عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی و شغل

عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی و شغل امروزه بنا به دلایل مختلفی کمتر از گذشته این اتفاق می‌افتد و اغلب جوانان در شرایطی قرار می‌گیرند که ناچار به انتخاب شرایط شغلی هستند. البته این امر و خود شرایط شغلی و دلبخواهی بودن آنرا نشان نمی‌دهد. چرا که در موارد زیادی عواملی خاص یک موقعیت شغلی را بر فرد تحمیل می‌کند. با این حال پایه‌های انتخاب شغل و مراحل لازم برای رسیدن به شغل مورد نظر اغلب در سنین پائین‌تر گذاشته می‌شود. افراد با در نظر داشتن عوامل موثر در پایه‌ریزی این مراحل و عوامل دیگر مسیر شغلی خود را هدایت می‌کنند.

استعداد عاملی موثر در انتخاب شغل
استعداد ، عامل مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت افراد در مشاغل و رشته‌های انتخابی‌شان است. بدون داشتن استعداد لازم در یک زمینه یا پیشرفتی حاصل نخواهد شد یا روند آن بسیار کند خواهد بود. بر این اساس آگاهی از میزان و نوع استعداد افراد ، کمک شایان توجهی به آنها خواهد کرد تا پیش‌بینی خوبی از آینده انتخاب خود داشته باشند.

امروزه برای این منظور آزمون‌های استعداد سنجی وجود دارد که می‌توانند به فرد کمک کنند استعدادهای واقعی خود را شناسایی کنند. برخی اوقات دیده می‌شود که استعداد افراد و شناخت‌های آنها در مورد استعدادهای خود تحت تاثیر احساسات و علائق آنها قرار می‌گیرد. فرد که به زمینه موسیقی علاقمندی شدیدی دارد ممکن است این علاقه را به حساب استعداد خود در زمینه موسیقی قلمداد کند. شناخت استعدادها از ملزومات اساسی انتخاب شغل است.

بررسی علائق به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل
علاقه و تمایل انسان در بسیاری از امور زندگی انسان سایه‌گستر است. افراد دوست ندارند به کارها و اموری بپردازند که علاقه و گرایشی به آنها ندارند، چه در مورد کارهای روزمره و چه در مورد شغل و سایر فعالیت‌ها. در واقع علاقه و گرایش در انسان فعال کننده سیستم انگیزش فرد به شمار می‌رود.

انسان بدون علاقه به یک زمینه انگیزشی برای انجام فعالیت و در آن زمینه نخواهد داشت. ممکن است برخی افراد تصور کنند زمانی که شروع به فعالیت کردند کم‌کم احساس علاقه و تمایل نیز در آنها به وجود خواهد آمد اما در واقع چنین مساله ابدا قابل پیش‌بینی است. فقدان علاقه اولیه ممکن است افزایش نارضایتی از فعالیت مورد نظر و ناراحتی‌های جانبی آن را موجب شود.

فرصت‌های شغلی به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل
در برخی جوامع و از جمله در جامعه ما تمامی رشته‌های شغلی از فرصت‌های برابری برخوردار نیستند و در عین حال که بطور کلی فرصت شغلی برای کلیه مشاغل پائین است. اما تفاوت‌هایی بین مشاغل مختلف از این لحاظ وجود دارد. آشنایی با فرصت‌های شغلی شغل انتخابی ، عامل مهمی است که باید مدنظر قرار گیرد. کسی که در زمینه خاصی مهارت می‌بیند و پایه‌ها و مراحل رسیدن به آن شغل را طرح‌ریزی و طی می‌کند، می‌بایست مساله فرصت‌های شغلی را نیز در نظر بگیرید تا از اتلاف وقت و نیروی خود جلوگیری کند.

