تجهيزات و وسايل مبارزه با حريق

تجهيزات و وسايل مبارزه با حريق

در فصل پنجم انواع آتش و آتش سوزي و نحوه مبارزه و مواد خاموش كننده آنها توضيح داده شد .

در اين فصل به طور كامل با وسايل و لوازم مبارزه با آتش و آتش نشاني آشنا خواهيد شد .

براي اطفاء حريق نياز به وسائل و تجهيزاتي مي باشد كه در صورت عدم آنها ، باعث توسعه آتش و بوجود آمدن خسارت مي گردد .

اگر وسائل و لوازم مبارزه با حريق موجود باشد و افراد ، آموزش لازم در مورد نحوه استفاده با آنها نديده باشند ، وجود تنها لوازم و وسائل مشكلي حل نمي كند .

در اين صورت اهميت مسئله آموزش معلوم مي شود .

لذا در اين فصل به شرح كلي انواع خاموش كننده ها و تقسيم بندي آنها و همچنين نحوه استفاده از آنها توضيح داده مي شود .

امروزه با توجه به پيشرفت علم و صنعت ، وسائل و تجهيزات مبارزه با آتش سوزي به صورت هاي گوناگون وجود دارد ، كه در مواقع مورد نياز با در نظر گرفتن حجم و گسترش و نوع آتش سوزي از آنها استفاده مي كنند . آنچه كه مهم است همه آنها در خاموش نمودن آتش دخالت دارند و وجود همه آنها لازم و ضروري است .

به طور كلي لوازم و تجهيزات مبارزه با آتش ، به دو دسته تقسيم مي شوند :

** سيستم اعلام حريق :

به آن دسته از وسائل و تجهيزاتي كه براي پيشگيري از وقوع آتش سوزي استفاده مي كنند ، سيستم اعلام حريق مي گويند .

اين سيستم ها به دو صورت دستي و اتوماتيك وجود دارد كه در فصول بعد توضيح داده خواهد شد .

** تجهيزات و سيستم هاي اطفاء حريق :

به آن دسته از وسائل و تجهيزاتي كه در حين آتش سوزي مورد استفاده قرار مي گيرد ، وسائل اطفاء حريق مي گويند ، كه به دو صورت دستي و اتوماتيك وجود دارد .

در رابطه با مبارزه با اطفاء حريق اتوماتيك در فصل بعدي به طور مفصل بحث خواهيم كرد .

وسايل و تجهيزات دستي اطفاء :

سطل آب آتش نشاني :

سطل آب آتش نشاني از ابتدائي ترين و ساده ترين وسايل و لوازم آتش مي باشد .

اين سطل گنجايش حدود 15 ليتر آب را دارد و تنها تفاوت آن با سطل هاي معمولي ، دسته اي است كه در زير آن نصب گرديده ، تا پاشيدن آب با سهولت و فشار صورت مي گيرد كه غالبا اين سطل به رنگ قرمز است و توسط قلاب در محل مناسب آويخته مي شود. سطل هاي شن و ماسه :

سطل هاي مذكور ، مانند : سطل آب آتش نشاني هستند ، كه تفاوت آنها در طراحي دستگيره آنهاست . در سطل هاي آب آتش نشاني دستگيره در ته آن تعبيه شده است ، در صورتي كه دستگيره سطل هاي شن و ماسه در بدنه آنهاست و تفاوت ديگر اينكه سطل هاي آب آتش نشاني فقط در زماني كه مورد نياز است ، از آب پر مي كنند ، ولي سطل هاي شن و ماسه بايد هميشه پر و آماده باشد .

كپسول هاي آتش نشاني :

حتما شما در ساختمان هاي ادارات دولتي ، شركت هاي خصوصي ، هتل ها ، مغازه ها ، فرودگاه ها و حتي در امامزاده ها و مساجد مشاهده كرده ايد كه كپسول هاي آتش نشاني كوچك و بزرگ بر ديوارها نصب شده است .

شايد اصلا به فكر نباشيد و از كنار آنها بدون اهميت بگذريد . اما بايد بدانيد همين يك كپسول آتش نشاني ممكن است يك ساختمان چندين طبقه را از آتش سوزي نجات دهد .

آيا هيچگاه به فلسفه وجودي چنين كپسول ها فكر كرده ايد ؟ يا اينكه از خود پرسيده ايد چرا شكل يا حجم آنها اين طور طراحي شده است و يا اصلا مي دانيد داخل اينگونه كپسول ها چه موادي وجود دارد ؟

به جرأت مي توان گفت : بيش از 50 درصد مردم اطلاع چنداني از آنها ندارند و يا فقط اطلاعات آنها در سطح محدودي مي باشد .

لذا در اين فصل به طور مفصل در خصوص انواع كپسول هاي آتش نشاني موجود در ايران بحث خواهد شد .

انواع كپسول هاي آتش نشاني :

از آنجايي كه نام گذاري كپسول هاي آتش نشاني بر اساس محتواي مواد داخل آنها مي باشد .

به طور كلي به چند دسته تقسيم مي شوند :

** كپسول هاي آتش نشاني محتوي آب

** كپسول هاي آتش نشاني محتوي كف

** كپسول هاي آتش نشاني محتوي پودر شيميايي

** كپسول هاي آتش نشاني محتوي گاز دي اكسيد كربن

** كپسول هاي آتش نشاني محتوي هالوژن

** كپسول هاي آتش نشاني محتوي گاز 200 fm

كپسول هاي آتش نشاني محتوي آب :

همانطوري كه از نامشان پيداست ، مواد داخل اينگونه كپسول ها فقط آب مي باشند و در جاهايي كاربرد دارد ، كه به آب دسترسي نيست و يا تهيه آن وقت گير مي باشد . كپسول هاي آتش نشاني محتوي آب خود نيز به چند دسته تقسيم مي شوند .

كپسول هاي آتش نشاني سودا اسيد :

اين نوع خاموش كننده يكي از قديمي ترين و معمول ترين دستگاه دستي آتش نشاني است ، كه در بيشتر كارخانجات ، منازل ، مؤسسات خصوصي و دولتي مورد استفاده قرار مي گرفت .

اين خاموش كننده به شكل استوانه اي يا مخروط ساخته مي شود ، كه 3/2 حجم آن را محلول آب و بي كربنات سديم و مقداري اسيد سولفوريك تشكيل مي دهد ، كه به منظور ايجاد نيرو براي خارج كردن آب داخل آن از گاز كربنيك كه در اثر واكنش شيميايي اسيد با بي كربنات سديم بوجود مي آيد استفاده مي شود . بدنه اين خاموش كننده معمولا از آلياژ سخت ساخته شده كه مي تواند فشاري برابر 350 پوند بر اينچ مربع را براي مدت 5 دقيقه تحمل نمايد .

مكانيسم عمل كپسول آتش سودا اسيد :

با كشيدن ضامن و ضربه روي كلاهك ، شيشه محتوي اسيد سولفوريك مي شكند و با مخلوط آب و بيكربنات سديم مخلوط مي شود .

حاصل اين مخلوط مواد اطفايي شامل : گاز كربنيك ، آب و سولفات سديم مي باشد ، كه از لوله خروجي با فشار خارج مي شود .

