با بيان اين که 10 شرکت پتروشيمي‌ ديگر به سازمان خصوصي‌سازي معرفي شده‌اند خاطرنشان کرد: وضعيت اين شرکت‌ها در جلسات آينده بررسي خواهند شد.

وضعيت سوخت گاز مجتمع‌هاي پتروشيمي‌
او درباره چگونگي تامين خوراک مجتمع‌هاي پتروشيمي‌ که تا پايان سال به توليد مي‌رسند، توضيح داد: اين طرح‌ها در عسلويه قرار دارند و مجتمع‌هايي که عمدتا به توليد رسيده‌اند، آروماتيک‌ها هستند و همچنين دو مجتمع الفين جم و آريا ساسول نيز خوراکشان اتان است که در نهايت اتيلن توليد مي‌کنند. در اين زمينه اتان حدود پنج درصد گاز را تشکيل مي‌دهد، بنابراين اين مجتمع‌ها حداکثر پنج درصد از گاز را مي‌گيرند که مشکل تامين گاز نخواهند داشت.
وي با اشاره به اين که به طور معمول وجه خوراک مجتمع‌هاي پتروشيمي‌ که از شرکت‌هاي پالايش و پخش، گاز و نفت دريافت مي‌شود را به طور مستمر با آن‌ها مبادله مي‌کنيم، افزود: اکنون وضعيت مالي موجود کاملا طبيعي است.
نجابت درباره اين که برخي از مجتمع‌هاي پتروشيمي‌ از کمبود گاز دريافتي خبر داده‌اند، افزود: در خصوص اين که مشکل آن‌ها مالي بوده است، اطلاعي ندارم ولي کمبود گاز پيش از زمستان طبيعي است، زيرا شرکت گاز با تقاضاي سنگين زمستاني مواجه است و بايد پيش از رسيدن سرماي شديد سرويس‌هاي خود را تعمير کند، بنابراين هيچ گاه از نظر اختلاف قيمتي و مشکلات قيمتي موضوعي بين مجتمع‌هاي پتروشيمي‌ و شرکت ملي گاز ايران نبوده است.

شناور‌سازي نرخ محصولات پتروشيمي‌ بخش خصوصي
مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي‌ در خصوص شناور‌سازي نرخ محصولات پتروشيمي‌ نيز به ايسنا گفت: برخي از محصولاتي که به شرکت‌هاي خصوصي متعلق است، آزاد شده‌اند و درباره باقي شرکت‌ها نيز کميته‌اي مامور شده طرح را اجرايي کند. اصل خصوصي‌سازي مورد تاييد کامل و انجام آن توسط دولت نيز دستور داده شده است. در اين زمينه برخي از واحد‌ها اجرايي شده و برخي در حال بررسي هستند.
وي در ادامه تصريح کرد: البته براساس مصوبه دولت، کود‌ها از اين قانون مستثني شده‌اند و از سوي ديگر مجتمع‌هاي خصوصي نيز تعهدي نسبت به قيمت‌هاي سوبسيدي ندارند.
او با اشاره به امضاي قرارداد ساخت شرکت‌هاي اوره، آمونياک لردگان، گلستان و زنجان توضيح داد: با به توليد رسيدن آن‌ها اوره و آمونياک منطقه شمال (خراسان و گلستان)، غرب (کرمانشاه و زنجان) و جنوب (شيراز) تامين مي‌شود. مجموعا مبلغ يک ميليارد يورو برآورد شده که تامين آن از حساب ذخيره ارزي است که در بودجه سال 87 منظور مي‌شود.

