استفتائات-مصادیق قتل عمد و شبه عمد

قتل زانی محصنه بدون توجه به مهدورالدم بودن او

۱-در مورد شخصی که دیگری را که با مادرش زنای محصنه نموده است و اعتقاد به استحقاق قتل وی دارد بفرمایید: چنانچه در هنگام قتل بدون قصد و توجه به اینکه مقتول مستحق قتل (مهدورالدم) است و بدون قصد قتل اقدام به کشتن او کند، نوع قتل چیست؟
در صورتی که معتقد به مهدور الدم بودن او نبوده قتل عمد محسوب می شود مگر این که ثابت شود قصد قتل او را نداشته و با آلتی که غالباً منتهی به مرگ نمی شود به او حمله کرده ولی اتفاقاً کشته شده است و یا خیال می کرده او مهدور الدم است که در این صورت قتل شبه عمد است.
2- حکم کسی که دیگری را مجروح کرده و مجروح با کوتاهی اطباء فوت گردد
جوانی به هنگام دعوا چاقو کشیده و در شکم جوان 22 ساله ای فرو کرده است (در حدود 5 الی 6 سانتیمتر) جوان مجروح را به بیمارستان بردند به گمان اینکه زخم سطحی است و چیز مهمی نیست جراحت را باز نکردند و منجر به فوت او شد.
بعدا معلوم شد چاقو به طحال او سرایت کرده است واطبا کوتاهی کرده اند و اگر باز می کردند راه نجات وجود داشت بعضی از قضات آنرا جزو قتل عمد دانسته اند و بعضی تردید دارند.
لطفا حکم آن را بیان فرمایید.
مصداق قتل عمد است
3- کشتن زانی با اعتقاد به وقوع زنا
شخصى با اعتقاد به این که دامادش (شوهر دخترش) با همسر او زنا نموده است عمداً وى را به قتل رسانده است، آیا علم به زنا مجوّز قتل مى شود؟ و آیا اعتقاد قاتل، تأثیرى در نوع قتل دارد و موضوع ملحق به اعتقاد به مهدورالدّم بودن مقتول مى باشد؟
علم به زنا به تنهایى مجوّز قتل نمى شود، مگر این که او را در حال زنا با همسرش ببیند که در این صورت قتل او جایز است ولى تا در محکمه اثبات نکند قتل عمد شمرده مى شود. در مواردى که ثابت شود که شخص اعتقاد به مهدورالدّم بودن کسى داشته و او را به قتل رسانده، قتل شبه عمد حساب مى شود.
4- تیراندازی مأمورین به متهمین
اگر مأمورى در تعقیب متّهمى به سوى او تیراندازى کند و متّهم به قتل برسد، آیا این قتل عمد است یا شبه عمد؟ حکم مسأله چیست؟
این مسأله داراى چند صورت است:
صورت اوّل: این که شخص فرارى، متّهم به انجام گناه کوچکى است که مجازات تعزیر دارد، در این صورت غیر از تیراندازى هوایى یا به اطراف، کار دیگرى نمى توان کرد زیرا مفروض مسأله استحقاق چنین مجازاتى را حتّى پس از ثبوت جنایت ندارد.
صورت دوّم: آن است که عدم واکنش شدید در برابر چنین جرمى نظم کلّى جامعه را به هم مى ریزد و براى کلّ اجتماع خطر دارد. در این صورت باید از طریق «الاسهل فالاسهل» و استفاده از سلسله مراتب اقدام کرد و اگر چاره اى جز تیراندازى مثلا به سوى پاهاى متّهم نبوده و مأمور هم از مهارت کافى برخوردار بوده و در عین حال تیر خطا رفت و به محلّى که مایه قتل اوست اصابت کرد، خونش هدر است نه قصاص دارد نه دیه; زیرا کارى که با اذن حاکم شرع انجام شده و طرف هم مستحقّ آن است، دیه ندارد.
صورت سوّم: در صورتى که موجب اختلال کلّى نباشد ولى جرم، جرم سنگینى است که اگر در خصوص آن جرم اقدامى نشود (مانند قاچاقچیان اسلحه براى دشمن در مواقع جنگ) که اگر در مناطق حسّاس جلوگیرى نکنیم کشته هاى زیادى مى دهیم بى آن که حتّى سرنوشت جنگ عوض شود و در این جا نیز تیراندازى با سلسله مراتب جایز است و اگر منتهى به قتل گردد، خون طرف مقابل هدر است (با شرایطى که در بالا گفته شد).
