سیمان

تعریف – سیمان جسمی است که از ترکیب مواد مختلف معدنی در اثر حرارت بدست می آید.

اولین بار یک بنای انگلیسی که در ساختن سیمان فعالیت میکرد این صنعت را بنام خود در انگلستان به ثبت رساند . سیمان از نظر اجزاء متشکله اش انواع گوناگون دارد که معروفترین آنها سیمان پرتلند Portland میباشد.

میزان مواد تشکیل دهنده سیمان عبارتند از :

70 تا 74 درصد سنگ آهگ

20 تا 22 درصد خاک رس

2 تا 5 درصد سنگ گچ

به درصدهای فوق گاهی مواد دیگری اضافه میشود که خاصیت سیمان را برای اصطلاحاً مواد تصحیح مینامند.

سیمان پرتلند

درصد مواد تشکیل دهنده سیمان پرتلند برحسب نوع مصرف آن تغییر میکند ولی نوع معمولی سیمان پرتلند دارای 70 درصد سنگ آهگ Co3ca میباشد که از معدن استخراج میشود و برای اینکه بتوانند با خاک رس مخلوط نمایند ابتدا ، باید قطعات درشت سنگ آهگ را در آسیابهای مخصوص خرد نمایند و آنگاه با 30 درصد خاک رس مخلوط نموده آنها را آسیاب کنند. این مرحله ممکن است بصورت تر یا خشک صورت بگیرد که در هر صورت باید خمیر یا پودر حاصل کاملاً مخلوط و یکنواخت شده باشد.

مخلوط حاصل را در کوره های دوار با شیب ملایم حدود 1400 درجه سانتی گراد حرارت میدهند تا زمانیکه حدود 20 درصد مواد ذوب گردد. در این هنگام مخلوط را خشک میکنند که بصورت گلوله یا حبه هائی در می آید که به آنها " کلینکر" میگویند.

حال با اضافه کردن 2 تا 4 درصد سنگ گچ 2H2O و SO4Ca به کلینکر، مخلوط را مجدداً آسیاب نموده پودر سیمان حاصل میشود. پودر سیمان را در پاکتهای دو جداره ریخته جهت مصرف به بازار عرضه میکنند.

اندازه قطر دانه های پودر سیمان باید از 9% میلی متر کمتر باشد یا بعبارت دیگر باید اندازه قطر دانه ها بحدی باشد که حدود 95 درصد سیمان ازالک 900 براحتی عبور نماید.

از انواع دیگر سیمان میتوان سیمان جوش را نامبرد که مخلوطی است از جوش کوره های مرتفع چدن با سیمان پرتلند به نسبت های 30 درصد جوش کوره چدن سازی و 70 درصد سیمان پرتلند.

نوع دیگر سیمان که از ترکیب جوش با سیمان پرتلند میباشد سیمان آهن گذاری است که از ترکیب 70 درصد جوش کوره آهن گذاری با 30 درصد سیمان پرتلند به دست می آید . سیمان بهنگام مصرف و ترکیب شدن با آب تولید حرارت میکند لذا برای کارهای بزرگ بتونی نظیر " سد سازی" باید از سیمانی استفاده کرد که تولید حرارت چندانی نکند.

سیمان در رنگهای مختلف ساخته میشود که عبارتند از :

سیمان خاکستری (معمولی) که بیش از سایر انواع سیمان مصرف دارد.

سیمان سفید که از نظر مقدار مصرف در درجه دوم اهمیت قرار دارد.

سیمانهای الوان که برنگهای مختلف سبز،قرمز، آبی و غیره میباشند.

بتون

بتون استخوانبندی است از مصالح سنگی دانه بندی شده پیوسته و منظم با حداقل فضای خالی که ملات سیمان دور دانه های سنگی را اندود کرده مصالح سنگی را بهم چسبانده تمام یا قسمتی از فضای خالی بین آنها را پر کرده و مخلوط را به یک جسم یکپارچه و مقاومی تبدیل کرده باشد.

بتون یکی از انواع مصالح ساختمانی است که مانند سنگها دارای مقاومت فشاری قابل توجهی است با این تفاوت که این نوع سنگ به طور مصنوعی و از اختلاط سیمان، شن و ماسه یا (مصالح پرکننده دیگر) و آب بهر شکل و فرمی که مورد نظر باشد ساخته میشود.

بغیر از شن وماسه که از مواد اصلی پرکننده بتون میباشند از مواد پرکننده دیگری از قبیل (مصالح پرکننده سبک) استفاده میشود. بهر صورت قسمت عمده حجم بتون را شن و ماسه یا مصالح پرکننده سبک تشکیل میدهند.

عوامل مؤثر در مقاومت بتون

عواملی که در بالا رفتن مقاومت بتون مؤثرند عبارتند از:

1- مقدار سیمان: با افزایش سیمان تا حد ببه ازاء افزایش سیمان از مقاومت بتون کاسته خواهد شد. همانگونه که منحنی نشان میدهد بازاء 400 کیلوگرم سیمان در متر مکعب، بتون حداکثر مقاومت خود را بدست میآورد و در بیشتر از 400 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتون، مجدداً مقاومت آن پائین میآید زیرا مقدار سیمان در بتون زیاد شده و جای شن و ماسه را اشغال نموده و از بهم چسبیدن دانه های شن و ماسه که استخوان بندی را تشکیل میدهند جلوگیری مینماید.

مقدار سیمان در بتون باید با اندازه ای باشد که دو غاب آن اطراف دانه های شن و ماسه را اندود نماید. در شکل "1" منحنی مقاومت بتون بازاء درصدهای مختلفی از سیمان نمایش داده شده است. اصولاً مقدار مصرف سیمان در بتون معمولاً از 150 کیلوگرم تا 400 کیلوگرم در متر مکعب ماسه میباشد. در بعضی مواقع بجای نسبت وزنی از نسبت پیمانه ای یاکیلی استفاده میکنند. یعنی بجای اینکه بگویند 300 کیلوگرم سیمان در متر مکعب ماسه، میگویند بتون چهار ویک، یعنی چهار پیمانه ماسه و یک پیمانه سیمان.

2- جنس مصالح سنگی : هر چقدر جنس دانه های شن و ماسه موجود در بتون مرغوبتر باشد میزان مقاومت بتون افزایش خواهد یافت. لذا در انتخاب دانه ها باید دقت کافی نمود.

3- تراکم: هراندازه بتون متراکمتر تهیه شود مقاومت بیشتری خواهد داشت و برای این منظور بهتر است از دستگاه مرتعش کننده (ویبراترو) استفاده شود.

4- درجه حرارت : متعادل بودن درجه حرارت محیط در مقاومت بتون مؤثر است زیرا درجه حرارت زیاد بعلت سریع گرفتن و تبخیر آب بتون و درجه حرارت پائین بعلت کندگیری و یخ زدگی آب بتون از مقاومت آن بطرز مؤثری میکاهد.

5- مقدار آب: آب مصرفی در بتون که باعث انجام فعل و انفعالات شیمیائی و تر نمودن جدار دانه های سنگی میشود به سه صورت مورد استفاده اجزاء متشکله بتون قرار میگیرد.