شرکت پتروشيمي فن آوران

شرکت پتروشيمي فن آوران در تاريخ 08/02/1377 تأسيس شد. فعاليت اين شرکت در زمين? احداث، راه اندازي و بهره برداري واحدهاي متانول، اسيد استيک، منواکسيد کربن، پروپيلن و وينيل استات منومر به منظور صادرات، استفاده درصنعت پتروشيمي و صنايع پايين دستي است. شرکت پتروشيمي فن آوران، در ساحل خليج فارس، بندر امام خميني، منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي در زميني به مساحت 25 هکتار واقع شده است. تراکم واحدهاي متانول، اسيد استيک و منواکسيدکربن به حدي است که طرح پروپيلن (MTP) بايد در زميني به مساحت 18 هکتار واقع در سايت 2 منطقه ويژه اقتصادي پتروشمي احداث شود. اين مجتمع، اولين شرکت در بين تمامي شرکتهاي زير مجموعه شرکت ملي صنايع پتروشيمي است که پا در عرصه خصوصي سازي گذاشت و چندي قبل 5% از مجموع سهام خود را در بازار بورس عرضه کرد. از نکات قابل توجه در مورد اين شرکت آن است که مردم به عنوان اشخاص حقيقي توجه بيشتري به سهام فن آوران کرده اند تا شرکتها به عنوان اشخاص حقوقي. بر اساس آمار و ارقام ارائه شده بيش از 60 درصد سهام شرکت پتروشيمي فن آوران توسط اشخاص حقيقي خريداري شده است.
مهندس احمدرضا اشتري، مديرعامل شرکت فن آوران، که از ابتداي تأسيس شرکت پتروشيمي فن آوران در هيئت مديره اين شرکت حضور داشته است، هم اکنون در حدود 2 سال است که مديريت اين مجتمع را در اختيار دارد. اشتري در خصوص وضعيت کنوني شرکت توضيح داد: «پتروشيمي فن آوران مجتمعي است که براي توليد يک ميليون تن متانول و 150 هزار تن اسيد استيک در سال احداث شده است.»
وي مي افزايد: «خوراک واحد متانول، گاز طبيعي و گاز دي اکسيد کربن مازاد شرکتهاي پتروشيمي رازي و مارون است. خوراک واحد اسيد استيک، متانول است و گاز منواکسيد کربن.»
وي در خصوص منبع گاز منواکسيد کربن گفت: «گاز منواکسيد کربن از واحدي مياني تهيه مي شود که وظيفه اش توليد خوراک براي واحد اسيد استيک است.»
مديرعامل فن آوران با اشاره به سرمايه 950 ميليارد ريالي شرکت گفت: « عمده اين سرمايه شامل سهام شرکت ملي صنايع پتروشيمي، سازمان تأمين اجتماعي و صندوق نفت است.»
وي در ادامه گفت: «در اين ميان، شرکت ملي صنايع پتروشيمي 16% از مجموع سهام خود را توسط شرکت ملي خصوصي سازي به صورت اوراق بهادار و در 2 نوبت وارد بازار بورس کرده است، با اين حال شرکت ملي صنايع پتروشيمي همچنان33% از سهام شرکت فنآوران را همچنان در اختيار دارد.»
اشتري در خصوص ميزان سهام ساير سهامداران شرکت گفت:«بازنشستگي کشوري حدود 35/17% ، تأمين اجتماعي 2/17% ، صندوق نفت در حدود 15% و کارمندان و کارگران شرکت نيز در حدود 4/0% از سهام شرکت پتروشيمي فن آوران را در اختيار دارند.»
وي گفت: «هنوز ليست خريداران سهام عرضه شده در اختيار شرکت قرار نگرفته است تا بتوانيم ترکيب جديد سهامداران را اعلام کنيم.» اشتري ادامه روند عرضه سهام را مرتبط با وضعيت بازار و ميزان تقاضا دانست.
واحد متانول شرکت فن آوران با ظرفيت توليد سالانه يک ميليون تن متانول با خلوص درج? AA (99/99) با مشارکت شرکت ايراني سازه و شرکت اسنام پروجتي ايتاليا در تيرماه 1383 به مرحل? بهره برداري رسيد. تکنولوژي اين طرح از شرکت هالدور تاپسوي دانمارک خريداري شد. هزين? کل طرح شامل خريد ليسانس، مهندسي اصولي، مهندسي تفصيلي، تأمين تجهيزات و ارائ? خدمات فني به صورت ارزي، مبلغ 134 ميليون دلار و ريالي، 469 ميليارد ريال و ميزان سرمايه گذاري کل طرح 1541 ميليارد ريال بوده است. محصول متانول اين واحد براي توليد MTBE، اسيد استيک و پروپيلن در طرح MTB به کار ميرود. در اين ميان 360 هزار تن از مجموع يک ميليون تن توليد سالانه اين واحد نيز براي صادرات در نظر گرفته شده است.
واحد منواکسيدکربن شرکت پتروشيمي فن آوران با ظرفيت توليد سالانه 140 هزار تن نيز همانند واحد متانول توسط شرکتهاي سازه ايران و اسنام پروجتي ايتاليا و در مرداد 1385 راه اندازي شد. سالانه 90 هزار تن از گاز منواکسيد کربن توليد شده توسط اين واحد براي واحد اسيد استيک و مابقي جهت استفاده در طرحهاي ايزوسيانات ها استفاده مي شود. هزين? کل اين واحد 37 ميليون دلار و 50 ميليارد ريال بوده است. سرمايه گذاري کل طرح نيز 346 ميليارد ريال بوده است.
واحد اسيد استيک اين شرکت با هزين? کل 68 ميليون دلار و 70 ميليارد ريال در آذرماه 1385 به مرحل? توليد آزمايشي رسيد. اين واحد با همکاري شرکت ايراني اويک و LG کره طراحي و با ظرفيت توليد سالانه 150 هزار تن احداث شد. تکنولوژي اين طرح نيز از شرکت اوکرايني خيم تکنولوژي خريداري شده است. 110 هزار تن از اسيد استيک توليد شده در اين واحد به عنوان مواد اولي? طرح وينيل استات منومر و مابقي براي طرحهاي PTA پتروشيمي شهيد تندگويان در نظر گرفته شده است.
در اين ميان شرکت پتروشيمي فن آوران احداث طرحهاي VAM و MTP را نيز در دست دارد. طرح وينيل استات منومر موسوم به VAM با ظرفيت 160 هزار تن در سال مقرر شده است که در آيندهاي نزديک توسط شرکت پتروشيمي نوين در کنار واحد اسيد استيک احداث شود. شرکت پتروشيمي فن آوران در حدود 49 درصد از کل سهام پتروشيمي را در اختيار دارد و در طرح VAM تنها به عنوان سرمايه گذار دخالت دارد.
مهندس اشتري درباره اين واحد مي گويد: «ما مجري VAM نيستيم و در اين پروژه نقش سرمايه گذار را داريم. در حقيقت شرکت پتروشيمي نوين که 49% سهام آن متعلق به شرکت پتروشيمي فن آوران است متولي اين پروژه است. پيش از اين قرار بود کارخانه اي را خريداري و در اين محل احداث کنيم که بنا به دلايلي اين طرح به انجام نرسيد.»
وي مي افزايد: «يکي از دلايلي که فن آوران در احداث اين واحد شريک شرکت نوين شده است، اين است که مقرر شده اسيد استيک مورد نياز پروژه VAM را شرکت پتروشيمي فن آوران تهيه کند.»
اما طرح توليد پروپيلن از متانول که اختصاراً MTP) Methanol To Propylene) ناميده مي شود اولين واحد تجاري توليد پروپيلن از اين فرآيند در جهان است که اجراي اين طرح از سوي شرکت ملي صنايع پتروشيمي به شرکت پتروشيمي فن آوران واگذار شده است و قرار است طي 3 سال آينده در سايت منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندر امام در زميني به مساحت 18 هکتار احداث شود. تکنولوژي اين طرح که سالانه 456 هزار تن از متانول توليدي شرکت فن آوران را به عنوان خوراک مصرف مي کند طرحي مشترک از شرکت پژوهش و فنآوري پتروشيمي شرکت لورگي آلمان است. pilot اين طرح هم اکنون در مجتمع شرکت پژوهش و فن آوري پتروشيمي مراحل پاياني راه اندازي را سپري مي کند.
اشتري با اشاره به طرح هاي VAM و MTP گفت: «اين 2 طرح هنوز در مراحل اوليه قرار دارند و زمان خاصي را نمي توان براي شروع آنها اعلام کرد»
شرکت پتروشيمي فن آوران دارنده چندين گواهينامه معتبر بين المللي در زمينه مديريت (ايزو 9001) و مديريت زيست محيطي (ايزو 14001) از مؤسسه بين المللي DNV نروژ است که هر دو گواهينامه در دي ماه سال 1384 به اين شرکت اعطا شده است.

