احداث نهالستان مرکبات

علی واحدی

http://www.amoltiyour.blogfa.com

چكيده:

مركبات يكي از ميوه‌هاي نيمه‌گرمسيري است كه تا سال 1297 (هجري شمسي) در ايران از طريق بذر تكثير مي‌شد. اين روش داراي معايبي ازقبيل، پرتيغي، ديرباردهي، كم‌باردهي، ايجاد وارياسيون و همچنين حساسيت به گموز مركبات مي‌باشد. براي رفع معايب نامبرده، تكثير مركبات بروش ‌پيوند بر روي پايه‌هاي مقاوم متداول گرديد. براي توليد نهال سالم در نهالستان داشتن مواد گياهي سالم ضروری است..

انواع بيماريهاي قارچي، ويروسي، ويروئيدي و آفات و جوندگان نهالستان مركبات را تهديد مي‌نمايد. بهترين روش اجراي مديريت تلفيقي (IPM‌) در نهالستان، استفاده از دانش با نظارت و مراقبت دقيق با انتخاب مكان مناسب و بكارگيري سيستم‌ها و امكانات لازم، همچنين استفاده از بذور و مواد گياهي سالم و مقاوم با توجه به عوامل محدودكننده در مناطق مركبات‌خيز كشور و رعايت اصول تغذيه صحيح و نهايتاً استفاده اصولي از سموم شيميايي با كمترين خسارت به محيط براي كنترل عوامل خسارت‌زا مي‌باشد.

واژه‌هاي كليدي : مديريت تلفيقي، نهالستان، تنش‌هاي زنده و غيرزنده، مرگ گياهچه، مينوز مركبات، بستر.

مقدمه:

امروزه ارقام تجاري مركبات را معمولاً از روش پيوند تكثير مي‌نمايند، زيرا تكثير از طريق بذر باعث بروز مشكلاتي از قبيل؛ ايجاد وارياسيون، ديرباردهي، كم‌باري و پرتيغي مي‌شود. تيغ نهالهاي بذري باعث خسارت به محصول و كاهش عمر انباري ميوه مي‌گردد. همچنين ارقام بذري توليدشده به بيماري قارچي گموز مركبات حساس مي‌باشند. بهترين روش رفع اين معايب، تكثير مركبات ازطريق كاشت بذر و توليد پايه مقاوم با اجراي پيوند پوستي (T‌ معكوس) مي‌باشد. براي توليد نهال سالم پيوندي، احداث نهالستان مركبات الزامي مي‌باشد. جهت اجراي برنامه‌هاي IPM‌ در نهالستان مركبات با بكارگيري دانش و امكانات و تجهيزات زير مي‌توان از كليه روشهاي كنترلي استفاده و با حداقل عوارض زيست‌محيطي عوامل خسارت‌زا را مهار و نهال سالم و مقاوم توليد و به سودآوري مناسب رسيد.

1-شرایط مكا نی نهالستان مركبات:

انتخاب مكان مناسب و آگاهانه جهت ايجاد نهالستان كمك بسيار زيادي در مديريت و كنترل عوامل خسارت‌زا مي‌نمايد و موارد زير در انتخاب مكان نهالستان جهت اجراي صحيح IPM‌ بايد رعايت گردد :

1-1- مطالعه و انتخاب مكان نهالستان ازنظر شرايط آب و هوايي:

نهالستان مركبات بايد در مكاني احداث شود كه دما و رطوبت لازم جهت رشد مناسب نهال مركبات تأمين گردد و يا با استفاده از تأسيساتي مثل گلخانه‌ها درجه‌حرارت لازم و رطوبت كافي تأمين شود.

نور عامل مهمي در رشد همه گياهان مي‌باشد. نهالستان مركبات بايد از نور كافي و لازم برخوردار باشد موانعي از قبیل ساختمانهاي بلند و يا درختان بلند که ایجاد سایه میکنند در محوطه نهالستان نباید وجود داشته باشد، زيرا محيط متراكم و مرطوب نهالستان كه سايه هم باشد محيط بسيار مناسبي براي عوامل خسارت‌زا مي‌باشد. از طرفي نهالهاي توليدشده در مكان سايه از استحكام و مقاومت خوبي برخوردار نبوده و درمقابل بيماريها و تغييرات جوي حساس مي‌باشند.

2-1- انتخاب مكان از نظر بستر و نوع خاك:

استقرار نهالستان مركبات در منطقه‌اي كه سطح آب بالا بوده و يا بستر خاك نفوذناپذير باشد، باعث ايجاد بيماريهاي مهم قارچي مثل مرگ گياهچه (Damping-off‌) و پوسيدگي ريشه خواهد شد. لذا نهالستان مركبات بايد در مكاني كه اين مشكلات را نداشته باشد احداث گردد و يا با استفاده از زه‌كش مناسب و بالا‌آوردن سطح نهالستان با ماسه خسارت آنها را كاهش داد.

3-1- انتخاب مكان از نظر آلودگي:

انتخاب مكان سالم براي احداث نهالستان مركبات يكي از اصول مهم مديريت تلفيقي است. در شرايط ايده‌آل، احداث گلخانه های پیشرفته مكاني مطمئن براي توليد نهال مي‌باشد. اما در شرايط طبيعي بايد مكاني انتخاب شود كه از كانونهاي آلودگي فاصله داشته باشد و ناقلين عوامل خسارت‌زا را نيز بتوان كنترل نمود.

4-1- انتخاب مكان از نظر دسترسي آسان به بازار عرضه:

مكان نهالستان مركبات بايد در منطقه‌اي قرار داشته باشد كه نهال توليدشده به راحتي و با صرف هزينه معقول دراختيار متقاضيان قرار گيرد.

2- تامین امكانات و لوازم موردنياز نهالستان مركبات شامل :

1-2- تأمين آب در نهالستان مركبات:

آب بعنوان عنصر حياتي نقش اصلي را در توليد و رشد گياهان دارد. لذا آب مطمئن براي نهالستان بايد تأمين گردد. اگر بتوان از آب جاري فاقد فاضلابهاي خانگي استفاده نمود، مديريت تغذيه و عوامل خسارت‌زا آسانتر مي‌شود، زيرا آبهاي جاري حامل انواع عناصر غذايي محلول مي‌باشند كه استفاده صحيح از آن باعث رشد بهتر و ايجاد مقاومت در گياهان مي‌شود.

2-2- تأمين برق:

توزيع آب و انجام صحيح آبياري نياز به ايجاد سيستم‌ آبياري مي‌باشد كه نيروي توزيع آن اگر پمپ برقي باشد، مي‌توان آبياري را صحيح‌تر و با هزينه كمتر انجام داد.

3-2- ساخت تأسيسات و برقراري شبكه‌هاي آبياري:

ساخت شاسي‌هايي به منظور بذركاري كه بالاتر از سطح زمين قرار داشته و داخل آن با ماسه رودخانه‌اي پرشده باشد و مي‌تواند در داخل گلخانه ها و يا با استفاده از ميله‌گرد و نايلون در فضای آزاداحداث شود.

در نهالستانها ساخت استخر و يا حوضچه‌هايي براي نگهداري و ذخيره آب جاري ضروري است. همچنين شبكه توزيع آب و لوله‌كشي برقرار شود. مي‌توان آبياري را توسط كارگر با استفاده از شيلنگ در پاي هر نهال انجام داد و يا بصورت هدايت‌شده در پاي هر نهال كه روش مناسبي مي‌باشد و يا بصورت مه‌پاش انجام گيرد. منتهي در روش مه‌پاش امكان طغيان آفات و بيماريها خواهد بود.