5- اگر مصرف الکل صنعتی منجر به فوت شود
سربازى دو شیشه الکل صنعتى را با خود به پادگان مى آورد. ابتدا به انگیزه رفع خطر از الکل صنعتى با وسایلى که در اختیار داشته اند و با همکارى دیگر سربازان آن را تقطیر نموده، سپس خودش و چند تن دیگر از سربازان، از آن مایع به قصد مست شدن مى نوشند. با توجه به این که مصرف الکل صنعتى بسیار خطرناک و مهلک است، یکى از سربازان به دلیل مصرف زیاد فوت نموده و سایرین نیز دچار تهوع و استفراغ مى شوند، آیا سربازى که الکل را به پادگان آورده، در مقابل خون کسى که از روى اختیار آن را مصرف کرده، و فوت نموده، مسئولیتى دارد؟
در صورتى که مصرف کنندگان از خطرات احتمالى آن باخبر بوده اند کسى در مقابل خونشان مسئول نیست، ولى اگر آورنده الکل آنها را اغفال کرده باشد که شرب آن مشکلى ندارد، در این صورت مسئول است و در فرض اخیر، قتل شبه عمد است.
6- تیراندازی هوایی منجر به قتل
سه نفر نظامى در منطقه در سنگرهاى مخروبه مشغول تهیّه وسیله بوده اند. نظامى دیگرى با فاصله حدود سیصد متر، چندین تیر به طرف آنها شلّیک کرده که منجر به قتل یکى از آنها شده، قاتل مدّعى است که من فکر کردم آنها افراد غیر نظامى هستند و قصد تیر هوایى و ترساندن آنها را داشتم که منطقه را ترک کنند ولى قصد شلیک به آنها را نداشتم البتّه ادّعاى وى مبنى بر این که فکر کردم افراد غیر نظامى هستند قابل قبول نیست چون که افراد متعدّدى به وى گفته اند نظامى هستند. حال با توجّه به این که قاتل افراد را مى دیده و به سوى آنها تیراندازى متعدّد کرده، بر فرض این که قبول کنیم قصد تیراندازى به افراد یا فرد معیّنى را نداشته، آیا این قتل عمد است یا خیر؟
مادام که ثابت نشود تیراندازى به سوى آنها و براى هدف قرار دادن آنها بوده، قتل عمد محسوب نمى شود.
7- ترور مجرمین در منزل
کسى که در جنگها و درگیریهاى داخلى افغانستان نقش فعّالى داشته، توسط طرف دیگر در خانه خود ترور مى شود، حکم آن چیست؟
هرکس مؤمنى را عمداً به قتل برساند حکمش قصاص است و اگر او مرتکب خطایى شده، باید به وسیله حاکم شرع حکم الهى در مورد وى اجرا گردد.
8- کشتن فرد بی گناه
شخصى قصد کشتن فرد بى گناهى را دارد ولى به علّت اشتباه در هویّت مجنى علیه، شخص دیگرى را که وى نیز بى گناه بوده مى کشد، قتل واقع شده از چه نوعى خواهد بود؟
این قتل عمد است و قصاص دارد ولى احتیاط مستحب آن است که اولیاى مقتول با جانى مصالحه به دیه یا مانند آن کنند.
9- کشتن فرد بی گناه با اعتقاد به مهدورالدم بودن مقتول
شخصى قصد کشتن مهدورالدّمى را دارد ولى به علّت اشتباه در هویّت مجنىٌ علیه، شخص دیگرى را که محقون الدّم بوده مى کشد، قتل واقع شده از چه نوعى خواهد بود؟
قتل شبه عمد است.
10- میزان مسئولیت پزشک و ضارب در قتل
شخصى نسبت به دیگرى کارى انجام مى دهد که یا نوعاً کشنده است، مثل سمّ مهلک، و یا نوعاً کشنده نیست، مثل ایراد جرح جزئى به بازوى دیگرى، در هر حال طرف مقابل به بیمارستان منتقل مى شود و پزشک از انجام وظیفه و تخلیه موادّ سمّى در فرض اوّل خوددارى مى نماید و یا با سهل انگارى و به کار بردن مواد و ابزار آلوده و غیر بهداشتى در فرض دوّم موجب ایجاد عفونت و تسرّى آن و قطع عضو یا مرگ مجروح مى گردد. در دو فرض مذکور چه کسى قاتل است؟ نوع قتل چیست؟ در صورتى که پزشک و ضارب هردو مسئول باشند میزان مسئولیت هرکدام چگونه است؟