عوامل اقتصادی به عنوان عامل موثر در انتخاب شغل
میزان بازده و کارآیی یک شغل حائز اهمیت فراوانی است و در واقع هدف عمده انتخاب شغل دستیابی به درآمد حاصل از آن است. بالا بردن بازده و کارآیی اقتصادی برخی مشاغل توجه افراد را به خود جلب می‌کند و موجب گرایش افراد به آن زمینه‌ها می‌گردد.

جایگاه اجتماعی به عنوان عامل مور در انتخاب شغل
تقریبا تمام افراد تمایل دارند شغلی داشته باشند که از جایگاه اجتماعی خوبی برخوردار باشند. هر چند در عمل بنا به تاثیر عوامل متعدد دیگر ممکن است این تمایل به واقعیت نرسد. اما افرادی که این مساله الویت بیشتری برای آنها دارد منتظر چنین موقهیت‌هایی بوده و با توجه به شرایط فردی خود تلاش می‌کنند چنین شرایطی را برای خود مهیا کنند.

توجه و تاکید زیاد به آن عامل ، گاه مشکل بیکاری را برای افراد افزایش می‌دهد. هر چند وقت یکبار رشته‌ها و مشاغلی در جایگاه اجتماعی بالاتری قرار می‌گیرند و موجب جاری شدن خیلی زیادی از افراد به سمت این رشته و مشاغل می‌گردند.

روش هايي براي انتخاب رشته

براي انتخاب رشته تحصيلي و رشته شغلي مناسب , هركس بايد علاقه , مهارت , انگيزه و ارزشهاي شخصي خود را كشف كند .يك روش اين است كه مختصري از عملكرد و فعاليت روزانه خود در مدرسه و خانه و همچنين سرگرمي و ورزش مورد علاقه خود را يادداشت كنيم .روش ديگر براي كشف استعداد ها, ارزشيابي در جريان يك مشاوره است . به طوري كه در جريان مشاوره , جنبه هاي بسيار زيادي از شخصيت و امكانات ما مطالعه مي شود . مهم ترين اقدامات در جريان مشاوره تحصيلي , پيدا كردن و شفاف نمودن توانمندي هاي فردي و شخصي است .

مشاوره از طريق مطالعه ي تاريخچه ي زندگي , بررسي نمرات دوره ابتدايي, راهنمايي , دوره متوسطه , مركز پيش دانشگاهي و مصاحبه با فرد تلاش مي كند كه توانمندي هاي فرد را بشناسد و ما را به سوي مسيري كه بيشترين احتمال موفقيت را دارد , راهنمايي كند .

در اين جريان , نظرات دقيق و صحيح والدين نيز بيشترين كمك را در كشف استعدادها ي طبيعي ما مي كند.

روشن شدن زمينه ها و موضوعات موردعلاقه نيز مرحله ديگري براي انتخاب رشته تحصيلي و شغلي مناسب ماست . نوع شخصيت و ماهييت عواطف ما هم بايد با رشته ي تحصيلي و شغل آينده متناسب و منطبق باشد . رسيدن به دوره تحول انتزاعي و يا نرسيدن به اين مرحله از رشد ذهني ورواني در انتخاب رشته و احتمال موفقيت و يا عدم موفقيت موثر است . به هر حال براي انتخاب رشته ي تحصيلي مناسب بايد مجموعه اي از عواملي را كه ذكر كرديم در نظر گرفت و نبايستي تنها يك عامل را محور انتخاب و تصميم گيري مهم براي زندگي آينده خود قرار داد .

مسئوليت والدين

موضوع ديگر نقش والدين در انتخاب رشته ي تحصيلي و شغلي است . چنانچه والدين در اين راه نقش تشويق كننده و حمايتگر را داشته باشند احتمال موفقيت جوانان بيشتر مي شود . بارها پيش آمده است كه متاسفانه خانواده ها نقش سازنده اي در انتخاب هاي جوانان نداشته اند . از والدين انتظار مي رود كه شناخت و كشف علايق , نگرش ها و استعدادهاي جوانان را كه جزء وظايف مهم است , جدي بگيرند .

