يادي ازآيت الله قاضي طباطبايي نخستين شهيد محراب

مهاجرت به ايران
در دوران حكومت بني اميه و بني عباس برجهان اسلام، زندگي به دانشمندان و شخصيتهاي شيعه چنان تنگ شد كه آنان راه مهاجرت را برگزيدند. بزرگترين اين قشر «سادات علوي» بودند. درميان اين سادات خاندان «آل طباطبا» هم بودند كه به ايران، آذربايجان واصفهان مهاجرت كردند و درآذربايجان با نام «عبدالوهابيه» شناخته شدند.
همه طايفه هاي كنوني طباطبايي مقيم ايران و عراق، فرزندان ابراهيم طباطبا از اولاد امام حسن و از ياران امام صادق ، هستند.
شيخ الاسلام و قاضي شهر
شيخ الاسلام امير عبدالغفار طباطبايي به دعوت سلطان حسن بيگ آق قويونلو (حسن پادشاه) براي تصدي مقام «شيخ الاسلامي» از اصفهان به تبريز آمد. بعد از وي، پسرش امير سراج الدين عبدالوهاب كه مقيم سمرقند بود، به تبريز برگشت و منصب پدر را به ارث برد و بدين گونه بود كه كلمه «قاضي » در پيش «طباطبا» پيدا شد.
خاندان دانش
از خاندان طباطبايي درآذربايجان، مردان دانشمند و عارف زيادي برخاسته اند كه آيت الله آقاميرزاعلي آقاقاضي، علامه طباطبايي، آيت الله سيدمحمدحسن الهي طباطبايي و… و سيدمحمدعلي قاضي طباطبايي از آن جمله اند.
دوران ابتدايي زندگي در تبريز
سيدمحمدعلي قاضي طباطبايي در۶جمادي الاول ۱۳۳۱هـ.ق درشهرتبريز متولد شد (در ۱۲۸۹ هـ.ش) براي كسب علم به مدرسه علوم ديني طالبيه تبريز رفت. چندي بعد، دوران سختگيري رضاشاه به روحانيان آغاز شد. او و پدرش جزو مبارزان بودند. درحالي كه ۱۶ساله بود، به همراه پدرش به تهران تبعيد شد. اندكي بعد به مشهد تبعيد شدند و يكسال درآنجا زندگي كردند.
تحصيل در قم و عراق
در۲۹سالگي وپس از پايان سطوح مقدماتي تحصيل خود، راهي قم شد و يازده سال در آن شهر از كلاس درس مراجعي چون آيت الله محمدحجت كوه كمري، آيت الله سيدصدرالدين صدر، آيت الله محمدرضا گلپايگاني ، آيت الله مرعشي نجفي ، آيت الله بروجردي و آيت الله خميني بهره مند شد. پس از آن به محضر درس آيت الله كاشف الغطاء، آيت الله محسن حكيم، آيت الله عبدالحسين رشتي ، آيت الله حاج ميرزا باقر زنجاني و آيت الله بجنوردي درعراق شتافت.
او از روش عملي و سياسي آيت الله كاشف الغطاء كه از اوضاع سياسي مسلمانان ناراضي بود و بارها حوزه علميه را ترك كرده و به جمع مبارزان با نيروهاي استعمارگر انگلستان رفته بود، الگو گرفت.
بعد از ۳سال اقامت درعراق، به تبريز بازگشت. درحالي كه ۲۰آيت الله ومرجع بزرگ شيعه جهان اسلام، به او اجازه اجتهاد داده بودند.
حج، عراق و بافت كرمان
وقتي در ۱۳۴۴‎/۶‎/۲۴ به تبريز برگشت، ممنوع الكلام شده بود مدتي بعد از گوشه گيري ، براي زيارت خانه خدا به عربستان واز آنجا به ديدار آيت الله خميني درعراق رفت. وقتي برگشت تا آذر ۱۳۴۷ حركتهاي سياسي محسوسي نداشت اما درآن ماه، درمنبر خود ، عليه حكومت و اسرائيل سخنراني كرد كه منجر به تبعيد ۶ماهه وي به بافت كرمان شد. او دراين شهر ، كتاب «سفرنامه بافت» را نوشت كه هنوز هم بطور كامل چاپ نشده است. با اين حال رابطه اش را با مردم قطع نكرد. درنتيجه چاپ شدن مقاله هاي او دركشورهاي عربي ، ممنوع الملاقات نيز شد.