4-2- تهيه لوازم باغباني:

براي اداره و مديريت نهالستان به ابزار باغباني شامل بيل، فوكا، شن‌كش، بيلچه، چاقوي پيوند، قيچي باغباني، فرغون، دستگاه سمپاش ، لوپ يا بينوكولر، دماسنج و غيره نياز مي‌باشد كه بايد فراهم شود.

5-2 دريافت مجوز احداث نهالستان مركبات و استفاده از نيروي انساني ماهر:

مجوز تولید نهال از طرف ارگان های زیربط براساس یک سری شرایط وضوابط صادرمیشود که مجری نهالستان ضمن فراهم نمودن شرایط مورد نیاز باید بر اجرای صحيح برنامه‌IPM‌ در نهالستان تاکید داشته باشد.

برای انجام پیوندبه پیوند زن ماهر نیاز بوده و كارگران خزانه باید با اصول اولیه تولید نهال آشنایی کافی داشته باشد.

3- جمع‌آوري اطلاعات و دانش فنی جهت انتخاب پايه سازگار با توجه به محدوديتهاي اقليمي و متحمل به بيماريها:

پس از انتخاب مكان و آماده‌سازي آن، اولين گام جمع‌آوري اطلاعات مربوط به انتخاب پايه مناسب جهت پيوند ارقام مختلف بر روي آن مي‌باشد، زيرا پايه نقش مهمي در رشد و سلامت نهالهاي توليدشده دارد. و معمولاً در انتخاب پايه عوامل زير بايد بررسي شوند :

1-3- نوع خاك و PH خاك و EC آب و خاك :

PH خاك در پرورش مركبات از نظر فعاليت ريشه‌ها و جذب مواد نقش مهمي دارد. و پايه‌هاي مختلف مركبات در PH هاي مختلف واكنش‌هاي متفاوتي از خود نشان مي‌دهند. همچنين نوع بافت خاك و EC‌ آب در انتخاب پايه نقش دارد.

2-3- شرايط آب و هوايي منطقه:

سازگاري پايه با شرايط آب و هوايي يك منطقه نقش مهمي در رشد بهینه نهال و مقاومت نهال در برابر تغييرات دمايي و بارندگيها و رطوبتهاي فصلي و ساير عوامل محيطي دارد.

3-3- انتخاب پايه متحمل:

تحمل پايه‌هاي مختلف مركبات در مقابل بيماريها و نماتدها، یکسان نمیباشدبنابرین انتخاب پايه بايد با توجه به مشکلات منطقه از نظر بیماریهای موجود وتحمل پایه صورت گيرد ، زيرا ساده‌ترين و مطمئن‌ترين روش كنترل بعضی از عوامل خسارت‌زا استفاده از پایه های متحمل مي‌باشد.

4- مطالعه و جمع‌آوري اطلاعات مربوط به ارقام مناسب و سازگار با منطقه:

پس از انتخاب پايه، انتخاب رقم نيز مهم مي‌باشد و معمولاً عوامل زير در انتخاب ارقام براي توليد و تكثير در نهالستان مركبات بايد درنظر گرفته شود :

1-4- انتخاب رقم سازگار با شرايط و عوامل محدودكننده زنده و غيرزنده:

در انتخاب ارقام، معمولاً عواملي مثل نور، دما، رطوبت، بارندگي و نوع خاك و آفات و بيماريهاي شايع در منطقه تأثير دارند و انتخاب صحيح و علمي آن مي‌تواند كمك زيادي در كنترل عوامل خسارت‌زا داشته باشد.

2-4- مطالعه در مورد درخواست بازار:

هدف از ايجاد نهالستان مركبات، توليد نهال مركبات براي تأمين نياز باغداران براي كسب درآمد مي‌باشد. لذا درخواست باغداران بايد بررسي و حتي پيش‌بيني گردد و معمولاً بستگي به عواملي مثل سليقه مصرف‌كننده خانگي و صادرات و صنايع تبديلي دارد. همچنين برنامه‌هاي ترويجي و تبليغي مراجع ذيصلاح نيز مي‌تواند در انتخاب باغدار براي كاشت ارقام خاص نقش داشته باشد.

5- احداث باغ مادري يا اسكرين‌هاوس جهت تهيه مواد گياهي سالم:

پس از مطالعه وتعیین پایه هاو ارقام مناسب تامین درختان مادري سالم براي تهيه بذر و همچنين تهیه پيوندك از

ضرورت امر میباشد

1-5- درختان مادري تهيه بذر پايه:

پايه بعنوان عامل اصلي استقرار در خاك و همچنين محل استقرار و اتصال پيوندك ارقام بايد از سلامت كافي برخوردار باشد و مي‌تواند همه عوامل خسارت‌زاي خود را به پيوندك منتقل نمايد. بذر پايه بايد از درختان انتخاب‌شده سالم كه در شرايط تغذيه صحيح قرار دارند تهيه گردد. چون سوء تغذيه درخت نيز باعث توليد بذرهاي ضعيف مي‌گردد كه درمقابل بيماريهاي خاكزي مقاومت كمتري داشته و نركهاي ضعيفي توليد مي‌شود.

2-5- احداث باغ مادري سالم مركبات:

مهمترين اصل در توليد نهال سالم، استفاده از پيوندك سالم مي‌باشد. براي اين منظور، مي‌توان باغ پيوندك سالم و عاري از عوامل بیماریزا را در محيطهاي سالم كه با باغات مركبات فاصله لازم را داشته و ناقلين نيز قابل كنترل باشند احداث نمود. اصولی ترین روش ايجاد گلخانه هاي پیشرفته قابل کنترل و اسكرين‌هاوس میباشد که مكان ايزوله و مطمئني براي توليد پيوندك سالم است..

6- مدیریت نهالستان مركبات:

نهالستان مركبات شامل خزانه‌هاي بذري، انتظار و پيوندي مي‌باشد كه هر كدام با دانش و امكانات خاص زير مديريت مي‌گردند :

1-6- خزانه بذري مركبات:

خزانه بذري بستري است براي كاشت و رشد بذر براي توليد پايه‌هاي موردنياز يك نهالستان كه آماده‌سازي صحيح اين بستر نقش اصلي در سبزشدن يكنواخت بذرها و توليد نركهاي سالم و مقاوم را دارد. مي‌توان به روشهاي زير، خسارات ناشي از عوامل محيطي و غيرمحيطي آنها را كاهش داد :

1-1-6- ايجاد شاسي در گلخانه:

بستر بذر رامیتوان در گلخانه‌ها با ساختن شاسي‌هايي بلندتر از سطح گلخانه كه در داخل آن به ترتیب از پایین به با لا پوکه معدنی بدلیل زه‌كشي مناسب وپرلیت یا ماسه رودخانه ای ریخته میشود فراهم نمود برای تامین گرمای قسمت تحتانی بستر میتوان از المنت ویا لوله های آب گرم استفاده نمود.