و اما انتخاب رشته

و اما انتخاب رشته , اگر منظور از انتخاب رشته پر كردن يك فرم با مداد مشكي نرم و پر رنگ است كه با كمك دستور العمل دفترچه راهنماي انتخاب رشته صورت مي گيرد . البته اين كار خيلي اهمييت ندارد و چنانچه وقت اين كار را هم نداشته باشيم هيچ اشكالي ندارد كه آن را به برادر و يا خواهر كوچكتر خود محول كنيم . با نگاهي به دوستان و آشنايان خود كه در كنكور شركت كرده اند مي توانيد حدس بزنيد كه كداميك از آنها به طور واقعي به دنبال انتخاب رشته هستند و چه كساني خود رابه دست رشته ها مي سپارند . شما انتخاب رشته مي كنيد يا رشته ها شما را انتخاب مي كنند . برخي از داوطلبين تنها هدف آنان قبولي است به هر قيمت كه باشد . در انتخاب رشته تحصيلي دقت بيشتر بايد داشت . سعي كنيد با اين همه زحمتي كه براي آمادگي در كنكور متحمل شده ايد با يك انتخاب رشته مناسب و آگاهانه كار خود را به ثمر برسانيد . اگر موفقيت را صد در صد در نظر بگيريد پنجاه درصد آن آمادگي براي كنكور و پنجاه درصد آن انتخاب رشته تحصيلي است .

همان قدر كه به قبولي فكر مي كنيد به بعد از قبولي هم فكر كنيد . سالانه هزاران نفر دانشجوي سال اول و دوم تقاضاي تغيير رشته , انتقال و حتي انصراف از تحصيل مي دهند . آنان كساني هستند كه فقط به قبولي فكر كرده اندو حالا از انتخاب خود راضي نيستند و تقاضاي آنان نيز پذيرفته نمي شود . در انتخاب شهر ها تا حد امكان اول شهر خودتان را انتخاب كنيد بعد شهر هايي كه امكان راحت تري براي اسكان شما وجود دارد

ملاک های انتخاب رشته تحصیلی

همانطور كه می‌دانیم انتخاب رشته بر تمامی ابعاد مادی ومعنوی زندگی افراد، تاثیر می‌گذارد بنابراین لازمست كه این انتخاب با دقت و با معقولانه‌ترین وجه صورت پذیرد، چرا كه انتخاب نابجا می‌تواند بر آینده تحصیلی و حرفه‌ای فرد اثر گذار باشد.

خود سنجی ازعلائق مبتنی بر نوع شخصیت و همخوانی تحصیلات با تیپ شخصیتی افراد باعث رضایت و موفقیت افراد می‌شود بنابراین، یكی از گام‌هایی كه یك فرد بعنوان گام اول باید در ارتباط با شناخت ویژگی‌های فردی خود طی كند، خود سنجی از علائق مبتنی بر نوع شخصیت است.

در واقع در این مرحله، فرد باید به این سوال پاسخ دهد؛ كه به تحصیل در چه رشته‌ای علاقه مند است؟چه نوع از مشاغل یا حرفه‌ها وی را جذب می‌كند؟ آیا به رشته‌ای كه تحصیل در آن منجر به شغلی كه متضمن معاشرت با دیگران باشد، علاقمند است و یا كارهای از پیش تعیین شده و روزمره را دوست‌ دارد؟

توجه به علائق، بویژه در نوجوانی و به ویژه در انتخاب رشته تحصیلی، بسیار مهم و تعیین كننده است. برخی از روانشناسان، معتقدند كه هر فرد با توجه به تفاوت‌های فردی در علائق و رجحان‌هایش، با نوع خاصی از رشته‌های دانشگاهی و به تبع آن مشاغل، سازگار است. بنابراین،‌ افراد با تحصیل در رشته‌ای كه با تیپ شخصیتی و علائق آنها همخوانی داشته باشد، راضی و موفق خواهند بود.

