گسل ترنسقرم

گسل ترنسقرم یا انتقالی ، گسلی است که در طول مرز یک صفحه تکتونیکی امتداد می یابد؛ البته مرزهای صفحات، گسل ترنسفرم نیستند.حرکت مربوط به این صفحات افقی و به شکل های راستگرد و چپگرد است. برخی حرکات عمدی نیز ممکن است و جود داشته باشند، اما بردارهای اصلی در یک گسل ترنسفرم افقی هستند.

بیشتر گسل های ترنسفرم در بستر اقیانوس ، جایی که پشته ها میان اقیانوسی در حال گسترش بستر اقیانوس هستند و یک مرز زیگزاگی را ایجاد می کنند، یافت می شوند. گرچه شناخته شده ترین گسل های ترنسفرم در خشکی دیده شده اند (مانند گسل سن آندریاس).

گسل ترنسفرم یکی از 3 نوع مرز میان صفحات تکتونیکی است . این اصطلاح به وسیله توزو ویلسون در1965 پیشنهاد شد و او این مفهوم را در مورد گسل امتداد لغز عرضی در مسیری که پشته میان اقیانوسی تغییر مسیر می دهند، به کار برد.

حرکت چپ گرد و راستگرد یک صفحه در برابر صفحه دیگر در طول گسل ترنسفرم می تواند موجب تاثیرات لرزه ای بالایی در پوسته لیتوسفری شود. به دلیل اصطکاک ، صفحات نمی توان به سادگی در کنار هم بخزند. بنابراین نیزان تنش در هر دو صفحه افزایش می یابد هنگامی که به میزانی می رسد که از آستانه تحمل سنگها تجاوز می کند ، انرژی پتانسیل متراکم شده خارج می شود. واتنش سنگ ها به میزان تغییر پذیری سنگ ها بستگی دارد. درپوسته زیرین و گوشته سنگ ها شکل پذیر و انرژی اندوخته شده به صورت تغییر شکل و به تدریج تخلیه می شود در حالی که در پوسته بالایی که سنگ های شکننده هستند انرژی ذخیره شده با شکستگی و واتنش ناگهانی در طول گسل آزاد می شود. بنا براین به دلیل آزاد شدن انرژی درطول گسل های ترنسفرم در مرزهای مماسی، زمین لرزه یک پدیده معمول است. پاره ای از گسل های ترنسفرم مشهور شناخته شده در جهان عبارتند از:

1- گسل سن آندیاس در کالیفرنیا که در قاره قرار دارد.

2- گسل بزرک سوماترا در اندونزی

3- گسل بحرالمیت در خاور میانه

4- گسل آلپالین در نیوزلند

5- گسل چمن در پاکستان

6- گسل شمال آناتولی در ترکیه

7- گسل کوین شارلوت در آمریکای شمالی

سیستم گسلی چمن Chaman fault system

منطقه گسلی چمن بخشی از مرز صفحات هند – اوراسیاست که با رشته کوه های سلیمان( در مرز پاکستان) باریکه را به سمت خاور در شمال باختری لبه صفحات قاره ای هند می سازد. منطقه گسلی چمن از یک گسل راندگی در نتیجه کمپلکس برخوردی عربی – اوراسیا یک گسل امتداد لغز در طول مرز ترنسفرم هند – اوراسیا به وجود آمده است.مرز صفحات عربی – اوراسیا ، یک فرورانش ، زیر اقیانوس هند تا جنب منطقه مکران است. سنگ های رسوبی آشفته (توربیدایت ها) که در ابتدا روی بستر دریا ته نشین شده اند، از روی صحفه عربی تراشیده شده و به زیر صحفه اوراسیا رانده شده اند. سپس بر اثر فرورانش بالارانده شده، چین خورده و رشته کوه های مکران را در طول مرز برخوردی صفحات شکل داده اند. با حرکت صفحه هند به سمت شمال چین های پایانه خاوری مکران (روی صحفه اوراسیا) در طول منطقه گسلی چمن به سمت شمال کشیده شده اند.