2-1-6- احداث خزانه بذري در فضاي آزاد:

در شرايط طبيعي بايد مكان خزانه بذري در جاهايي كه قبلاً مركبات كشت‌ نشده است انتخاب نمود و سطح آن بالاتر از سطح‌هاي ديگر قرار داشته باشد. سپس با بلوك يا تخته دور آن را محصور نمود و كف آن را شن درشت‌تر و روي آن را بقطر 30 سانتيمتر با ماسه دانه‌دار رودخانه پر نمود و روي آنرا با استفاده از لوله‌هاي پلي‌اتيلني و يا ميله‌گرد با نايلون پوشش داد.

3-1-6- گلخانه كوچك:

مي‌توان گلدانهاي پلاستيكي با رنگ تيره را كه با ماسه رودخانه‌اي پرشده باشد با استفاده از سيم مفتولي و نايلون ساك‌دستي با رنگ سفيد را به گلخانه كوچك مناسبي براي كاشت بذر تبديل نمود.

2-6- تهيه بذر:

براي تهيه پايه جهت پيوند، ابتدا بايد بذر را از درختان سالمي كه قبلاً انتخاب‌شده تهيه نمود. پس از رسيدن كامل ميوه، آنها را برداشت و بذرها را استخراج نموده و سپس بذرها را شسته و لعاب‌زدايي مي‌نمايند در موقع شستشو، باید بذرهاي پوك و سبكي را كه در سطح آب قرار مي‌گيرند حذف نمودزیرا پوسيدن بذرهاي پوك در بستر خزانه شرايط را براي آلودگي قارچي ساير بذرها فراهم مي‌نمايد. براي كنترل بيماريهاي قارچي بذرها را باید با محلول قارچ‌كش مثل بنوميل، كاپتان (2 در هزار) ضدعفوني نمود. مي‌توان بجاي استفاده از محلول قارچ‌كش كه بازمانده محلول سمي آن باعث آلودگي محيط‌زيست مي‌گردد، پودر سموم قارچ‌كش توصيه‌شده را به مقدار 20گرم بر روي بذر خيس پاشيد و كاملاً مخلوط نمود تا بصورت لايه نازكي اطراف بذر را پوشش دهد.

بذرها ی ضدعفوني شده بایددر محيط مناسب و دور از تابش مستقيم آفتاب که دارای تهويه مناسب است خشك شود. در خشك‌شدن بذر مركبات بايد دقت كافي بعمل آيد. زيرا بذري كه زياد خشك شده باشد خوب سبز نمي‌كند و ازطرفي اگر رطوبت بذر زياد باشد، در زمان نگهداري آسيب مي‌بيند.

نگهداري صحيح بذر كمك زيادي به رويش يكنواخت بذرها مي‌نمايد و مي‌توان بذرها را در دماي كم (4 درجه سانتيگراد) تا آماده‌شدن شرايط كاشت نگهداري نمود. (1)

3-6- كاشت بذر:

در شمال معمولاً در اسفندماه بذر پايه‌هاي مركبات را مي‌كارند. كاشتن صحيح در زمان مناسب و فراهم‌نمودن شرايط جوانه‌زني بذر كمك زيادي در كاهش خسارت عوامل خسارت‌زا مي‌كند. براي اين‌كار بذرها را در بستر آماده شده به عمق 5-4 سانتیمتر زير ماسه مي‌كارند. مي‌توان به روش خطي يا كرتي با درنظر گرفتن تراكم، بذرها را كاشت. دو عامل قرارگرفتن بذر در عمق زياد ومتراکم بودن دانهالهای سبز شده خسارت بیماری های قارچی را بدلیل عدم تهویه مناسب افزایش میدهد. بعد از كاشت يا محلول قارچ‌كش مثل زينب يا كاپتان به نسبت 2 در هزار بستر و بذر ضدعفوني مي‌گردد. تغيير در نوع قارچكش‌ در اين مرحله مي‌تواند مؤثر باشد. يعني اگر بذر در موقع خشك‌شدن با قارچ‌كش كاپتان ضدعفوني شد، در موقع كاشتن از قارچكش ديگري استفاده شود.

4-6- عوامل خسارت‌زاي خزانه‌ بذري مركبات و مديريت آنها

بيماريهاي قارچي مهم خزانه بذري در شمال كشور عبارتند از زالي (Albinism‌) و بيماري مرگ گياهچه (Damping-off) كه به روشهاي زير مي‌توان آنها را مديريت نمود :

رعايت اصول صحيح بذرگيري و ضدعفوني بذر خسارت بيماري زالي (Albinism‌) را كاهش مي‌دهد. بيماري قارچي مرگ گياهچه (Damping-off) را در خزانه‌هاي بذري مركبات مي‌توان از طريق كاشت بذر سالم و ضدعفوني‌شده در بستر مناسب و سرپوشيده با آبياري صحيح كنترل نمود.

پوشش بستر مانع از خشك‌شدن سريع بستر مي‌گردد و تأثير و دوام قارچ‌كش بستر نيز افزايش مي‌يابد. در بسترهاي فاقد پوشش در صورت خشك‌بودن هوا آبياري تكرار مي‌گردد و يا بارندگيهاي فصلي، رطوبت بستر را افزايش مي‌دهد كه هر دو اين حالت باعث كاهش تأثير قارچ‌كش و شيوع بيماريهاي قارچي و پوسيدگي بذر و مرگ گياهچه خواهد شد.

بازديد و مراقبت مستمر از خزانه بذري الزامي است. در مورد تعيين زمان آبياري بستر خزانه بذري به بازديد از سطح بستر نبايد اكتفا نمود، بلكه بايد حدود 2 تا 3 سانتيمتر ماسه را به آرامي كنار زد و رطوبت محدوده‌اي كه بذر در آنجا قرار گرفته را بررسي و سپس در صورت نياز اقدام به آبياري نمود. در بازديد از نرك خزانه بذري، در صورت مشاهده نركهاي بيمار، بايد آنها را حذف نمود و در صورت نياز به مبارزه شيميايي مي‌توان از قارچ‌كش‌هايي مثل زينب، كاپتان به نسبت دو در هزار و يا قارچ‌كش‌هاي ديگر استفاده نمود.

در صورت نياز به تكرار مبارزه شيميايي، تغيير در نوع قارچ‌كش بسيار مفيد مي‌باشد. در جهت اجراي صحيح IPM و برنامه‌ريزي درازمدت در خزانه‌هاي بذري براي كنترل خسارات ناشي از قارچها و نماتدها براي استفاده از شاسيها در دوره‌هاي بعد بذركاري، در صورت امكان خزانه بذري در جاي بكر ديگر كه قبلاً بذركاري نشده احداث شود و يا در شاسيهاي ثابت ماسه داخل آن تعويض گردد و رعايت تناوب نيز مفيد مي‌باشد. بدين‌صورت كه اگر پايه‌هاي مختلفي مثل نارنج و سه‌برگچه‌ايها توليد مي‌شود،‌ شاسيهاي آنها تغيير داده شود، چون اين كار كمك زيادي به كنترل نماتدها و قارچهايي كه اختصاصي عمل مي‌نمايد مي‌كند. همچنين مي‌توان بستر كاشت را با استفاده از حرارت يا گاز متيل‌برومايد ضدعفوني نمود. در خزانه بذري مركبات براي جلوگيري از خسارت گرمازدگي در تابستان بايد روي خزانه و يا گلخانه‌ها را سايبان ايجاد نمود.