به لحاظ مشكلات توليد چنين كپسول هايي و توليد كپسول هاي جديد آتش نشاني و كپسول هاي سودا اسيد كاربردي ندارد و توليد نمي شود .

كپسول هاي آتش نشاني مخلوط آب و هوا :

از اين كپسول ها صرفا جهت خاموش كردن آتش هاي كوچك و موضعي طبقه a به كار مي رود . در داخل اين كپسول ها تا 3/2 حجم آن آب قرار گرفته است . براي خارج نمودن آب از اينگونه كپسول ، نسبت به ميزان آب به كار رفته در كپسول در فضاي 3/1 باقي مانده هواي فشرده وارد مي نمايند ، كه غالبا براي فشار آن از گاز ازت يا هواي معمولي با كمپرسور استفاده مي كنند .

مشخصات قطعات كپسول هاي مخلوط آب و هوا :

بدنه اصلي : غالبا بدنه اين كپسول ها از ورق مقاوم استيل ساخته شده است .

لوله تخليه آب : از جنس پلاستيكي مقاوم ساخته شده است .

مانومتر : نشان دهنده فشار داخل سيلندر است . بدنه اينگونه كپسول ها دائما تحت فشار است ، اگر فشار سيلندر به هر عللي افزايش يابد ، فشارسنج از هم پاشيده و فشار آن تخليه و در صورت نشت هوا يا گاز فشارسنج ، افت مي كند .

ضامن : از جنس فولادي است.

دستگيره : محل گرفتن دست براي حمل يا استفاده

نازل : شيلنگ لاستيكي مقاومي كه براي گرفتن روي حريق استفاده مي شود .

بدنه اين نوع خاموش كننده بايد هر 2 تا 5 سال يكبار با فشار معيني حدودا 3 الي 4 برابر زمان شارژ توسط كارخانه سازنده تحت فشار قرار گيرد ، تا از سالم بودن آن اطمينان حاصل گردد .

اينگونه سيلندرها بايد سالي يكبار باز شود و آب آن تعويض گردد . چنانچه رنگ آب تغيير كرده و به رنگ سياه يا زرد رنگ شده باشد دليل بر زنگ زدن بدنه آن مي باشد ، كه بايد داخل آن با مواد ضد زنگ عايق بندي كرد وگرنه به علت زنگ زدگي ، بدنه نازك شده و در طولاني مدت ممكن است كپسول شكاف بردارد .

طريقه شارژ اين نوع خاموش كننده ها :

ابتدا 3/2 آن را از آب معمولي يا آب مقطر پر مي كنند ، سپس با بستن سري آن هوا يا گاز ازت براي فشار آن داخل سيلندر مي كنند .

اينگونه كپسول ها بايد مقاومتي برابر با حدود 600 psi داشته باشند ، كه در حالت شارژ ، فشار آن بين 600 تا 150 psi مي باشد .

ضمنا چنانچه اين نوع خاموش كننده ها در محلي قرار بگيرد ، كه امكان يخ زدن داشته باشد به محلول آن ضد يخ اضافه مي كنند ، تا از يخ زدن آن جلوگيري به عمل آيد .

راه هاي شناسايي كپسول هاي آتش نشاني آب و هوا :

قطر سوراخ نازل :

سوراخ خروجي سر نازل به اندازه يك ميخ معمولي است .

از طريق لمپر زدن :

با تكان دادن كپسول بر روي دست مشخص مي شود كه آب داخل آن مي باشد و يا مواد ديگري مانند : پودر .

از طريق مانومتر :

گرچه كپسول هاي ديگر ، مانند : كپسول هاي پودري نيز داراي مانومتر هستند . ليكن داشتن مانومتر نشان دهنده تحت فشار بودن كپسول آتش نشاني مي باشد ، كه اغلب كپسول هاي آبي داراي مانومتر هستند .

از طريق برچسب :

برچسب الصاق شده بر روي كپسول ، نشان دهنده اطلاعاتي ، نظير : وزن ، نوع مواد داخل آن ، سال ساخت و كاربرد نوع آتش سوزي و چگونگي استفاده از آن است .

درز دار بودن جداره سيلندر .

كپسول هاي آتش نشاني آب و گاز :

در اين نوع كپسول ها 3/2 حجم آن را از آب خالص پر مي كنند براي فشار مورد نياز جهت خروج آب از كپسول بوسيله يك عدد بالن ( فشنگي ) كه در كنار كپسول تعبيه شده و داخل آن محتوي گاز دي اكسيد كربن مي باشد ، استفاده مي كنند .

تفاوت آن با كپسول هاي آب و هواي مخلوط ، اين است كه اينگونه كپسول ها دائما تحت فشار نيستند ، زيرا فقط زمان استفاده گاز

دي اكسيد كربن وارد فضاي كپسول مي شود و با فشاري كه ايجاد مي كند ، آب را از طريق نازل به خارج پرتاب مي شود .

قطعات كپسول هاي آتش نشاني آب و گاز :

** بدنه : از ورق مقاوم استيل

** لوله تخليه : از جنس پلاستيكي مقاوم كه داخل سيلندر قرار دارد .

** بالن ( فشنگي ) : محتوي مقداري گاز دي اكسيد كربن جهت فشار براي خروج آب داخل كپسول كه در كنار كپسول تعبيه شده است .

** سوزن : براي سوراخ كردن بالن جهت خروج گاز و پخش شدن در فضاي كپسول .

** نازل : از جنس پلاستيكي مقاوم .

** سر نازل : اينگونه كپسول ها به لحاظ اينكه هنگام استفاده مي توان به مقدار نياز گاز دي اكسيد كربن داخل فضاي سيلندر كرد و بقيه را در مواقع بعدي استفاده كرد ، لذا براي كنترل خروج آب و اينكه تمامي آن در يك لحظه خارج نشود ، در قسمت نهايي نازل يك عدد سرنازل باز و بسته تعبيه شده است و مانند شير عمل مي كند ، كه مي توان با فشار يا عدم فشاره دستگيره سرنازل ، آب مورد نياز استفاده يا قطع كرد . ضمنا چون فضاي داخل سيلندر در مواقع عادي ، خالي از فشار مي باشد، مانومتر يا فشارسنج ندارد.

كپسول هاي آتش نشاني محتوي پودر شيميايي :

از اينگونه كپسول ها بيشتر براي خاموش كردن آتش هاي نوع b يا مايعات قابل اشتعال و نوع d يا فلزات قابل اشتعال ، مانند : سديم، پتاسيم و منيزيم به كار مي رود . ولي كاربرد آنها براي آتش هاي نوع e يا تجهيزات الكترونيكي مناسب نيست ، زيرا تميز كردن دستگاه هاي الكترونيكي از پودر بعد از خاموش كردن آتش مشكل است و باعث اختلال در كار دستگاه مي شود.

لذا توصيه مي شود ، براي اطفاء لوازم الكتريكي حتما از گاز دي اكسيد كربن و يا از گاز هالوژن استفاده شود .

در مخزن اين نوع كپسول ها موادي نظير ، بيكربنات سديم و بيكربنات پتاسيم كه پودر خشك شيميايي نام دارد ، پر مي كنند .

