نقش معلم در عصر دانایی

در نگاهي گذرا به چشم انداز آموزش و پرورش در قرن بيست ويكم به نكات ذيل مي توان اشاره كرد:

الف ـ ستونهاي يادگيري : 1- يادگيري چگونه دانستن 2-يادگيري چگونه انجام دادن 3 ـ يادگيري چگونه زيستن 4 ـ يادگيري چگونه شدن.

معلّم بايد بتواند به دانش آموز چگونه دانستن را بياموزد نه اينكه مغزو ذهن او را انباشته از اطلاعات و دانسته هاي تكراري و غير ضرور نمايد. وظيفه معلّم به هم زدن ظرفيت هاي دانش آموز است نه پركردن قسمتهاي خالي ذهن او.

معلّم بايد فرصت فكر كردن به دانش آموز بدهد تا او بتواند از آنچه آموخته در موقعيتهاي واقعي بنحو احسن استفاده نمايد. بايد به دانش آموز چگونه انجام دادن را ياد بدهد .به گفتة يكي از متخصصان تعليم وتربيت كودكان ميگويند: بگذار خودم انجام دهم تو فقط مرا راهنمايي كن. معلّم بايد چگونه زيستن با ديگران رادرزندگي پيچيدة امروزي به دانش آموز ياد دهد.آموزش مهارتهاي زندگي كه امروزه سر لوحة برنامه ريزان آموزش و پرورش در دنيا قرار گرفته است در جهت آموزش همين موضوع به دانش آموزان مي باشد. معلّم بايد چگونه شدن را به متربي خود بياموزد تا بتواند عزّت نفس و اعتماد به نفس لازم را بدست آورد و در زندگي خود متكي به ديگران نباشد.

ب ـ بلوغ توجه به امر فرآيند آموزش و پرورش با محوريت :

1- چه چيز را بياموزيم 2 – چگونه بياموزيم 3ـ چرا بياموزيم.

معلّم در عصر دانايي بايد در زمينة اينكه چه چيز را به دانش آموز امروزي بياموزد، تبحر لازم را داشته باشد. گاهي شاهد آن هستيم كه سالهاي متمادي كتب درسي بدون هيچ تغيير و نو آوري در پايه هاي مختلف تدريس مي شود در صورتي كه با روند سريع توسعه علم لازم است هر ساله و يا حداكثر هر چند سال يكبار كليه كتب درسي به روزآوري شده و مطالب مورد نياز دانش آموزان در آنها گنجانده شود .البته در كنار اين موضوع ،آموزشهاي ضمن خدمت نيز براي كلية معلمان بايد پيش بيني و اجرا گردد. معلّم نبايد فقط به كتاب و منابع درسي اكتفا نمايد بلكه بايد با مطالعة مداوم و دسترسي به آخرين منابع علمي با آمادگي كامل در سر كلاس درس حضور پيدا كند.

معلّم عصر دانايي چگونه آموختن را هم بايد بنحو مطلوب بداند. آشنايي با روشهاي نوين و فعال تدريس بايد از اولويتهاي مهّم در آموزشهاي ضمن خدمت معلّمان قرار گيرد. امروزه ديگر روشهاي سنتي ،كهنه و كليشه اي تدريس و آموزش جوابگوي نسلي كه اكثر آنها به آخرين رسانه هاي اطلاعاتي از قبيل اينترنت، ماهواره و … دسترسي دارند ، نمي باشد.معلّم عصر دانايي بايد مجهز به آخرين و جديدترين متدهاي تدريس باشد.

در محور سوم بايد معلّم به اين سؤال دانش آموزكه :چرا بياموزيم؟پاسخ دهد. دانش آموزان قرن حاضر ذهن هاي پرسشگري دارند كه بايد اقناع شوند واينجاست كه معلّم بايد دلايل آموختن هر نكته را براي دانش آموز خود بيان كند.پاسخ به اين سؤال است كه شوق يادگيري را در دانش آموز ايجاد مي كند تا خود بدنبال كسب علم برود.

