کاخ سلیمانیه کرج - سمیرا سعادت یکتا

دامنه های جنوبی البرز است و به صورت کوهپايه ای و جنوب آن تقريبا به صورت هموار و دشتی

است . جنس خاک آن آبرفتی و زمينهای از نظر کشاورزی بسيار حاصلخيز است و رود کرج آنها را

مشروب ميسازد.آب رودخانه ی کرج بسيار زلال و سبک است و به عنوان يکی از بهترين آب های

آشاميدنی شناخته شده است .

اين دانشكده با ۸۸۴۸۸ متر مربع ساختمان،يكی از قديمی‌ترین دانشكده‌های تابع دانشگاه تهران است كه در سال ۱۳۰۱در شهر كرج به نام آموزشگاه عالی فلاحت تأسيس شد و تا سال ۱۳۲۴ زير نظر وزارت كشاورزی اداره می‌شده است .

دوره‌های دانشکده از سال ۱۳۳۴ چهار ساله شد و كلاس‌های مهندسی زراعی ، ماشين آلات ، جنگل و دفـع آفات دايـر گـرديد . بسياری از مراكـز علمی مرتبط با علـوم كشاورزی به جهت وجود دانشكده كشاورزی وشرايط اقليمی آن تأسيس ومورد بهره‌برداری قرار گرفت.اكنون اين دانشكده بعنوان بزرگترین دانشكده كشاورزی كشور درقالب گروه‌های متعدد آموزشی و پژوهشی مشغول به فعاليت می‌باشد .

در گوشه ی دنجی از دانشکده ی کشاورزی کرج، بنایی مشهور به کاخ سلیمانیه در میان حصار

-های توری به چشم می خورد.

پادشاهان قاجار حدود 143 سال بر ایران فرمانـروایی کردند و در این دوران بناهایی با نام های پر

طمطـراق نظیـر عمارت گلشن، ساختمان کلاه فرنگی، باغشاه اول، عمارت در قرمز، باغ انگوری،

فراش آبادو باغ فردوس در کنار کاخ سلیمانیه کرج ایجاد شد که اکنون از کاخ سلیمانیه تنها بنایی

در حال ویرانی باقی است.

این کاخ در سال 1227 ه.ق. (قرن 19 میلادی) به دستور فتحعلی شاه، به مناسبت پسر سی و

چهـارم وی به نـام سلیمـان میـرزا ساختـه شده بـود. در سال 1277 ه.ق. فتحعلـی شاه دستـور

تکمیل و گسترش مجموعه را داده است؛ که با این حساب در این سال بنای اصلی به بنای اولیه

الحاق شده و درسال 1288 ه.ق.با تکمیل تزئینات داخلی اعم ازگچ بری هابه پایان رسیده است.

ساخت این بنا توسط صـدر اصفهانی (حاج محمـدحسیـن خان نظام الدولـه اصفهانـی) که پدر زن

سلیمان میرزا بود انجام گرفته است.

این کاخ درشرق شهرستان کرج و در غرب محوطه ی دانشکده ی کشاورزی کنونی ساخته شده

بود. از این کاخ به عنوان قصر ییلاقی در تابستان ها و برای تفریح پادشاه استفاده می شد.

این بنا در کنار رودخانه و در کنار شکارگاه زیبای کرج ساخته شده بود.

در سال 1237-1234 کوپتـر در جریان سفـر خـود از تبـریز به تهـران در این منطقـه اقامـت کوتاهی

داشت. او نقل می کند جزء ملتزمین رکاب عباس میرزا بود و شاهزاده با پذیرایی ملاطفت آمیز در

یکی از عمارت های مجلل خود، او را مفتخر نموده است.

در دوران قاجار معمولا̋ برج هایی در کنار کاخ های ییلاقی ساخته می شد تا زنان حرم از بالای آن

بتوانند محوطه ی کاخ و شکارگاه را تماشا کنند.

ساختمان کاخ، بنایی مستطیل شکل است که برروی ستون های آجری ساخته شده و از سطح

زمین دو متر و پنجاه سانتی متـر ارتفاع دارد. این کاخ جـزو نخستین بناهایی است که در ایـران بر

روی پایه(پیلوت)ساخته شده است.ورودی این کاخ پله های لاجوردی رنگی هستند،که دو سری

از آن پله ها در ضلع شمالی و دوسری در ضلع جنوبی است. پله های اول آجری و هشت پله ی

دیگر لاجوردی رنگ هستند. فاصله ی پله ها تقریبا̋ 22 سانتی متر است.

دورتا دور این کاخ حیاط مستطیل شکلی است که کاخ در وسط آن قرار گرفته است.در حال حاضر

کف این بنا سنگ فرش شده است که اطـراف آن با درخت و فضـای سبز پر شده است و روبـروی

در ورودی که در ضلـع شمالی است، اتاقکی برای قـرار دادن لوازم مرمت ساختمان ساخته شده

است.