گفتنی است، حداقل ۶ تیپ شخصیتی واقع گرا، جستجوگرا، هنری، اجتماعی، متهور و قراردادی را از دیدگاه روان شناسی و مطابق با علائق فرد می‌توان برشمرد.

گام دوم؛ بررسی مهارت‌ها است فرد باید علاوه بر ماهیت رشته های تحصیلی به میزان مهارت‌های ارتباطی و فنی خود توجه كند. مهارت‌ها به عنوان كارآیی، سهولت یا زبردستی است كه از طریق تمرین و تجربه توسعه داده می‌شود. در این مرحله فرد باید فعالیت‌هایی را كه در آن مهارت خوبی دارد، مثل نوشتن، خوب صحبت كردن و از این قبیل را بداند. در واقع مهمترین مهارت‌ها عبارتند از اولیه، فنی و ارتباطی.

مهارت‌های اولیه شامل مهارت‌های نوشتن،‌ محاسبه كردن، خواندن، گوش دادن، صحبت كردن و از این قبیل می‌باشد. مسلما توفیق در هر رشته‌ای نیازمند یك یا چند مهارت اولیه است، به عنوان مثال، داوطلب رشته علوم ارتباطات، در صورتی كه به روزنامه نگاری علاقه مند باشد، باید حداقل دارای مهارت‌ خوبی در نوشتن باشد، یا فردی كه قصد دارد رشته مشاوره یا روان شناسی را بخواند، ‌باید حداقل شنونده خوبی باشد.

مهارت‌های ارتباطی، شامل مهارت‌های اجتماعی، ‌كارگروهی، مذاكره و رهبری و ارتباطات انسانی است.

مهارت‌های فنی، مهارت‌هایی را در بر می‌گیرند كه اجزای اصلی آن، كنجكاوی، دقت نظر، ابتكار، آموزش، رفع مشكل و حل مساله است. این مهارتها بیشترین ارتباط را با مهارت‌های تولیدی و كمترین اشتراك را با مهارت‌های اداری، مالی و روابط عمومی دارند.

فرد هنگام انتخاب رشته تحصیلی باید از یك سو، به ماهیت رشته‌های تحصیلی توجه كند و از سوی دیگر،‌ میزان مهارت‌های اولیه، ارتباطی و فنی خود را ارزیابی كند.

گام سوم؛ شناسایی اهداف و ارزش‌های فردی است. مدرك تحصیلی بخش مهمی از موقعیت اجتماعی آینده نزدیك و دور فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در انتخاب رشته شناسایی اهداف و ارزش‌های فردی به عنوان آن چیزی است كه مبنای اصول و معیار رفتاری فرد می‌باشد و شامل كمك به جامعه، كسب شغل، كسب درآمد، كاركردن مستقل یا با گروه است. از ارزش‌های تاثیرگذار در انتخاب رشته می توان به كسب موقعیت اجتماعی، كسب شغل و درآمد مناسب، استقلال در زندگی و كمك به دیگران را برشمرد.

مدرك تحصیلی و شغل متناظر با آن، بخش مهمی از موقعیت‌های اجتماعی آینده نزدیك و دور فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. موقعیت اجتماعی مناسب، می‌تواند رضایت خاطر و در نتیجه سلامت روحی و روانی را تامین كند و در حقیقت اگر هدف از ادامه تحصیل، كمك به دیگران است، باید رشته‌ای را انتخاب كند كه ویژگی‌ آن، یاری رسانی یا كمك به دیگران می‌باشد؛ مثل مشاور، پزشك، مددكار اجتماعی یا پرستار.

انتخاب رشته، بایدها و نبایدها

همانطوركه می‌دانید انتخاب های ما نقش زیادی را در زندگی ایفا میكنند و به طور معمول مهمترین انتخاب ها در سنینی صورت می گیرد كه ما تجربه كمی داریم . بنابراین شادی و رضایت آینده تا حد زیادی بستگی به انتخاب صحیح رشته تحصیلی و حرفه ای دارد .