مهارتهاي مورد نياز معلمان در عصر دانايي :

در يك نگاه اجمالي مي توان به مهارتهاي مورد نيازمعلّمان درعصر دانايي به شرح ذيل اشاره كرد:

1 – داشتن تعهد ، تخصص و وجدان كاري:

يكي از ويژگيهاي مهم در هر شغلي بويژه شغل شريف معلّمي ، وجود تعهد، تخصص و وجدان كاري است. معلّم بايد علاوه بر داشتن تعهد ديني ومذهبي، داراي تخصص لازم در زمينة رشته تحصيلي خود باشد.همچنين داشتن وجدان كاري در نحوة عملكرد معلّمين تاثير فراواني دارد زيرا با توجه به وضعيت فعلي نامطلوب معيشتي معلّمان ، انگيزة مادي به هيچ وجه نمي تواند معلّم را در ايفاي نقش خود بر انگيزاند بلكه فقط اين وجدان كاري همة معلمان زحمتكش و دلسوز است كه آنها را به تلاش در عرصة تعليم و تربيت واداشته است.

2 – آشنايي به فن آوري اطلاعات و علم رايانه:

در قرن بيست ويكم بواقع اگر بگوييم كسي كه علم رايانه نمي داند، بيسواد است سخن گزافي نگفته ايم.در عصر حاضر همة معلّمان مي بايست با علم رايانه و فن آوري اطلاعات روز جامعه آشنايي كامل داشته باشند. هر معلّمي بايد در منزل خود يك رايانة شخصي همراه با امكان ارتباط با شبكة جهاني اينترنت در اختيار داشته باشد تا بتواند به آخرين اطلاعات علمي،پيشرفتها و دستاوردهاي جديد در زمينةنيازهاي شغلي خود دسترسي داشته باشد و بهتر بگوييم از دانش آموزان خود عقب نيفتد.

خوشبختانه در اين مورد، آموزش و پرورش همراه با يك اقدام جهاني ، نسبت به تشكيل دوره هاي آموزشي ICT ، اقدام نموده است كه مي تواند تأمين كننده نيازهاي علمي و تخصصي معلّمان باشد.

3 – مهارت اقدم پژوهي، مطالعه و تحقيق:

يكي ديگر از مهارتهاي مورد نياز معلّم درعصر دانايي ، داشتن مهارت پژوهندگي است. معلّم بايد در كنار وظايف شغلي خود ، فرصتهايي را هم براي مطالعه ، پژوهش و تحقيق در نظر بگيرد.

متأسفانه بدليل وجود مشكلات اقتصادي، توّرم و وجود تبعيض بين حقوق معلّمان با ساير كاركنان دولت ، بسياري از معلّمان به شغل دوم روي آورده و ما شاهد معلّمان دو شغله، سه شغله و … مي باشيم. اكثر معلّمان اوقات فراغت و استراحت خود را به به مشاغل ديگر پرداخته و ديگر فرصت و تواني براي مطالعه ، تحقيق و پژوهش ندارند، كه در اين زمينه لازم است مسؤولين امر و برنامه ريزان امر تعليم و تربيت فكري براي اين معضل نمايند.

4 ـ برخورداري از بهداشت و سلامت جسماني و رواني و نداشتن دغدغه هاي زندگي:

قرن حاضر با پيشرفت صنايع ،تكنولوژي و صنعتي شدن زندگي ، هدية نامباركي را نيز براي بشر بهمراه داشته است.

آلودگي محيط زيست ، آلودگي صوتي، اضطراب، استرس، افسردگي وتنش از جمله دستاوردهاي زندگي صنعتي مي باشد.

معلّم عصر حاضربايد در شرايطي زندگي كند كه از سلامت كامل جسم و روح برخوردار بوده و هيچگونه دغدغه اي در زندگي نداشته باشد.

زماني كه معلّم در سر كلاس درس حاضر مي شود اگر فكر و توجه او به بيرون از كلاس معطوف شده و نگران معيشت خود باشد ، ديگر كارآيي لازم را نخواهد داشت. لذا در زمينة گزينش و انتخاب افراد براي تصدي اين شغل ،بايد دقت لازم صورت پذيرد و از طرف ديگر نيز مسؤولين مملكتي مي بايست نسبت به رفع دغدغه هاي معيشتي معلّمان همت گمارند تا معلّم ما از سلامت كامل جسم و روان براي اداي وظيفه خطير معلّمي برخوردار باشد.

