مراسم خواستگاری و جشن عروسی در مغان

مراسم خواستگاری و جشن عروسی در منطقه مغان به مانند دیگر مناطق ایران به گونه ای خاص برگزار می شود. در قدیم الایام، پسر، دختر را بر سرچشمه آب مورد استفاده عشایر و روستاییان دیده و می پسندید و یا دختر و پسر را والدین و سرپرستان آنان در دوران کودکی برای هم نشان می کردند. ملاکهای انتخاب، اغلب قومی و طایفه ای بوده و طرف انتخاب کننده پدر داماد می بود. از ملاکهای انتخاب به زیبایی و وجاهت دختر، طبقه و موقعیت اجتماعی طرفین، مذهبی و تدین خانواده ها، شرایط داماد به لحاظ قدرت جسمانی، قدرت عقلانی و ... می توان اشاره داشت. نوعی دیگر از ازدواجها، ازدواجهای جبری بوده که نمونه بارز این گونه وصلتها، ازدواج طرفین به خاطر رفع اختلافات قبیله ای و طایفه ای بوده است. معمولاً در خواستگاریها از ریش سفیدان قبیله یا طایفه دعوت می شده تا به خانه دختر رفته و از او خواستگاری نماید. پدر دختر از طرف مقابل خود چند روزی فرصت می خواست تا با نظرخواهی از خود دختر و اعضای خانواده جواب نهایی را گرفته تا به خانواده پسر منعکس نماید.در صورت مثبت بودن پاسخ خانواده دختر، مقدمات جشن عروسی فراهم می شد. در این مرحله، نخستین کار، نشان کردن دختر بود که با یک انگشتری و چند قلم لباس در روز تعیین شده دختر را نشان می کردند. مراسم شیرینی خوران مرحله دوم پس از دریافت جواب مثبت بود. در طی این برنامه مراسم شاد اجرا می شد. عقدخوانی پس از مراسم شیرینی خوران با دعوت از یک فرد روحانی و یا فرد آگاه به مسایل شرعی صورت می پذیرفت. کابین یا مهریه عروس معمولاً، قرآن، پول و احشام بوده است. مقدار و میزان مهریه معمولاً پس از بررسیهای لازم در مورد امکانات و شرایط مالی داماد تعیین می شد. مهریه شامل چهار یا پنج رأس گاو یا گله ای گوسفند، مقداری برنج، میوه، کشمش، لباس، قند و شیرینی و ... بوده که توسط شتر و یا اسبهای تزیین شده به خانه عروس برده می شد. پس از آن مراسم قندشکنی در خانه عروس برپا می شد و وکیل عروس مبلغی را به عنوان شادباش و تهنیت دریافت می کرد. خانواده عروس با استفاده از مقدار مبلغی که با عنوان شیربها (باشدیق) از خانواده داماد گرفته اند نسبت به تهیه جهیزیه اقدام می نمایند. در این گونه موارد زنان طایفه عروس دور هم جمع شده، با شادی و پایکوبی به فراهم کردن جهیزیه عروس می پردازند. شال متقال، مخملهای اصل، قراووس، زر، بادم و قلماشال از لباسهای گرانبهایی است که برای عروس خریداری می شود. نوع پوشش عروس از میان لباسهای ذکر شده و بنا بر سلیقه داماد و مد محلی انتخاب می شود. این مسأله در مورد داماد هم صدق می کرد. موهود، زره دار، شیود، قنبرکت از لباسهای معروف مردانه است و داماد در جشن عروسی یکی از این البسه را به تن می کرد. در آخرین شبی که عروس فردای آن به خانه بخت می رود، اقوام و طایفه و اهالی ده برای صرف شام دعوت می شوند. بعد از شام، مراسم حنابندان انجام می شود. پیش از صرف شام، آشپز از برداشتن در دیگ غذا امتناع می کرد. در این هنگام یک نفر از طرف خانواده داماد به عنوان قدردانی از زحمت و همچنین شادباش به آشپز مبلغی پول یا خلعت می داد. یکی از