پودر مذكور با فشار گاز دي اكسيد كربن يا گاز نيتروژن از طريق نازل كپسول خارج مي شود . اين نوع خاموش كننده ها در انواع و اشكال مختلف و در اوزان 1 ، 2 ، 3 ، 6 ، 12 ، كيلويي قابل حمل با دست و در اوزان 50 و 80 كيلويي بوسيله چرخ حمل مي شوند و در اوزان 250 ، 500 ، 1000 كيلويي كه به صورت ثابت و توسط سيستم هاي اطفاء حريق ، تخليه آنها صورت مي گيرد ، ساخته مي شوند .

كپسول هاي پودر و گاز مخلوط : ( پودر و هوا )

در اين نوع كپسول ها 3/2 حجم كپسول از پودر بيكربنات سديم پر شده است و 3/1 آن خالي است .

عامل توليد فشار آن گاز ازت يا نيتروژن يا هواي معمولي است ، كه در فضاي خالي كپسول معلق است و در نتيجه پودر داخل آن زير فشار دائم گاز يا هوا مي باشد و رطوبت موجود در هوا نمي تواند روي آن تأثير داشته باشد . لذا مسئله كلوخه شدن پودر كمتر وجود دارد .

غالبا اين نوع كپسول ها داراي مانومتر و والف آزمايش هستند ، كه نشان دهنده فشار داخل كپسول باشند و لذا تا زماني كه فشار داخل كپسول افت نداشته باشد ، كپسول قابل استفاده است . چون بدنه كپسول تحت فشار دائم قرار گرفته است ، از فولاد مخصوص ، كه قدرت تحمل فشار زياد داشته باشد ساخته مي شود و سيستم آب بندي شير آلات آن حساس مي باشد .

ضمنا چون گاز داخل كپسول دائما بر بدنه ، فشار مي آورد ، به آن كپسول تحت فشار نيز گفته مي شود .

طرز استفاده نمودن از اين نوع كپسول ها :

كپسول را از جاي خود برداشته و يكي دوبار آن را واژگون كرده ، تا چنانچه به مرور زمان ، پودر فشردگي پيداكرده ، از هم باز شده و آماده به كار شود . پس از خارج كردن ضامن كپسول ، اهرم افشانك را فشار داده و نازل را در دست گرفته و در فاصله دو متري قرار گرفته و به حالت جاروئي ، حريق را اطفاء نمائيد .

ذكر اين نكته ضروري است كه جهت خاموش كردن ظروف روباز مايعات قابل اشتعال نبايد مواد در وسط مايع زده شود ، زيرا فشار زياد پودر ، باعث پاشيده شدن مايعات به اطراف مي شود و آتش سوزي گسترده مي شود .

مشخصات قطعات اينگونه كپسول ها :

** 1- بدنه : از نوع فولاد مخصوص و مقاوم

** 2- لوله تخليه : از نوع پلاستيك مقاوم

** 3- مانومتر : نشان دهنده شارژ يا عدم شارژ

** 4- نازل : از نوع جنس پلاستيك مقاوم

** 5- دستگيره : براي حمل كپسول

** 6- اهرم : براي فشار افشانك

شناسايي كپسول هاي پودر و هوا ، مانند : شناسايي كپسول هاي آب و هوا است ، و تنها فرق آن با كپسول هاي آب و هوا ، شكل سر نازل است ، كه سوراخ خروجي سر نازل گشادتر مي باشد .

كپسول هاي پودر و گاز جدا ( بالن دار ) :

اين نوع از خاموش كننده هاي پودري كه عامل فشار آنها گاز دي اكسيد كربن مي باشد ، بر خلاف خاموش كننده هاي پودري تحت فشار كه گاز آن در فضاي كپسول به صورت معلق و با پودر مخلوط مي باشد ، گاز و پودر از همديگر جدا هستند .

اينگونه كپسول ها به علت جدا بودن گاز از پودر ، تحت فشار نيستند . كپسولهاي پودر و گاز جدا ، در دو نوع متداول وجود دارد .

كپسول پودر و گاز بالن داخل ( عامل فشار داخل ) :

در اين نوع كپسولها ها تا 3/2 حجم كپسول از پودر پر شده است و 3/1 آن خالي مي باشد و عامل آن دي اكسيد كربن ، كه درون بالن كوچكي به نام فشنگي قرار دارد و در داخل كپسول قرار گرفته است . فقط زمان استفاده با ضربه زدن بر روي كفه و محل ضربه گير و يا فشار دادن اهرم فشار ، باعث سوراخ شدن فشنگي داخل سيلندر شده و گاز در سيلندر پخش شده و با فشار زيادي پودر را به خارج پرتاب مي كند .

قطعات اينگونه كپسول ها عبارتند از :

** بدنه - ** لوله تخليه - ** نازل - ** سر نازل - ** ضربه گير - ** فشنگي - ** لوله ورودي گاز - ** دستگيره –

كپسول پودر گاز بالن بغل ( عامل فشار خارج ) :

در اين نوع كپسول به جاي قرار دادن بالن در داخل كپسول ، در كنار آن قرار مي دهند و مزيت آن نسبت به بالن داخل ، تست و آزمايش بالن گاز است ، زيرا بدون اينكه كپسول باز شود ، مي توان بالن آن را تعويض يا تست و شارژ كرد .

قطعات اين كپسول ها عبارتند از :

** بدنه - ** لوله تخليه - ** نازل - ** سر نازل - ** دستگيره - ** بالن يا فشنگي - ** لوله ورودي گاز

به طور كلي كپسول هاي پودر و گاز جدا از هم ( بالن داخل و بالن بغل ) داراي خصوصيات زير هستند :

** مانومتر ندارند : زيرا گاز كه عامل فشار آن است در فضاي داخل كپسول معلق نيست ، بلكه داخل فشنگي است .

** بدنه آنها تحت فشار است .

** تا زمان استفاده از اين كپسول ها گاز و پودر از هم جدا مي باشند .

** به علت اينكه پودر داخل كپسول دائما تحت فشار نيست ، اگر مدتي كپسول در يك جا ثابت بماند پودر آن كلوخه مي شود . گ

تذكرات مهم :

_ در تمامي كپسول هاي آتش نشاني اعم از آب و گاز ، آب و هوا ، پودر و گاز ، پودر و هوا ممكن است تمامي شرايط آن ، از قبيل داشتن مواد داخل سيلندر و فشار گاز هم فراهم باشد ، اما موقع استفاده فقط گاز خارج شود ، علت آن افتادن لوله تخليه مي باشد و بايستي كپسول را سر و ته نمود و استفاده كرد .

_ براي خاموش كردن مايعات قابل اشتعال بايد فاصله 5/1 تا 2 متر رعايت شود ، زيرا به علت پرتاب پودر امكان برگشت مايعات وجود دارد و باعث سوختن فرد مي گردد .

_ هنگام اطفاء شعله هاي كوتاه به صورت جارويي و شعله هاي بلند با پاشيدن پودر بر روي آتش اقدام مي كنيم .