در شـرق این ساختمان (کاخ)، برجی در پنج طبقـه ساخته شده بـود که اکنـون تنهـا ویرانـه های

طبقه ی هم کف باقی مانده است.

سقف این بنا به شکل شیروانی است که زیر آن به طور کامـل از چوب استفاده شده است. روی

دیوار جنوبی ساختمان که فضای پشتی ساختمان است از دو ناودان بطول حدودا̋ هفتاد سانتی-

متر استفاده شده است.

دورتادور سقف اتاق گچ بری شده و وسط آن با چوب هایی به شکل هشت ضلعی است که بین

آن ها لوزی و مربع های کوچک به کار برده شده و رنگ قهوه ای دارد، در دست تعمیر است.

در حال حاضردر این فضا برای مرمت سقف،گچ بری دیوار و نقاشی ها داربست نصب شده است

و از روپوش ها و لباس کارهایی که روی جالباسی در گوشه ی این تالار است می توان فهمیدکه

اکثر مرمت کنندگان خانم هستند.

پیشینه ی تاریخی

در باره نام کرج و وجه تسميه آن روايات مختلفی وجود دارد . بهترين نظـر طبق مستندات تاريخی

که از گـويش و زبان محلـی بر مي آيد. کـرج به زبان تاتی از لغت کاوک يا کاواک مأخوذ است و به

معنی ميان تهی است و منظور شهری است که درميان تپه واقع شده .

روايت ديگر نام کرج را مأخوذ از کلمه کوه رج به معنی محلی که کوه های رديف شده دارد ميداند

و مورد ديگری که به آن اشاره شده نام کرج را منتج از واژه کراج به معنی بانگ و فرياد می داند .

که با سابقه باستانی اين شهر ارتباط پيدا ميکند . زيرا در تپه آتشگاه و کوه های مراد تپه و کلاک

و قلعه دختر شهرستانک در ايام باستان برای خبر رساندن و ديده بانی آتش می افروختند و بدين

وسيله مردم را از هجوم يا حمله دشمنان با خبر می ساختند .

خلاصه معانی مختلف از کرج در فرهنگها موجود است که از جمله آنها ميتوان از ( چاک ؛ شکاف؛

تراشه؛قاچ ؛کوهپايه ؛ لنج يا قايق های بزرگ ؛ نام گياهی در منطقه ؛ دماغه کوه ؛ مبارز جنگجو)

را مي توان اشاره کرد.

کرج در گذشته دهستانی بوده با آب و هوای مطبوع درميان باغات سر سبز و درختان ميوه و رود

-خانه ای پر آب که اين وضعيت تا اواسط دوره پهلوی ادامه داشته است واز آن زمان بافت سنتی

کرج دچار تغيير و تحول چشمگيری می شود .

در حوزه ی فرمانداری کرج بیش از 100 اثر با ارزش فرهنگی- تاریخی و هنری شناسایی شده و

در گزارش بررسی و شناسایی این منطقه درج گردیده . یکی از این آثار کاخ سلیمانیه است که

مربوط به دوره ی قاجار بوده و امروزه در محوطه ی دانشکده ی کشاورزی قرار دارد.

یک تالار مـرکـزی قسمت اصلی ایـن بنا را تشکیـل می هد کـه در بالای درهای ورودی شـرقی و

غربی این تالار دوتابلوی رنگ روغن بزرگ به ابعاد 6 متر و 85 سانتی متر در 2 متر و 40 سانتی

-متر از شاه زادگان قاجار ترسیم شده است. دو تابلو حدود سه چهار سال بعد از ساخت کاخ، به

دستور فتحعلی شاه و توسط عبدالله خان نقاش باشی کشیده شده است. این دو تابلو ، دوتا از

شش تابلوی نفیس موجود در ایران است؛ که چهار تا از این تابلوها در چهل ستون اصفهان و دوتا

در کاخ سلیمانیه ی کرج است و این دو تابلو به علت اینکه فقط فیگور انسان است و در آن نقوش

دیگری از قبیل گل و مرغ به کار برده نشده است، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

اهمیت این بنا یه لحاظ دو تابلوی دیواری با نقش شاهان و سران قاجار و گچ بری های نفیس در

تالاراصلی آن می باشد.رنگهایی که دراین تابلو ها بکار رفته ازرنگ های طبیعی معدنی است که

به روش نقاشی ایران، رنگ ها کنار هم قرار گرفته اند؛ نه روی یکدیگر.

تابلوهای منقش بر روی دیوارهای این تالار بدست عبدالله خان نقاش باشی،از هنرمندان دوره ی

قاجار کشیده شده است. عبدالله خان یکی از نقاشان بنام قاجار بوده که در طول عمـر خود ، آقا

محمد خان را از نزدیک دیده بود.