طولاني ترين خط لوله اتيلن جهان به منظور جبران عقب ماندگي استان ها و مناطقي که شاخص هاي توسعه آنها زير شاخص ميانگين کشور است و همچنين براي تحرک بخشي به فرآيند توليد در مناطق کمتر توسعه يافته و ارتقاي فناوري در بخش پتروشيمي، دولت در آبان ماه سال 1381 تصميم گرفت گاز اتيلن را از عسلويه در شرق استان بوشهر به استان هاي جنوبي و غربي کشور شامل استان هاي خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختياري، کهگيلويه و بويراحمد، کرمانشاه، کردستان و آذربايجان غربي انتقال دهد.
اجراي اين طرح به وزارت نفت واگذار شد تا با مشارکت فعال بخش خصوصي نسبت به ايجاد و بهره برداري از واحدهاي پتروشيمي در استان هاي جنوبي و غربي کشور اقدام کند.
وزارت نفت پس از انجام مطالعات کارشناسي به منظور نيل به اهداف ملي و اقتصادي حاصل از اجراي پروژه هاي پتروشيمي در اين مسير و با هدف سرمايه گذاري در شرکت ها، مجتمع ها، طرح ها و واحدهاي توليدي و صنايع پتروشيمي اقدام به تاسيس "شرکت پتروشيمي باختر (سهامي خاص)" با سرمايه اوليه دو هزار ميليارد ريال کرد.
30 درصد سهام اين شرکت به شرکت ملي صنايع پتروشيمي، 20 درصد به صندوق بازنشستگي و پس انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت، 10 درصد به شرکت پتروشيمي اراک، پنج درصد به شرکت پتروشيمي اصفهان، پنج درصد به شرکت سرمايه گذاري بانک ملي، پنج درصد به شرکت سرمايه گذاري تامين اجتماعي، پنج درصد به شرکت سرمايه گذاري صندوق بازنشستگي کشوري، پنج درصد به شرکت سرمايه گذاري غدير، پنج درصد به شرکت سرمايه گذاري صنايع پتروشيمي، پنج درصد به شرکت سرمايه گذاري مدبر، 5/2 درصد به شرکت سرمايه گذاري توسعه صنعتي ايران و 5/2 درصد به شرکت سرمايه گذاري رنا تعلق دارد.
پتروشيمي "کاويان" به عنوان بزرگترين واحد توليد کننده الفين با ظرفيت توليد سالانه دو ميليون تن اتيلن، و پتروشيمي گچساران با توليد يک ميليون تن اتيلن در سال تامين کننده خوراک اوليه ساير طرح هاي پتروشيمي غرب به شمار مي روند.