_ هنگام استفاده از كپسول هاي محتوي پودر ، بايد اين نكته را در نظر داشت ، كه اگر كپسول مدتي در ديوار نصب و يا روي زمين گذاشته بوده باشد ، امكان تخته شدن پودرهاي داخل آن وجود دارد . لذا بايستي پودر آزاد و روان شود . براي اين كار ابتدا يك الي دو مرتبه ته كپسول را به زمين مي زنيم و سپس آن را بالاي دست برده و در محاذي گوش آن را سر و ته مي كنيم ، كه اگر ريختن پودر و روان شدن به گوش رسيد يا احساس كرديم كه پودرها به سمت پائين كپسول ، كه آنها را سر وته كرده ايم رسيده است ، كه اين تست نشان دهنده روان بودن پودر داخل كپسول است . در اين صورت براي اطفاء حريق آماده است و يا چنانچه اين عمل صورت نگيرد و اهرم سوزن فشار داده شود ، ممكن است به جاي خروج پودر فقط گاز يا هوا خارج شود .

كپسول هاي اطفاء حريق گاز كربينك ( دي اكسيد كربن )

در اين نوع كپسول ، گاز دي اكسيد كربن با فشار زياد كه به صورت مايع در آمده است ، وجود دارد .

در رابطه با گاز دي اكسيد كربن به طور مفصل در فصول قبل توضيح داده شد .

سيلندرهاي محتوي گاز دي اكسيد كربن بهترين وسيله جهت اطفاء حريق هاي الكترونيكي و لوازم برقي ( گروه e ) و يا حريق هاي كوچك و از انواع ديگر مي باشد . در كپسول هاي گاز دي اكسيد كربن بر حسب حجم گاز مايع داخل آنها بر حسب كيلو گرم و در اندازه هاي يك الي پنجاه كيلوگرمي به صورت كپسول هاي كوچك و بزرگ چرخدار و يا به صورت كپسول هاي ثابت اتوماتيك ساخته ميشود .

قطعات كپسول گاز دي اكسيد كربن :

بدنه : از آنجايي كه بدنه اين كپسول بايستي فشار زيادي تحمل كند ( معادل Psi 7000 ) ، از آلياژ مقاوم فولاد مخصوص ساخته مي شود .

شيپورك : ( خروجي قيفي شكل ) ، كه در اين نوع خاموش كننده ها سر لوله يا محل خروجي گاز به شكل شيپورك يا قيف ساخته مي شود ، تا از سرعت زياد گاز هنگام خروجي جلوگيري كرده و به آن اجازه انبساط بدهد و در سر لوله انبساط گاز كامل شود .

معمولا جلوي دهانه آن گاز كربنيك به صورت بلورهاي يخ خشك مي ريزد . هنگام خارج شدن گاز از شيپورك ، صداي شديدي به گوش مي رسد ، كه گاهي مواقع موجب ترس افراد مي گردد .

سوپاپ اطمينان :

سوپاپ اطمينان براي جلوگيري از تركيدن سيلندر در زماني كه فشار آن بيشتر از حد استاندارد شود .

لوله تخليه : جهت تخليه گاز از درون سيلندر .

نكات مهم در خصوص كپسول هاي گاز دي اكسيد كربن :

*بهترين خاموش كننده براي ادوات برقي مي باشد ، زيرا رساناي الكتريسيته نيست. در نتيجه باعث برق گرفتگي نمي شود .

بر روي قسمت هاي سالم دستگاه هاي الكترونيكي نمي نشيند و اثر نامطلوبي بر روي دستگاه ها نمي گذارد .

ضمنا باعث از بين رفتن لوازم و اشياء اطراف آتش سوزي نمي گردد .

*گاز داخل اينگونه كپسول ها سمي نيست . غير قابل سوختن و از هوا سنگين تر و موقع مصرف ، جانشين اكسيژن هوا مي شود .

چنانچه در محيط هاي بسته كه تهويه وجود ندارد مصرف شود ، ميزان اكسيژن را تقليل داده و شخصي كه در آن محل باشد ، دچار بيهوشي گرديده و در صورتي كه به او اكسيژن كافي نرسانند ، باعث مرگ او در اثر فقدان اكسيژن خواهد شد . به علاوه مه ناشي از مصرف اين گاز مي تواند باعث كاهش ديد گردد و شخص نتواند از محل خارج شود .

*از اين نوع خاموش كننده ها براي محيط هاي باز و در مسير باد كاربرد خوبي ندارد ، ولي در محيط هاي بسته كاربرد بالايي دارد .

*براي خاموش كردن آتش هاي نوع a در محيط هاي باز اصلاً كارآيي ندارد . ليكن در محيط هاي بسته به طور موقت آنها را اطفاء مي كند و بايد براي اطفاء كامل آنها از خاموش كننده هاي ديگر نظير آب استفاده كرد .

*يكي از مزيت هاي اينگونه اين است كه يكبار مصرف نمي باشد و چنانچه مقداري از گاز آن استفاده شود ، مي توان بقيه آن را در آتش سوزي هاي بعدي استفاده كرد .

*با وزن كردن اين گونه كپسول ها ، به شارژ آن پي برده مي شود و در صورت كم شدن وزن آنها ، به ميزان تقريبا 10 درصد از وزن اوليه ، بايد آنها را شارژ كامل كرد .

*بايد هر پنج سال يكبار بدنه اينگونه سيلندرها توسط كارخانه سازنده ، تست و آزمايش شود . در اين تست فشاري برابر Psi 3275 ( 250 اتمسفر ) بر سيلندر وارد مي كنند .

*هرگونه فرسودگي و ترك خوردگي شيلنگ و شيپورك موقع استفاده ، باعث مشكلاتي نظير تركيدن نازل و عدم استفاده آن مي شود ، لذا بايد هر چند مدت يكبار اينگونه قطعات را چك و بازبيني كرد .

*بايد از قرار دادن اينگونه سيلندرها در معرض تابش مستقيم خورشيد و يا در مجاورت دستگاه هاي حرارتي خودداري شود ، زيرا گرماي زياد باعث عملكرد كردن سوپاپ ايمني شده و گازهاي داخل آن به طور كامل تخليه مي شود .

*در اطفاء آتش با اينگونه كپسول ها رعايت فاصله اهميت زيادي دارد . چنانچه فاصله بيش از حد نياز باشد ، باعث تبخير سريع گاز شده و بلورهاي كوچك يخ روي آتش قرار نمي گيرد . در نتيجه عمل سرد كردن است كه يكي از خصوصيات گاز دي اكسيد كربن مي باشد ، صورت نمي گيرد و آتش به سوختن خود ادامه مي دهد . لذا براي اطفاء دستگاه الكتريكي كه داراي شعله نيستند ، فاصله 20 الي 40 سانتيمتري و براي اطفاء مايعات قابل اشتعال در محيط هاي بسته تا فاصله يك متري حد مناسب مي باشد .

كپسول هاي آتش نشاني محتوي هالوژنه :

مواد هالوژنه داراي يك بنيان هيدروكربوري CH6 يا C2H6 هستند ، كه يكي از عناصر هالوژنه ، مانند : فلئور F ، كلر CL ، برم BR ، يد i ، جايگزين يك يا چند هيدروژن متان يا اتان شده است . اين مواد به صورت مايع بوده و بعضا سمي مي باشند و هنگام پاشيدن روي سطح آتش تبخير شده و موجب خاموش شدن آتش مي گردند . مواد حاصله قابليت اشتعال نداشته و حدوداً 4 الي 5 برابر از هوا سنگين تر هستند و به سرعت روي حريق پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن به حريق مي شوند .