الف- مقدارآبی که به مصرف هیدراته نمودن سیمان میرسد که در حدود 20 درصد وزن سیمان مصرفی است.

ب- مقدار آبی که برای خیس کردن جدار خارجی دانه های شن و ماسه مصرف میشود.

ج- مقدار آبی که برای رقیق کردن بتون لازم است تا بتوان بهرشکل و فرمی که مورد نیاز است آن را درآورد.

هر چقدر مقدار آب در قسمت ب و ج بیشتر مصرف شود مقاومت بتون کم میشود. حدود 20 درصد وزن سیمان برای گیرش و بدست آوردن مقاومت ماگزیمم بتون آب لازم است.

6- رطوبت هوا: رطوبت هوا تا حدودی باعث افزایش مقاومت بتون میشود، برای اینکه از تبخیر سریع آب موجود در بتون جلوگیری میکند و در نتیجه به بتون فرصت کافی داده خواهد شد تا فعل و انفعالات شیمیائی خود را انجام دهد.

7- عمر بتون: هر چقدر سن بتون بیشتر شود مقاومت آن بالاتر خواهد رفت. معمولاً مقاومت لازم 28 روز پس از ریختن بتون در قالب بوجود میآیدو تجربه نشان داده است تا یکصد سال با گذشت زمان مقاومت بتون صعودی خواهد بود.

8- جنس جدار قالب: قابلیت جذب آب جدار قالب در مقاومت بتون مؤثر است. در صورتیکه از قالب فلزی استفاده شود، بتون مقاومت بیشتری خواهد داشت ولی اگر جنس قالب طوری باشد که رطوبت موجود در بتون را جذب کند از مقاومت آن کاسته خواهد شد.

9- اندازه ابعاد عناصر بتون : هر قدر اندازه ابعاد عناصر تشکیل دهنده بتون کوچکتر باشد مقاومت بیشتری در بتون بوجود خواهد آمد ( البته تا حدی متعارف)

اکنون با توجه به مراتب ذکر شده در فوق چنانچه ساختمانهای بتونی را با ساختمانهای فلزی مقایسه نمائیم با ذکر دلائل زیر میتوان باهمیت ساختمانهای بتون آرمه پی برد.

1- از نظر اقتصادی ساختمانهای بتون آرمه به مراتب مقرون به صرفه ترند.

2- در ساختمانهای بتون آرمه شکل پذیری ساده تراست.

3- پیوند در ساختمانهای بتونی راحت تر صورت می گیرد.

4- ساختمانهای بتونی در مقابل تأثیرات جوی و محیطی مقاومت بیشتری دارند.

5- نما سازی در ساختمانهای بتون آرمه آسان تر انجام می شود .

6- ساختمانهای بتونی در مقابل آتش سوزی که دارای اهمیت فراوان می باشد مقاومترند.

7- ساختمانهای بتونی در مقابل نشست زمین لرزه مقاومت بیشتری دارند . برای استفاده صحیح از انواع بتون با درصد های مختلف « سیمان، شن ، ماسه و آب» و جلوگیری از به هدر رفتن مصالح و خطرات ناشی از صحیح انتخاب نکردن برای کارهای مناسب آن، انواع بتونها را با نوع مصرف آنها در جدول a و b مشخص شده است . جدول a طبقه بندی بتون و موارد استفاده هر کدام را در ساختمانهای بتون آرمه با استفاده از جدول b نشان می دهند . جدول b طبقه بندی بتون بر حسب مقدار سیمان و شن و ماسه در متر مکعب و تعیین مقدار متوسط مقاومت فشاری نمونه های مکعبی بتون را نشان می دهند .

طرز اجرای قطعات بتون آرمه

هنگام ساختن قطعات بتون آرمه سه قسمت عمده مورد نظر است که عبارتند از:

1- تهیه قالب و داربست و سوار کردن آنها .

2- تهیه آرماتورها و بستن و سوار کردن آنها .

3- ساختن بتون و حمل آنها به پای کار و بتون ریزی و نگهداری آن.

الف- قالب و داربست:

در اجرای قطعات بتون فولادی (بتون آرمه) برای شکل دادن به بتون از قالب و برای تحمل وزن قالب و بتون داخل آن از داربست استفاده می شود . برای ساختن قطعات کوچک بتونی به علت سبک بودن قالب و کم بودن حجم بتون – ریزی احتیاجی به محاسبه داربست نیست و فقط نقشه قالب ها لازم است. در صورتیکه در قطعات بزرگ چون وزن قطعات و حجم بتون ریزی زیاد می باشد ، لذا لازم است که داربست دقیقاً مطالعه و. محاسبه شود. جنس قالب و داربست معمولاً از چوب یا فولاد و یا از آلمونیوم است.

قالب چوبی و چوب بست:

در قابل چوبی شکل جسمی که قرار است از بتون ریخته شود از تخته تهیه می شود و چون تخته اصولاً دارای خاصیت شکل پذیری می باشد لذا این حسن را دارد که شکل جسم به هر فرمی که باشد و طول قطعه هرچقدر باشد می توان چوب را به فرم مطلوب و طول لازم بدنبال هم میخ نموده و با پشت بند بهم وصل کرده و قالب را با آسانی تهیه نمود . علاوه بر آن قالب چوبی چون از قالب فلزی ضخیم تر و درجه هدایت آن کمتر است لذا در فصل سرد و یخ بندان و نقاط سرد سیر به مراتب از قالب فلزی بهتر است. از طرفی بجز در بعضی موارد قیمت آن از قالب فلزی کمتر می باشد .

انواع چوب های مصرفی در قالب بندی:

چوبی که برای قالب بندی مصرف می شود نباید در برابر رطوبت زیاد از خود واکنش نشان دهد، بعبارت دیگر در اثر جذب آب حساسیت نشان ندهد و باد نکند زیرا در غیر این صورت اگر تخته های قالب زیاد جفت باشند پس از انبساط تخته ها به هم فشار وارد کرده و سبب پیچیدگی یگدیگر شده و سطح نامنظمی ایجاد خواهد شد . چنانچه برای رفع این نقیصه فاصله تخته ها از هم زیاد انتخاب شود ، دوغاب سیمان موجود در بتون از شکاف ها خارج شده بتون حاصل کرمووپوک میشود که باعث پائین آمدن مقاومت آن خواهد شد. لذا در انتخاب نوع چوب جهت قالب بندی باید سعی کافی نمود تا از چوبهای مناسب استفاده شود.

از میان چوبها انواع چوبهای نباتات صمغی ( بواسطه وجود مواد صمغی) مانند سرو وکاج از این نظر مساعد هستند و بیشتر قالبهای بتونی با این نوع چوبها تهیه میشوند.

چنانچه چوب بهنگام مصرف کمی رطوبت داشته باشد بر چوبهای خشک مزیت دارد زیرا چوب خشک آب موجود در بتون را مکیده در نتیجه بتون پوک و کرمو میشود.