دوره تبعيد دربافت به سر رسيد. او عازم تبريز بود كه از بستان آباد به زنجان و از آنجا به تهران منتقل شد و بعد از مدتي به تبريز برگشت.
شهادت مصطفي خميني
وقتي فرزند آيت الله خميني ، مصطفي خميني به شهادت رسيد ، آيت الله قاضي مراسم عزاداري مفصلي را در مسجد آيت الله بادكوبه اي تبريز برگزار كرد كه دانشجويان زيادي از دانشگاه آذرآبادگان درآن شركت كردند. هنگامي كه مقاله رشيدي مطلق در روزنامه اطلاعات چاپ شد كه آيت الله خميني را به شهرت طلبي وبي اعتقادي متهم كرده بود، حوزه و شهرقم تعطيل شد و مردم تظاهرات كردند، درپي آن دانشجويان دانشگاه آذرآبادگان تبريز دست به تظاهرات زدندو با پليس درگير شدند.
قيام تبريز
چهلم قربانيان در قم از راه رسيد و آيت الله قاضي طباطبايي و آيت الله سيدحسن انگجي عزاي عمومي اعلام كردند. مردم از اول وقت ۲۹بهمن ۱۳۵۶ درجلو مسجد ميرزايوسف آقا جمع شدند. دانشجويان دانشگاه را تعطيل كردند. كسبه و تجار هم مغازه هايشان را بستند و تبريز تعطيل شد. تعداد اجتماع كنندگان به بيش از ۲۰هزارنفر مي رسيد.
اقدام و اهانت سرگرد مقصود حق شناس ؛ رئيس كلانتري ۶تبريز به مسجد، جرقه به خرمن خشك زد ومحمد تجلا با پاره آجري به وي حمله كرد. سرگرد او را با كلتش كشت . مردم جسد او را به دست گرفته و از بازار سرپوشيده، خارج شدند و به خيابانها آمدند. اگرچه مردم به گلوله بسته مي شدند اما آيت الله قاضي، خود را از صف اول مردم به كنار نمي كشيد.
خبر شورش عمومي تبريز به عراق و به آيت الله خميني رسيد. آيت الله خطاب به مردم تبريز نوشت: «سلام بر اهالي شجاع و متدين آذربايجان عزيز. درود بر مردان برومند و جوانان غيرتمند تبريز كه در مقابل دودمان بسيار خطرناك پهلوي قيام كردند… كشتار دسته جمعي تبريز، ملت غيور ايران را چنان تكان داد كه درآستانه انفجار است . انفجاري كه…»
آيت الله قاضي به آرامش توفاني كه برخاسته بود، نمي انديشيد. براي همين ، به بالاي منبر مسجد شعبان رفت وگفت:… كار ديگر از سخنراني و پخش اعلاميه ها گذشته. زيرا اين گونه تبليغات ، اثري ندارد. بايد قيام كنيد. قيام و بس…
ساواك از گرايش آيت الله قاضي به عمليات مسلحانه، خبر مي دهد كه اجازه عمليات مسلحانه را صادر مي كند. براي تخريب چهره وي ، ساواك نامه اي جعلي به امضاي آيت الله خميني را درميان بازاريان تهران پخش مي كند كه درآن آيت الله قاضي را «فردي مجهول الهويه » مي نامند. خبراين اعلاميه درپاريس به گوش رهبر انقلاب مي رسد. اعلاميه اي را مي نويسد و قاضي را «يكي از دوستان قديمي و از خدمتگزاران اسلام» معرفي مي كند.
وقتي انقلاب پيروز مي شود آيت الله طالقاني اولين نمازجمعه را درتهران برگزار مي كند، آيت الله قاضي درمرداد ۱۳۵۸ اولين نماز جمعه تبريز را برپا مي كند اما سه گلوله گروه سياسي ـ مذهبي افراطي فرقان به او اجازه نمي دهد تا به فعاليتهاي علمي و سياسي خود ادامه دهد. او در شبانگاه عيدقربان و به هنگام بازگشت از نماز مغرب و عشاء در ۱۰ آبان ۱۳۵۸ ترور مي شود و۴۳ كتاب ، ميراث علمي ، از او به جا مي ماند.