پتروشيمي ممسني:
ساخت طرح "پلي اتيلن سنگين" ممسني در سال جاري (1386) در شهرستان ممسني و در استان فارس آغاز مي شود و پيش بيني مي شود در سال 1390 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سنگين توليد مي شود که در تهيه لوله و بطري، ظروف، فيلم، لوازم خانگي و قطعات صنعتي، لوله هاي فاضلاب و ساک هاي دستي کاربرد دارد.
سالانه 305 هزار تن اتيلن مورد نياز اين طرح از خط لوله اتيلن غرب بعنوان خوراک اوليه و هفت هزار تن "بوتن – 1" لازم از ساير طرحهاي پتروشيمي تامين مي شود.

پتروشيمي گچساران (الفين هشتم):
عمليات اجرايي طرح "الفين" گچساران در زميني به مساحت 160 هکتار از سال 1385 در استان کهگيلويه و بويراحمد شروع شده و پيش بيني مي شود در سال 1389 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح سالانه يک ميليون تن اتيلن و 90 هزار تن برش هاي سه کربنه و سنگين تر توليد مي شود و محصولات آن براي ماده اوليه صنايع پتروشيمي و تامين خوراک واحدهاي مسير لوله اتيلن غرب مصرف مي شوند.
سالانه يک ميليون و 300 هزارتن اتان بعنوان خوراک اوليه الفين گچساران از طرح "بيدبلند 2" تامين مي شود.

پتروشيمي دهدشت:
عمليات ساخت پلي اتيلن سنگين دهدشت نيز از سال 1386 در شهرستان دهدشت در استان کهکيلويه و بويراحمد آغاز مي شود و پيش بيني مي شود در سال 1390 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سنگين توليد مي شود که در تهيه لوله، بطري، ظروف، فيلم، لوازم خانگي و قطعات صنعتي کاربرد دارد.
سالانه 305 هزار تن اتيلن مورد نياز اين طرح از خط لوله اتيلن غرب و هفت هزار تن "بوتن 1" نيز از ساير طرح هاي پتروشيمي تامين مي شود.

پتروشيمي بروجن:
عمليات اجرايي پلي اتيلن سنگين چهار محال و بختياري در سال جاري (1386) در دشت حلوايي شهرستان بروجن آغاز مي شود و پيش بيني مي شود در سال 1389 مورد بهره برداري قرار گيرد.
با بهره برداري از اين مجتمع سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سنگين توليد مي شود که براي تهيه لوله و بطري، ظروف، فيلم، لوازم خانگي و قطعات صنعتي کاربرد دارد.
سالانه 305 هزار تن اتيلن مورد نياز اين طرح از خط لوله اتيلن غرب و هفت هزار تن "بوتن 1" لازم از ساير طرح هاي پتروشيمي کشور تامين مي شود.

پتروشيمي انديمشک:
عمليات اجرايي طرح "پلي اتيلن سبک" انديمشک در سال جاري (1386) در شهرستان انديمشک در استان خوزستان آغاز مي شود و پيش بيني مي شود اين طرح نيز در سال 1390 به بهره برداري برسد.
با راه اندازي اين طرح سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سبک توليد مي شود که در تهيه و ساخت ظروف، وسايل سبک منزل، اسباب بازي، نوار چسب و کيسه هاي پلاستيکي کاربرد دارد.
سالانه 311 هزار تن اتيلن مورد نياز اين طرح از خط لوله اتيلن غرب و پنج هزار تن پروپيلن لازم از ساير طرح هاي پتروشيمي تهيه مي شود.

پتروشيمي لرستان:
عمليات اجرايي طرح پلي اتيلن سنگين و سبک خطي لرستان در زميني به مساحت 128 هکتار از سال 1384 در کيلومتر 12 جاده خرم آباد – کوهدشت در استان لرستان آغاز شده است و پيش بيني مي شود در سال 1388 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح، سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سنگين و سبک خطي و هفت هزار تن "بوتن 1" توليد مي شود.
محصولات پتروشيمي لرستان براي تامين خوراک واحدهاي پايين دستي توليد کننده انواع پلاستيک، لوله ، قطعات پلاستيکي و کابل مصرف مي شود.
324 هزار تن اتيلن بعنوان خوراک اوليه اين طرح از خط لوله اتيلن غرب تامين مي شود.