در فرض اوّل کسى که سمّ مهلک داده است قاتل محسوب مى شود و قتل عمد است و در فرض دوّم که خطاى پزشک سبب مرگ شده، او قاتل محسوب مى شود ولى قتل، قتل شبه عمد است و در صورتى که هر دو مسئول باشند دیه به مقدار دخالت آنها در قتل، خواهد بود.
11- رها کردن مجروح تصادف رانندگی
راننده اى مقصر با عابر پیاده تصادف مى کند و به بهانه انتقال به بیمارستان بیمار را سوار مى کند، امّا از ترس براى فرار از مجازات، او را در بیابان و دور از دسترس مردم رها مى سازد و مصدوم به علّت خونریزى و عدم کمک و مراقبت در همان محل فوت مى نماید، آیا این قتل، قتل عمد محسوب مى شود؟
هرگاه رها کردن او به این حال در بیابان قاعدتاً سبب مرگ بوده، قتل عمد محسوب مى شود.
12- قتل در حال مستی
اگر کسی در اثر مستی به کلی مسلوب الاراده شود و مرتکب قتل عمد شود در فروض مختلف حکم قضیه از لحاظ قصاص دیه وتعزیر چیست؟
اگر می دانست یا احتمال قوی می داد که در حال مستی ممکن است مرتکب قتل شود جزو قتل عمد محسوب می شود و اگر احتمال ارتکاب چنین عملی را نمی داد قتل غیر عمد است و باید دیه بپردازد.
13- ترک فعل شخصی که منجر به مرگ دیگری شود
ترک فعل فردى، منجر به مرگ دیگرى شده است. آیا مى توان وى را به خاطر مجرّد ترک فعل، محکوم و مجازات کرد؟ به مثالهاى زیر توجّه کنید:
الف) مادرى با علم به این که فرزندش به شیر نیاز دارد، عمداً از شیر دادن امتناع مىورزد، و طفل فوت مى کند. آیا قتل عمد است، یا نوع دیگرى از قتل محسوب مى شود؟
ب) اگر سوزن بان قطار، که وظیفه دارد خطوط راه آهن را طبق برنامه معیّن شده جا به جا کند، با علم به وجود خطر از انجام این عمل خوددارى نماید، و موجب برخورد دو قطار و مرگ مسافرین شود، آیا قتل عمد محسوب مى شود؟
ج) هرگاه پرستارى، که وظیفه رساندن دارو به بیمار در ساعت معیّنى را دارد، عمداً از انجام این کار خوددارى کند، و بیمار فوت نماید، در صورتى که بداند خوراندن دارو براى بیمار حیاتى است; چه نوع قتلى محسوب مى شود؟
د) نجات غریقى با مشاهده غرق شدن شناگرى در استخر، از نجات دادن او خوددارى مى کند، و غریق فوت مى نماید. آیا قتل عمد است؟
جواب الف تا آخر: در مواردى که إسناد قتل به چنین شخصى بدهند، و به تعبیر دیگر سبب اقوى از مباشر باشد، مانند مثال اوّل و دوم، قتل عمد صادق است، و احکام آن جارى مى شود. و در مثال سوم و چهارم موارد مختلف است.
14- حکم قتلی که عمد یا غیر عمد بودن آن مشخص نشود
اصل وقوع قتل براى دادگاه ثابت شده، ولى نوع آن مشخّص نیست. بیّنه اى هم براى اثبات نوع قتل وجود ندارد. تکلیف دادگاه در این مورد چیست؟
حکم به شبه عمد مى شود.
15- به قتل رساندن دیگری هنگام خواب
اگر فردى در کنار دیگرى بخوابد، و در هنگام خواب او را به قتل برساند، در صور زیر حکم مسأله چیست؟
الف) در صورتى که احتمال مى داده به هنگام خواب او را به قتل مى رساند.
ب) در صورتى که هیچ گونه احتمالى نمى داده است.
ج) در صورتى که یقین داشته او را به قتل مى رساند، و به قصد قتل در کنارش خوابیده باشد.
در صورتى که یقین داشته، یا احتمال غالب مى داده که او را به قتل مى رساند، قتل عمد محسوب مى شود. در غیر این صورت قتل شبه عمد است.
16- اکراه و اجبار برخودکشی
خانم الف، که از حُسن شهرت اخلاقى مناسبى برخوردار نبوده، توسّط برادرانش مورد ضرب و جرح قرار گرفته، که آثار آن بر جسد وى ملاحظه گردیده است. سپس با تهیّه مقدّمات، و آویختن طناب از دار، و اجبار وى به خودکشى، وى خود را حلق آویز مى نماید. آیا ضرب و جرح و فراهم نمودن شرایط به دار آویختن آن مرحومه، از مصادیق اکراه یا اجبار در قتل محسوب مى گردد؟ حکم شرعى اکراه یا اجبارکنندگان چیست؟