5 ـ آشنايي با تحوّلات جهاني و تلاش در جهت دستيابي به آخرين اطلاعات و اخبار سياسي، اجتماعي،فرهنگي و اقتصادي جهان و ايران:

از جمله ويژگي هاي معلّم در قرن حاضر ، داشتن بينش عميق سياسي و فكري است.معلّم ما در اين قرن بايد با تحوّلات سياسي، اقتصادي و ژئوپوليتيكي جهان آشنايي داشته باشد. امروزه كه كشورهاي ثروتمند و قدرتمند دنيا و در راس آنها آمريكابدنبال جهاني سازي وايجاد نظم نوين جهاني هستندتا بتوانند بر كشورهاي ضعيف و در حال توسعه سلطه پيدا كنند و فرهنگها و تمدن ساير ملل را تضعيف و از بين ببرند ،لذا در اين شرايط معلّم بايد بتواند در اين ميدان جنگ فرهنگي ، نسبت به تربيت سربازاني همّت گمارد كه در آينده ، سكّان دار هدايت و ادارة اين كشور خواهند شد.

اين ميسر نمي شود مگر اينكه معلّم ماخود از يك بينش وسيع سياسي، فرهنگي ، اقتصادي و اجتماعي برخوردار باشد. در اين رابطه حضرت امام (ره) نيز در وصيت نامة سياسي ، الهي خود دو وظيفة مهم ملت ايران را دشمن شناسي و دشمن ستيزي دانسته است.

6 ـ آشنايي با نظريه هاي جديد روانشناسي كودك و نوجوان:

همراه با پيشرفت ساير علوم، علم روانشناسي نيز دچار تحولات عظيمي شده است.معلّم عصر دانايي بدليل اينكه با كودك و نوجوان امروزي سروكار دارد ، مي بايست با جديدترين نظريات روانشناسي كودك و نوجوان آشنا شده و در بكارگيري آنها در جهت تربيت نسل آينده اقدام نمايد.

امروزه ديگر معلّم نبايد به انتقال اطلاعات صرف به مغز دانش آموزان اكتفا نمايد،بلكه آموزش بايد همراه با متدهاي جديد روان شناسي همراه باشد تا كارآمدو مفيد باشد. در نظر گرفتن شرايط روحي ،رواني فراگير در حين آموزش و پرورش ،از اصول مهّم فرآيند يادگيري و ياددهي مي باشد.

7 ـ بكارگيري روشهاي فعال و نوين تدريس:

با توجه به اينكه روش هاي تدريس، در جريان طراحي آموزشي نقش مهّم و بسزايي دارد و پيكرة اصلي تدريس را تشكيل مي دهد ، معلّم عصر دانايي بايد با جديدترين متدها و روشهاي تدريس آشنايي داشته باشد.

ديگر كلاسهاي معلّم محور و روشهاي قديمي تدريس جوابگوي ذهن فعّال وجستجو گر دانش آموزان امروزي نيست، بلكه بايد رويكرد معلّمان ما و سيستم آموزشي به سمت كلاسهاي دانش آموز محور و روشهاي تدريس فعال و پويا باشد.

مدارس ما بايد از حالت كليشه اي خارج شده و به مدارس فعّال و پويا تبديل شود.بدليل وجود اين جوّ در مدارس و خسته كننده بودن كلاسها ، اكثر دانش آموزان از حضور در كلاس نفرت دارند.

بايد در روند فعاليتهاي آموزشي و پرورشي خود دانش آموز را فعال كرد تا يادگيري افزايش يابد. البته در اين زمينه همكاري نزديك و تنگاتنگ اولياء دانش آموزان با مدرسه ضروري و مهم مي باشد.