عبدالله خان نه تنها در نقاشی، بلکه به فنون و هنر گچبری و آینه کاری نیز تسلط داشت و بعدها

لقب معمار باشی به او داده شد. عبدالله خان در این دو تابلو ضمن به تصویر کشیدن شاهزادگان

قاجار نام آنان را نیز در کنارشان درج کرده است.

در تابلوی شـرقی این بنا، آقا محمـد خان قاجار، بنیان گذار سلسله ی قاجـار در حالی که بر روی

تختی شبیـه تخـت طاووس نشسته و قلیـان نی پیچی در مقابلش است را نشان می دهـد که

سـران ایـل قاجـار به ترتیب از بالا به پایین و از راست به چپ که عبارتند از: رضا قلی خان قاجار ،

عباس قلی خان قاجـار، علی قلی خان قاجـار، مرتضی قلی خان قاجـار ، مهدی قلی خان قاجار،

مصطفی قلی خان قاجـار، فتحعلی خان قاجـار، مهدی خان قاجـار، جهانسـوز شاه قاجـار، محمد

شاه قاجـار، محمدحسن خان قاجـار، شاه قلی خان قاجـار، محمد ولی خان قاجـار و محمد علی

میرزا خان قاجار در دو طرف او هستند.

در نقاشی ها،شمشیر و سپر و کمربندها از سنگ های قیمتی و مرصع کاری شده می باشد.

پارچه ی لباس هایی که به تن داشتند، طرح ساده ی گلـدار و ترنـج به رنگ های طوسی و آبی

و قهوه ای است.

راهرویی که وارد تالار اصلی می شود به شکل شش ضلعی نا منظم است و در دو طرف آن پله

ها قرار دارند که پله های ضلع شمالی از حیاط اصلی وارد تالار شده و پله های ضلع جنوبی به

حیاط پشتی کاخ راه دارد.

جنس پله ها در ابتدا از چوب بوده که با سرامیک های لعابی لاجوردی رنگ بازسازی شده و تنها

قاب چوبی آن باقی مانده است.

سالنی که درضلع شرقی تالار اصلی کاخ قرار دارد،دارای شش طاقچه است که به شکل گنبدی

می باشد، در زیـر یکی از این طاقچـه ها که در گوشـه ی سمت راست است، فضـای نیـم دایـره

شکلی به چشـم می خـورد که در بالای آن یک سـوراخ است و ظاهـرا̋ از آن بـه عنـوان شومینـه

استفاده می شده است.

در ضلع شرقی این بنا دو طاقچه و در ضلع غربی آن دو طاقچه قرار دارد که در ورودی تالار از ضلع

غربی بین این دو طاقچـه است. بالای این طاقچـه ها به شکل گنبـدی است که گچ بری شده و

نقش این گچ بری ها به شکل گل برجسته است که درآنها خطوط اسلیمی گیاهی به کار رفته و

به رنگ های زرد،قرمز، سبز، نارنجی و قهوه ای است.

در نیمه ی بالایی دیوار از گچ بری و در نیمه ی دیگر آن از سنگ مرمر استفاده شده است.

در ضلـع جنـوبی تالار اصلـی، سه پنجـره ی قدی بزرگ از جنس چوب و در ضلع شمالی هم سه

پنجـره ی دیگـر با همین مشخصات قـرار دارد که رنگ آن ها قـرمـز مایل به قهـوه ای است. بالای

پنجره ها هم به شکل گنبدی است و در بالا و پایین آن ها از اشکال هندسی که از چوب ساخته

شده، استفاده شده است.

بالای دیـوار ضلـع غـربی اتاق که کنار تالار مـرکـزی قـرار دارد بریدگی مستطیل شکلی است که؛

فضایی برای ورود به پشت بام بوده است.

دور تا دور سقف ساختمـان از بیـرون به شکل دالبـر است که از جنس چوب یا خشت لعتاب داده

شده بوده و به رنگ آبی می باشد.

کاخ سلیمانیه کرج - سمیرا سعادت یکتا

مطالب مشابه :

پوشيدن لباس كردي در دانشگاه سليمانيه ممنوع شد

آگهی استخدام استاد دانشگاه در سلیمانیه عراق-مهلت:31اردیبهشت93

سفر به سلیمانیه

سفرنامه سلیمانیه (دومین بار )

انجمن علمي شيمي محض دانشگاه آزاد دزفول

گفتگو با پروفسور عباس ولی رئیس دانشگاه کردستان - هه ولیر :

کاخ سلیمانیه کرج - سمیرا سعادت یکتا

كلار (كه لار)

پیام تسلیت لرهای عراق به مناسبت درگذشت استاد سقایی