در خزانه‌هاي بذري مركبات نرم‌تنان مثل راب و حلزون و همچنين لارو پروانه برگخوار مركبات (Papilio demoleus ) و لارو شب‌پره زمستانه (Agrotis sp.‌) مي‌تواند ايجاد خسارت نمايد. با احداث خزانه بذري سرپوشيده خسارت آنها بسيار كاهش مي‌يابد و در صورت مشاهده مي‌توان با بازديد روزانه پاي نهال و زير ماسه بستر خزانه آنها را پيدا و از بين برد. و در بازديدهاي شبانه براحتي آنها را بر روي نركهاي جوان خسارت‌ديده پيدا و حذف نمود. در صورت خسارت شديد مي‌توان از سمومي مثل سوين به نسبت 4 در هزار يا كاهوي آغشته به سوين و يا طعمه مسموم متالانجي جهت كنترل راب‌ها استفاده نمود و براي كنترل شيميايي لارو برگ‌خوارها نيز مي‌توان از سوين يا مالاتيون به نسبت 2 در هزار استفاده نمود.

اگر در خزانه بذري، اصول مديريتي شامل وجين و حذف عوامل خسارت‌زا و اصول تغذيه بطور صحيح رعايت شود،‌ معمولاً يكسال بعد از كاشت بذر، نركهاي توليد‌شده را مي‌توان به خزانه انتظار منتقل نمود.

5-6- مديريت خزانه انتظار

خزانه انتظار مكاني است كه در آن نركهاي بذري توليدشده به داخل كيسه‌هاي نايلوني منتقل و با مراقبت‌هاي ويژه براي پيوندشدن آماده میشوند. براي توليد نهال سالم و قوي به پايه سالم و قوي احتياج داريم و براي توليد پايه مناسب اصول مديريتي زير بايد رعايت شود .

1-5-6- آماده‌سازي مكان استقرار كيسه‌هاي نايلوني (گلدان):

مكان استقرار كيسه‌هاي نايلوني بايد زهكش‌ خوبي داشته باشد و با ريختن لايه‌اي از ماسه زير كيسه‌هاي نايلوني زه‌كش ايجاد نمود. كف كيسه‌هاي نايلوني سوراخ لازم براي خروج آب اضافي را داشته باشد.

2-5-6- ابعاد و ظرفيت كيسه‌هاي نايلوني:

ابعاد كيسه‌هاي نايلوني براي توليد نهال بايد مطابق با اهداف موردنظر باشد و ظرفيت خاك آن با زمان نگهداري نرك و نهال كاشته شده در آن هماهنگي داشته باشد. زيرا خاك موجود در كيسه‌ پلاستيكي مهمترين منبع تغذيه نهال مي‌باشد و از طرفي نقش مهمي در نگهداري و ذخيره آب دارد و مي‌تواند نرك و نهال را درمقابل استرس‌هاي ناشي از سوء تغذيه و خشكي تا حدودي محافظت نمايد. معمولاً براي توليد نهال مركبات كيسه‌ نايلوني با كيفيت مطلوب به رنگ تيره با ابعاد 35*25 مناسب مي‌باشد و نهال در داخل آن حجم ريشه مناسبي توليد مي‌نمايد.

3-5-6- تركيب خاكي مناسب براي خزانه انتظار مركبات :

نوع خاك داخل كيسه‌هاي نايلوني نقش مهمي در رشد نهال دارد و منبع اصلي تأمين‌كننده مواد غذايي نركها،‌ خاك داخل كيسه‌هاي نايلوني مي‌باشد.

همچنين خاك بعنوان نگهدارنده آب از حساسيت خاصي برخوردار مي‌باشد. اگر تركيب خاكي داخل كيسه‌هاي نايلوني داراي بافت سنگيني باشد، باعث خفگي ريشه و پوسيدگي ريشه ايجاد مي‌شود. ازطرفي دیگر اگر خاك زياد سبك بوده و نتواند مقدار كافي آب در خود ذخيره نماید استرسهاي ناشي از خشكي خسارت‌زا مي‌باشد. آبياري مكرر نيز باعث شستشوي مواد غذايي از بستر خواهد شد.

خاك مناسب براي پرنمودن كيسه‌هاي نايلوني بايد تركيبي از خاك كه قبلاً در آن مركبات كشت‌نشده باشد(خاک باغچه خوب) به همراه كود دامي پوسيده و ماسه رودخانه‌اي به نسبت مساوي1،1،1 باشد كه عاري از علفهاي هرز نیز باشد.

4-5-6- نحوه چيدن كيسه‌هاي نايلوني در خزانه انتظار:

پس از نيمه‌پرنمودن كيسه‌هاي نايلوني آنها را بصورت 2 تا 3 رديف بر روي لايه‌اي از ماسه در سطحي صاف در مسير شمال و جنوبي قرار گيرد. درصورت 3 رديفه‌بودن بهتر است كيسه‌ها بصورت زيگزاگي چيده شود تا رديف وسط بتواند از نور مناسب برخوردار شود و عمليات پيوند و وجين نيز راحت‌تر انجام مي‌گيرد و فاصله كرتها با همديگر طوري تنظيم شود كه روي همديگر سايه‌اندازي نداشته و عمليات داشت به آساني انجام گيرد (حدود يك متر).

5-5-6- انتقال نركهاي بذري به خزانه انتظار:

كاشت صحيح در زمان مناسب در رشد و سلامت نركها و ايجاد پايه نقش بسزائي دارد. معمولاٌ نركهاي يكساله را در نيمه دوم اسفند تا فروردين سال بعد در شمال كشور مي‌توان به كيسه‌هاي نايلوني منتقل نمود. نركهاي يكدست و سالم را كه رشد كافي نموده و ريشه‌هاي سالم داشته باشد، انتخاب نموده و آف‌تايپ‌هاي حاصله از كاشت بذر نيز بايد حذف شوند. سپس نركهاي انتخابي هرس ريشه و ساقه مي‌شود و در سوراخي كه توسط چوب نشاء در وسط خاك ايجاد شده كاشته و اطراف آن را با تركيب خاك آماده‌شده پر مي‌گردد.

براي پرشدن سوراخ و چسبيدن خاك به ريشه‌هاي نرك بايد فشار لازم را وارد نمود. و بايد دقت نمود كه يقه نركها در هم‌سطح خاك قرار داشته باشد تا طوقه بيش از حد زير خاك نرود و حدود 2 تا 3 سانتيمتر انتهايي كيسه‌هاي نايلوني براي آبياري خالي مي‌ماند. كاشت نركها در روزهايي كه شدت آفتاب زياد نباشد همراه با آبياري بسيار مناسب مي‌باشد.

6-5-6- عمليات داشت خزانه انتظار مركبات:

مراقبت و نظارت از خزانه‌هاي مركبات بايد بطور مستمر انجام گيرد. اين مراقبتها شامل آبياري صحيح كه كنترل علفهاي هرز، سله‌شكني، هرس شاخه‌هاي اضافي و تغذيه اصولي و كنترل آفات و بيماريها مي‌باشد.

آبياري بموقع از تنش‌هاي خشكي جلوگيري مي‌نمايد. لذا فواصل آبياري با نياز گياه تنظيم گردد. منبع آبياري اگر از آب جاري تأمين شود بهتر است. در ميزان آب نيز دقت كافي بايد بعمل آيد تا موجب شستشوي املاح و مواد غذايي خاك نگردد. آبياري هم در عصرها هنگامي كه شدت آفتاب شديد نباشد انجام گيرد.