در ایران بیشتر از چوب روسی ( چوبهای روسی از نوع کاج است) به ضخامت 5/2 تا 3 سانتی متر و به پهنای 10 تا 15 تا 25 سانتی متر و طول4 متر استفاده می شود و از آنجا که پس از مصرف کمتر آج پیدا میکند، لذا میتوان چند مرتبه ( درموقع محاسبه سه مرتبه بحساب میآورند) مصرف کرد. البته لازم بیادآوری است که هر بار که قالب را باز میکنند ممکن است قسمتهائی که میخ در آنها بوده شکسته شوند، در اینصورت آنرا اره میکنند، در نتیجه طول آن کوتاه میشود بطوریکه حتی ممکن است تخته پنج یا شش مرتبه ولی هر بار با ابعاد کوچکتر مصرف شود.

چوبهای جنگلی ( از این نوع چوبها در ایران به ابعاد 5/2 سانتی متر در 5/2 سانتی متر در 4 متر استفاده میشود) در اثر رطوبت زیاد باد میکنند و حساسیت نشان میدهند و بین آنها ظاهراً انواع " توسکا" از سایر انواع چوب در مقابل رطوبت بهتر مقاومت میکند.

تعیین ضخامت تخته یا الوار در قالب بندی بستگی به فاصله نقاط اتکاء یعنی فاصله پایه ها دارد و چون در حقیقت قالب و چوب بست برای تحمل وزن بتون وفولاد و کارگران و وسایل بتون ریزی از قبیل چرخ دستی و غیره و همچنین تحمل ضربات وارده در اثر کوبیدن و یا مرتعش نمودن و فشار مایع بتون بر جدار قالب ساخته میشود، لذا نقاط اتکاء هر چقدر از هم دورتر باشند باید ضخامت تخته ها بیشتر شوند، بهمین دلیل ضخامت تخته ها بعضی اوقات به چهار تا پنج سانتی متر میرسد.

برای چوب بست ها از چوبهای چهارتراش که معمولاً 8*8 سانتی متر یا 10*10 سانتی متر و چهار طرف آنها در کارخانه تراش داده شده است و یا تخته های ضخیم و یا الوار و بالاخره از چوبهای گرد ( در ایران چوب گرد بخصوص برای پایه ها ارزانتر است) استفاده میشود.

شرط اصلی یک قالب و چوب بست خوب و اساسی آن است که بدون تغییر شکل قابل توجهی بتواند نیروهای وارده را تحمل کند و پس از تغییر شکل جزئی ارتفاع ساختمان به اندازه ارتفاع نقشه درآید، زیرا اگر قالب بیش از حد مجاز ذکر شده تغییر شکل دهد مثلاً تیری خیز بردارد این تغییر شکل بعداً در ساختمان باقی خواهد ماند. برای اجتناب از این تغییر شکل باید نقاط اتکاء قالب را زیاد کرد. در صورتیکه بخواهند در ساختمان های بزرگ و استثنایی چوب بست را محاسبه کنند خستگی آنرا باندازه خستگی ساختمانهای موقت چوبی اختیار میکنند.

انواع قالب های چوبی:

قالب دیوار بتونی

ساده ترین قالب ها دیوار است وآن عبارتست از دو صفحه قائم موازی که از تخته هائی بابعاد 25 سانتی متر در 4 متر تهیه میشود. متناسب با ابعاد دیوار تخته ها را پهلوی هم قرار داده آنگاه به پشت بندها میخ میکنند. اگر طول دیوار زیاد باشد از نظر سهولت، فرم قالب دیوار از چندین قطعه تشکیل میشود.

پس از ساختن صفحات قائم باید آنها را در جای خود بوسیله داربست ثابت نگاهداشت. اگر دیوار و سقف با هم بتون ریزی میشود قالب دیوار را به قالب سقف نیز متصل ساخته و بدین وسیله آنرا قائم نگهمیدارند. ولی اگر قالب دیوار تنها میباشد باید از تمایل آن به سمت عقب و جلو و نزدیک و دور شدن دو جدار نسبت بهم جلوگیری شود. برای جلوگیری از مایل شدن قالبها ، در پشت آنها زانو یا چوبهای مایل قرار میدهند. برای اینکه فاصله دوجدار بهم نزدیک نشود بین دو جدار تکه های چوب قرار میدهند و وقتی که سطح بتون ریزی نزدیک چوبها رسید بتدریج آنها را از پائین بر میدارند.

اگر ارتفاع دیوار زیاد باشد و نتوان زانو بکار برود، قالب دو طرف را بوسیله مفتولهائی که از وسط دیوار میگذرد میگذرد بهم متصل میکنند و در موقع برداشتن قالب انتهای مفتولها را بریده و قالب را آزاد میکنند. در این صورت مفتولها داخل بتون باقی میماند. رد این گونه موارد برای قائم نگاهداشتن قالب دیوار کافیست که قالب یک جدار را مثلاً با زانو قائم نگاهدارند. ممکن است برای نگهداشتن قالبهای طرفین دیوار بجای مفتول از پیچ و مهره استفاده کرد و برای اینکه پیچ و مهره پس از برداشتن قالبها از محل خود خارج شود آنرا از لوله فلزی نازکی عبور دهند. لذا بدین وسیله پیچ و مهره در تماس با بتون واقع نمیشود. در این حالت پس از برداشتن قالبها، سوراخهائی در دیوار و در محل پیچ و در شکل " "2-a نحوه قالب بندی دیوار بتونی نشان داده شده و در شکل " 2-b" و " 2-c" نحوه آرمارتورگذاری دیوار بتونی مشخص شده است.

قالب ستون

اصولاً ستونها بمقطع چهار ضلعی یا هشت ضلعی و یا دایره ساخته میشوند.

الف- قالب ستونهای چهارضلعی: برای ساختن قالب ستونهای چهارضلعی (مربع یا مربع مستطیل) ابتدا چهار سمت قالب را با کوبیدن تخته های لازم روی پشت بندها تهیه مینمایند، فواصل پشت بندها مختلف و تابع ضخامت تخته ها و ارتفاع ستون میباشد.

از چهار ضلع قالب که ما با حروف D,C,B,A مشخص شده است دو ضلع D و B داخل دو ضلع دیگر یعنی C و A میشود و محیط خارجی آن بوسیله یک چهارضلعی دیگر مقید میشود.

پس از اینکه تخته ها و پشت بندها باندازه معین حاضر شدند آنها را در محل خود قرار داده و بکمک شاقول قائم نگهمیدارند. آنگاه بایستی آنها را بنحوی بهم متصل نمایند تا اینکه نه ستون از اطراف خم شود و نه سطوح آن از هم دور گردند.

برای اینکه قالب قائم بایستد اگر ستون جزو اسکلت بنا است قسمتی از قالب بندی تیرها را نیز نصب مینمایند تا بدینوسیله ستونها در قسمت بالا با قالب تیر درگیر شده تغییر حالت ندهد.

برای اینکه سطوح قالب از هم دور نشوند باید چهار تخته چهار سمت قالب را بهم متصل نمود که این عمل بچند طریق انجام میشود.

a- بستن قالب ستون با مفتول : برای اینکه سطوح قالب بهم نزدیک نشوند آنها را بهم میخ میکنند، و برای اینکه فشار بتون سطوح قالب را از هم دور نکند . در فواصل معین مفتولهای ( 3 یا 4 یا5) میلی متری را دور قالب گردانده، انتهای آزاد آنها را دور می پیچند تا چهار بدنه را در وضعیت خود ثابت نگهدارد.