كپسول هاي هالوژنه تا حدودي شبيه كپسول هاي دي اكسيد كربن مي باشند . اين مواد به علت عايق بودن در مقابل الكتريسيته ، جهت آتش سوزي ها ، مانند : دستگاه هاي برقي ، ادوات الكترونيكي و سيستم هاي كامپيوتري مؤثر مي باشند . همچنين در جاهايي كه مسأله وزن كپسول مهم است ، مانند : هواپيما ، زيردريايي و غيره مورد استفاده قرار مي گيرد .

قدرت خاموش كنندگي هالوژنه بسيار بالاست و در مقايسه با حجم مساوي با حجم مساوي دو برابر پودرهاي خاموش كننده و سه برابر گاز دي اكسيد كربن و چهار الي پنج برابر آب مي باشد . از اين كپسول ها مي توان به تناسب حريق استفاده كرد و مواد باقيمانده را در كپسول نگه داشته تا در دفعات بعدي نيز استفاده گردد . مواد داخل اينگونه كپسول ها اثر ضايع كننده ندارد و پس از اطفاء حريق ، تجهيزات باقيمانده كاملاً قابل استفاده مي باشند . فاصله پرتاب مواد آن تا فاصله هاي زياد بوده و از دستگاه كاملاً خارج مي گردد .

همچنين نياز به تجديد شارژ ساليانه ندارد و تا زماني كه مواد ، داخل آن باشد براي اطفاء حريق آماده است . مواد هالوژنه تا زماني كه در داخل سيلندر يا ظروف دربسته هستند ، به صورت مايع و در محيط باز به صورت گاز مي باشند . دستگاه هاي شارژ شده با هالوژنه با اينكه كوچك هستند و جاي كمي اشغال مي كنند ، داراي تأثير زيادي مي باشند . اينگونه كپسول ها بر حسب حجم گاز مايع داخل آنها بر حسب ليتر در اندازه هاي 1 ، 2 ، 3 ، 4 ، 6 ، 12 ، 35 ، 75 ليتري به صورت كپسول هاي كوچك و بزرگ چرخدار و يا به صورت كپسول هاي اتوماتيك ساخته مي شود .

خاموش كننده هالوژنه به چند نوع گوناگون ساخته مي شود .

** نوع سقفي كه به صورت اتوماتيك عمل كند .

** نوع بولينگي كه با پرتاب بر روي حريق عمل اطفاء انجام مي گيرد .

** به شكل استوانه اي .

عامل فشار در اين نوع خاموش كننده ها از سه طريق به دست مي آيد .

** فشار هوا يا ازت .

** فشار گاز در داخل فشنگي .

** فشار دروني خود ماده .

ضمناً براي استفاده از آنها احتياجي نيست كه با مواد ديگر مخلوط گردند . قابليت نگهداري آن بسيار زياد است و ماده فاسد شدني نمي باشد . همچنين مرور زمان خاصيت آن را تغيير نمي دهد و از ميزان اثرات آن كم نمي شود . در صورت استفاده صحيح از اين خاموش كننده ها مي توان با يك كپسول چند حريق را در زمان هاي مختلف اطفاء نمود . بزرگترين عيب اين نوع خاموش كننده ها ، سمي بودن آنها است كه صدمه زيادي به لايه ازن مي رسانند ، لذا استفاده از آن ممنوع شده است .

كپسول هاي آتش نشاني محتوي كف :

در فصول قبل در خصوص انواع كف و همچنين عملكرد آن در خاموش كردن آتش به طور كامل توضيح داده شد .

توليد كف براي اطفاء حريق به روش هاي گوناگون صورت مي گيرد . يكي از روش ها استفاده از كپسول هاي آتش نشاني محتوي كف مي باشد . از اين خاموش كننده ها براي آتش سوزي هاي مايعات قابل اشتعال كه بسيار مؤثر است ، استفاده مي كنند . ضمناً از اين نوع خاموش كننده ها نبايد جهت آتش سوزي هاي الكتريكي و همچنين آتش سوزي فلزاتي كه با آب واكنش مي دهند ، استفاده كرد .

انواع كپسول هاي آتش نشاني محتوي كف :

كپسول كف و آب جداگانه :

ساختمان اين نوع خاموش كننده از دو مخزن با حجم هاي مختلف به صورت استوانه تشكيل شده است .در يك مخزن محلول سولفات آلومينيوم و در ديگري محلول بيكربنات سديم ، اين دو محلول هيچ گونخ تماسي باهم ديگر ندارند ، فقط هنگام استفاده كردن ، با باز كردن فلكه سيلندر و واژگون كردن آن سبب مخلوط شدن دو ماده شيميايي مي شود . هنگامي كه اين دو ماده با همديگر مخلوط شدند ، بر اثر واكنش شيميايي كه انجام ميگيرد ، گاز دي اكسيد كربن توليد مي شود و اين گاز نقش پرتاب كردن مواد داخل سيلندر كه به صورت كف شيميايي در آمده ، اجرا مي كند . به دليل اينكه در داخل اينگونه كپسول ها كف ساخته مي شود ، به سر نازل كف ساز احتياج ندارند . بلكه داراي نازل كوتاه هستند و بر اثر فعل و انفعالاتي كه درون سيلندر انجام مي شود ، كف ساخته شده به بيرون پرتاب مي شود . بدين صورت تمامي كف داخل سيلندر تخليه مي گردد . البته اينگونه كپسول ها به دليل مشكلات تهيه مواد و پيچيده بودن كار آنها ديگر تهيه نمي شود و كاربردي ندارد .

قطعات تشكيل دهنده آن :

** استوانه بيروني : محتوي داخل اين استوانه كه بدنه اصلي سيلندر نيز هست محلول بيكربنات سديم مي باشد .

** استوانه داخلي : محتوي داخل اين استوانه كه درون استوانه بيروني قرار دارد محلول سولفات آلومينيوم مي باشد .

** دريچه استوانه داخلي : جهت خارج شدن سولفات آلومينيوم از آن و مخلوط شدن با محلول بيكربنات سديم .

** درپوش استوانه : با چرخاندن شير فلكه ، اين درپوش به سمت بالا آمده و بر روي دريچه قرار گرفته و محفظه را باز نموده و محلول سولفات آلومينيوم را به داخل استوانه بيروني هدايت مي كند .

** شير فلكه

** نازل

** دستگيره

كپسول هاي آتش نشاني كف و گاز ( جداگانه )

3/2 فضاي مخزن آن از محلول مايع كف كننده و آب تشكيل شده و 3/1 فضاي آن خالي مي باشد .

عامل فشار اينگونه كپسول ها ، فشنگي كوچكي از گاز دي اكسيد كربن است ، كه درون كپسول قرار دارد.

هنگام استفاده به وسيله سوزن سوراخ مي گردد و گاز به فضاي كپسول منتشر شده و باعث خروج محلول مذكور از طريق لوله تخليه مي گردد .