پتروشيمي کرمانشاه:
ساخت طرح پلي اتيلن سنگين کرمانشاه در زميني به مساحت 55 هکتار از سال 1384 در شهرستان کرمانشاه آغاز شده و پيش بيني مي شود در سال 1388 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سنگين توليد و بعنوان خوراک واحدهاي پايين دستي توليد کننده انواع پلاستيک، لوله، قطعات پلاستيکي و کابل مصرف مي شود.
305 هزار تن اتيلن بعنوان خوراک اوليه اين طرح، از خط لوله اتيلن غرب و هفت هزار تن "بوتن 1" مورد نياز آن از پتروشيمي مهاباد تهيه مي شود.

پتروشيمي همدان:
ساخت طرح "وينيل استات و اتيلن وينيل استات" همدان نيز پس از اخذ تکنولوژي لازم توسط بخش خصوصي آغاز خواهد شد.
پيش بيني مي شود هماهنگ با اجراي خط لوله اتيلن غرب و رسيدن گاز اتيلن به استان همدان، اين پروژه راه اندازي شود.
با بهره برداري از اين طرح سالانه "140 هزار تن "وينيل استات منومر (VAM)" توليد مي شود.
محصولات اين طرح در توليد چسب ها ، قطعات قالبگيري بادي و فومي، قطعات تزريقي و فومها کاربرد دارند.
سالانه 84 هزار تن اتيلن مورد نياز اين طرح به عنوان خوراک اوليه از خط لوله اتيلن غرب و 97 هزار تن اسيد استيک لازم نيز از خارج از کشور تهيه مي شود.

پتروشيمي کردستان:
عمليات اجرايي طرح پلي اتيلن سبک کردستان در سال 1385 در زميني به مساحت 130 هکتار در شهرستان سنندج آغاز شده و پيش بيني مي شود در سال 1389 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سبک توليد مي شود.
محصولات پتروشيمي کردستان در توليد انواع فيلم پلي اتيلن، فوم پلي اتيلن، روکش سيم و کابل و قطعات پلاستيکي کاربرد دارند.
310 هزار تن اتيلن به عنوان خوراک اوليه اين طرح، از خط لوله اتيلن غرب و پنج هزار تن پروپيلن مورد نياز آن از پتروشيمي تبريز يا پتروشيمي ايلام تهيه مي شود.

پتروشيمي مهاباد:
عمليات اجرايي طرح پلي اتيلن سنگين و سبک خطي مهاباد در سال 1385 و در زميني به مساحت 202 هکتار در اين شهرستان و در استان آذربايجان غربي آغاز شده است و پيش بيني مي شود در سال 1389 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح، سالانه 300 هزار تن پلي اتيلن سنگين و سبک خطي و هفت هزار تن "بوتن 1" توليد مي شود.
محصولات اين طرح نيز براي توليد انواع فيلم، ظروف مختلف، قطعات پلاستيکي ، لوله و کابل کاربرد دارند.
324 هزار تن اتيلن به عنوان خوراک اوليه اين طرح نيز از خط لوله اتيلن غرب تامين مي شود.

پتروشيمي مياندوآب:
ساخت طرح "پي وي سي" مياندوآب در سال جاري (1386) در شهرستان مياندوآب در استان آذربايجان غربي آغاز مي شود و پيش بيني مي شود اين طرح در سال 1390 به بهره برداري برسد.
با بهره برداري از اين طرح سالانه 300 هزار تن "پي وي سي سوسپانسيون" و 190 هزار تن "سود سوزآور" توليد مي شود.
"پي وي سي سوسپانسيون" در تهيه انواع لوله، اسباب بازي، شيلنگ و عايقهاي الکتريکي و سود سوزآور در صنايع کاغذ سازي، مواد شوينده، نساجي و صنايع تصفيه آب قابل استفاده است.
سالانه 140 هزار تن اتيلن لازم براي خوراک اين طرح از خط لوله اتيلن غرب و 445 هزار تن نمک لازم از درياچه اروميه تامين مي شود.
در مجموع قراردادهاي مربوط به شش طرح نهايي شده که در مراحل مختلف مهندسي و اجرايي هستند و مذاکرات در خصوص نهايي کردن قراردادهاي مربوط به شش طرح ديگر درحال انجام است و بزودي نهايي خواهد شد.
مسئولان شرکت ملي صنايع پتروشيمي پيشرفت تجمعي 12 طرح مستقر در مسير خط لوله اتيلن غرب تاکنون هفت درصد اعلام کرده اند.

مقايسه فرآيند الکتروليز در سلهاي جيوه ايي با سل هاي غشايي

مقدمه
با پيداش فرآيندهاي توليد سودسوزآور و گاز کلر به روش الکتروليز جيوه ايي و شناسايي اثرات زيانبار مصرف جيوه و مشکلات مربوط به آن چه به لحاظ زيست محيطي و چه از منظر اقتصادي، هم اکنون اين فرآيند جيوه ايي يکي از معضلات و دغدغه هاي مهم پيش روي صنايع بالخصوص صنعت پتروشيمي شده است و کشورها در صدد حذف فرآيند جيوه ايي و استفاده از روش غشايي مي باشند.