البته این طریقه برای ستونهای کم اهمیت مناسب است ولی هنگامیکه فشار مایع (بتون) از داخل قالب زیاد باشد دیگر مفتول قادر به نگهداری نیست مگر اینکه دور پیچی ها بهم نزدیک باشند.

b- بستن قالب ستون با پیچ و مهره: در این طریقه یک چهارضلعی میسازند که دو ضلع آن از چوب و دو ضلع دیگر را پیچ ها تشکیل میدهند . در این مورد دو بدنه قالب در دو بدنه دیگر داخل میشود و پشت دو بدنه خارجی چهار تراش یا پشت بند قرار داده توسط پیچ و مهره آنها را محکم میکنند. برای اینکه بدنه های داخلی قالب بر اثر فشار ناشی از بتون از محل خود خارج نشوند توسط قطعه چوبیکه در گوشه خارجی روی بدنه بیرونی میخ میشود نگهداری خواهند شد.

شکل " a-4" و شکل " b-4" قالب ستونهای چهارضلعی سری را نشان میدهند این نوع قالب بسادگی باز و خیلی سریع و راحت بسته میشود.

c- بستن قالب ستون با گیره ، قالب ستونها را میتوان با گیره محکم نمود بدنه ها را در جای خود ثابت نگاه داشت . گیره ها از نظر شکل شبیه کمان اره بوده و قابل تنظیم به اندازه های مختلف نیز میباشند. از این نوع گیره ها در درودگری بطورقابل ملاحظه ای استفاده میشود.

نظر به اینکه هنگام بتون ریزی ستونها فشار زیادی به قالب وارد میشود لذا باید از تخته های کلفت تری مثلاً حدود (3 یا 4) سانتی متری استفاده کرد تا در اثر فشار زیاد ناشی از بتون بجدارها تغییر شکل ندهد.

برای برداشتن ( دکفره کردن) قالب ستونها پس از اینکه بتون محکم شد مثلاً بعد از ( 2 یا 3) روز باید بدنه ها را از جدا نموده در حالت a مفتول ها را بریده یا باز میکنند.

در حالت b مهره ها را باز کرده و پیچ ها را از قالب خارج میکنند.

در حالت c گیره ها را شل کرده از اطراف قالب خارج مینمایند.

برای برداشتن قالب چون بتون در سوراخها و درزهای قالب نفوذ کرده لذا باید از دیلم استفاده نمود و قالب را از بتون ستون جدا نمود.

برای اینکه سطح یا سطوح داخلی قالب قبل از بتون ریزی صاف باشد تا سطح بتون حاصل ناهموار نشود میتوان تخته ها را رنده کرد. و برای اینکه درزهای بین تخته ها روی بتون اثر نگذارد میتوان از ورق های نازک کاغذ استفاده کرد. یعنی سطوح داخلی قالب را بوسیله کاغذ بپوشاند. در بعضی موارد بجای رنده کردن یا چسباندن کاغذ از تخته سه لائی استفاده میکنند و سطوح داخلی قالب را روکوبی مینمایند.

برای اینکه پس از بتون ریزی قالب به بتون نچسبد کافی است قبلاً جدار داخلی قالب را با روغن سوخته ماشین چرب نمود.

بتون ریزی ستونها: در مورد ستونهائیکه ارتفاع آنها زیاد است مخصوصاً وقتیکه مقطع ستونها کوچک باشد ریختن بتون از ارتفاع زیاد داخل قالب باعث جدا شدن دانه های درشت و ریز بتون از یکدیگر خواهد شد. در این صورت باید پس از ریختن بتون بکمک چوبی از بالا مواد را حتی الامکان مجدداً با هم مخلوط نمود یا قالب را بتدریج پس از هر بتون ریزی بالا برد. مثلاً سه ضلع آنرا نصب نمود و ضلع چهارم را 2 متر به 2 متر اضافه کرد. ولی در ساختمانهای مسکونی که ارتفاع طبقه حدود 3 یا 4 متر است میتوان بدون اشکال یک مرتبه را ریخته و بکمک چوبی آنرا از بالا کوبید و مخلوط نمود.

بعضی اوقات ممکن است در قالب بنائی ریخته شود یعنی مثلاً ستون بتونی بر حسب ضرورت در داخل دیوار آجری ضخیمی قرار گیرد، در این صورت لازم است ابتدا آهن ها( آرماتورها) را در محل مورد نظر قرار داده بعد دیوار را چیده و داخل حفره ایجاد شده را بتون ریزی نمود. ولی دو نکته اساسی را باید مورد توجه قرار داد: اول آنکه جدار قالب یا ( حفره ایجاد شده در دیوار) بایستی کاملاً راست و شاقول ساخته شود.

دوم آنکه در ستونهای معمولی وقتیکه قالب را باز میکنند اگر قسمتی از ستون از بتون پر نشده باشد دیده میشود در صورتیکه در مورد ستونهائیکه اطراف آنها آجرچینی شده معایب کار بعداً دیده نخواهد شد، پس در این قبیل موارد برای جلوگیری از اینگونه مسائل باید لااقل بتون روان باشد تا حفره ای در آن ایجاد نشود.

نکته دیگری که در موقع ساختن و سوار کردن قالب ستون باید بآن توجه شود آن است که ممکن است خرده چوب در داخل قالب ریخته شود که در این صورت باید قبل از بتون ریزی آنها را خارج کرد زیرا وجود خرده چوب و خاک اره در قالب باعث کم شدن مقاومت بتون و در نتیجه کم شدن مقاومت ستون خواهد شد. برای رفع این نقیصه و خارج کردن خرده چوبها باید در قسمت پائین قالب سوراخی تعبیه نمود و خاک اره و خرده چوبها را از قالب خارج کرده قبل از بتون ریزی سوراخ مزبور را با تخته مسدود کرد.

ب- قالب ستونهای هشت ضلعی: برای تهیه قالب ستونهای هشت ضلعی یا بطور کلی وقتیکه بخواهند گوشه های قالب چهارضلعی پخی داشته باشد در گوشه های قالب چهار ضلعی تخته هائی به مقطع مثلث میکوبند. در نتیجه شکل داخلی قالب از چهار ضلعی به هشت ضلعی تبدیل خواهد شد شکل "5"

ج- قالب ستونهای گرد: برای ساختن ستونهای گرد باید تخته ها را بعرض کم بریده بطوریکه عرض تخته ها متناسب با قطر ستون باشد. مثلاً برای ستونی به قطر 20 سانتی متر عرض تخته ها از 5 تا 6 سانتی متر تجاوز نکند( عرض تخته ها معمولاً سه تا چهارسانتی متر است) بنحویکه کثیر الاضلاع بدست آمده با تخته های مزبور اختلاف ناچیزی با دایره داشته باشد.

برای تهیه قالب ستونهای گرد باید تخته ها را بر روی پشت بندهائی که داخل آن بشکل نیم دایره بریده شده است بکوبند. قطر دایره این پشت بندها برابر قطر ستون باضافه دو برابر ضخامت تخته ها و فاصله بین پشت بندها حدود 80 تا 100 سانتی متر است. در نتیجه قالب ستونهای گرد از دو قسمت تشکیل میشود که بکمک مفتول این دو قسمت را در جای خود ثابت نگاه میدارند.