هرگاه ثابت بشود که اکراه در حدّى بوده که اقدام آن زن بر خودکشى به خاطر ترس از شکنجه هاى بیشترى انجام یافته، اکراه کننده گان در حکم قاتل عمد هستند.
17- زدن دو ضربه به سر مقتول توسط دو نفر
نفر اوّل به وسیله سنگ ضربه اى بر سر مقتول وارد آورده، و او را به زمین انداخته است. مضروب در حال مرگ بوده که همان شخص دوباره سنگى بر مى دارد تا به او بزند. امّا نفر دوّم سنگ را از ضارب اوّل گرفته، و دو دستى ضربه اى بر سر مضروب وارد مى کند، و فرد مذکور بر اثر ضربه مغزى فوت مى کند. وکیل اولیاى دم در مورد ضربه دوّم هنگام طرح شکایت خود گفته: «ضربه دوّم آخرین رمق حیات را از متوفّى سلب نموده است.» اگر فرضاً هر دو ضربه بر یک نقطه سر وارد شده باشد، لطفاً بفرمایید:
1ـ آیا قتل عمد است یا شبه عمد، و قاتل کدام نفر است؟
2ـ آیا مادّه 217 قانون مجازات اسلامى که مى گوید: «هرگاه جراحتى که نفر اوّل وارد کرده، مجروح را در حکم مرده قرار داده، و تنها آخرین رمق حیات در او باقى بماند، و در این حال دیگرى کارى انجام دهد که به حیات او پایان بخشد، اوّلى قصاص مى شود و دوّمى تنها دیه جنایت بر مرده را مى پردازد.» در این مورد صدق مى کند؟
1- این دو ضربه خواه بر یک نقطه وارده شده باشد یا دو نقطه، قتل عمد است. و هر دو مشترکاً قاتل محسوب مى شوند.
2- آنچه را در بالا ذکر کرده اید مشمول آن مادّه نیست; مگر این که واقعاً نفر اوّل کار او را تمام کرده باشد.
18- کشته شدن کودک در حین تیراندازی
عدّه اى از روى خصومت به سوى یکدیگر تیراندازى کرده اند. پسر بچّه 12 ساله اى، که از آنجا عبور مى کرد، به واسطه تیر شخص معیّنى به قتل رسد. چند تن از روحانیّون مقدار دیه را تعیین کردند. مقدارى از آن را بر عهده قاتل، و مقدار بقیّه را بر عهده بعض دیگر از آن جمع گذاشته اند. این قضاوت شرعاً چه حکمى دارد؟
در صورتى که آن بچّه را دیده و در عین حال به سوى او تیر اندازى کرده، قتل عمد است; هر چند قصد کشتن خصوص او را نداشته باشد. و در صورتى که توافق بر دیه کنند، تمام دیه بر عهده قاتل است.
19- اصابت گلوله به شخصی که مورد قصد قاتل نبوده
شخصى به سمت جمعى تیراندازى کرده، و پسر بچّه 14 ساله اى را بدون تقصیر به قتل رسانده است. با توجّه به این که قاتل مدّعى است قصد قتل او را نداشته، قتل مذکور چه نوع قتلى است، و حکم آن چیست؟
در صورتى که به سوى جمع تیراندازى کرده قتل عمد محسوب مى شود; هر چند بگوید قصد قتل نداشتم.
20- قتل با اعتقاد به واجب القتل بودن مقتول
چنانچه کسی با اعتقاد به این که فردی به لحاظ ارتکاب بعضی اعمال، یا داشتن برخی عقاید، واجب القتل است، اقدام به قتل وی نماید، در حالی که چنین اعمال و عقایدی شرعا مجوز قتل نمی باشد، لطفا بفرمایید قتل واقع شده چه نوع قتلی می باشد؟
در فرض سؤال قتل شبه عمد محسوب مى شود.

استفتائات-مصادیق قتل عمد و شبه عمد

مطالب مشابه :

تصادف منجر به مرگ بدون گواهینامه قتل عمد نیست

ماجرای یک تصادف عمدی _ مصطفی عباسی

تصادف منجر به قتل

استفتائات-مصادیق قتل عمد و شبه عمد

تصادف منجر به مرگ بدون گواهینامه قتل عمد نیست

کیفیت مقررات حاکم بر قتل غیر عمد ناشی از رانندگی

نوع قتل درتصادف منجر به فوت

انواع قتل در قانون مجازات اسلامي