در فرآيند غشايي علاوه بر حذف استفاده از جيوه مزاياي زير را نيز در پي دارد:
- کاهش 25 الي 30 درصد انرژي (برق) مصرفي
- حذف آلودگي محصولات کلر – سودسوزآور و هيدروژن به جيوه
- کاهش تعميرات سلها و ساعات کاهش توليد
- امکان افزايش ظرفيت توليد در شرايط مشابه نسبت به سلهاي جيوه ايي
- افزايش طول عمر سلهاي الکتروليز
- کاهش مساحت مورد نياز جهت نصب سلها
- نياز به نيروي انساني کمتر

فرآيند هاي توليد گاز کلر:
صنعت کلر آلکالي جزو صنايعي محسوب مي شود که هدف آن توليد گاز کلر و مواد قليايي، هيدروکسيد سديم و يا هيدروکسيد پتاسيم بوسيله الکتروليز محلهاي نمکي است.
فناوري هاي اصلي بکار گرفته شده در اين صنعت سلهاي الکتروليز جيوه اي، ديافراگمي و غشايي است که عمدتاً از کلريد سديم بعنوان خوراک استفاده مي کنند.
فرآيند سل ديافراگمي و فرآيند سل جيوه ايي قديمي تر و فرآيند سل غشايي تکنولوژي جديدتري است.

فرآيند سل جيوه ايي:
فرآيند سلهاي جيوه از سال 1892 در اروپا بکار گرفته شد.
در سل آب نمک خالص و اشباع شده حاوي تقربياً 25 درصد وزني کلريد سديم از طريق يک کانال بلند که يک شيب افقي کاملاً ملايم دارد جريان مي يابد. در انتهاي اين کانال فيلم نازکي از جيوه هم جهت با جريان آب نمک جريان مي يابد در فضاي بالا و نزديک کاتد تجهيزات آند بصورت معلق قرار گرفته است.
جريان الکتريکي جريان يافته در سل آب نمک عبوري از فضاي کم بين الکترودها را تجزيه کرده و گاز کلر را در آند و سديم فلزي را در کاتد آزاد مي کند- گاز کلر در بالاي تجهيزات کلر جمع شده و به مرحله تخليص هدايت مي شود. سديم فلزي آزاد شده در کاتد، به محض آژاد شدن در کاتد، با فلز جيوه تشکيل يک ملغمه مي دهد- ملغمه مايع از سل الکتروليت به سمت راکتور جدا کننده که تجزيه کننده ناميده مي شود هدايت شده و در آنجا در حضور کاتاليست گرافيت به منظور تشکيل گاز هيدروژن و هيدروکسيد سديم با آب واکنش مي دهد- جيوه عاري از سديم مجدداً به سل الکتروليز برگشته و مجدداً مصرف مي شود.

فرآيند غشايي
در دهه 1970 توسعه غشاهاي تبادل يوني فناوري جديدي را براي توليد گاز کلر مهيا نمود اولين غشاهاي تبادل يوني در آغاز دهه 1970 توسط شرکت Nafion) DU Pont) و بدنبال آن Asahi Glass (Flemino) توسعه يافتند- در اين فرآيند آند و کاتد توسط يک غشاء هدايت کننده يون و غير قابل نفوذ توسط آب از يکديگر جدا شده اند – محلول آب نمک از بخش آند عبور کرده و يون هاي کلريد به گاز کلر اکسيده ميشود.
يونهاي سديم به سمت کاتد که در آن محلول سود جريان دارد هدايت مي شود آب بدون املاح اضافه شده به جريان کاتوليت هيدروليز شده و گاز هيدروژن و يونهاي هيدروکسيد آزاد مي کند. يونهاي هيدروکسيد و سديم با هم ترکيب شده تا سود توليد کنند که غلظت آن بوسيله گردش جريان سود قبل از تخليه شدن از سل معمولاً بين 32 تا 35 درصد نگه داشته مي شود.
غشاء موجود از مهاجرت يونهاي کلريد از آند به کاتد جلوگيري مي نمايد جنس کاتد بکار رفته در سلهاي غشايي معمولاً فولاد ضد زنگ و يا نيکل است.
کاتدها اغلب با کاتاليستي پوشش داده مي شوند که پايدارتر از جنس پايه بوده و باعث افزايش سطح تماس و کاهش ولتاژ اضافي مي شود مواد پوشش دهنده عبارتند از مخلوط Ni-S , AL-Ni , Ni-Nio و يا مخلوط فلزات گروه نيکل و پلاتين. آندهاي مصرفي نيز فلزي هستند غشاهاي بکار رفته در صنعت کلر آلکالي معمولاً از پليمرهاي پرفلورينه ساخته مي شوند براي تقويت قدرت مکانيکي غشا معمولاً با الياف PTFE تقويت ميشوند همچنين غشاء هنگامي که در معرض گاز کلر در يک سمت و محلول سود در طرف ديگر قرار مي گيرد بايد کاملاً پايدار باشد- عمر اقتصادي غشاهاي کلر آلکالي تقريباً سه سال بوده اما بين 2 تا 5 سال متغير است.
از مزاياي سلهاي غشايي توليد محلول سود با خلوص بالا و مصرف برق کمتر نسبت به ساير فرآيندها است بعلاوه فرآيند غشايي از مواد سمي با حجم بالا مانند آزبست و جيوه استفاده نمي کند.