گاهی اوقات با ورود به رشته دلخواه برگ زرینی از زندگی یك شخص ورق می خورد و گاهی عدم علاقه و عشق به رشته تحصیلی نقطه تاریكی برای استعدادها و علاقه های فرد می باشد . كه در مقاطع مختلف زندگی فرد سایه می افكند . یاد آوری این حادثه تلخ همواره فرد را به تفكر وا می دارد كه اگر در رشته ای دیگر تحصیل می كرد ، موقعیت های پیشرفت و جهش را بهتر می توانست درك كند و دریابد.
آنچه که توسط سازمان سنجش به داوطلبان کنکور سراسری توصیه می شود این است که داوطلبان می بایست کد رشته های انتخابی خود را به ترتیب علاقه مندی در فرم انتخاب رشته درج نماید. مطلب مهمی که در این توصیه کوتاه به چشم می خورد، پر نمودن فرم انتخاب رشته به ترتیب علاقه مندی است. اصولاً علاقه به معنی ترجیح میان اشیاء مختلف هنگام تصمیم گیری است. به عبارتی دیگر علاقه نوعی انگیزه بالفعل است. علاقه و رغبت یاد گرفتنی هستند و بر اثر تعامل با محیط خارج حاصل می شوند. علاقه زمانی بوجود می آید که انسان چیزی را دوست بدارد، آن را مورد توجه قرار دهد، درباره آن بیاندیشد و از آن لذت ببرد.

نتایج تحقیقات مختلف نشان می دهد که هر چه سن فرد بالاتر می رود، رغبت، هوش و استعداد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد بطوری که اگر فردی انگیزه کاذبی در انتخاب رشته داشته باشد علایق وی نیز بطور کاذب تغییر خواهد یافت. بعنوان مثال فردی ممکن است در اثر القاء دیگران نسبت به یک رشته خاص بصورت کاذب علاقه مند شود و آن را بعنوان ادامه تحصیل انتخاب کند ولی پس از فارغ التحصیلی متوجه شود که آن رشته با روحیات او منطبق نبوده است. متأسفانه در میان جامعه ما در اثر باورهای غلط بعضی از افراد، علاقه مندی کاذبی نسبت به رشته هایی همانند علوم پزشکی، مهندسی، حقوق و … وجود دارد.
بر اساس شواهد موجود در مراکز مشاوره یکی از بهترین مسایلی که برای دانشجویان مشکلات روحی مختلف ایجاد می کند نداشتن علاقه به رشته تحصیلی که عمدتاً به عدم آشنایی آنها در زمان انتخاب رشته برمی گردد. اگر رشته تحصیلی بر علایق و رغبت های واقعی فرد منطبق نباشد، دانشگاه علاوه بر اینکه نمی تواند موجب القاء فکری و شخصیتی در او شود بلکه باعث خستگی روحی و جسمی در او می گردد. میل و علاقه در هر کار سبب می شود شخص با انرژی بیشتری فعالیت کند. بسیاری از دانشجویان به خاطر آنکه به رشته تحصیلی خود علاقه نداشته‌اند، ترک تحصیل کرده‌اند و تعدادی دیگر نیز نتوانسته‌اند در رشته خود موفق باشند.

عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی و شغل

مطالب مشابه :

هوش و استعداد تحصیلی

دانلود رایگان سوالات استعداد تحصیلی آزمون دکتری 92

تست هوش و استعداد سنجی(زیر نظر:جعفر صابری)

تست هوش و استعداد سنجی(زیر نظر:جعفر صابری)

عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی و شغل

عوامل موثر در انتخاب رشته تحصیلی وشغلی

انتخاب رشته دانش آموزان متوسطه بر اساس «نمره،علایق و تست هوش»...

دانلود نمونه سؤالات كتاب هوش و استعداد تحصيلي

نظر سنجی برای انتخاب رشته تحصیلی

مجموعه سوالات استعداد تحصیلی دکتری- گروه کشاورزی و منابع طبیعی سال 90