در تصویر ساختمان های مربوط به اتصال صفحات عربی ،اوراسیا و هند دیده می شود که در طول اقیانوس هند و در شمال تا یران ، پاکستان و افغانستان ادامه دارند. کوه های مکران( M ) از برخورد صحفه عربی و اوراسیا نتیجه شده اند که مرز این صفحات در زیر دریا قرار دارد.منطقه گسلی چمن (C) و کوه های چین خورده سلیمان (S) از برخورد صفحات هند و اوراسیا ایجاد شده اند. دشت هلمند (h) مرکز بالایی این ساختمان را اشغال کرده است. 3 آتشفشان (v) نیز در زون مکران در یک خط قرار گرفته اند که بر اثر فرورانش صحفه عربی به زیر مکران ایجاد شده اند.

سیستم گسلی چمن یک جدایش ترنسفرم قاره ای در صفحات هند و آسیاست. از اتصال سه گانه عربی – آسیایی– هند در ساحل مکران به سمت شمال ، باروند شمال خاوری تا افغانستان قبل از برخورد با قوس هیمالیا در شمال باختری ایالت سرحدات پاکستان ادامه می یابد. بررسی های زمین شناختی این سیستم ، یک لغزش چپگرد را با نرخ 9/1 تا 5/3 سانتی متر درسال در بیش از 25 میلیون سال گذشته به دست می دهد. در تصاویر ماهواره ای نیز یک بخش 110 کیلومتری از سیستم گسلی چمن در شمال کوتیه لغزش بدون لرزه ( خزش) دارد.این تصاویر نرخ خزش را در طول 110 کیلومتر از گسل چمن درحدود 8 میلی تر بر سال تخمین زده اند. همچنین حداقل 200 کیلو متر جابه جایی چپگرد در طول گسل چمن دیده می شود. اما کل جابه جایی و نرخ آن در طول زون ترنسرم در پاسخ به نرخ های همگرایی در صفخات باختری و خاوری آن تغییر می کند.

گسل بحرالمیت

سیستم گسلی بحر المیت که گاهی کافت بحر المیت نیز نامیده می شود، گسلی است گه از دریای سرخ شروع شده و در طول رودخانه اردن در خاورمیانه به طول 900 کیلومتر کشیده شده و تا جنوب ترکیه امتداد دارد. در واقع مرز 2 صحفه تکتونیکی آفریقا در باختر و صحفه عربی در خاور است.این گسل یک گسل ترنسفرم چپگرد است که به حرکات نسبی میان 2 صحفه اشاره می کند و هر دو صحفه در جهت شمال خاوری حرکت می کنند اما حرکت صحفه عربی سریعتر است و در نتیجه حرکات چپگرد را در طول گسل ایجاد می کند. بخش انبساطی نیز در گسل مشاهده می شود که موجب فرو نشست بحرالمیت شده است. مدل تکتونیک صحفه ای امروز نرخ حرکت نسبی میان صحفات آفریقا و عربی را در حدود 5 تا 10 میلی متر در سال به دست آورده که با مطالعات صحرایی در جنوب گسل مطابق است. تا کنون تعداد محدودی زمین لرزه در شمال این گسل ثبت شده که نشانه غیر فعال بودن شمال گسل است ، اما مطالعات صحرایی و زمین لرزه های تاریخی نشان می دهند که بخش شمالی این گسل فعال است. با وجود رویدادها در این بخش، یکی از بهترین شواهد رویداد زمین لرزه سال 1795 با بزرگی 4/7 در دره بقا در لبنان است که حدود 100 کیلومتر گسیختگی سطحی داشت. جنوب گسل نیز نشان دهنده حدود 45 کیلومتر جابه جایی در 5 میلیون سال گذشته است.

تصاویر ازگسل بحر المیت

گسل ترنسقرم

مطالب مشابه :

گربه های اصیل ایرانی

فلسفه ی سیستم گلستان

چیکار باید کرد؟؟؟؟؟!!!!!!!

گسل ترنسقرم

بازی کامپیوتری جوانان افغانستانی جهانی شد

تالک