طرحهاي توسعه پتروشيمي شيراز

مجتمع پتروشيمي شيراز داراي پتانسيلهاي زيادي جهت توسعه مي باشد.

در زير به مهمترين طرحهاي توسعه اي مجتمع که بعضآ در مراحل طراحي بوده و يا در حال مذاکره با شرکتهاي صاحب ليسانس مي باشد، اشاره شده است:

1- طرح افزايش ظرفيت واحد سودااش

با توجه به افزايش نياز داخلي به کربنات سديم که به ميزان وسيعي در صنايع مختلف از جمله صنعت شيشه سازي، صنايع پودرهاي شوينده و ... کاربرد دارد، طرح افزايش واحد سودااش از 240 تن به 360 تن در روز در دستور کار مجتمع قرار گرفته است.

مهندسي پايه اين طرح خاتمه يافته و طرح در مرحله انجام مهندسي تفضيلي و خريد تجهيزات قرار دارد.

2- طرح احداث مخزن دوم آمونياک در منطقه 2

مخزن 10000 تني موجود در واحد آمونياک (2) مجتمع از سال 1984 مورد بهره برداري قرار گرفته است. به منظور ايجاد امکان بازرسي از مخزن موجود و نيز ايجاد شرايط ايمني بيشتر، پروژه احداث يک مخزن با گنجايش 5000 تن آمونياک در کنار مخزن 10000 تني موجود در دستور کار قرار گرفت. اين پروژه در مرحله انجام مهندسي تفضيلي مي باشد.

3- طرح افزايش ظرفيت واحد اوره شماره 2

به منظور استفاده از ظرفيتهاي ذخيره تجهيزات واحد 1500تن در روز اوره ، پروژه افزايش ظرفيت اين واحد در دو حالت افزايش به 1800 يا 2025 تن در روز در مرحله مذاکرات فني با شرکتهاي صاحب ليسانس مي باشد.

4- طرح افزايش ظرفيت واحد آمونياک شماره 2

همزمان با انجام مطالعات طرح افزايش ظرفيت واحد شماره 2 ، پروژه افزايش ظرفيت واحد آمونياک شماره 2 از 1200 تن به 1560 تن در روز مطرح و اين پروژه نيز در مرحله وذاکرات فني با شرکتهاي صاحب ليسانس مي باشد.

5- پروژه جايگزيني راکتور واحد توليد اسيد نيتريک شماره 2

مشکلات موجود در بهره برداري از راکتور واحد توليد اسيد نيتريک شماره 2 از جمله مسائل زيست محيطي ، منجر به طرح جايگزيني راکتور اين واحد گرديده است. اخيرآ شرکت برنده مناقصه مشخص گرديده و به زودي مراحل طراحي و ساخت راکتور جديد آغاز خواهد گرديد.

صنايع پتروشيمي(Petrochemical industry

صنايع پتروشيمي(Petrochemical industry) ، بخشي از صنايع شيميايي است که فرآورده‌هاي شيميايي را از مواد خام حاصل از نفت يا گاز طبيعي توليد مي‌کند. تا پيش از وارد شدن نفت به مفهوم امروزي در زندگي انسان ، مواد شيميايي مورد نياز ، بر اثر تغيير و تبديل صنايع گياهي و حيواني بدست مي‌آمد. اما در اوايل قرن بيستم نفت خام و گاز طبيعي به عنوان ماده اوليه براي تهيه بسياري از ترکيبات مورد نياز انسان ، اهميت حياتي و روز افزوني پيدا کرده است.

تاريخچه

اقوام متمدن دوران باستان ، بويژه سومري‌ها و آشوري‌ها و بابلي‌ها ، در حدود چهار هزار و پانصد سال پيش در سرزمين بين‌النهرين (محل عراق کنوني) با برخي از مواد نفتي که در درياچه قير بدست مي‌آمد، آشنايي داشتند. آنان از خود قير به عنوان ماده غير قابل نفوذ ، استفاده مي‌کردند. رومي‌ها و يوناني‌ها نيز مواد قيري را براي غير قابل نفوذ کردن بدنه کشتيها بکار مي‌بردند. همچنين براي روشنايي و گرم کردن نيز از آن بهره مي‌جستند.

با توسعه و پيشرفت تکنولوژي حفاري در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژي تقطير و پالايش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غير سوختي ، جهش حيرت‌آوري بوجود آمد. بطوري که امروزه صنايع پتروشيمي نفش اساسي و بنيادي در رفع نياز عمومي جامعه به عهده دارد.