رسوم منطقه مغان در شب عروسی، فرستادن شام و غذای پخته شده برای داماد است که توسط چند نفر فرستاده می شود. مراسم حنابندان بعد از صرف شام در منزل عروس برپا می شود. در این مراسم چند نفر از نزدیکان و دوستان عروس ـ که اغلب دختر هستند و آرایش عروس را به عهده دارند ـ حنا را در ظرفی کوچک قرار داده، نخست به دست عروس می مالند و سپس به عروس می دهند تا جلوی میهمانان بگیرد. حضار با انگشت سبابه مقداری حنا برداشته، در دستهای خود می مالند و با تبریک گفتن عروسی، مقداری پول یا خلعت به عنوان شادباش به عروس می دهند. در ضمن مقداری حنا هم به منزل داماد فرستاده می شود. از جمله مواردی که بعد از حنابندان در منزل عروس برپا می شود، شادی و جشن دختران و پسران جوان فامیل می باشد. معمولاً چنین جشنهایی تا سحر ادامه دارد. فردای همان شب، داماد برای بردن زوج خویش با همراه خود فاصله روستا یا خانه خود تا خانه عروس را با اجرای بازیها و مسابقات اسب دوانی، طی می نماید. عروس نیز توسط دختران مشاط به منظور سفر به زندگی جدید خود آماده می شود. با رسیدن داماد به منزل عروس مسابقات و بازیهای محلی بار دیگر در مقابل زوجین اجرا می گردد. جهیزیه عروس برای حمل، بار شتران و اسبها می شود و دعای خیر توسط ریش سفیدان خانواده عروس خوانده می شود که این دعا نخستین دعای خیر آغاز زندگی آنان بوده و در زمانهای گذشته در میان عشایر و روستاییان از حرمت بسیار زیادی برخوردار بوده است. پس از دعای خیر، عروس را بر اسب تزیین شده سوار کرده، یک نفر به عنوان جلودار، افسار و دهنه اسب را با خود می کشد. یک نفر زن شوهردار آگاه به مسایل شرعی و زناشویی به عنوان همراه (نیگه) با عروس راهی می شود. پرتاب سه عدد سیب و قند به نماد زیبایی و شیرینی زندگی توسط داماد، اجرا می شود. با این توصیف که داماد به طور اعم سیبهای سرخ را یکی پس از دیگری به طرف عروس پرتاب می کند. از زیباییهای چنین جشنهایی استفاده از اشعار و مقامهای محلی است که جذابیت جشن را دوچندان می کرده است. بعد از ظهر روز عروسی (شب زفاف) معمولاً کفشها یا خود داماد را می دزدیدند و پس از مدتی در مقابل اخذ وجه و خلعت، او را آزاد می کردند. پس از تحویل داماد، دو نفر به عنوان ساق دوش و سل دوش داماد و یک نفر به عنوان نیگه با همراه عروس، عروس و داماد را برای شب زفاف آماده می کنند. سه روز بعد، زنان اقوام عروس به همراه یک نفر مرد برای شرکت در مراسم تخته بند (دواق آتدی) با سوغات و هدایای خود به خانه نوعروسان می روند. بعد از گذشت یک ماه از جشن عروسی، خانواده عروس، زوجین را به منظور صرف شام و چند روز میهمانی به خانه خود دعوت می کنند و برای عروس گاو و گوسفند و برای داماد لباس نو هدیه می دهند. این رسم در منطقه مغان ایاق اشدی نامیده می شود.
منبع:پیام زن :: مرداد 1380‌، شماره 113

مراسم خواستگاری و جشن عروسی در مغان

مطالب مشابه :

جالبترین رسم عروسی که در هیچ جای ایران نیست ( کرخنگان )

مراسم ازدواج در سیمکان

نكاح(عروسي) در لارستان

مراسم خواستگاری ونامزدی وعروسی

مراسم خواستگاری و جشن عروسی در مغان

عید و رسم و رسومات شیرازی

آداب و رسوم عروسی ترکان