مكانيسم عمل :

با كشيدن ضامن و ضربه روي كلاهك ، فشنگي سوراخ شده ، گاز دي اكسيد كربن از آن خارج مي شود و مواد كف كننده با فشار از آن بيرون مي ريزد . همزمان اين مواد در سر لوله كف ساز با هوايي كه از روزنه ها وارد آن مي شود ، مخلوط شده و تبديل به كف مي شود .

قطعات تشكيل دهنده :

** بدنه اصلي

** فشنگي

** لوله تخليه

** نازل

** سرنازل كف

** كلاهك ( كفه ضربه گير )

كپسول هاي آتش نشاني كف مكانيكي :

اين گونه كپسول ها در سه نوع مختلف ساخته مي شوند ، ليكن مكانيسم توليد كف در آنها تقريباً يكسان است .

كپسول كف و آب ( جدا از هم ) :

اين نوع خاموش كننده ها داراي دو مخزن استوانه اي مي باشند . در مخزن بيروني فقط آب خالص و در مخزن دروني ، مايع كف كننده قرار دارد ، كه عامل فشار آن نيز يك عدد فشنگي محتوي گاز دي اكسيد كربن است كه در قسمت فوقاني كپسول قرار دارد .

تا زماني كه از اين كپسول استفاده نشود ، آب و مايع كف كننده جدا از همديگر قرار دارند .

مكانسيم عمل :

با آزاد نمودن ضامن و ضربه روي كلاهك آن ، فشنگي گاز كربنيك سوراخ شده و با فشار ، كيسه مايع كف را پاره مي كند . مايع كف كننده و گاز دي اكسيد كربن وارد آب مي شوند . ماده حاصله وارد لوله خروجي شده و در سر لوله كف ساز پس از مخلوط شدن با هوا تبديل به كف شده و از نازل خارج مي شود .

قطعات تشكيل دهنده كپسول كف و آب جدا از هم :

** استوانه بيروني : 3/2 فضاي اين استوانه از آب خالص پر شده است .

** استوانه داخلي : محتوي مايع كف كننده .

** فشنگي گاز دي اكسيد كربن : عامل فشار جهت خروج محلول مايع كف كننده با آب .

** نازل

** سرنازل كف ساز

** كلاهك يا كفه ضربه گير

** سوزن فولادي

** لوله تخليه

** صافي

كپسول آتش نشاني كف و هوا ( مخلوط )

3/2 فضاي مخزن آن از محلول مايع كف كننده و آب و 3/1 فضاي آن هوا يا گاز ازت به صورت فشرده در آن قرار دارد . اينگونه كپسول ها به علت معلق بودن هوا يا گاز در داخل فضاي بدنه اش دائماً تحت فشار است .

مكانيسم عمل :

با كشيدن ضامن و فشار روي اهرم ماده كف با فشار خارج شده و پس از مخلوط شدن با هوا در سرلوله كف ساز تبديل به كف مي شود .

مشخصات قطعات آن :

** بدنه

** لوله تخليه

** نازل

** سرنازل كف ساز

** مانومتر

** اهرم فشار

** دستگيره

نكات ضروري در خصوص نگهداري و استفاده از كپسول هاي حاوي كف :

هر سال يك مرتبه محلول كف سيلندر مورد بازبيني قرار گيرد .

قطعات داخلي و خارجي كپسول نظير لوله تخليه ، صافي ، سرنازل و مسيرهاي خروجي مورد بازبيني و تست قرار گيرد .

براي اطفاء مخازن در حال سوخت بايد اين نكته را در نظر داشت كه حتماً كف ساخته شده از سرنازل خارج شود ، زيرا اگر كف ناقص كه آب آن زيادتر است بر روي آتش مخازن ريخته شود شعله ورتر مي شود .

شيرهاي هيدرانت :

شيرهاي هيدرانت شيرهاي آتش نشاني ايستاده روي زمين كه به لوله اصلي آب مصرفي شهر وصل مي باشند و براي آتش سوزي در خيابانها و مغازه ها مورد استفاده قرار مي گيرند . اين شيرها داراي بدنه اي از جنس چدني و داراي شير باز و بسته 18 اتمسفر مجهز به مكانيزم تخليه خودكار داراي 2 عدد خروجي 5/2 اينچ و يك خروجي 4 اينچ با درپوشهاي استاندارد و زنجير اتصال و يك عدد گيرنده آب در اندازه هاي 4 تا 6 اينچ براي وصل به شبكه آب اضطراري است . اين شيرها به مكانيزم ضربه گير مجهز بوده و در تصادم با وسائط نقليه مانع خروج آب مي گردد . ارتفاع شير بنا به درخواست و نياز سفارش دهنده ، قابل ساخت مي باشد .

اين شيرها توسط سازمان آتش نشاني در مواقع مورد نياز استفاده مي شود .

موارد استفاده از اين شيرها :

در مواقعي كه آب ماشين هاي آتش نشاني جهت خاموش كردن آتش سوزي كافي نباشد و دچار كمبود آب شوند يا تعداد ماشين هاي آتش نشاني جهت اطفاء آتش كافي نباشد و در مواقعي كه نياز به آبياري باغچه ها و فضاي سبز شهر مي باشد ، مي توان از اين شيرها براي آبياري استفاده كرد .

فشار پرتاب آب آنها بستگي به آب شهر دارد . گاهي فشار آن برابر 11 اتمسفر و گاهي 4 تا 5 و در مواقع پر مصرف آب مثل روز جمعه تا 1 اتمسفر هم مي رسد .

جعبه آتش نشاني ( FIRE BOX ) :

همان طوري كه ذكر گرديد ، آب يكي از بهترين و اقتصادي ترين وسيله اطفاء حريق در آتش هاي نوع A مي باشد .

جعبه آتش نشاني يك نوع وسيله اطفاء حريق به شمار مي آيد . آنچه كه بايد مورد توجه قرار گيرد مجزا و مستقل بودن شبكه لوله كشي آب مربوط به جعبه هاي آتش نشاني مي باشد . در ضمن بايد براي تأمين آب مورد نياز منابع ذخيره لازم موجود بوده و از فشار كافي برخوردار باشد . لوله هاي آب آتش نشاني بايد با توجه به چگونگي محل و ميزان استفاده از آن و فشار آب داخلي محاسبه گرديده تا در مواقع لزوم با كمبود آب يا افت فشار مواجه نگردد . شلينگ ها و قرقره هاي آب آتش نشاني مي بايست مجهز به نازل ها و سرشلينگي هاي مخصوص باشد كه با آن بتوان ميزان شعاع پاشش آب را تنظيم كرد . غالباً اين شلينگ يا قرقره در داخل جعبه هايي قرار گرفته كه از آنها محافظت مي نمايد و در مواقع لزوم درب جعبه را باز نموده و مورد استفاده قرار مي دهند .

قطعات تشكيل دهنده جعبه هاي F

** شلينگ مخصوص : شلينگ مذكور از جنس پارچه اي كتاني يا پلاستيكي مي باشند كه براي اطمينان از كار آنها مي بايست دائماً مورد بازديد قرار بگيرند .