علفهاي هرز رقيب مهمي براي نركهاي خزانه انتظار بشمار مي‌رود، چون با توجه به محدوديت حجم خاك داخل كيسه‌هاي نايلوني، رقابت براي جذب مواد غذايي و آب بسيار شديد مي‌باشد و بايد قبل از ايجاد ريشه سخت، علفهاي هرز وجين شوند.

علفها مانع از رسيدن نور كافي به نركها شده و باعث افزايش رطوبت شده و باعث طغيان عوامل خسارت‌زا خواهد شد. همراه با وجين، سله‌شكني نيز در رشد نرك بسيار تأثير دارد، زيرا سله‌شكني بموقع خاك داخل كيسه‌هاي نايلوني اكسيژن لازم براي فعاليت ميكروارگانيسم‌هاي مفيد خاك و ريشه را تأمين مي‌نمايد.

در خزانه انتظار، هرس شاخه‌هاي اضافي باعث تقويت تنه اصلي و كاهش مصرف آب و مواد غذايي خواهد شد. حذف شاخه‌هاي اضافي ورود نورو عمل تهويه را آسان نموده و خسارت عوامل خسارت‌زا را كاهش مي‌دهد.

تغذيه نركهاي خزانه انتظار بايد آگاهانه برنامه‌ريزي شود، چون نركهاي بذري بايد بعد از 5 تا 6 ماه انتقال، رشد مناسب را نموده و پيوند شوند.

براي تغذيه نركهاي خزانه انتظار مي‌توان از روش محلول‌پاشي كودهاي محلول بر شاخ و برگ گياه و يا بصورت محلول در آب همراه با آبياري استفاده نمود. مصرف اصولي كودها باعث رشد و افزايش مقاومت نركهاي خزانه انتظار درمقابل عوامل خسارت‌زا مي‌شود و كمبود يا افزايش كودها بخصوص كود ازته نيز خسارت‌زا مي‌باشد. كنترل شيميايي آفات و بيماريهاي خزانه انتظار همراه با خزانه پيوندي توضيح داده شده است.

6-6- مدیریت خزانه پيوندي نهالستان مركبات:

خزانه پيوندي قسمتي از نهالستان است كه در آنجا نركهاي آماده‌شده خزانه انتظار پيوند زده مي‌شوند و تبديل به ارقام تجاري كه هدف اصلي ايجاد نهالستان است مي‌گردند.رعايت نكات زير در مديريت خزانه پيوندي بسيار ضروري است :‌

1-6-6- انتخاب پايه سالم:

در موقع اجراي عمل پيوند بايد نركهاي سالم و قوي كه رشد مناسب و كافي را نموده‌اند انتخاب و شاخه‌هاي اضافي آن حذف تا عمليات پيوند راحت‌تر انجام گيرد. هرس نركها، ورود نور را راحت‌تر و عمل تهويه را آسان و باعث گيرايي بهتر و جوش‌خوردن سريع محل پیوند مي‌شود. از طرفي كاهش خسارت عوامل خسارت‌زا را بدنبال خواهد داشت.

2-6-6- انتخاب پيوندك سالم:

هدف اصلي اجراي (IPM‌) در نهالستان مركبات، توليد نهال سالم و مقاوم مي‌باشد. و اين امر در صورتي تحقق مي‌يابد كه از پيوندك و مواد گياهي سالم استفاده شود. مواد گياهي آلوده مي‌توانند بيماريها و آفات را منتقل نموده و كانون جديد آلودگي ايجاد نمايند. براي اجراي عمل پيوند بايد پيوندك از باغ مادري سالم كه قبلاً احداث شده است تهيه شود.

3-6-6- انتخاب پايه و پيوندك سازگار و مقاوم:

مطمئن‌ترين روش كنترل بعضي از عوامل خسارت‌زاي زنده و غيرزنده گياهي استفاده از پايه‌هاي مقاوم مي‌باشد. لذا در استفاده از پايه‌ها، مقاومت پايه به بيماريها و سازگاري بين پايه و پيوندك و سازگاري هر دوي آنها با اقليم منطقه كشت بايد درنظر گرفته شود، چون در رشد و سلامت نهال نقش داشته و ارتباط مستقيم با كيفيت و كميت محصول توليدي دارد و براي متقاضي فاكتور مهمي مي‌باشد.

4-6-6- مطالعه و انتخاب ارقام موردنياز متقاضي:

براي رسيدن به يكي از اهداف IPM‌ كه سودآوري نهالستان مركبات مي‌باشد بايد با بررسي ارقام متناسب با نياز متقاضي توليد شود تا سودآوري نهالستان تضمين گردد.

5-6-6- دقت در انتخاب زمان پيوند:

در خزانه پيوندي مركبات با انتخاب زمان مناسب براحتي مي‌توان بسياري از عوامل خسارت‌زا را مديريت نمود. پيوند مركبات در دو زمان ارديبهشت (پيوند بهاره) و شهريور (پيوند خواب) به روش T وارونه (شكمي) انجام مي‌گيرد. و پس از حدود 20 روز محل زخم ترميم مي‌شود و مي‌توان سربرداري نمود.

پيوند پائيزه مزاياي زيادي نسبت به پيوند بهاره دارد، زيرا پيوند بهاره پس از بيست روز سربرداري و شروع به رشد مي‌نمايد كه همزمان با طغيان انواع آفات مثل شته‌ها، كنه‌ها ، برگخوارهاو مينوز مركبات مي‌باشدکه خسارت زيادي به نهالهاي پيوندي جوان وارد مي‌نمايند. اما پيوند پائيزه در فروردين سال بعد سربرداري مي‌شود و تا آن موقع مي‌توان پيوندك را با پوشش نايلوني بسته شده پيوند محافظت نمود. سپس عمل سربرداري انجام گيرد و جوانه‌ها در ابتداي فصل شروع به رشد مي‌نمايد و در آن موقع جمعيت آفات كم بوده و كنترل آنها راحت‌تر مي‌باشد. و نهال مي‌تواند تا زمان طغيان آفات رشد نموده و مقاومت بيشتري پيدا نمايد. و يكسال زودتر بفروش برسد. همچنين پيوند بهاره در مقابل سرماي احتمالي در شمال ايران از مقاومت كمتري برخوردار مي‌باشد، چون زمان كمتري براي رشد داشته و نمي‌تواند به اندازه كافي مقاوم و خشبي گردد.

6-6-6- تعيين ارتفاع پيوند در خزانه پيوندي مركبات:

تعيين ارتفاع پيوند نقش مهمي در مقاومت نهال پيوندي درمقابل بيماريهاي قارچي خاكزي بخصوص گموز مركبات را دارد. مناسبترین ارتفاع بر روی پایه برای پيوند 20 تا 30 سانتيمتري از سطح طوقه میباشد که بايد رعايت شود. نكته ديگري كه بايد به آن توجه نمود اين است كه معمولاً نرك براي اولين بار پيوند مي‌شود، در ارتفاع حدود 30 سانتيمتري عمل پيوند انجام گيرد تا در صورتي كه نياز به پيوند مجدد براي ردگيري داشته باشد در ارتفاع پائين از محل قبلي پيوند ردگيري انجام گيرد. و پس از سربرداري محل زخم ناشي از پيوند ردشده حذف گردد، چون محل زخم پيوندك خشك‌‌شده محل مناسبي براي ورود عوامل بيماريزا خواهد بود.