از وي ۴پسر و يك دختر به يادگار مانده است كه يكي از آنها روحاني و يكي كارشناس حقوق سياسي از دانشگاه هستند .
خاطرات
خاطرات سيدمحمدتقي قاضي طباطبايي ؛ فرزند روحاني آن شهيد: مدتي تا سال ۴۷ از فعاليت سياسي و سخنراني محروم بود تا اين كه درآن سال به خاطر مسائل زنان، بانك ملي اقليتهاي مذهبي، فرقه هاي ضاله و اسرائيل در روز عيد فطر سخنراني كرد كه ۶ماه به بافت كرمان تبعيد شد.
هميشه ترور به وسيله عده اي دستوردهنده، عده اي طراح و عده اي عامل، انجام مي شود. شهيد قاضي طباطبايي را در۱۰ آبان ۵۸ ترور كردند. بعداً عاملان اين ترور، دستگير شده و به سزاي اعمال خود رسيدند ولي طراحان…؟
حاج محمدحسن عبديزداني از ياران آن شهيد: فشنگهايي كه آقاي قاضي را با آن ترور كرده بودند، از يك كلت آمريكايي شليك شده بود… دكتر ميلاني و ساريخاني گلوله اي را كه از مغز آقا درآورده بودند، به يك دستمال كاغذي پيچيدند و به من دادند.
سيدمحمد الهي طباطبايي ؛ خواهرزاده آن شهيد:
هنگامي كه لوايح ششگانه شاه در ۱۳۴۱ مطرح شد، ما گروه «دوچرخه سواران قاضي »و زيرنظر آقاي قاضي بوديم. اعلاميه «آذربايجان بپا مي خيزد» درسال ۴۲ و پس از حمله به مدرسه فيضيه قم ، درمنزل آيت الله قاضي نوشته شد و ما آن را چاپ و پخش كرديم. وقتي ايشان با قرار التزام عدم خروج از حوزه قضايي تهران آزاد شدند، به تبريز آمدند. مردم تا ساعت ۲۳ به ديدن ايشان مي آمدند. وقتي درخانواده تنها شديم ، ناگهان يك نفر از بالاي اتاق آقا به داخل حياط پريد و درحياط را باز كرد. مأموران ساواك به داخل حياط ريختند و اهل خانه را به صف كردند و روبه ديوار نشاندند. اسلحه ها را پشت گردن مردان خانواده قرار دادند و همه را تهديد كردند. خانمها و بچه ها خيلي ترسيدند. بطوري كه يكي از فرزندان ايشان؛ آقاي سيدحسن بر اثر ترس، دچار ضعف اعصاب شد و دراثر ترس، خواهر ۱۸ساله من جان داد.
وقتي منصور نخست وزير ترور شد، سخنراني هاي روحانيون براي توجيه عمليات نظامي انجام گرفت. رژيم بايد برچيده مي شد كه تنها با صلوات نمي شد. آقاي قاضي به عمليات نظامي مشروعيت مي داد و آنها را تأييد مي كرد. چون ساواك بعد از دستگيركردن مبارزان آنها را كمونيست معرفي مي كرد، خنثي كردن اين تبليغات با روحانيت مبارز بود و آقاي قاضي اين كار را مي كرد.
درآن زمان، بيشتر عمليات نظامي درتهران انجام مي شد ولي افرادي كه آنها را انجام مي دادند، معمولاً بچه هاي تبريز يا برخاسته از تبريز بودند. محمد حنيف نژاد ، سعيد محسن ، علي باكري و سيدجليل سيداحمديان (كه از دبي هواپيماربايي كرد) از آن جمله اند.
آقاي قاضي به ساير گروهها با هراعتقادي كه داشتند، مي گفت: بحث شما و ما، علمي و فرهنگي است كه در وقت مقتضي انجام خواهد شد. فعلاً بحث مبارزه با نظام شاهنشاهي است . آقاي قاضي نمي خواست جبهه انقلاب به چند شاخه تقسيم شود. هدفي كه رژيم به دنبال آن بود. من بارها گفت وگوي حنيف نژاد با آقاي قاضي را ديده وشنيده بودم.