** والو كنترل :يك عدد شير فلكه كه وصل لوله آبرساني است ، كه معمولاً داخل جعبه قرار مي گيرد ، تا از دسترسي افراد دور باشد و با باز و بسته كردن آن ، آب مورد نياز استفاده مي شود .

** قرقره : شلينگ آتش نشاني بر روي اين قرقره قرار مي گيرد .

** كوپلينگ ها :

اين كوپلينگ ها براي اتصال شلينگ آتش نشاني به والو كنترل و سرنازل آبپاش مورد استفاده قرار مي گيرد .

** سرنازل :

سرنازل يا همان هدايت كننده هاي آب به طرف حريق كه ممكن است به شكل ساده يا مركب باشند ، كه بستگي به موارد استفاده از اين سرنازل ها دارد .

** محفظه شيشه اي :

در اين محفظه كليد درب جعبه نگهداري مي شود . در مواقعي كه از اين جعبه ها استفاده نمي شود بايد درب آنها قفل باشد و كليد آن در اين محفظه شيشه اي قرار بگيرد ، تا در مواقع مورد نياز در دسترس باشد .

كپسول آتش نشاني پودري :

موارد استفاده از اين كپسول ها در مواقعي است كه آتش سوزي ، از نوعي باشد كه ، با آب قابل اطفاء نباشد .

تأمين آب مورد نياز اين گونه جعبه ها معمولاً از طريق منابع ذخيره آب انجام مي شود .

محل نصب اين جعبه ها ، داخل ديوارها كه با رنگ قرمز مشخص گرديده و حرف لاتين F بروي آن نوشته شده است .

موارد استفاده آن در ساختمان هاي بزرگ تجاري ، هتل ها ، ادارات دولتي ، بيمارستان ها ، سالن هاي بزرگ ورزشي ، انبارها و غيره مي باشد . از آنجايي كه حفظ و نگهداري جعبه هاي آتش نشاني از اهميت ويژه اي برخوردار است ، لذا اين وسيله بايستي هميشه مجهز و آماده بكار باشد و استفاده هاي ديگري ، غير اطفاء آتش از آنها نشود .

چند نكته در مورد شبكه آب آتش نشاني جعبه هاي f :

بايد شبكه آب آن از لوله كشي شهري جدا باشد .

براي آبرساني به شبكه مي توان از مخازني ، مانند : تانكرهاي بزرگ ، چاه عميق ، استخر و مخازن آب هوايي استفاده كرد .

قطر لوله هاي شبكه بايد با توجه به محل و ميزان استفاده از آن و فشار آب آن محل در نظر گرفت .

تست و آزمايش جعبه آتش نشاني:

هر 6 ماه يكبار تمامي قطعات جعبه هاي آتش نشاني بر اساس موارد ذيل بايد بررسي و كنترل شود .

بررسي شلينگ آن از نظر ترك خوردگي و يا پارگي .

سالم بودن سرنازل .

سالم بودن كوپلينگ ها .

سالم بودن قرقره و روغن كاري آنها .

سالم بودن محفظه شيشه اي و موجود بودن كليد آن .

روشن نمودن پمپ و استفاده از آب آن دستگاه و تست بررسي در هر ماه .

تخليه و تعويض آب منبع هر چند وقت مدت يك بار .

بررسي سالم بودن منابع ذخيره آب از نظر سوراخ بودن يا نشتي آن .

سيستم هاي اطفاء حريق اتوماتيك :

** سيستم اطفاء حريق رباتيك

** سيستم اطفاء حريق اسپرينكلر ( آب فشان )

** سيستم اطفاء حريق اتوماتيك با آب

** سيستم اطفاء كننده حاوي پودر شيميايي و گاز CO2

** سيستم اطفاء حريق اتوماتيك با خاموش كننده گاز CO2

** سيستم اطفاء حريق گاز هالون

اطفاء حريق رباتيك :

اطفاي حريق رباتيك از پيشرفته ترين تكنيك هاي اطفاء در سطح جهان بوده و داراي مزاياي فراواني است .

اين سيستم براي تحت پوشش قرار دادن سالن هاي كنفرانس و آمفي تئاتر و ساير سالن هاي مشابه كه داراي حجم و ارتفاع زيادي است و نيز تعداد نفرات زيادي در آنجا حضور دارند به كار مي رود . سيستم رباتيك با بهره گيري از تكنيك ، اطفاء موقعيت گرا POSTION oriented ) ) با سرعت و صحت بالا دقيقاً حريق را شناسايي كرده و آن را مورد اطفاء قرار مي دهد .

اين سيستم متشكل از چند ربات مي باشد كه بر روي سقف محيط تحت پوشش نصب مي شوند و به صورت كروي ، محيط تحتاني را محافظت مي كنند . به منظور يافتن موقعيت حريق هر يك از ربات هاي نصب شده در سقف با چرخش دوار ، محيط را در مختصات كروي اسكن مي كند و با استفاده از چشم بسيار سريع و دقيق حرارت ياب خود ، تصوير كاملي از چگالي حرارتي محيط را به دست مي آورد . پس از آن با پردازش اين تصوير ، موارد وجود حريق را دقيقاً مشخص و موقعيت يابي مي كند . سپس با استفاده از بازوي پاشش ، آب دقيقاً به محل شعله حمله كرده و با آب آن را خاموش مي سازد . پس از آن دوباره مرحله اسكن آغاز شده و در صورت سرايت حريق و گسترش آن نسبت به اطفاء آن اقدام مي كند . با اين روش پيش از گسترش آتش و با صرفه جويي در ميزان آب ، حريق خاموش شده و كمترين خسارت به محيط وارد مي آيد . ربات ها و واحدهاي عملياتي اين سيستم نيز از طريق شبكه به يكديگر متصل بوده و تمامي اطلاعات وضعيت سيستم و محيط به كامپيوتر منتقل شده و در آنجا توسط نرم افزار مربوطه نمايش و ثبت مي گردد .

لازم به ذكر است كه تمامي سيستمهاي فوق الذكر مجهز به پروسه هاي تست خودكار مي باشند و در صورت بروز هرگونه خطا در عملكرد هريك از بخش هاي مكانيكي يا الكترونيكي يا اتصالات محل و نوع خطا بلافاصله اعلام و ثبت مي گردد و ضريب اطمينان سيستم در طول زمان بسيار بالا مي رود .

سيستم اطفاء حريق اسپرينكلر :

( SPRINKLER automatic fire extinction system ( :

اين سيستم همانگونه كه از نامش پيداست ، عمل پاشش آب را به صورت اتوماتيك و بدون دخالت دست انسان انجام مي دهد .

لوله كش ها و سيستم هاي اطفاء حريق را در سقف و ديوار تأسيسات و اماكن نصب مي كنند و اين لوله ها از يك طرف به مخازن يا منابع حاوي آب و از طرف ديگر به نازل ها و مخزن شيشه هاي حاوي مايع رنگي الكل و هوا يا فنري كه در اثر حرارت انبساط خواهد يافت ، وصل است .

در اثر آتش سوزي ، حرارت محيط بالا رفته و مواد درون مخزن شيشه اي يا فنر مذكور انبساط مي يابد كه در نوع شيشه اي ، شيشه شكسته و مجراي نازل باز مي گردد و در سيستم فنري نيز در اثر انبساط فنر اين كار را انجام مي دهد و مواد از درون مجرا به بيرون پاشيده مي شود .