7-6-6- تعيين محل پيوند و اجراي پيوند صحيح در خزانه پيوندي مركبات:

تعيين محل صحيح استقرار پيوندك بر روي پايه كمك زيادي به موفقيت عمل پيوند، جوش‌خوردن سريع آن و مقاومت پيوندك درمقابل بيماريهاي قارچي و باكتريايي و ساير عوامل خسارت‌زا مينماید.

محل پيوند اولاً‌ بايد صاف بوده تا پيوند بخوبي با پايه ارتباط برقرار نمايد. ثانياً پيوندك در جهتي روي پايه پيوند زده شود تا از بيشترين تابش نور خورشيد برخوردار گردد تا رطوبتهاي محل پيوندك سريعتر خشك و محل زخم و برش در شرايط گرما زودتر ترميم مي‌گردد. از طرفي جوانه‌هاي پيوندك زودتر تحريك شده و رشد مي‌نمايند و رشد سريع باعث ايجاد مقاومت خواهد شد.

استفاده از افراد ماهر جهت اجراي عمل پيوند بسيار مهم مي‌باشد، زيرا براي پرورش نهال يكدست، باید پيوند بطور صحيح انجام گيرد و سربرداري همه نركها در يك زمان بسياري از آفات و عوامل خسارت‌زا را حذف مي‌نمايد و پيوندكها بهتر از نور استفاده مي‌نمايند و تهويه نيز بهتر انجام مي‌گيرد و ساير عمليات نيز راحت‌تر قابل اجرا مي‌شود.

8-6-6- استفاده از زمان و نحوه سربرداري در مديريت عوامل خسارت‌زاي خزانه پيوندي:

زمان سربرداري پيوند پائيزه در فروردين سال بعد بايد با درنظرگرفتن شرايط آب و هوايي انجام گيرد و با مساعدشدن هوا نركهاي پيوندشده را سربرداري نمود. تأخير يا تعجيل در امر سربرداري پيوند پائيزه مي‌تواند خسارت‌زا باشد.

نحوه سربرداري مي‌تواند در كنترل بيماريهاي قارچي و رشد پيوندك تأثير داشته باشد. سربرداري را بايد 2 تا 3 سانتيمتر بالاتر از محل پيوندك و بصورت شيبدار انجام داد و شيب آن برعكس محل استقرار پيوندك باشد تا آب باران و قطرات رطوبت و شبنم بطرف پيوندك هدايت نشود و كاهش رطوبت عامل مؤثري در كنترل بيماريهاي قارچي پيوندك مي‌باشد.

پس از سربرداري بلافاصله با چسب لاتكس محل سربرداري را پوشش مي‌دهيم تا مانع از ورود عوامل بيماريزا از محل بريدگي گردد.

9-6-6- نقش قيم در كاهش عوامل خسارت‌زاي خزانه پيوندي:

قيم بعنوان هدايتگر و محافظ پيوندك نقش مهمي در رشد پيوندك دارد. قيم با نگهداري پيوندك مانع از شكستن آن مي‌شود. در حالت عمود ماندن نهال جوانه‌هاي انتهايي رشد بيشتري خواهد نمود و همچنين پيوندك در مسير اصلي خودش قرار گرفته و فضاي خزانه بين نهال‌ها تقسيم مي‌شود. و همه پيوندكها از نور و فضاي يكنواخت استفاده مي‌نمايند و عمل تهويه نيز بهتر انجام شده و نتيجه اينكه رشد سريع و يكنواخت پيوندها باعث كوتاهترشدن دوره رشدي و مقاوم‌شدن نهالها در برابر عوامل خسارت‌زا مي‌گردد.

10-6-6- حذف تنه‌جوش و هرس اوليه:

بعد از سربرداري نركهاي پيوندشده تنه‌جوشهاي زيادي از پايه اصلي رشد مي‌نمايد و مانع از رشد پيوندك خواهند شد. تنه‌جوشها بعلت اينكه در همه خصوصيات با پايه مشترك هستند در جذب مواد غذايي و رقابت با پيوند قويتر عمل مي‌نمايند و در صورت بي‌توجهي پيوندك را حذف مي‌نمايند. و از طرفي رویش تنه‌جوشها تراكم شاخ و برگ را در خزانه پيوندي بالا برده و ميزان رطوبت نيز افزايش مي‌يابد كه باعث طغيان آفات و بيماريها خواهد گرديد. لذا تنه‌جوشها خزانه پيوندي بطور مستمر و دائمي بايد حذف شود. اولين هرس نهال مركبات در خزانه پيوندي در ارتفاع 60 تا 70 سانتيمتر نهال از سطح خاك بايد انجام گيرد و بعد از آن به 2 تا 3 جوانه اجازه رشد داد و بقيه جوانه‌ها حذف مي‌گردند. هرس باعث ايجاد مقاومت و همچنين شكل‌گيري اوليه نهال مي‌گردد.

حذف جوانه‌هاي اضافي باعث تقويت جوانه‌هاي باقي‌مانده مي‌گردد و از متراكم‌شدن فضاي خزانه پيوندي نيز جلوگيري مي‌نمايد.

11-6-6- حذف علفهاي هرز و سله‌شكني خزانه پيوندي مركبات:

علفهاي هرز روئيده‌شده در كيسه‌هاي نايلوني خزانه پيوندي بايد بموقع حذف گردند زيرا در جذب منابع غذايي و آب با نهال پيوندي رقابت مي‌نمايند و باعث ضعف نهال مي‌گردند. همچنين باعث جلب و جذب برگخوارها شده و بعنوان پناهگاهي براي آنها عمل مي‌نمايد. علفهاي هرز باعث افزايش ميزان رطوبت گشته كه همه اين عوامل بطور مستقيم و غيرمستقيم به نهال پيوندشده خسارت مي‌زند.

12-6-6- مديريت آب و تغذيه نهال پيوندي:

آبياري نهالهاي پيوندي مانند آبياري خزانه انتظار مهم مي‌باشد و بايد دقت كافي نمود چون آبیاری زیاد موجب ايجاد پوسيدگي ريشه و شستشوي املاح خاك خواهد شد. و كم‌آبي نيز بطور مستقيم در رشد نهال تأثير داشته و بطور غيرمستقيم با ایجادشوك باعث تشديد خسارت عوامل ديگر خواهد شد.

تغذيه نهال پيوندي نيز بسيار مهم مي‌باشد كه بايد آگاهانه با توجه به شرايط آب و هوايي و شناسايي دقيق عوامل بيماري‌زاي قارچي و باكتريايي و آفات برنامه‌ريزي شود. در تنظيم برنامه كودي خزانه پيوندي نوع كود مصرفي و ميزان و زمان مصرف كود بايد دقيق و صحيح باشد. كمبود مواد غذايي و يا افزايش مواد غذايي مي‌تواند تشديد خسارت عوامل خسارت‌زاي خزانه پيوندي گردد.