درسال ۱۳۵۰ حدود ۱۰نفر از جوانان تبريز به اتهام عمليات نظامي دستگير شدند. آقاي قاضي به اتفاق علماي آذربايجان ، براي آزادي ما ، اطلاعيه اي صادر كردند كه به ما مشروعيت داد.
چون آقاي قاضي حدود ۳۰سال امام جماعت مسجدهاي معروف بود ، در استانداري ، دادگستري ، ارتش ، شهرباني ، ساواك و حتي كميسيون امنيت عواملي داشت كه مشروح مذاكرات و مصوبات جلسات را به او مي رساندند. راننده سرلشگر بيدآبادي (فرماندار نظامي تبريز) و راننده رئيس ساواك آذربايجان از آن جمله بودند.
وقتي انقلاب پيروز شد ، آقاي قاضي به پادگان تبريز آمد وگفت: اگركسي خواست وارد پادگان شود و اسلحه بردارد، او را بزنيد. همين تدبير باعث آرامش اوضاع و محفوظ ماندن عمده سلاحهاي پادگان تبريز شد.
مدتها بعد از ترور آيت الله قاضي، آيت الله قدوسي كه از بستگان آقاي قاضي بود، گفت: وقتي من چند روز قبل از ترور ايشان به تبريز آمدم، به آقاي قاضي گفتم: ماندن شما درتبريز صلاح نيست. به قم برويد و درآنجا اقامت كنيد. متأسفانه فرصت نيافت و با يك هفته فاصله از ديدار و گفت وگوي ما، ترور شد.
يك روزنامه نگار تبريزي : اعتراف سريع به اشتباه
آيت الله قاضي جزو معدود امام جمعه ها بود كه اگر در عبادات و اعمال خود ، اشتباه مي كرد و متوجه آن مي شد، به سرعت به آن اعتراف مي كرد و به جبران آن مي پرداخت. مثلاً او در نمازهاي جمعه دچارسهو مي شد. وقتي نماز تمام مي شد، به اشتباه خود درمقابل مردم اعتراف مي كرد و از نو نماز مي خواند و نگران موقعيت خود درميان مردم نبود.
شهيد قاضي ؛ سوژه كتابها
شهيد قاضي طباطبايي كه ۴۳ جلد كتاب علمي و تحقيقي نوشته وچندين مقاله او به زبان عربي در دنياي عرب منتشر شده است، خود سوژه نويسندگان مختلف قرار گرفته است. جلد سيزدهم ياران امام به روايت اسناد ساواك، قاضي طباطبايي قله شجاعت و ايثار ، مجلس نشين قدس، پارساي پايدار ، سيماي فرزانگان ، هفت هزار روز تاريخ ايران وانقلاب، و… از جمله آن كتابها ومقاله ها هستند. تاكنون بيش از ۲۰اثر درمورد اين شهيد چاپ و منتشر شده است كه كتاب «تنهايي و پايداري » آقاي حسين نجفي در سال ۱۳۷۹ آخرين آنها است.
"روزنامه ایران-یادمان- شماره ۱۹۵۲ - سال هفتم - چهارشنبه ۹ آبان ۱۳۸۰ "

يادي ازآيت الله قاضي طباطبايي نخستين شهيد محراب

مطالب مشابه :

منابع ازمون ارشد مهندسی منابع طبیعی-جنگلداری

فرزند تمکا استاد نمونه شد

اسامي كانديداهاي احتمالی نهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي استان مركزي

يادي ازآيت الله قاضي طباطبايي نخستين شهيد محراب

مثلث بافت خاک

دعوت ۱۶۰۲ نفره نخبگان استان فارس از جليلي و لنکرانی

نمرات میان ترم اصول شبیه سازی مشخصه 602

گزارش عمليات تجسس وانتقال پيكر زنده ياد كريم نادعليان

پیکر "کریم نادعلیان" از ارتفاعات "دماوند" منتقل شد