اين سيستم پس از اطفاء قابل كنترل نمي باشد . مگر آنكه شير اصلي مربوط به خروج آب از مخزن را ببندند . فشار لازم آب در داخل لوله ها توسط يك مركز كننترل ، تهيه و پمپاژ مي شود ، كه با محاسبه هاي دقيق اندازه لوله هاي آب شبكه و همچنين تعداد نازل ها مشخص مي گردد . محاسبه از روي هدهاي ( نازل هاي ) پاشش آب و با توجه به سطح پوشش هر كدام و ميزان شعاع عمل آنها طوري برآورده مي گردد ، كه شعاع پاشش آب يكديگر را بپوشانند .

اسپرينكلر با شبكه لوله كشي آب

سيستم اسپرينكلر با لوله تر :

در محل هايي كه از نظر سرما و يخ زدگي حفاظت شده اند و باعث يخ زدگي لوله ها نمي شود ، از سيستم با لوله تر استفاده مي شود . بدين صورت كه آب ذخيره اطفاء حريق از سوپاپ هشدار عبور كرده و به آخرين آب فشان ها مي رسد و چنانچه آب فشاني بر اثر حرارت ، حباب شيشه اي بشكند ، آب پشت آب فشان ها با شدت به بيرون پرتاب مي شود . در اين سيستم آب دائم در مسير لوله ها تحت فشار مي باشد .

سيستم اسپرينكلر با لوله خشك :

در محل هايي كه خطر يخ زدگي لوله ها وجود دارد ، از سيستم با لوله خشك استفاده مي شود . بدين صورت كه آب ذخيره اطفاء حريق به پشت سوپاپ لوله خشك گسترش يافته و لوله هاي منتهي به آب فشان ها با هواي فشرده پر شده است . چنانچه آب فشاني بر اثر حرارت باز شود افت فشار سبب مي شود سوپاپ هشدار ، آب را داخل سيستم آب فشان هدايت نمايد ، كه در نهايت عمل پاشيدن آب روي حريق انجام مي شود .

نكاتي كه در مورد نگهداري سيستم اطفاء حريق اسپرينكلر بايد رعايت شود :

*هر سه ماه يكبار ، تمام سيستم چك شود .

*جهت جلوگيري از زنگ زدگي لوله و لوازم سيستم تمهيدات لازم صورت پذيرد .

*در سيستم شبكه آب از لوله هاي گالوانيزه استفاده گردد .

*هر چند مدت يكبار كليه آب هاي سيستم را خالي و آب جديد داخل آنها گردد .

*تعدادي سرلوله پاشنده ( نازل ) به طور يدكي در محل نگهداري شود .

*زنگ خطر سيستم هر ماه يكبار تست و آزمايش شود .

*شير مخصوص سيستم بايد هر ماه باز و بسته كرد تا آزمايش گردد .

اسپرينكلرهاي موضعي :

از آنجايي كه براي نصب سيستم هاي اسپرينكلر با شبكه لوله كشي آب داراي هزينه هاي زيادي هست و باعث تغييراتي در ساختمان و انبارها مي شود و همچنين آب براي اطفاء آتش هاي غير از جامدات مناسب نيست . لذا يك نوع تكامل يافته ديگري از سيستم هاي اسپرينكلر موجود مي باشد ، كه به صورت كپسول هاي آتش نشاني بوده و در داخل آنها آب ، انيدريك كربنيك ، پودر و گاز يا هيدروكربورهاي هالوژنه موجود است . بدين صورت كه در دهانه كپسول مذكور و در قسمت تحتاني نازل آن فشنگي شيشه ايي يا آلياژ مخصوص قرار گرفته است و به محض رسيدن به يك درجه حرارت مشخص فشنگي شكسته و يا آلياژ مذكور ذوب شده و مسير باز مي گردد و محتوي كپسول به صورت اتوماتيك به روي آتش پاشيده مي شود . اين اسپرينكلرهاي موضعي را مي توان بر حسب نوع آتش انتخاب و در محل هاي مناسب نصب كرد ، كه مزيت آن نسبت به سيستم اسپيرينكلر يا شبكه لوله كشي عبارتست از :

** هزينه كم و قابل نصب بودن در محل دلخواه .

** عدم نياز به شبكه لوله كشي و منابع ذخيره و پمپاژ در نتيجه تقليل هزينه .

** انتخاب اسپرينكلر مناسب براي نوع آتش مورد نياز .

** قابل شارژ و استفاده مجدد .

** عدم تعطيل نمودن محل كار در مدت نصب دستگاه .

** استفاده از اين خاموش كننده ها براي نقاط حساس ، مانند : كامپيوترها ، مشعل ها ، ترانسفورماتورها ، ديگ هاي محتوي مايعات قابل اشتعال مناسب مي باشد .

سيستم اطفاء حريق اتوماتيك با آب :

به منظور اطفاي حريق فضاهايي كه در آنها آب به تجهيزات موجود صدمه اي وارد نمي كند و نوع حريق نيز براي اطفاء با آب مناسب باشد و يا پرسنل و افراد زيادي در محيط حضورداشته و امكان تخليه آنها از محيط ميسر نباشد ، مي توان از سيستم اتوماتيك اطفاء حريق با آب بهره جست . مزيت نسبي آب در قياس با گاز CO2 ، سهولت اطفاي مناطق گسترده و روباز ، و نيز هزينه پائين تر آن مي باشد . استفاده از عامل آب به جاي گاز CO2 در يك سيستم هوشمند تا حد زيادي شبيه به هم مي باشد . عمل آشكارسازي توسط مجموعه دتكتورهاي نصب شده در محيط انجام مي گيرد و پس از احراز شرايط اطفاء ، فرمان شروع اطفاء توسط واحد كنترل زون ها صادر گشته و آب با فشار حاصل از گازي كه به مخزن آن تزريق مي شود ، به لوله هاي منتهي به زون ارسال شده و از طريق پخش كننده ها به فضاي آتش حمله مي كند . اين پروسه كاملاً تحت كنترل بوده و ميزان آب ارسالي به هر زون كاملاً مشخص بوده و فشار تزريق آب نيز توسط واحد تزريق آب كاملاً رگوله شده و تحت كنترل مي باشد و بدين صورت مي توان اطفاي همزمان چند زون را از سيستم انتظار داشت .

آب مورد استفاده در اين سيستم در مخازن مخصوص فشار بالا از رنج 4000 تا 40000 ليتر ذخيره مي گردد و توسط فشار گاز محرك كه كاملاً رگوله شده است به لوله هاي ا

تجهيزات و وسايل مبارزه با حريق

مطالب مشابه :

آشنایی با خاموش کننده های دستی

مختصری از آشنایی با انواع خاموش کننده های دستی.

پرو آمینو Pro Aminos

نام باكتري هاي موجود در كتب درسي دبيرستان و پيش دانشگاهي

تجهيزات و وسايل مبارزه با حريق

نام باكتري هاي موجود در كتب درسي دبيرستان و پيش دانشگاهي

رمز جي تي اي 5