شکل " 6-a" و " 6-b" .

در شکلهای " 6-c" و " 6-d" نوع دیگری از ستونها که شکل ظاهری آنها با سایر ستونهائیکه تاکنون شرح داده شد تفاوت میکند و نحوه قالب بندی و سوار کردن آنها مشخص شده است.

طرز قالب بندی یک برج بتون آرمه رد شکل های " 6-E" و " 6-F" مشاهده میشود و در شکل " 6-G" برج ساخته شده پس از باز شدن قالب نشان داده شده است.

قالب تیربتونی

تیرهای بتون آرمه به سقف متصل است و قالب آنها نیز معمولاً با سقف ساخته میشود. قالب تیر از سه قسمت تشکیل میشود که عبارتند از :

دو گونه طرفین هر یک با کوبیدن چندین تخت طولی روی پشت بندها تهیه میشوند معمولاً گونه های طرفین قالب زودتر از کف قالب برداشته میشوند. بنابراین طرز قالب بندی باید طوری اجراء شود که باز کردن و برداشتن گونه ها بآسودگی میسر باشد.

کف قالب روی کلاهکهای پایه ها تکیه میکند و برای نگهداری گونه ها، اگر تیر با سقف توام باشد در اینصورت گونه ها توسط چوب بست سقف نگهداری میشود و حتی قسمتی از قالب سقف روی گونه ها تکیه میکند. مثلاً انتهای چهار تراش های زیر قالب سقف به روی قطعات چوب افقی که به پشت بندها گونه ها میخ شده اند قرار میگیرند. رد صورتیکه تیر جدا باشد گونه ها را بوسیله زانوهائیکه روی کلاهک پایه تکیه میکند نگهمیدارند. بعلاوه برای اینکه فاصله گونه ها نسبت بهم ثابت بماند در فواصل معینی با کوبیدن قطعات تخته در قسمت بالای قالب این منظور را تأمین میکنند. شکل " 7-a" نحوه ساختن پایه با کلاهک را نشان میدهد و در شکل " 7-b" طرز ساختن " گوه" را میتوانید ملاحظه کنید.

برای ساختن " گوه" کافیست که فقط چوبی را از یک گوشه به گوشه دیگر بطور اریب اره کنید در این صورت از هر قطعه چوب دو " گوه" حاصل میشود.

نحوه قالب بندی تیر بتونی رد شکل "8" نشان داده شده است.

قالب سقف بتونی

قالب سقف معمولاً از میخ شدن تخته ها بر روی چهار تراشها یا الوارها تشکیل میشود در بیشتر موارد میتوان آخرین تکیه گاه چهار تراشها را بر روی پشت بند گونه تیرها قرار داد آنگاه در زیر چهار تراشهای ذکر شده خرپاهائی بفواصل معین و منظم نصب نمود.

قالب بندی سقف های بتون آرمه ممکن است بدون دخالت تیرها باشد و یا اینکه بهمراه تیرهای بتونی یکجا ساخته و بتون ریزی شود. در صورتیکه با تیرها تواماً ساخته شوند، ممکن است تیر زیر سقف در کنار آن واقع شود ( تیر کناری) در این حالت سقف تنها از یک طرف تیر ادامه پیدا خواهد کرد. چنانچه تیر در وسط قرار گیرد (تیرمیانی) در این حالت سقف از دو طرف تیر ادامه خواهد داشت.

حالت اول: چنانچه سقف بدون تیر و به تنهائی ساخته شود مطابق شکل " 9-a" قالب بندی میشود.

شکل های 9-b چند نوع قالب بندی و آرماتورگذاری سقف را نشان می دهند.

درشمع بندی ها و گوه کوبی و باد بند کردن پایه ها و همچنین سایر کارهای چوبی میتوان از میخ های دو سربنام " اسکوب" استفاده کرد. دو سر این میخها تیز بوده و براحتی در چوب ها با وارد آمدن ضربه بآنها فرو میروند. فاصله دو سر تیز میخ ها از ده سانتی متر تا چهل سانتی متر میباشد و اگر دو عدد از این نوع میخ ها را بصورت چپ و راست یا ( ضربدری "*") روی کار بکوبند اسقامت آن بیش از دو برابر خواهد شد.

حالت دوم : چنانچه سقف از یک جهت تیر ادامه پیدا کند مطابق شکل "10" کفراژبندی میشود در این وضعیت تیر " پوتر" در کنار قرار گرفته و سقف آنها از یک سمت تیر ادامه پیدا میکند. فرم قالب بندی تیر وسقف باید بصورتی باشد که تخته های سقف بتوانند از پشت بندها یا چهار تراشهای بغل تیر جهت تکیه گاه استفاده نمایند. در قالب بندی تیر و سقف طرز قرار گرفتن چهار تراشها،شمع ها ،زانوها، تخته های عرضی و بخصوص نحوه وصله کردن پایه ها باید بسیار مورد توجه قرار گیرد.

حالت سوم: نحوه کفراژبندی تیرمیانی توام با ادامه سقف از دو جهت شکل " 11-a" و شکل " 11-b" در این حالت تیر باید بصورتی قالب بندی شود که تخته های سقف بتوانند از دو طرف روی پشت بندهای گونه های تیر قرار گیرند.

شکل " 11-b" طرز دیگری از قالب بندی تیر میانی با سقف را که بطور یکپارچه ساخته میشوند نشان میدهد.

همانطور که از شکل های "8"،"9"،"10"،"11-b"،"11-a" پیداست نقشی که چهارتراش ها، تخته های باد بند، دستک ها و گوه ها ایفا میکنند بسیار قابل توجه است.

طرز کفراژبندی تیر میانی توام با سقف که ادامه سقف از دو طرف تیر صورت میگیرد.

" گوه ها" برای تنظیم ارتفاع پایه ها بکار میروند و با وارد آوردن ضربه به قسمت عقب گوه ها میتوان ارتفاع قالب را بدلخواه تنظیم نمود. برای ثابت نگاهداشتن گوه ها و جلوگیری از لغزش آنها میتوان پس از تنظیم توسط کوبیدن میخ یا مالیدن گچ تندگیر(تیز) آنها را رد جای خود تثبیت نمود.

از آنجا که سطح اتکاء گوه ها کم میباشد و احتمال فرو رفتن و نشست آنها در زیمن میرود لذا برای جلوگیری از این عمل لازم است که زیر گوه های پایه های تیر یا سقف تخته هائی بطول چهار متر و عرض بیش از بیست سانتی متر و ضخامت حداقل چهار سانتی متر قرار داده شود تا سطح اتکاء زیاد گردد.

شکل "11-c" طرز آرماتورگذاری تیرهای سقف وشکل های "11-d" و "11-e" سقف تمام شده را نشان میدهد.

شکل 11-a" طرز قالب بندی نوعی ستون با تیرهای کنسول شده مورب را نشان میدهد و در شکل "11-h" ستونها و تیرهای بتونی مزبور پس از بتون ریزی مشاهده میشوند.