13-6-6- كنترل شيميايي عوامل خسارت‌زاي زنده خزانه انتظار و پيوندي مركبات:

مهمترين اين عوامل عبارتند از :‌

1-13-6-6- بيماريهاي باكتريايي:

بيماري بلاست مركبات (BacterialBlast ‌)

عامل اين بيماري باكتري Pseudomonas viridiflava‌ مي‌باشد كه به نهالهاي خزانه خسارت زيادي مي‌زند و علائم آن بصورت لكه‌هاي بيضي‌شكل قهوه‌اي در محل اتصال برگ و خارهاي روي شاخه است و با گسترش آلودگي اين لكه‌ها دور تا دور شاخه‌ها را فراگرفته و سبب پژمردگي و خشكيدگي قسمت هوائي نهالها مي‌گردد.(2)

براي مبارزه مي‌توان از سم اكسي‌كلرور مس به نسبت 3-2 در هزار در اواخر پائيز استفاده نمود. پس از سربرداری درصورت مشاهده علایم بیماری میتوان با اکسی کلرور مس به نسبت 2تا 5/2 در هزار در هنگام غروب سمپاشی نمود.

2-13-6-6- كنترل شيميايي نرم‌تنان:

راب‌ها و حلزون‌ها خسارت زيادي به نهالهاي پيوندي خصوصاً درموقع جوانه‌زني پيوندكها وارد مي‌نمايند. براي كنترل آنها در اول فصل پائيز با سوين به نسبت 5-4 در هزار تمام نركها و نهالها و حتي علفهاي حاشيه و سطح نهالستان را سمپاشي مي‌شود و از اواخر پائيز تا بهار آينده در صورت مشاهده از طعمه مسموم متالانجي مي‌توان استفاده نمود.

3-13-6-6- كنترل شيميايي لارو پروانه‌ها در خزانه پيوندي مركبات:

لارو پروانه برگخوار مركبات (Papiliodemoleus‌) و لارو شب‌پره زمستانه (Agrotis sp.‌) در خزانه پيوندي مخصوصاً موقع جوانه سبز شده پيوندك و سپس از برگهاي نهال تغذيه نموده و ايجاد خسارت مي‌نمايند كه مي‌توان با بررسي دقيق در زمان مناسب از سمومي مثل مالاتيون و يا سوين به نسبت 2 در هزار استفاده نمود. (2)

4-13-6-6- كنترل شيميايي كنه‌ها، شته‌ها و مينوز برگ مركبات در خزانه‌هاي مركبات:

كنه قرمز مركبات (Panonychus citri‌) از طريق مكيدن شيره برگها باعث ضعيف‌شدن نركها و نهالهاي پيوندي مي‌گردد و براي مبارزه با آن مي‌توان از سمومي مثل اورتوس و يا نیسورون به نسبت 5/0 در هزار استفاده نمود.

شته سبز مركبات (Aphis citricola‌) و شته‌هاي زيادي ديگري به نهالهاي پيوندي بخصوص پيوندكهاي در حال جوانه‌زني خسارت وارد مي‌نمايند و با مكيدن شيره گياه باعث پيچيدگي برگهاي تازه رشد كرده مي‌شوند و براي مبارزه شيميايي با آنها مي‌توان از شته‌كش اختصاصي مثل پريمور به نسبت نیم در هزار استفاده نمود.

كنترل شيميايي پروانه مينوز برگ مركبات (Phyllocnistis citrella‌):

لاروهاي مينوز برگ مركبات مهمترين آفت خزانه‌هاي توليد نهال در شمال كشور مي‌باشد كه لارو آن با ايجاد كانال در اپيدرم برگ از پارانشيم داخل آن تغذيه مي‌كند و باعث چين‌خوردگي برگها مي‌گردد و براي كنترل شيميايي آن مي‌توان از سمومي مثل كونفيدور يا ورتي‌مك به نسبت 5/0 در هزار استفاده نمود. (2)

7- نتيجه‌گيري و بحث:

بطوركلي عوامل عمده زنده و غيرزنده تهديدكننده نهالستان مركبات، تنش‌هاي ناشي از آب و هوا و تغذيه و تنش‌هاي ناشي از خسارات آفات و بيماريها و علفهاي هرز مي‌باشند كه مي‌توان براساس برنامه‌هاي IPM‌ با استفاده از دانش و آشنايي به كليه روشهاي كنترل و با بكارگيري ظرفيتهاي موجود، خسارت آنها را با رعايت اصول زيست‌محيطي و سودآوري مطلوب به حداقل رسانيد.

1-7- روشهاي كاهش خسارات عوامل جوي در نهالستان مركبات:

بزرگترين تهديد نهالستانهاي مركبات در شمال ايران خسارات ناشي از سرمازدگي مي‌باشد و مي‌توان با اقدامات زير خسارت آن را به حداقل رسانيد :

1-1-7- براي كنترل سرمازدگي مي‌توان گلخانه‌هاي بزرگ و مجهز ساخت و نهالها را در داخل آن توليد و از خطر سرمازدگي پيشگيري نمود.

2-1-7- برای كاهش خسارت ناشي از سرما در نهالستانهاي موجود در فضای باز میتوان از مكان مناسب كه از نور كافي برخوردار بوده واطراف آن بادشكن احداث گردیده است استفاده نمود. خزانه بذري را با پوشش نايلوني میتوان از سرما محافظت نمود.

در خزانه انتظار نيز با استفاده از پايه‌ سالم ومقاوم به سرما همراه عمليات داشت صحيح تلفات ناشي از سرما را به حداقل رسانيد.

درخزانه پیوندی با انجام پیوند پاییزه (خواب ) با استفاده از پیوندک سالم وپایه های مقا وم به سرما و همچنين بازنكردن نوارپلاستیکی پپوندک در زمستان ورعایت اصول تغذیه ای صحیح واستفاده مناسب از کود های ازته میتوان پیوندک ونهال های پیوندی را محافظت نمود.

با اجراي صحيح برنامه‌هاي IPM ، نهالهاي پيوند خواب 5 تا 6 ماه پس از سربرداري رشد كافي نموده و ارتفاع آنها بطور متوسط حدود 140 سانتيمتر با تاج مناسب مي‌شود كه مي‌توان قبل از شروع سرما يعني در ماههاي مهر و آبان به بازار عرضه نمود.

2-7- روشهاي پيشگيري از خسارات سوءتغذيه در نهالستان مركبات

جهت اجراي برنامه‌هاي IPM در نهالستان مركبات، استفاده از همه ظرفيتها و روشهاي توصيه‌شده زير ضروري است، زيرا سوءتغذيه در گياهان باعث كاهش مقاومت گياهان در مقابل عوامل خسارت‌زا مي‌گردد.

1-2-7- مديريت خاك در نهالستان مركبات

تركيب خاكي كه كيسه‌هاي نايلوني با آن پر مي‌شوند تركيب مناسبي باشد. اندازه كيسه نايلوني با زمان نگهداري و پرورش نهال متناسب باشد.

2-2-7- مديريت آب در نهالستان مركبات

منبع آب آبياري از آبهاي جاري تأمين گردد. در نحوه آبياري دقت لازم بعمل آيد تا عمل شستشوي خاك كمتر اتفاق بيافتد.

3-2-7- حذف عوامل رقابتي در نهالستان مركبات

عوامل رقابتي مثل آفات مكنده، علفهاي هرز و شاخه‌هاي اضافي بموقع بايد حذف شوند، زيرا با جذب مواد غذايي و آب باعث ضعف گياه مي‌شوند.