صنايع گوناگون پتروشيمي

نفت و مشتقات آن نه تنها در برآوردن نيازهاي انسان در زمينه سوخت ، انرژي و الياف نقشي بنيادي دارد، بلکه پيدايش و تکامل صنايع گوناگون مهمي را موجب شد که به پاره‌اي از آنها اشاره مي‌شود.

همزمان با پالايش نفت خام ، کاربرد موتورهاي درون سوز جنبه عمومي به خود گرفت و ميليونها ماشين بنزين سوز به بازار عرضه شد.

امروزه فرآورده‌هاي نفتي علاوه بر مصرف در زمينه سوخت وسايل نقليه ، روغن موتور و غيره ، در تهيه بسياري از قطعات مورد نياز ساخت وسايط نقليه ، نقش ارزنده‌اي دارد و تلاش بر اين است تا بدنه اتومبيل را از مواد پلاستيکي که آنها را ازپليمريزاسيون ترکيبات نفتي مي‌توان بدست آورد، بسازند.

فرآورده‌هاي نفتي در تهيه سوخت موشکهاي هدايت کننده سفينه‌هاي فضايي و ماهواره‌ها و حتي در ساخت بسياري از قطعات داخلي آنها کاربرد اساسي دارد.
ماده اوليه بيشتر داروها و حتي آنتي‌بيوتيکها از ترکيبات نفتي مشتق مي‌شود. بويژه تقريبا تمام مواد پاک کننده ، باکتري کشها و غيره ، از مشتقات نفتي و محصولات پتروشيمي مي‌باشد.

مولکول C60

ترکيبات نفت خام و فراورده‌هاي نفتي

اتمهاي کربن و هيدروژن بطور حيرت آوري مي‌توانند ضمن ترکيب شدن با يکديگر ، تعداد فوق‌العاده‌ زيادي از ترکيبات هيدروکربني زنجيري و حلقوي آروماتيکي را بوجود آورند، بطوري که تا کنون هيدروکربني که در ساختار مولکولي آن 60 اتم کربن شرکت داشته باشد، رديابي شده است. از طرفي با افزايش تعداد اتمهاي کربن بر تعداد ايزومرهاي هيدروکربني نيز افزوده مي‌شود.

بطور مثال هيدروکربني که 30 اتم کربن داشته باشد، مي‌تواند بيش از چهار ميليارد ترکيب هيدروکربني ايزومر تشکيل دهد. علاوه بر اين ، با توجه به اينکه در نفت خام ، ترکيبات هيدروکربني سير شده نيز فراوانند، تعداد ترکيبهاي موجود در آن ، فوق‌العاده زياد و گوناگون است. اين گوناگوني با شرکت اتمهاي ديگر مانند گوگرد ، نيتروژن و اکسيژن در زنجير هيدروکربنها به مراتب بيشتر مي‌شود.

ترکيبات عمده موجود در نفت خام

ترکيبات عمده موجود در نفت خام عبارتند از:هيدروکربنهاي سير شده زنجيري به فرمول کلي CnH2n+2، هيدروکربنهاي سير شده حلقوي به فرمول عمومي CnH2n که اصطلاحا آنرا نفتن گويند و هيدروکربنهاي سيرنشده زنجيري اتيلن و استيلن. هرچه درصد تشکيل دهنده‌هاي نفت در دماهاي پايين بيشتر باشد، مرغوبيت آن بيشتر است.

گازهاي طبيعي

گازهاي طبيعي ، بخش گازي شکل مواد نفتي است که همراه با نفت خام در مخازن زيرزميني وجود دارد و يا از تقطير نفت خام در پايين‌تر از 200C بدست مي‌آيد. گازهاي طبيعي ، مخلوطي طبيعي از گازهاي متان ( قسمت عمده حدود 85 درصد ) پروپان ، بوتان ، منو اکسيد کربن و هيدروژن (گاز

اماری در مورد تولیدات محصولات پتروشیمی در ایران و اشنایی مختصری با مهندسی شیمی

تاريخچه

صنايع گوناگون پتروشيمي

ترکيبات نفت خام و فراورده‌هاي نفتي

ترکيبات عمده موجود در نفت خام

گازهاي طبيعي

مطالب مشابه :

استمداد خانواده های جان باختگان انفجار گاز در کارون 4 از رییس جمهوری

آيين‌نامه ايمني در صنايع آهنگري

با حضور مسئولين کشوري و استاني مجتمع فرهنگي رفاهي اقامتگاهي خانه کارگر تبريز با 3 هزار مترمربع زيربن

پزشکی قانونی و انواع پرده بکارت (محل، تعاریف، جراحی و ترمیم)

اخبار شمال

اماری در مورد تولیدات محصولات پتروشیمی در ایران و اشنایی مختصری با مهندسی شیمی

دستمزد یا حقوق و قانون مالیات و بیمه (2)

فرآیند و خط تولید و بسته بندی سبزی خشک