در شکل "11-j" طرز آرماتورگذاری یک سقف بتون آرمه دیده میشود و در شکل "11-k" و " 11-L" سقف مزبور پس از بتون ریزی مشاهده میگردد.

قالب فونداسیون و شناژ

فونداسیون و شناژ معمولاً روی زمین و زیر ستونها یا دیوارهای ساختمان ساخته میشوند. شناژها ممکن است روی دیوارها و محل نعل درگاهها نیز ساخته شوند.

نحوه قالب بندی فونداسیونها و شناژها روی زمین مشابه یکدیگرند با این تفاوت که فونداسیونها دارای طول و عرضی تقریباً محدود میباشند در حالیکه شناژها با عرض محدود ولی طول نامشخص میباشند که ممکن است بر حسب نیاز در تمام طول دیوار ساخته شوند.

الف- فونداسیونها: فونداسیونها که نیروی وارده از طرف ستون و در نتیجه ساختمان را تحمل کرده وبه زمین منتقل مینمایند ممکن است بشکلهای مختلفی ساخته شوند که عبارتند از فونداسیون های مکعب یا مکعب مستطیل که ساده ترین نوع فونداسیون میباشد.

نوع دیگر فونداسیون فرم پله ای آن میباشد که جهت صرفه جوئی آنها را بصورت پله ای میسازند بنحویکه از ارتفاعی معین از کف فونداسیون طول آنرا کوچک میکنند و در صورت ادامه در ارتفاع دیگری مجدداً طول را کاهش میدهند. باینصورت هم در قالب بندی و هم در مصرف بتون صرفه جوئی مینمایند.

و بالاخره یکی از انواع فونداسیونها فونداسیونیست که سطوح جانبی آن بجز قسمت پائین قالب که مجاور زمین است و بشکل مربع مستطیل میباشد ذوزنقه شکل ساخته میشود.

از آنجا که نیروی وارده از سوی ستون تحت زاویه 45 درجه وارد فونداسیون میشود لذا ابعاد قسمت فوقانی فونداسیون میتواند تقریباً با ابعاد ستون مساوی باشد.

هدف از ساختن این نوع فونداسیونها صرفه جوئی در مصرف بتون است تنها اشکالی که دارد زمانی است که باید صرف ساختن قالب آن میشود تا زوایا و سطوح مربوطه دقیق و صاف ساخته شود. لازم بتذکر است که به فونداسیونها اصطلاحاً "سومل" هم میگویند.

شکل " 12-a" فونداسیون نوع اول و شکل " 12-b" فونداسیون نوع دوم و بالاخره شکل " 12-c" فونداسیون نوع سوم را نشان میدهد. در شکل " 12-d" طرز آرماتورگذاری کف سومل نشان داده شده است که اصطلاحاً "بآن" حصیری" نیز میگویند.

ب- شناژها: هماهنگونه که قبلاً اشاره شد شناژها بیشتر روی زمین و زیر دیوارهای ساختمان ساخته میشوند تا دو نقش اساسی خود را ایفاء نمایند.

اولاً اینکه نیروهای وازده از سوی دیوارها را تحمل کرده سپس به زمین منتقل نمایند.

ثانیاً اینکه با بستن فونداسیون ها بیکدیگر و ایجاد کلافی در زیر ساختمان از نشست های موضعی ساختمان که بسیار خطرناکند جلوگیری نمایند و باعث شوند که پی های زیر ساختمان یکپارچه عمل نمایند.

مشابه شناژهای زیر دیوارها در بعضی موارد روی دیوارهای ساختمان قبل زا انجام پوشش سقف شناژبندی مینمایند تا زیر سری محکم و مطمئنی برای تیرهای سقف باشد.

شکل " 13-a" قالب بندی شناژ را روی زمین و تنها در یک امتداد نشان میدهد.

شکل " 13-b" طرز قالب بندی شناژ را در گوشه و در دو امتداد عمود بر یکدیگر نشان میدهد.

قالب پله بتونی

قالب پله های بتونی و یا قسمتهای دیگری از ساختمان که در سطح افقی یا قائم واقع نشده اند باید با دقت بیشتری ساخته شوند. بعنوان مثال در مورد قالب پله باید آنرا طوری ساخت که اولاً مختصات افقی در پله از مبداء مشخص باشد. ثانیاً ارتفاع چوب بست آن طبق نقشه انجام گیرد.

برای ساختن قالب پله بتونی ابتدا قالب لازم طبق مشخصات نقشه ساخته می شود و پس از استوا نمودن قالب مزبور توسط چوب بست بایستی آرماتورهای لازم را که طبق دستورالعمل تهیه شده است داخل قالب قرار داده شود. قالب مزبور همراه چوب بست آن پس از بتون ریزی تا زمانی که بتون پله کاملاً محکم نشده است باید در محل خود باقی بماند . بتون ریزی پله های بتونی باید با دقت زیاد ریخته شود تا پس از بازکردن قالب کرمو نباشد زیرا ضخامت بتون پله ها معمولاً زیاد نیست . پس از باز کردن قالب پله بتونی می توان آن را با مصالح مورد نظر روکاری نمود یا با استفاده از سنگ پله ها را سنگ کاری کرد . شکل های « a – 14» و « b- 14» طرز قالب بندی و آرماتورگذاری یک پله معلق بتونی را نشان می دهند. شکل های « "4-c " و « 14-d » نوع دیگری از پله های معلق بتونی را با طرز قالب بندی و آرماتورگذاری آنها را نشان می دهند. شکل های « 14-E » و « 14-F » پله های بتونی را بعد از خودگیری بتون و باز کردن قالب ها مشخص می نماید . دراشکال « 14-G » و « 14-H » یک نوع دیگر از پله های بتونی را از دو زاویه دید بنمایش گذاشته است. قالب بندی این نوع پله های بتونی باید با دقت زیاد ساخته شود .