4-2-7- استفاده از كودهاي شيميايي در نهالستان مركبات

باید از كودهاي ماكرو و ميكرو بصورت محلول‌پاشي و يا همراه با آب آبياري در فصل فعاليت گياه در دماي مناسب هوا كه بسرعت تبخير نشده و از دسترس گياه خارج نگردد، بطور صحيح و با برنامه‌ريزي استفاده شود. براي كاهش هزينه محلول‌پاشي مي‌توان آن را با برنامه سمپاشي تنظيم نمود و با محلولهاي سمي قابل‌اختلاط تركيب و در غروبها سمپاشي نمود.

3-7- مديريت بيماريهاي ويروسي و شبه‌ويروسي و مايكوپلاسمايي در نهالستان مركبات

براي مديريت و كنترل اين بيماريها،‌ رعايت نكات زير ضروري مي‌باشد :

1-3-7- استفاده از مواد گياهي سالم شامل بذر سالم، براي تهيه پايه سالم و همچنين تهيه پيوندك از گياهان مادري سالم و عاري از آلودگي كه مي‌توان با نگهداري بوته‌هاي مادري سالم در محيط ايزوله مثل اسكرين‌هاوس و يا احداث باغ مادري در مناطقي كه آلودگي كمتري داشته و ناقلين نيز قابل‌كنترل باشند.

2-3-7- استفاده از پايه‌هاي متحمل در نهالستان

استفاده از پايه‌هايي كه نسبت به بعضي از بيماريها متحمل هستند با درنظر گرفتن سازگاري آنها با محيط و پيوندك روش مناسبي براي كنترل بيماريهاي ويروسي و شبه‌ويروسي و مايكوپلاسمايي است.

3-3-7- ايجاد نهالستان در محيط سالم

4-3-7- كنترل ناقلين

5-3-7- استفاده از ابزار ضدعفوني‌شده

4-7- مديريت بيماريهاي قارچي،‌ باكتريايي در نهالستان مركبات

بيماريهاي قارچي شامل آلبینیزم (زالي)، مرگ گياهچه، پوسيدگي ريشه و بيماري باكتريايي بلاست مركبات، نهالستان مركبات را تهديد مي‌نمايد كه با استفاده از روشهاي كنترلي زير مي‌توان خسارت آنها را به حداقل رسانيد.

1-4-7- عمليات زراعي

در خزانه بذري مي‌توان با بسترسازي مناسب و ايجاد شرايط قابل‌كنترل مانند گلخانه يا بستر سرپوشيده، انتخاب بذر خوب و سالم و رعايت ميزان بذر مصرفي،‌ كاشت صحيح بذر، حذف نركهاي آلوده، خسارت بيماري مرگ گياهچه و پوسيدگي ريشه را كاهش داد.

در خزانه انتظار با انتقال بموقع نركهاي سالم با مساعدشدن هوا، استفاده از تركيب خاكي مناسب، ايجاد زهكش در نهالستان، ايجاد سوراخ ته كيسه‌هاي نايلوني، ريختن لايه‌اي از ماسه در زير كيسه‌هاي نايلوني، انتخاب‌ جاي مناسب و نورگير، چيدن صحيح كيسه‌هاي نايلوني و رعايت فاصله مناسب كرتها جهت انجام تهويه و آبياري بموقع و تغذيه صحيح و هرس بموقع و حذف نركهاي آلوده و حذف علفهاي هرز خسارت بيماري پوسيدگي ريشه و ساير بيماريهاي قارچي و بيماري باكتريايي بلاست مركبات را مي‌توان كاهش داد.

در خزانه پيوندي، پيوند بموقع و صحيح و سربرداري درست و پانسمان محل برش با چسب پیوند، قيم‌بستن بموقع، حذف نهالهاي آلوده، استفاده مناسب از كودها بخصوص كود ازته،‌ رعايت تراكم، آبياري بموقع و حذف علفهاي هرز مي‌تواند خسارت بيماريهاي قارچي و باكتريايي در خزانه پيوندي را كاهش دهد.

2-4-7- كنترل شيميايي بيماريهاي قارچي و باكتريايي در نهالستان مركبات

روش كنترل شيمياي بيماريهاي خزانه بذري و خزانه‌هاي انتظار و پيوندي بدين صورت مي‌باشد كه :

1-2-4-7- ضدعفوني بذر و بستر كاشت خزانه بذري مركبات

ضدعفوني بذر با قارچ‌كش مناسب مثل بنوميل يا كاپتان خسارت بيماري زالي (Albinism) را كاهش مي‌دهد. براي كنترل بيماري مرگ گياهچه (Damping-off‌)، ضدعفوني بذر و بستر و نركها با سمومي مثل زينب يا كاپتان به نسبت 2 در هزار در كاهش خسارت بيماري مؤثر است. بهتر است در مراحل مختلف از قارچكش متفاوتي استفاده شود.

2-2-4-7- در خزانه‌هاي انتظار و پيوندي براي كنترل بيماريهاي قارچي و باكتريايي مي‌توان از اكسي‌كلرور مس به نسبت 3-2 در هزار استفاده نمود.

5-7- كنترل نماتدها در نهالستان مركبات

1-5-7- عمليات زراعي

· انتخاب مكان بكر و سالم كه قبلاً در آن مركبات كشت نشده باشد.

· از جاري‌شدن آب حاصل از بارندگي باغات ديگر در سطح نهالستان جلوگيري شود.

· استفاده از خاك و ماسه كه در آن مركبات كشت‌ نشده باشد و حامل نماتد نباشد.

· استفاده از گرما و حرارت براي از بين‌بردن نماتدهاي خزانه بذري قبل از كاشت بذر

2-5-7- شيميايي

ضدعفوني بستر كاشت بذر با استفاده از گاز متيل‌برومايد و يا سموم نماتدكش

6-7- مديريت علفهاي هرز نهالستانهاي مركبات

1-6-7- علفهاي هرز داخل خزانه بذري و داخل كيسه‌هاي نايلوني را مي‌توان با استفاده از خاك ، ماسه و كود دامی كه عاری ازعلفهاي هرز باشد یا با سرندنمودن خاك ، ماسه و كود علفهاي هرز چندساله را كاهش داد. سپس با وجين‌دستي علفهاي روئيده‌شده داخل كيسه‌هاي پلاستيكي را بموقع حذف نمود.

2-6-7- علفهاي هرز حاشيه و بين رديفهاي خزانه‌ها

اين علفها را مي‌توان با استفاده از علف‌كش رانداپ بصورت هدايت‌شده حذف نمود. براي نتيجه‌گيري بهتر مي‌توان محلول آماده‌شده رانداپ را با نيم درصد روغن ولك و 5 در هزار كود اور

احداث نهالستان مرکبات

احداث نهالستان مرکبات

چكيده:

مطالب مشابه :

اكوسيستم مرتع

روش نگهداري بن ساي

ترجمه متن آهنگ YOU ARE EVERYTHING

سخنان بزرگان - سخنان پند آموز - سخنان حکیمانه - 6

سخنان حکیمانه پند بزرگان سخنان حکیمانه پند های بزرگان سخنان مشاهیر پند حکیمانه نصایح بزرگان 9

مروري بر زندگي و آثار هنري رنوار/دست هاي شوخ

رمان الهه شرقی 3

احداث نهالستان مرکبات

آنچه که از 206 نمی دانستید