نیکی کریمی ،هایکو،سونامی و زلزله ژاپن

دنیا پر از رنج است ،با این حال درختان گیلاس شکوفه می دهند.ایسا /نور ماه بر درختان کاج تر جمه ی نیکی کریمی

زلزله ی عجیب ژاپن و سونامی این روزها مردمان سرزمین افتاب تابان را درگیر با پدیده ای کرده که انتظارش را نداشتند ،ژاپن امروز با رویکردی صنعتی و مدرن سالهاست الگوی موفق کشوری اسیایی هست که تکنولوژی در ان سرمشق همه ی امور است ولی زلزله ی اخیر شاید هشداری بود به دنیای پر شتاب امروز که چندان به تکنولوژی دل نبندیم و یادمان باشد ناپایداری صنایع و مصنوعات بشری تا چه اندازه زیاد است ،وقتی تصاویر مربوط به شناور شدن قایق ها و ماشین ها توی امواج خروشان در سونامی را میدیدم به نظرم بیشتر شبیه اسباب بازی های امد که با جریان اب می رفتند .

شاید این هشداری بود تا دنیا نگاهی نو به طبیعت کند ،طبیعتی که از ان هر روز دور و دورتر شدیم .

این موضوع مرا یاد هایکوهای زیبا و دوست داشتنی ژاپنی هم انداخت ،از جمله ان ها کتاب نور ماه بر درختان کاج /جاناتان کلمنتس/ترجمه ی نیکی کریمی که پاییز ۱۳۸۵ توسط نشر چشمه منتشر شد ،نیکی کریمی در مقدمه ی زیبایی که اول کتاب نوشته درباره ی هایکو توضیحاتی داده که عینا نقل می کنم :

((فکر می کنم هشت سال پیش بود که با خواندن کتابهای هایکو ترجمه ی احمد شاملو ،ع .پاشایی و اواز جهیدن غوک ترجمه ی زویا پیرزاد برای اولین بار با هایکو اشنا شدم.

شعر هایکو برای من بسیار ساده و زیباست .سرشار از هزار نکته ظریف و انسانی .

رسیدن به چنین سادگی و خلوصی قطعا برای سراینده هایکو بعد از رسیدن و گذشتن از خیلی چیزها اتفاق افتاده.

شعر هایکو شعر بیان هیچ است .همان طور که هنرمندان ژاپنی که از ذن متاثر هستند،در بیان احساسشان کلمات اندکی به کار می برند و نقاش ژاپنی کمترین حرکات قلم مو را.چون احساس وقتی کامل بیان می شود جایی برای بیان ناشناخته ها باقی نمی ماند .باشو مهمترین هایکو سرای ژاپنی ،خود یک خانه به دوش بوده.شیداترین عاشق طبیعت که سراسر عمرش به سفر از این سو به ان سوی ژاپن گذشته.می گوید :نمی دانم کی بود،اما میل نیرومندی به زندگی اوارگی در خود احساس کردم و خود را به دست سرنوشت سپردم .چون ابری تنها که پنداری سبکبارانه می رود.

باشو تجسم تنهایی جاودانه بود.تصویر رهرویی که در جامه سفر به کوه فوجی می نگرد .تصویر تنهایی رازگونه انسان ،سرشار از ادراک تمام و کمال لحظه.باشو از مشتاقان ذن است . خود را فورابو می خواند .یعنی مردی که زندگیش به تکه پارچه ای نازک می ماند در باد . از دیر باز باد سر شار از ناشناخته ها بوده است.کسی نمی داند که از کجا می اید و به کجا می رود به نظر باشو ان چه راز تنهایی جاودانه است روح فووگا است فووگا یعنی حظ و لذت بی شائبه بردن از زندگی ساده و چیزی نخواستن و یکی شدن با طبیعت .

مرد فووگا دوستانش را در گل و پرنده و سنگ و اب و باران و ماه می یابد و همین است که هایکو های باشو سرشار از وصف طبیعت است.باشو هایکویی دارد درباره گلی حقیر ،گلی سفید که کنار جوی می روید و در ژاپن به نازونا معروف است.می گوید:

خوب که نگاه کردم نازونا را دیدم در کنار پرچین ،شکفته

فکر می کنم این شعر بیان هر ان چه است که درباره ی هایکو خواستم بگویم.

نیکی کریمی

فروردین ۱۳۸۴))

شاید امروز مردم ژاپن توی شرایط سخت بعد از زلزله و سونامی باید باز شعر های زیبای باشو را زیر لب زمزمه کنند .

باید باز به یاد سامورایی های تاریخ پر نشیب و فرازشان بیفتند ،یاد غم ها و شادیهایی که عبور کردند و امیدوارانه با نگاهی نو به اینده فکر کنند ،باید باز صدای پرنده های غمگین را وسط هیاهوی زندگی ماشینی بشنوند .

برایشان دعا می کنم و زیر لب این شعر زیبای شاملو را می خوانم:

نه ،هرگز شب را باور نکردم

چرا که در فراسوی دهلیزش به امید دریچه ای دلبسته بودم

+صفحه ی مربوط به کمک برای اسیب دیدگان زلزله و سونامی ژاپن در گوگل

پی نوشت:...

+مصاحبه ی نیکی کریمی با برنامه ی هفت درباره ی سوت پایان

نیکی کریمی ،هایکو،سونامی و زلزله ژاپن

مطالب مشابه :

نیکی کریمی بازیگر