پایه و چوب بست

همانطور که در قسمت های قبل اشاره شد پایه یا شمع تشکیل شده است از یک تیر عمودی که ممکن است از چهار تراش باشد یا تیرهای گرد و در قسمت فوقانی تیر یک قطعه چهار- تراش میخ شده است که برای استحکام بیشتر ، آن را توسط دو قطعه تخته بنام زانو یا دستک چپ و راست به تیر عمودی میخ می کنند . زیر پایه یا شمع جهت تنظیم آن دو گوه در جهت خلاف یک دیگر قرار قرار می دهندو چنان چه گوه ها را در جهت یک دیگر ضربه بزنند ارتفاع شمع زیاد می شود و هر گاه از یک دیگر دور نمایند شمع پائین خواهد آمد. باید بخاطر داشت که زیر گوه ها را حتماً تخته هائی قرار داد که بر اثر فشار زیاد وارد از سوی تیر و سقف به شمع باعث نشست پایه نشود و تقسیم بار به طور مساوی صورت بگیرد . قالب تیرها بوسیله کلاهک روی پایه ها تکیه می کند . بعبارت دیگر چهار تراش روی شمع زیر قالب تیر یا دال قرار میگیرد . چنانچه عرض تیر زیاد باشد در این صورت به وسیله دو پایه (شمع) نگهداری می شود . زمانیکه بتون تیر یا دال بقدر کافی محکم شد بایستی قالب باز شود برای برداشتن قالب ابتدا باید شمع ها از محل خود خارج شوند ، بنابراین قبل از اقدام بهرکاری بایستی ابتدا گوه ها را از زیر پایه خارج کرد سپس پایه را برداشته آنگاه بکمک دیلم قالب تیر یا سقف را از بتون جدا نمایند . لازم به یاد آوری است که در ساختمانهای بزرگ بتونی که حجم کار زیاد است استفاده از گوه کافی نیست بلکه برای پائین آوردن پایه (شمع) باید از جعبه ماسه استفاده کرد . جک شنی، جک شنی یا جعبه ماسه ساخته شده است از استوانه ای که داخل آن از ماسه ریز خشک پر شده و دارای دریچه ای است که د رموارد لزوم باز و در سایر موارد بسته می باشد. در قسمت فوقانی ماسه در داخل استوانه صفحه ای که مانند پیستون عمل میکند قرار گرفته و قسمت پایین پایه روی این صفحه تکیه می کند . وقتیکه بخواهند با این طریق قالب را بردارند دریچه استوانه را باز کرده ماسه ها در اثر فشار پایه به آرامی خارج شده در نتیجه پایه پائین می آید . شکل «15» شمای یک جک شنی را نشان می دهد . در بعضی موارد بجای جک شنی (جعبه ماسه ) که در حکم یکنوع جک جامده است از جک مایع استفاده می شود و آن را برای زیر پایه های چوب بست های بزرگ می باشد . در پل های بزرگ طریقه دیگری برای برداشتن پایه معمول است بدین ترتیب که ردیف پایه ها را روی چندین چهار تراش قرار می دهند. برای این منظور مطابق شکل «16» قطعه a را با جک نگهمیدارند و قطعات را زیر a قرار داده و آنگاه جک را آزاد میکنند. . وقتیکه کار قالب با تمام رسید و خواستند آن را بردارند با تبر و بتدریج قطعات c را لاغر میکنند تا بار وارده از طرف پایه باعث خرد شدن آن شده پایه ها آزاد شوند.

اتصال در پایه( شمع)

پایه های استفاده شده جهت نگهداری قالب پوتر و قالب سقف باید حتی الامکان یکپارچه و بدون وصله باشد . درصورتیکه ارتفاع چهار تراش یا تیرهای گرد کم باشد و کفاف ارتفاع مورد نظر را نکند باید بطریقی صحیح وصله شود تا باروارده را بتواند بخوبی تحمل نماید . نحوه اتصال بدینصورت است که دو قطعه را سربسر جفت نموده به وسیله تخته هایی بطول 80 تا 100 سانتی متر به طرفین پایه بطور مشترک میخ می نمایند . آنچه را که باید مورد توجه قرار داد این است که بهر حال تعداد پایه های وصله شده از مجموع پایه ها تجاوز نکند ، شکل «17» در صورتیکه مجبور باجرای این عمل باشند باید پایه ها را عرضا ً بهم متصل نمایند . بطور کلی وقتی که ارتفاع طبقه از چهار متر زیادتر باشد بایستی حتماً پایه ها را به هم باد بند کرد یعنی به وسیله تخته یا چهار تراش بشکل صلیبی یا افقی آن ها را به هم وصل نمود . در مواردیکه ارتفاع طبقه خیلی زیاد باشد و نتوان پایه بلند برای آنها تهیه نمود ، در این صورت پایه ها را تبدیل به داربست چند طبقه ای می نمایند . بدین طریق که بر روی کلاهک پایه های طبقه اول تیر هائی پهلوی هم قرار داده و بعد بر روی این تیرها و حتی – الامکان در امتداد پایه های زیرین ، پایه های طبقه بالا را قرار می دهند این عمل تا ارتفاع مورد نظر ادامه پیدا می کند در این صورت برای اینکه تغییر شکل این مجموعه کم و استحکام آن زیاد باشد باید پایه ها را توسط تخته های صلیبی شکل باد بندی کرده بهم متصل نمود تا مقاومت عرضی آنها زیاد شده در مقابل نیروهای جانبی مختصر، بتواند پایداری نماید . شکل «18»

نحوه تنظیم قالب و چوب بست

قالب دیواره ها و ستونها باید کاملاً در جای خود ثابت باشند و این امر به خصوص در پی ها بطور دقیقی انجام می شوند . باین ترتیب که با دوربین نقشه برداری مراکز ستونها علامت گذاری شده و در اطراف این مراکز خطوط فرعی که فاصله آنها از هم با اندازه ضخامت ستون است مشخص می شود ، آنگاه ریسمانی بین این علامتها کشیده بنحوی که کلیه قالب ها در داخل ریسمانها قرار گیرند. وقتی که بتون ریزی طبقه زیر تمام شد درست در محل ستون های طبقه بالا قسمتی از ستونها را باندازه مثلاً 10 تا 15 سانتی متر بتون ریزی می کنند و دقیقاً کنترل می نمایند که در محل خود و در بالای ستون طبقه زیر باشد ، بعد قالب ستون طبقه بعدی را در اطراف قسمت ذکر شده قرار می دهند. در موقع سوار کردن قالب تیر و سقف باید سعی شود که سطوح قالب در ارتفاعی که نقشه برای آنها مشخص کرده قرار گیرند. با وجود این مراعات این نکات برای تمام پایه های چوبی در موقع ساختن و سوار کردن دشوار است لذا پس از اینکه ساختن قالب با تمام رسید باید قبل از بتون ریزی سطح قالبها و ارتفاع آنها را تنظیم نمود. برای تنظیم قالب میتوان ترازیابی کرد و ارتفاع آنها را تنظیم نمود. برای تنظیم قالب میتوان ترازیابی کرد و ارتفاع نقاط مختلف را قرائت نمود . در صورتیکه سطح قالب کوچک باشد میتوان ارتفاع چند نقطه را تعیین کرد و بعد ریسمانی بین این نقاط بست و هرجائی که چوب بست پائین تر از ریسمان باشد با کوبیدن گوه های چوبی زیر آن قسمت چوبی بست را بالا آورد.

پس از اینکه عمل تنظیم نیز تمام شد باید قبل از فولاد گذاری سطح قالب را جارو نموده و خاک اره و خرده چوب ها را خارج کرد. برای خارج کردن این مواد از داخل قالب همانطور که قبلاً اشاره شد در پائین ستون سوراخی کوچک تعبیه میکنند و با دست مواد را خارج کرده و سپس آنرا مسدود میکند شکل " a-19" و "19-b" طرز علامتگذاری وآکس بندی پی ها را بدون شناژ و با شناژ نشان میدهد.

طرز باز کردن چوب بست و قالب

قالب را هنگامی باز کرد و از بتون جدا نمود که تیرها و سقفهای بتونی مبتوانند وزن خود را تحمل کنند و وجود قالب دیگر لازم نباشد.