8- تسلط به زبان انگليسي و يا يكي از زبانهاي زندة دنيا:

در دنياي پيشرفته امروز،جهت دستيابي به اطلاعات روزدنيا از طريق اينترنت،ماهواره،مجلات و روزنامه هاو ساير رسانه ها ، مي بايست معلّمان ما به يكي از زبانهاي زندة دنيا ترجيحا“ زبان انگليسي تسلّط كامل داشته باشند.

جاي تأسف است كه كاركردسيستم آموزش و پرورش ما در بحث آشنايي دانش آموزان به زبان انگليسي در حدي نيست كه حداقل دانش آموزيكه در اين سيستم ديپلم خود را مي گيرد ،بتواند حداقل در حد يك مكالمه،به زبان انگليسي بصورت روان صحبت كتد،در حاليكه در اكثر كشورهاي در حال توسعه و همسايگان ما ، دانش آموزان پس از پايان دورة دبيرستان به راحتي به زبان انگليسي صحبت مي كنند.

البته زمزمه هايي به گوش مي رسد كه قصد دارند آموزش اين زبان را از دورة ابتدايي در نظام آموزشي شروع نمايند كه خود جاي بحث كارشناسي دارد كه در اين مقوله مورد نظر ما نيست.

وزارت آموزش و پرورش اگر بتواندمانند ساير دوره هاي ضمن خدمت ،دوره آموزش كامل زبان انگليسي(مكالمه و ترجمه) را براي معلّمان در دستور كارخود قرار دهد،قدم بزرگي را در آموزش اين مهارت مورد نياز به معلّمان برداشته است.

9- آموزش مستمر در حين خدمت در زمينه رستة شغلي و حرفه اي خود :

همة معلّمان بايد در طول خدمت استخدامي خود،به صورت مستمر و دنباله دار ازآموزشهاي ضمن خدمت در زمينه رستة شغلي خود برخوردار باشندو هر ساله از آخرين پيشرفتها و علوم وفنون روز دنيادر ارتباط با رشته تحصيلي خود آگاهي يابند.

اين آموزشها، دربه روز شدن دانش و معلومات معلّمان كمك شاياني مي كند. البته اجراي اين دوره هاي آموزشي بايد از حالت كليشه اي و تكراري خارج شده و با توجه به نيازسنجيهاي دقيق و در نظر گرفتن اهداف آموزش و پرورش و سرعت پيشرفت علم در دنيا ،به شكل دقيق و منسجم اجرا گردد.

آخرين كلام:

در پايان ودر نتيجه مبحث ، دلسوزانه بايد گفت كه با اين روند فعلي سيستم آموزش و پرورش و نداشتن اولويت براي تصميم گيران كلان كشور، روز به روز جايگاه والاي معلّمي و علم و دانش تضعيف شده و به تعليم و تربيت نسل آينده صدمات جبران ناپذيري وارد مي شود.

اميد است كه ان شاء الله در سال جاری که به فرموده مقام معظم رهبری سال همت مضاعف وکار مضاعف نامگذاری شده است وقرارگرفتن وزیری لایق وپرتوان در راس وزارت آموزش وپرورش ، برنامه ريزان ما براي نظام آموزش و پرورش كشور و جايگاه رفيع معلّمي فكري اساسي نمايند تا ما شاهد رشد و بالندگي آينده سازان كشور عزيزمان ايران بوده و در قرن بيست و يكم داعيه دار پيشرفت و تمدّن اسلامي در سراسر جهان باشيم و زمينه را براي ظهور منجي عالم، حضرت بقيه الله، امام عصر و زمان(عج) آماده نماييم.

به اميد آنروز...

نقش معلم در عصر دانایی

مطالب مشابه :

خوش آمدگویی خدمت همکاران محترم مدیریت آموزش وپرورش شهرستان مبارکه

منابع مسابقه ي علمي ، مهارتي آموزگاران دوره ی ابتدایی

نقش معلم در عصر دانایی

پیام تسلیت

فیلم سازی با windows movie maker

چند نمونه کارنامه ی ماهانه

پایه ی ششم

حدود و محتوای مسابقات قرآنی سال تحصیلی94- 1393 آموزش وپرورش استان مازندران