بعضی از قسمتهای قالب را که فقط برای شکل دادن به بتون لازم هستند و باری جز در موقع بتون ریزی تحمل نمیکنند مثل(چهار طرف ستون ها و یا گونه های تیرها) میتوان به مجرد محکم شدن بتون یعنی حتی پس از چند ساعت آنها را برداشت ولی چنانچه آنها را قبل از اینکه بتون کاملاً محکو شود باز کنند در اثر برخورد کوچکترین جسمی گوشه های بتون خواهد ریخت . ازاین جهت قالب ستونها را معمولاً 2 یا 3 روز بحال خود باقی میگذارند. در مورد قسمت زیر تیرها (کف قالب تیر) و سقف ها باید توجه داشت که چون بار زیادی روی آنها قرار دارد. سعی شود که حداقل 10 روز تا دو هفته پس از بتون ریزی در صورتیکه در شرایط معمولی باشد میتوان قالب را باز کرد، در صورتیکه از جنس سیمان مطمئن نباشد و یا در فصل سرما و یخبندان از محکم شدن آن کاملاً اطمینان ندشاته باشند پس از برداشتن قالب گونه ها میتوان با چکش استحکام بتون را آزمایش کرد.

در صورتیکه بتون محکم شده باشد ضربات چکش صدادار خواهد بود.

البته آزمایش ضربه چکش و شنیدن صدا همیشه کافی نخواهد بود و در موارد مشکوک آزمایش مخصوص برای تعیین مقاومت بتون لازم است.

آزمایش تعیین مقاومت بتون

جهت انجام آزمایش تعیین مقاومت بتونی باید در موقع بتون ریزی نمونه هائی از بتون را برداشته و در همان شرایط جوی و محیطی نگهداری نمود. آنگاه در روز برداشتن قالب نمونه را آزمایش کرد تا مقاومت بتون معین شود در صورت داشتن جواب مثبت میتوان اقدام به برداشتن قالبها از زیر پوتر و سقف نمود در غیر اینصورت باید باز هم به بتون فرصت داده شود تا به مقاومت لازم برسد.

به طور کلی در شرایط معمولی:

1- زمان لازم برای برداشتن قالب گونه ها و اطراف ستونها( 2 یا 3 یا4) روز بعد از بتون ریزی میباشد.

2- زمان لازم برای برداشتن قالب زیر تیرها و دالها( 10 روز تا دو هفته) بعد از بتون ریزی میباشد.

3- در مورد قوسها چون قطعات فشاری هستند و فولاد آنها نسبتاً کم میباشد و نسبت وزن قوس به وزن با روسربار رقم مهمی است لذا باید مقاومت بتون بحد کافی برسد تا بتواند این بار را تحمل کند. از این جهت قالب قوسها را نباید زودتر از یک ماه پس از بتون ریزی برداشت.

زمانهای ذکر شده برای برداشتن قالب قسمتهای مختلف برای موقعی صداق میکند که حرارت محیط معمولی باشد یعنی حدود (15 تا 20 درجه سانتی گراد) در صورتیکه درجه حرارت به صفر برسد چون سرعت گرفتن بتون تقریباً به نصف میرسد لذا در این گونه مواقع باید زمان یخبندان را بر زمانهای فوق اضافه کرد. از آنجا که بر حسب مورد بین 20 درصد تا 40 درصد قیمت اسکلت بتون آرمه صرف قالب بندی و چوب بست میشود و این مخارج در مقاومت و ساتحکام بعد ساختمان ناچیز میباشد از این رو دقت در قالب بندی و چوب بست کاملاً قابل توجه میباشد و نباید با کم کردن سطوح قالب و ضعیف انتخاب کردن چوب بست سعی در صرفه جوئی نمود که زیان حاصله از این روش جبران ناپذیر خواهد بود.

قالبهای فلزی

در اغلب موارد و بر حسب نوع کار،گاهی برای ساختن قطعات بتونی از قالبهای فلزی استفاده میشود. قالبهای فلزی در مجموع گرانتر از قالبهای چوبی میباشند و هنگامی مقرون بصرفه هستند که چندین ساختمان مشابه و سری را بخواهند متوالیاً بتون ریزی کرده از یک قالب بدفعات متعدد استفاده نموده و بدین طریق بهای آنرا مستهلک نمایند.

قالب فلزی بر دو نوع است:

الف- قالبهائیکه بریا همیشه در ساختمان باقی میمانند . این نوع قالب مخصوص سقف ها میباشد مثلاً برای ساختن آن قالبهای مقعری از ورقه های نازک آهن تهیه مینمایند که پس از بتون ریزی در جای خود(در محل قالب بندی) باقی میمانند و در حکم آهنهای سقف محسوب شده پس از اتمام کار زیر آنها را (قسمتی که درمعرض دید قرار دارد) رو کاری مینمایند.

البته با این روش مقدار آهن بیشتری مصرف میشود ولی در مخارج قالب بندی سقف صرفه جوئی میگردد. آنچه که قابل ذکر است این است که ورق آهن مورد استفاده باید طبق مشخصات قید شده در نقشه های محاسباتی خم شده و فرم لازم را بخود بگیرد. شکل "20" نمونه ای از ورق آهن خم شده جهت قالب بندی سقف را ناشن میدهد.

ب- قالب فلزی متحرک که هر بار پس از بتون ریزی و محکم شدن بتون، باز میشود و در جای دیگر مورد استفاده قرار میگرد. این قالبها از ورقه های نازک فلزی تشکیل شده اند بطوریکه لبه های آنها برگشته اند و بوسیله پیچ و مهره یا بست بهم متصل میگردند. ابعاد قطعات این قالبها حدود 33*33 یا 50*50 سانتی متر است و پس از اتصال بیکدیگر باید آنها را بوسیله نبشی های دیگری نگهدارند. شکل "a-21" و " 21-b" نوعی قالب فلزی را نشان میدهد.

پایه های فلزی

برای نگهداری قالب بتون آرمه میتوان از پایه های فلزی استفاده کرد. این پایه ها بیشتر بشکل لوله هستند و هر پایه از چندین لوله تشکیل میشود که ممکن است انتهای لوله ها در هم داخل شوند (تلسکوپی شکل) و یا نسبت بهم ثابت باشند. بدین طریق میتوان پایه ها را نسبت به ارتفاع ساختمان و ارتفاع مورد نظر تغییر داد.

چنانچه پایه فلزی از دو قسمت که در داخل هم پیچ میشوند تشکیل شده باشد میتوان با پیچاندن آن ارتفاع پایه را تغییر داد.

تیرهای فلزی

برای داربست سقف های بتون آرمه میتوان از تیرهای تلسکوپی استفاده کرد. این نوع تیرها به علت دارا بودن قدرت تحملی زیاد قادرخواهند بود بار زیاد سقف بتون آرمه را بخوبی تحمل نمایند و بع

سیمان

مطالب مشابه :

گزارش كار آز تكنولوژي بتن

حل مسئله طرح اختلاط به روش BS

سیمان

آزمایشگاه تکنولوِژی بتن - سه مورد آزمایش

محاسبه مقدار مصالح مصرفی/محاسبه مقدار رنگ/آجر/ملات/بتن/تیرچه بلوک/آهن/گچ و سیمان

تحقیق شن و ماسه (تصحیح)

محاسبۀ جرم مخصوص سیمان (چگالی)

متره وبرآورد مصالح مصرفی در ساختمان به روش سر انگشتی